Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૬. નકુલપિતુસુત્તં
6. Nakulapitusuttaṃ
૧૬. એકં સમયં ભગવા ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે 1 ભેસકળાવને મિગદાયે. તેન ખો પન સમયેન નકુલપિતા ગહપતિ આબાધિકો હોતિ દુક્ખિતો બાળ્હગિલાનો. અથ ખો નકુલમાતા ગહપતાની નકુલપિતરં ગહપતિં એતદવોચ –
16. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire 2 bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena nakulapitā gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho nakulamātā gahapatānī nakulapitaraṃ gahapatiṃ etadavoca –
‘‘મા ખો ત્વં, ગહપતિ, સાપેક્ખો 3 કાલમકાસિ. દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા. સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘ન નકુલમાતા ગહપતાની મમચ્ચયેન સક્ખિસ્સતિ 4 દારકે પોસેતું, ઘરાવાસં સન્ધરિતુ’ન્તિ 5. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. કુસલાહં, ગહપતિ, કપ્પાસં કન્તિતું વેણિં ઓલિખિતું. સક્કોમહં, ગહપતિ, તવચ્ચયેન દારકે પોસેતું, ઘરાવાસં સન્ધરિતું. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ. દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા.
‘‘Mā kho tvaṃ, gahapati, sāpekkho 6 kālamakāsi. Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā. Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘na nakulamātā gahapatānī mamaccayena sakkhissati 7 dārake posetuṃ, gharāvāsaṃ sandharitu’nti 8. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Kusalāhaṃ, gahapati, kappāsaṃ kantituṃ veṇiṃ olikhituṃ. Sakkomahaṃ, gahapati, tavaccayena dārake posetuṃ, gharāvāsaṃ sandharituṃ. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi. Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā.
‘‘સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘નકુલમાતા ગહપતાની મમચ્ચયેન અઞ્ઞં ઘરં 9 ગમિસ્સતી’તિ. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. ત્વઞ્ચેવ ખો, ગહપતિ, જાનાસિ અહઞ્ચ, યં નો 10 સોળસવસ્સાનિ ગહટ્ઠકં બ્રહ્મચરિયં સમાચિણ્ણં 11. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ. દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા.
‘‘Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘nakulamātā gahapatānī mamaccayena aññaṃ gharaṃ 12 gamissatī’ti. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tvañceva kho, gahapati, jānāsi ahañca, yaṃ no 13 soḷasavassāni gahaṭṭhakaṃ brahmacariyaṃ samāciṇṇaṃ 14. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi. Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā.
‘‘સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘નકુલમાતા ગહપતાની મમચ્ચયેન ન દસ્સનકામા ભવિસ્સતિ ભગવતો ન દસ્સનકામા ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સા’તિ. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. અહઞ્હિ, ગહપતિ, તવચ્ચયેન દસ્સનકામતરા ચેવ ભવિસ્સામિ ભગવતો, દસ્સનકામતરા ચ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ. દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા.
‘‘Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘nakulamātā gahapatānī mamaccayena na dassanakāmā bhavissati bhagavato na dassanakāmā bhikkhusaṅghassā’ti. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Ahañhi, gahapati, tavaccayena dassanakāmatarā ceva bhavissāmi bhagavato, dassanakāmatarā ca bhikkhusaṅghassa. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi. Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā.
‘‘સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘ન નકુલમાતા ગહપતાની મમચ્ચયેન સીલેસુ 15 પરિપૂરકારિની’તિ. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. યાવતા ખો, ગહપતિ, તસ્સ ભગવતો સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના સીલેસુ પરિપૂરકારિનિયો, અહં તાસં અઞ્ઞતરા. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા – અયં સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે – તં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છતુ. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ . દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા.
‘‘Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘na nakulamātā gahapatānī mamaccayena sīlesu 16 paripūrakārinī’ti. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Yāvatā kho, gahapati, tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā sīlesu paripūrakāriniyo, ahaṃ tāsaṃ aññatarā. Yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā – ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye – taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi . Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā.
‘‘સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘ન નકુલમાતા ગહપતાની લાભિની 17 અજ્ઝત્તં ચેતોસમથસ્સા’તિ. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. યાવતા ખો, ગહપતિ, તસ્સ ભગવતો સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના લાભિનિયો અજ્ઝત્તં ચેતોસમથસ્સ, અહં તાસં અઞ્ઞતરા. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા – અયં સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે – તં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છતુ. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ. દુક્ખા, ગહપતિ, સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા.
‘‘Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘na nakulamātā gahapatānī lābhinī 18 ajjhattaṃ cetosamathassā’ti. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Yāvatā kho, gahapati, tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā lābhiniyo ajjhattaṃ cetosamathassa, ahaṃ tāsaṃ aññatarā. Yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā – ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye – taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi. Dukkhā, gahapati, sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā.
‘‘સિયા ખો પન તે, ગહપતિ, એવમસ્સ – ‘ન નકુલમાતા ગહપતાની ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે ઓગાધપ્પત્તા પતિગાધપ્પત્તા અસ્સાસપ્પત્તા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિહરતી’તિ. ન ખો પનેતં, ગહપતિ, એવં દટ્ઠબ્બં. યાવતા ખો, ગહપતિ, તસ્સ ભગવતો સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે ઓગાધપ્પત્તા પતિગાધપ્પત્તા અસ્સાસપ્પત્તા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિહરન્તિ, અહં તાસં અઞ્ઞતરા. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા – અયં સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે – તં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છતુ. તસ્માતિહ ત્વં, ગહપતિ, મા સાપેક્ખો કાલમકાસિ. દુક્ખા ગહપતિ સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા; ગરહિતા ચ ભગવતા સાપેક્ખસ્સ કાલકિરિયા’’તિ.
‘‘Siyā kho pana te, gahapati, evamassa – ‘na nakulamātā gahapatānī imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharatī’ti. Na kho panetaṃ, gahapati, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Yāvatā kho, gahapati, tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharanti, ahaṃ tāsaṃ aññatarā. Yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā – ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye – taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu. Tasmātiha tvaṃ, gahapati, mā sāpekkho kālamakāsi. Dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā; garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā’’ti.
અથ ખો નકુલપિતુનો ગહપતિસ્સ નકુલમાતરા 19 ગહપતાનિયા ઇમિના ઓવાદેન ઓવદિયમાનસ્સ સો આબાધો ઠાનસો પટિપ્પસ્સમ્ભિ. વુટ્ઠહિ 20 ચ નકુલપિતા ગહપતિ તમ્હા આબાધા; તથા પહીનો ચ પન નકુલપિતુનો ગહપતિસ્સ સો આબાધો અહોસિ. અથ ખો નકુલપિતા ગહપતિ ગિલાના વુટ્ઠિતો 21 અચિરવુટ્ઠિતો ગેલઞ્ઞા દણ્ડમોલુબ્ભ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો નકુલપિતરં ગહપતિં ભગવા એતદવોચ –
Atha kho nakulapituno gahapatissa nakulamātarā 22 gahapatāniyā iminā ovādena ovadiyamānassa so ābādho ṭhānaso paṭippassambhi. Vuṭṭhahi 23 ca nakulapitā gahapati tamhā ābādhā; tathā pahīno ca pana nakulapituno gahapatissa so ābādho ahosi. Atha kho nakulapitā gahapati gilānā vuṭṭhito 24 aciravuṭṭhito gelaññā daṇḍamolubbha yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nakulapitaraṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca –
‘‘લાભા તે, ગહપતિ, સુલદ્ધં તે, ગહપતિ! યસ્સ તે નકુલમાતા ગહપતાની અનુકમ્પિકા અત્થકામા ઓવાદિકા અનુસાસિકા. યાવતા ખો, ગહપતિ, મમ સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના સીલેસુ પરિપૂરકારિનિયો, નકુલમાતા ગહપતાની તાસં અઞ્ઞતરા. યાવતા ખો, ગહપતિ, મમ સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના લાભિનિયો અજ્ઝત્તં ચેતોસમથસ્સ, નકુલમાતા ગહપતાની તાસં અઞ્ઞતરા. યાવતા ખો, ગહપતિ, મમ સાવિકા ગિહી ઓદાતવસના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે ઓગાધપ્પત્તા પતિગાધપ્પત્તા અસ્સાસપ્પત્તા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિહરન્તિ, નકુલમાતા ગહપતાની તાસં અઞ્ઞતરા. લાભા તે, ગહપતિ, સુલદ્ધં તે, ગહપતિ! યસ્સ તે નકુલમાતા ગહપતાની અનુકમ્પિકા અત્થકામા ઓવાદિકા અનુસાસિકા’’તિ. છટ્ઠં.
‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te nakulamātā gahapatānī anukampikā atthakāmā ovādikā anusāsikā. Yāvatā kho, gahapati, mama sāvikā gihī odātavasanā sīlesu paripūrakāriniyo, nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā. Yāvatā kho, gahapati, mama sāvikā gihī odātavasanā lābhiniyo ajjhattaṃ cetosamathassa, nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā. Yāvatā kho, gahapati, mama sāvikā gihī odātavasanā imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane viharanti, nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā. Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Yassa te nakulamātā gahapatānī anukampikā atthakāmā ovādikā anusāsikā’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૬. નકુલપિતુસુત્તવણ્ણના • 6. Nakulapitusuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૬. નકુલપિતુસુત્તવણ્ણના • 6. Nakulapitusuttavaṇṇanā