Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിഭങ്ഗപാളി • Vibhaṅgapāḷi

    ൧൬. ഞാണവിഭങ്ഗോ

    16. Ñāṇavibhaṅgo

    ൧. ഏകകമാതികാ

    1. Ekakamātikā

    ൭൫൧. ഏകവിധേന ഞാണവത്ഥു – പഞ്ച വിഞ്ഞാണാ ന ഹേതൂ, അഹേതുകാ, ഹേതുവിപ്പയുത്താ, സപ്പച്ചയാ, സങ്ഖതാ, അരൂപാ, ലോകിയാ, സാസവാ, സംയോജനിയാ, ഗന്ഥനിയാ, ഓഘനിയാ, യോഗനിയാ, നീവരണിയാ, പരാമട്ഠാ, ഉപാദാനിയാ, സംകിലേസികാ, അബ്യാകതാ, സാരമ്മണാ, അചേതസികാ, വിപാകാ, ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അസംകിലിട്ഠസംകിലേസികാ, ന സവിതക്കസവിചാരാ, ന അവിതക്കവിചാരമത്താ, അവിതക്കഅവിചാരാ, ന പീതിസഹഗതാ, നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ, നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകാ, നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനോ, നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ , പരിത്താ, കാമാവചരാ, ന രൂപാവചരാ, ന അരൂപാവചരാ, പരിയാപന്നാ, നോ അപരിയാപന്നാ, അനിയതാ, അനിയ്യാനികാ,

    751. Ekavidhena ñāṇavatthu – pañca viññāṇā na hetū, ahetukā, hetuvippayuttā, sappaccayā, saṅkhatā, arūpā, lokiyā, sāsavā, saṃyojaniyā, ganthaniyā, oghaniyā, yoganiyā, nīvaraṇiyā, parāmaṭṭhā, upādāniyā, saṃkilesikā, abyākatā, sārammaṇā, acetasikā, vipākā, upādinnupādāniyā, asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, na savitakkasavicārā, na avitakkavicāramattā, avitakkaavicārā, na pītisahagatā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā, nevācayagāmināpacayagāmino, nevasekkhanāsekkhā , parittā, kāmāvacarā, na rūpāvacarā, na arūpāvacarā, pariyāpannā, no apariyāpannā, aniyatā, aniyyānikā,

    ഉപ്പന്നവത്ഥുകാ ഉപ്പന്നാരമ്മണാ,

    Uppannavatthukā uppannārammaṇā,

    (൩) പുരേജാതവത്ഥുകാ പുരേജാതാരമ്മണാ

    (3) Purejātavatthukā purejātārammaṇā

    (൪) അജ്ഝത്തികവത്ഥുകാ ബാഹിരാരമ്മണാ

    (4) Ajjhattikavatthukā bāhirārammaṇā

    (൫) അസമ്ഭിന്നവത്ഥുകാ അസമ്ഭിന്നാരമ്മണാ

    (5) Asambhinnavatthukā asambhinnārammaṇā

    (൬) നാനാവത്ഥുകാ നാനാരമ്മണാ

    (6) Nānāvatthukā nānārammaṇā

    (൭) ന അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഗോചരവിസയം പച്ചനുഭോന്തി

    (7) Na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti

    (൮) ന അസമന്നാഹാരാ ഉപ്പജ്ജന്തി

    (8) Na asamannāhārā uppajjanti

    (൯) ന അമനസികാരാ ഉപ്പജ്ജന്തി

    (9) Na amanasikārā uppajjanti

    (൧൦) ന അബ്ബോകിണ്ണാ ഉപ്പജ്ജന്തി

    (10) Na abbokiṇṇā uppajjanti

    (൧൧) ന അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജന്തി

    (11) Na apubbaṃ acarimaṃ uppajjanti

    (൧൨) ന അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ സമനന്തരാ ഉപ്പജ്ജന്തി

    (12) Na aññamaññassa samanantarā uppajjanti

    (൧൩) പഞ്ച വിഞ്ഞാണാ അനാഭോഗാ

    (13) Pañca viññāṇā anābhogā

    (൧൪) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി 1 ധമ്മം പടിവിജാനാതി അഞ്ഞത്ര അഭിനിപാതമത്താ

    (14) Pañcahi viññāṇehi na kañci 2 dhammaṃ paṭivijānāti aññatra abhinipātamattā

    (൧൫) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കഞ്ചി ധമ്മം പടിവിജാനാതി

    (15) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti

    (൧൬) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതി

    (16) Pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappeti

    (൧൭) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതി

    (17) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci iriyāpathaṃ kappeti

    (൧൮) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതി

    (18) Pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti

    (൧൯) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതി

    (19) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti

    (൨൦) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതി

    (20) Pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati

    (൨൧) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതി

    (21) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati

    (൨൨) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതി

    (22) Pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhāti

    (൨൩) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതി

    (23) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na samāpajjati na vuṭṭhāti

    (൨൪) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതി

    (24) Pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjati

    (൨൫) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതി

    (25) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na cavati na uppajjati

    (൨൬) പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതി

    (26) Pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati

    (൨൭) പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതി, യാഥാവകവത്ഥുവിഭാവനാ പഞ്ഞാ

    (27) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati, yāthāvakavatthuvibhāvanā paññā

    ഏവം ഏകവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ ekavidhena ñāṇavatthu.

    ൨. ദുകമാതികാ

    2. Dukamātikā

    ൭൫൨. ദുവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    752. Duvidhenañāṇavatthu –

    (൧) ലോകിയാ പഞ്ഞാ, ലോകുത്തരാ പഞ്ഞാ

    (1) Lokiyā paññā, lokuttarā paññā

    (൨) കേനചി വിഞ്ഞേയ്യാ പഞ്ഞാ, കേനചി ന വിഞ്ഞേയ്യാ പഞ്ഞാ

    (2) Kenaci viññeyyā paññā, kenaci na viññeyyā paññā

    (൩) സാസവാ പഞ്ഞാ , അനാസവാ പഞ്ഞാ

    (3) Sāsavā paññā , anāsavā paññā

    (൪) ആസവവിപ്പയുത്താ സാസവാ പഞ്ഞാ, ആസവവിപ്പയുത്താ അനാസവാ പഞ്ഞാ

    (4) Āsavavippayuttā sāsavā paññā, āsavavippayuttā anāsavā paññā

    (൫) സംയോജനിയാ പഞ്ഞാ, അസംയോജനിയാ പഞ്ഞാ

    (5) Saṃyojaniyā paññā, asaṃyojaniyā paññā

    (൬) സംയോജനവിപ്പയുത്താ സംയോജനിയാ പഞ്ഞാ, സംയോജനവിപ്പയുത്താ അസംയോജനിയാ പഞ്ഞാ

    (6) Saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā paññā, saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā paññā

    (൭) ഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ, അഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ

    (7) Ganthaniyā paññā, aganthaniyā paññā

    (൮) ഗന്ഥവിപ്പയുത്താ ഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ, ഗന്ഥവിപ്പയുത്താ അഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ

    (8) Ganthavippayuttā ganthaniyā paññā, ganthavippayuttā aganthaniyā paññā

    (൯) ഓഘനിയാ പഞ്ഞാ, അനോഘനിയാ പഞ്ഞാ

    (9) Oghaniyā paññā, anoghaniyā paññā

    (൧൦) ഓഘവിപ്പയുത്താ ഓഘനിയാ പഞ്ഞാ, ഓഘവിപ്പയുത്താ അനോഘനിയാ പഞ്ഞാ

    (10) Oghavippayuttā oghaniyā paññā, oghavippayuttā anoghaniyā paññā

    (൧൧) യോഗനിയാ പഞ്ഞാ, അയോഗനിയാ പഞ്ഞാ

    (11) Yoganiyā paññā, ayoganiyā paññā

    (൧൨) യോഗവിപ്പയുത്താ യോഗനിയാ പഞ്ഞാ, യോഗവിപ്പയുത്താ അയോഗനിയാ പഞ്ഞാ

    (12) Yogavippayuttā yoganiyā paññā, yogavippayuttā ayoganiyā paññā

    (൧൩) നീവരണിയാ പഞ്ഞാ, അനീവരണിയാ പഞ്ഞാ

    (13) Nīvaraṇiyā paññā, anīvaraṇiyā paññā

    (൧൪) നീവരണവിപ്പയുത്താ നീവരണിയാ പഞ്ഞാ, നീവരണവിപ്പയുത്താ അനീവരണിയാ പഞ്ഞാ

    (14) Nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā paññā, nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā

    (൧൫) പരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ, അപരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ

    (15) Parāmaṭṭhā paññā, aparāmaṭṭhā paññā

    (൧൬) പരാമാസവിപ്പയുത്താ പരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ, പരാമാസവിപ്പയുത്താ അപരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ

    (16) Parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā

    (൧൭) ഉപാദിന്നാ പഞ്ഞാ, അനുപാദിന്നാ പഞ്ഞാ

    (17) Upādinnā paññā, anupādinnā paññā

    (൧൮) ഉപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, അനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ

    (18) Upādāniyā paññā, anupādāniyā paññā

    (൧൯) ഉപാദാനവിപ്പയുത്താ ഉപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, ഉപാദാനവിപ്പയുത്താ അനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ

    (19) Upādānavippayuttā upādāniyā paññā, upādānavippayuttā anupādāniyā paññā

    (൨൦) സംകിലേസികാ പഞ്ഞാ, അസംകിലേസികാ പഞ്ഞാ

    (20) Saṃkilesikā paññā, asaṃkilesikā paññā

    (൨൧) കിലേസവിപ്പയുത്താ സംകിലേസികാ പഞ്ഞാ, കിലേസവിപ്പയുത്താ അസംകിലേസികാ പഞ്ഞാ

    (21) Kilesavippayuttā saṃkilesikā paññā, kilesavippayuttā asaṃkilesikā paññā

    (൨൨) സവിതക്കാ പഞ്ഞാ, അവിതക്കാ പഞ്ഞാ

    (22) Savitakkā paññā, avitakkā paññā

    (൨൩) സവിചാരാ പഞ്ഞാ, അവിചാരാ പഞ്ഞാ

    (23) Savicārā paññā, avicārā paññā

    (൨൪) സപ്പീതികാ പഞ്ഞാ, അപ്പീതികാ പഞ്ഞാ

    (24) Sappītikā paññā, appītikā paññā

    (൨൫) പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ, ന പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ

    (25) Pītisahagatā paññā, na pītisahagatā paññā

    (൨൬) സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ, ന സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ

    (26) Sukhasahagatā paññā, na sukhasahagatā paññā

    (൨൭) ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ, ന ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ

    (27) Upekkhāsahagatā paññā, na upekkhāsahagatā paññā

    (൨൮) കാമാവചരാ പഞ്ഞാ , ന കാമാവചരാ പഞ്ഞാ

    (28) Kāmāvacarā paññā , na kāmāvacarā paññā

    (൨൯) രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, ന രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ

    (29) Rūpāvacarā paññā, na rūpāvacarā paññā

    (൩൦) അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, ന അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ

    (30) Arūpāvacarā paññā, na arūpāvacarā paññā

    (൩൧) പരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ, അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ

    (31) Pariyāpannā paññā, apariyāpannā paññā

    (൩൨) നിയ്യാനികാ പഞ്ഞാ, അനിയ്യാനികാ പഞ്ഞാ

    (32) Niyyānikā paññā, aniyyānikā paññā

    (൩൩) നിയതാ പഞ്ഞാ, അനിയതാ പഞ്ഞാ

    (33) Niyatā paññā, aniyatā paññā

    (൩൪) സഉത്തരാ പഞ്ഞാ , അനുത്തരാ പഞ്ഞാ

    (34) Sauttarā paññā , anuttarā paññā

    (൩൫) അത്ഥജാപികാ പഞ്ഞാ, ജാപിതത്ഥാ പഞ്ഞാ

    (35) Atthajāpikā paññā, jāpitatthā paññā

    ഏവം ദുവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ duvidhena ñāṇavatthu.

    ൩. തികമാതികാ

    3. Tikamātikā

    ൭൫൩. തിവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    753. Tividhena ñāṇavatthu –

    (൧) ചിന്താമയാ പഞ്ഞാ, സുതമയാ പഞ്ഞാ, ഭാവനാമയാ പഞ്ഞാ

    (1) Cintāmayā paññā, sutamayā paññā, bhāvanāmayā paññā

    (൨) ദാനമയാ പഞ്ഞാ, സീലമയാ പഞ്ഞാ, ഭാവനാമയാ പഞ്ഞാ

    (2) Dānamayā paññā, sīlamayā paññā, bhāvanāmayā paññā

    (൩) അധിസീലേ പഞ്ഞാ, അധിചിത്തേ പഞ്ഞാ, അധിപഞ്ഞായ പഞ്ഞാ

    (3) Adhisīle paññā, adhicitte paññā, adhipaññāya paññā

    (൪) ആയകോസല്ലം, അപായകോസല്ലം, ഉപായകോസല്ലം

    (4) Āyakosallaṃ, apāyakosallaṃ, upāyakosallaṃ

    (൫) വിപാകാ പഞ്ഞാ, വിപാകധമ്മധമ്മാ പഞ്ഞാ, നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ പഞ്ഞാ

    (5) Vipākā paññā, vipākadhammadhammā paññā, nevavipākanavipākadhammadhammā paññā

    (൬) ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ

    (6) Upādinnupādāniyā paññā, anupādinnupādāniyā paññā, anupādinnaanupādāniyā paññā

    (൭) സവിതക്കസവിചാരാ പഞ്ഞാ, അവിതക്കവിചാരമത്താ പഞ്ഞാ, അവിതക്കഅവിചാരാ പഞ്ഞാ

    (7) Savitakkasavicārā paññā, avitakkavicāramattā paññā, avitakkaavicārā paññā

    (൮) പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ, സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ, ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ

    (8) Pītisahagatā paññā, sukhasahagatā paññā, upekkhāsahagatā paññā

    (൯) ആചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ, അപചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ, നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ

    (9) Ācayagāminī paññā, apacayagāminī paññā, nevācayagāmināpacayagāminī paññā

    (൧൦) സേക്ഖാ പഞ്ഞാ, അസേക്ഖാ പഞ്ഞാ, നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ പഞ്ഞാ

    (10) Sekkhā paññā, asekkhā paññā, nevasekkhanāsekkhā paññā

    (൧൧) പരിത്താ പഞ്ഞാ, മഹഗ്ഗതാ പഞ്ഞാ, അപ്പമാണാ പഞ്ഞാ

    (11) Parittā paññā, mahaggatā paññā, appamāṇā paññā

    (൧൨) പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ, മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ

    (12) Parittārammaṇā paññā, mahaggatārammaṇā paññā, appamāṇārammaṇā paññā

    (൧൩) മഗ്ഗാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, മഗ്ഗഹേതുകാ പഞ്ഞാ, മഗ്ഗാധിപതിനീ പഞ്ഞാ

    (13) Maggārammaṇā paññā, maggahetukā paññā, maggādhipatinī paññā

    (൧൪) ഉപ്പന്നാ പഞ്ഞാ , അനുപ്പന്നാ പഞ്ഞാ, ഉപ്പാദിനീ പഞ്ഞാ

    (14) Uppannā paññā , anuppannā paññā, uppādinī paññā

    (൧൫) അതീതാ പഞ്ഞാ, അനാഗതാ പഞ്ഞാ, പച്ചുപ്പന്നാ പഞ്ഞാ

    (15) Atītā paññā, anāgatā paññā, paccuppannā paññā

    (൧൬) അതീതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, അനാഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ പഞ്ഞാ

    (16) Atītārammaṇā paññā, anāgatārammaṇā paññā, paccuppannārammaṇā paññā

    (൧൭) അജ്ഝത്താ പഞ്ഞാ, ബഹിദ്ധാ പഞ്ഞാ, അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ പഞ്ഞാ

    (17) Ajjhattā paññā, bahiddhā paññā, ajjhattabahiddhā paññā

    (൧൮) അജ്ഝത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ, ബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ

    (18) Ajjhattārammaṇā paññā, bahiddhārammaṇā paññā, ajjhattabahiddhārammaṇā paññā

    (൧൯) സവിതക്കസവിചാരാ പഞ്ഞാ അത്ഥി വിപാകാ, അത്ഥി വിപാകധമ്മധമ്മാ, അത്ഥി നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ

    (19) Savitakkasavicārā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā

    (൨൦) അത്ഥി ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ

    (20) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā

    (൨൧) അത്ഥി പീതിസഹഗതാ, അത്ഥി സുഖസഹഗതാ, അത്ഥി ഉപേക്ഖാസഹഗതാ

    (21) Atthi pītisahagatā, atthi sukhasahagatā, atthi upekkhāsahagatā

    (൨൨) അത്ഥി ആചയഗാമിനീ, അത്ഥി അപചയഗാമിനീ, അത്ഥി നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ

    (22) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī

    (൨൩) അത്ഥി സേക്ഖാ, അത്ഥി അസേക്ഖാ, അത്ഥി നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ

    (23) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā

    (൨൪) അത്ഥി പരിത്താ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാ, അത്ഥി അപ്പമാണാ

    (24) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā

    (൨൫) അത്ഥി പരിത്താരമ്മണാ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി അപ്പമാണാരമ്മണാ

    (25) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā

    (൨൬) അത്ഥി മഗ്ഗാരമ്മണാ, അത്ഥി മഗ്ഗഹേതുകാ, അത്ഥി മഗ്ഗാധിപതിനീ

    (26) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī

    (൨൭) അത്ഥി ഉപ്പന്നാ, അത്ഥി അനുപ്പന്നാ, അത്ഥി ഉപ്പാദിനീ

    (27) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī

    (൨൮) അത്ഥി അതീതാ, അത്ഥി അനാഗതാ , അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാ

    (28) Atthi atītā, atthi anāgatā , atthi paccuppannā

    (൨൯) അത്ഥി അതീതാരമ്മണാ, അത്ഥി അനാഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ

    (29) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā

    (൩൦) അത്ഥി അജ്ഝത്താ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ

    (30) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā

    (൩൧) അത്ഥി അജ്ഝത്താരമ്മണാ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാരമ്മണാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ

    (31) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā

    (൩൨) അവിതക്കവിചാരമത്താ പഞ്ഞാ അത്ഥി വിപാകാ, അത്ഥി വിപാകധമ്മധമ്മാ, അത്ഥി നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ

    (32) Avitakkavicāramattā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā

    (൩൩) അത്ഥി ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ

    (33) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā

    (൩൪) അത്ഥി ആചയഗാമിനീ, അത്ഥി അപചയഗാമിനീ, അത്ഥി നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ

    (34) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī

    (൩൫) അത്ഥി സേക്ഖാ, അത്ഥി അസേക്ഖാ, അത്ഥി നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ

    (35) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā

    (൩൬) അത്ഥി ഉപ്പന്നാ, അത്ഥി അനുപ്പന്നാ, അത്ഥി ഉപ്പാദിനീ

    (36) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī

    (൩൭) അത്ഥി അതീതാ, അത്ഥി അനാഗതാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാ

    (37) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā

    (൩൮) അത്ഥി അജ്ഝത്താ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ

    (38) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā

    (൩൯) അവിതക്കഅവിചാരാ പഞ്ഞാ അത്ഥി വിപാകാ, അത്ഥി വിപാകധമ്മധമ്മാ, അത്ഥി നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ

    (39) Avitakkaavicārā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā

    (൪൦) അത്ഥി ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപ്പാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപ്പാദിന്നഅനുപാദാനിയാ

    (40) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anuppādinnupādāniyā, atthi anuppādinnaanupādāniyā

    (൪൧) അത്ഥി പീതിസഹഗതാ, അത്ഥി സുഖസഹഗതാ, അത്ഥി ഉപേക്ഖാസഹഗതാ

    (41) Atthi pītisahagatā, atthi sukhasahagatā, atthi upekkhāsahagatā

    (൪൨) അത്ഥി ആചയഗാമിനീ, അത്ഥി അപചയഗാമിനീ, അത്ഥി നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ

    (42) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī

    (൪൩) അത്ഥി സേക്ഖാ, അത്ഥി അസേക്ഖാ, അത്ഥി നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ

    (43) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā

    (൪൪) അത്ഥി പരിത്താരമ്മണാ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി അപ്പമാണാരമ്മണാ

    (44) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā

    (൪൫) അത്ഥി മഗ്ഗാരമ്മണാ, അത്ഥി മഗ്ഗഹേതുകാ, അത്ഥി മഗ്ഗാധിപതിനീ

    (45) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī

    (൪൬) അത്ഥി ഉപ്പന്നാ, അത്ഥി അനുപ്പന്നാ, അത്ഥി ഉപ്പാദിനീ

    (46) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī

    (൪൭) അത്ഥി അതീതാ, അത്ഥി അനാഗതാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാ

    (47) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā

    (൪൮) അത്ഥി അതീതാരമ്മണാ, അത്ഥി അനാഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ

    (48) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā

    (൪൯) അത്ഥി അജ്ഝത്താ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ

    (49) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā

    (൫൦) അത്ഥി അജ്ഝത്താരമ്മണാ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാരമ്മണാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ

    (50) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā

    (൫൧) പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ അത്ഥി വിപാകാ, അത്ഥി വിപാകധമ്മധമ്മാ, അത്ഥി നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ

    (51) Pītisahagatā paññā sukhasahagatā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā

    (൫൨) അത്ഥി ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ

    (52) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā

    (൫൩) അത്ഥി സവിതക്കസവിചാരാ, അത്ഥി അവിതക്കവിചാരമത്താ, അത്ഥി അവിതക്കഅവിചാരാ

    (53) Atthi savitakkasavicārā, atthi avitakkavicāramattā, atthi avitakkaavicārā

    (൫൪) അത്ഥി ആചയഗാമിനീ, അത്ഥി അപചയഗാമിനീ, അത്ഥി നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ

    (54) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī

    (൫൫) അത്ഥി സേക്ഖാ, അത്ഥി അസേക്ഖാ, അത്ഥി നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ

    (55) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā

    (൫൬) അത്ഥി പരിത്താ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാ, അത്ഥി അപ്പമാണാ

    (56) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā

    (൫൭) അത്ഥി പരിത്താരമ്മണാ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി അപ്പമാണാരമ്മണാ

    (57) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā

    (൫൮) അത്ഥി മഗ്ഗാരമ്മണാ , അത്ഥി മഗ്ഗഹേതുകാ, അത്ഥി മഗ്ഗാധിപതിനീ

    (58) Atthi maggārammaṇā , atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī

    (൫൯) അത്ഥി ഉപ്പന്നാ, അത്ഥി അനുപ്പന്നാ, അത്ഥി ഉപ്പാദിനീ

    (59) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī

    (൬൦) അത്ഥി അതീതാ, അത്ഥി അനാഗതാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാ

    (60) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā

    (൬൧) അത്ഥി അതീതാരമ്മണാ, അത്ഥി അനാഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ

    (61) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā

    (൬൨) അത്ഥി അജ്ഝതാ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ

    (62) Atthi ajjhatā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā

    (൬൩) അത്ഥി അജ്ഝത്താരമ്മണാ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാരമ്മണാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ

    (63) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā

    (൬൪) ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ അത്ഥി വിപാകാ, അത്ഥി വിപാകധമ്മധമ്മാ, അത്ഥി നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ

    (64) Upekkhāsahagatā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā

    (൬൫) അത്ഥി ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ, അത്ഥി അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ

    (65) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā

    (൬൬) അത്ഥി ആചയഗാമിനീ, അത്ഥി അപചയഗാമിനീ, അത്ഥി നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ

    (66) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī

    (൬൭) അത്ഥി സേക്ഖാ, അത്ഥി അസേക്ഖാ, അത്ഥി നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ

    (67) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā

    (൬൮) അത്ഥി പരിത്താ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാ, അത്ഥി അപ്പമാണാ

    (68) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā

    (൬൯) അത്ഥി പരിത്താരമ്മണാ, അത്ഥി മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി അപ്പമാണാരമ്മണാ

    (69) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā

    (൭൦) അത്ഥി മഗ്ഗാരമ്മണാ, അത്ഥി മഗ്ഗഹേതുകാ, അത്ഥി മഗ്ഗാധിപതിനീ

    (70) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī

    (൭൧) അത്ഥി ഉപ്പന്നാ, അത്ഥി അനുപ്പന്നാ, അത്ഥി ഉപ്പാദിനീ

    (71) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī

    (൭൨) അത്ഥി അതീതാ, അത്ഥി അനാഗതാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാ

    (72) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā

    (൭൩) അത്ഥി അതീതാരമ്മണാ, അത്ഥി അനാഗതാരമ്മണാ, അത്ഥി പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ

    (73) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā

    (൭൪) അത്ഥി അജ്ഝത്താ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ

    (74) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā

    (൭൫) അത്ഥി അജ്ഝത്താരമ്മണാ, അത്ഥി ബഹിദ്ധാരമ്മണാ, അത്ഥി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ

    (75) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā

    ഏവം തിവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ tividhena ñāṇavatthu.

    ൪. ചതുക്കമാതികാ

    4. Catukkamātikā

    ൭൫൪. ചതുബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു –

    754. Catubbidhena ñāṇavatthu –

    (൧) കമ്മസ്സകതഞാണം, സച്ചാനുലോമികം ഞാണം, മഗ്ഗസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം, ഫലസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം

    (1) Kammassakatañāṇaṃ, saccānulomikaṃ ñāṇaṃ, maggasamaṅgissa ñāṇaṃ, phalasamaṅgissa ñāṇaṃ

    (൨) ദുക്ഖേ ഞാണം, ദുക്ഖസമുദയേ ഞാണം, ദുക്ഖനിരോധേ ഞാണം, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം

    (2) Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ

    (൩) കാമാവചരാ പഞ്ഞാ, രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ

    (3) Kāmāvacarā paññā, rūpāvacarā paññā, arūpāvacarā paññā, apariyāpannā paññā

    (൪) ധമ്മേ ഞാണം, അന്വയേ ഞാണം, പരിയേ 3 ഞാണം, സമ്മുതിഞാണം 4

    (4) Dhamme ñāṇaṃ, anvaye ñāṇaṃ, pariye 5 ñāṇaṃ, sammutiñāṇaṃ 6

    (൫) അത്ഥി പഞ്ഞാ ആചയായ നോ അപചയായ, അത്ഥി പഞ്ഞാ അപചയായ നോ ആചയായ, അത്ഥി പഞ്ഞാ ആചയായ ചേവ അപചയായ ച, അത്ഥി പഞ്ഞാ നേവാചയായ നോ അപചയായ

    (5) Atthi paññā ācayāya no apacayāya, atthi paññā apacayāya no ācayāya, atthi paññā ācayāya ceva apacayāya ca, atthi paññā nevācayāya no apacayāya

    (൬) അത്ഥി പഞ്ഞാ നിബ്ബിദായ നോ പടിവേധായ, അത്ഥി പഞ്ഞാ പടിവേധായ നോ നിബ്ബിദായ, അത്ഥി പഞ്ഞാ നിബ്ബിദായ ചേവ പടിവേധായ ച, അത്ഥി പഞ്ഞാ നേവ നിബ്ബിദായ നോ പടിവേധായ

    (6) Atthi paññā nibbidāya no paṭivedhāya, atthi paññā paṭivedhāya no nibbidāya, atthi paññā nibbidāya ceva paṭivedhāya ca, atthi paññā neva nibbidāya no paṭivedhāya

    (൭) ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ, ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ, വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ, നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ

    (7) Hānabhāginī paññā, ṭhitibhāginī paññā, visesabhāginī paññā, nibbedhabhāginī paññā

    (൮) ചതസ്സോ പടിസമ്ഭിദാ

    (8) Catasso paṭisambhidā

    (൯) ചതസ്സോ പടിപദാ

    (9) Catasso paṭipadā

    (൧൦) ചത്താരി ആരമ്മണാനി

    (10) Cattāri ārammaṇāni

    (൧൧) ജരാമരണേ ഞാണം, ജരാമരണസമുദയേ ഞാണം, ജരാമരണനിരോധേ ഞാണം, ജരാമരണനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം

    (11) Jarāmaraṇe ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudaye ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhe ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ

    (൧൨-൨൧) ജാതിയാ ഞാണം…പേ॰… ഭവേ ഞാണം…പേ॰… ഉപാദാനേ ഞാണം…പേ॰… തണ്ഹായ ഞാണം…പേ॰… വേദനായ ഞാണം…പേ॰… ഫസ്സേ ഞാണം…പേ॰… സളായതനേ ഞാണം…പേ॰… നാമരൂപേ ഞാണം…പേ॰… വിഞ്ഞാണേ ഞാണം…പേ॰… സങ്ഖാരേസു ഞാണം, സങ്ഖാരസമുദയേ ഞാണം, സങ്ഖാരനിരോധേ ഞാണം, സങ്ഖാരനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം. ഏവം ചതുബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു.

    (12-21) Jātiyā ñāṇaṃ…pe… bhave ñāṇaṃ…pe… upādāne ñāṇaṃ…pe… taṇhāya ñāṇaṃ…pe… vedanāya ñāṇaṃ…pe… phasse ñāṇaṃ…pe… saḷāyatane ñāṇaṃ…pe… nāmarūpe ñāṇaṃ…pe… viññāṇe ñāṇaṃ…pe… saṅkhāresu ñāṇaṃ, saṅkhārasamudaye ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhe ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ. Evaṃ catubbidhena ñāṇavatthu.

    ൫. പഞ്ചകമാതികാ

    5. Pañcakamātikā

    ൭൫൫. പഞ്ചവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    755. Pañcavidhena ñāṇavatthu –

    (൧) പഞ്ചങ്ഗികോ സമ്മാസമാധി (൨) പഞ്ചഞാണികോ സമ്മാസമാധി

    (1) Pañcaṅgiko sammāsamādhi (2) pañcañāṇiko sammāsamādhi

    ഏവം പഞ്ചവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ pañcavidhena ñāṇavatthu.

    ൬. ഛക്കമാതികാ

    6. Chakkamātikā

    ൭൫൬. ഛബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു –

    756. Chabbidhena ñāṇavatthu –

    (൧) ഛസു അഭിഞ്ഞാസു പഞ്ഞാ

    (1) Chasu abhiññāsu paññā

    ഏവം ഛബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ chabbidhena ñāṇavatthu.

    ൭. സത്തകമാതികാ

    7. Sattakamātikā

    ൭൫൭. സത്തവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    757. Sattavidhena ñāṇavatthu –

    (൧) സത്തസത്തതി ഞാണവത്ഥൂനി

    (1) Sattasattati ñāṇavatthūni

    ഏവം സത്തവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ sattavidhena ñāṇavatthu.

    ൮. അട്ഠകമാതികാ

    8. Aṭṭhakamātikā

    ൭൫൮. അട്ഠവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    758. Aṭṭhavidhena ñāṇavatthu –

    (൧) ചതൂസു മഗ്ഗേസു, ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ

    (1) Catūsu maggesu, catūsu phalesu paññā

    ഏവം അട്ഠവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.

    ൯. നവകമാതികാ

    9. Navakamātikā

    ൭൫൯. നവവിധേന ഞാണവത്ഥു –

    759. Navavidhena ñāṇavatthu –

    (൧) നവസു അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീസു പഞ്ഞാ

    (1) Navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā

    ഏവം നവവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ navavidhena ñāṇavatthu.

    ൧൦. ദസകമാതികാ

    10. Dasakamātikā

    ൭൬൦.ദസവിധേന ഞാണവത്ഥു – ദസ തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലാനി യേഹി ബലേഹി സമന്നാഗതോ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി. കതമാനി ദസ?

    760. Dasavidhena ñāṇavatthu – dasa tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Katamāni dasa?

    (൧) ഇധ തഥാഗതോ ഠാനഞ്ച ഠാനതോ അട്ഠാനഞ്ച അട്ഠാനതോ യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ ഠാനഞ്ച ഠാനതോ അട്ഠാനഞ്ച അട്ഠാനതോ യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി .

    (1) Idha tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti .

    (൨) പുന ചപരം തഥാഗതോ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഠാനസോ ഹേതുസോ വിപാകം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഠാനസോ ഹേതുസോ വിപാകം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (2) Puna caparaṃ tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൩) പുന ചപരം തഥാഗതോ സബ്ബത്ഥഗാമിനിം പടിപദം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ സബ്ബത്ഥഗാമിനിം പടിപദം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (3) Puna caparaṃ tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൪) പുന ചപരം തഥാഗതോ അനേകധാതു നാനാധാതുലോകം 7 യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ അനേകധാതു നാനാധാതുലോകം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (4) Puna caparaṃ tathāgato anekadhātu nānādhātulokaṃ 8 yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato anekadhātu nānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൫) പുന ചപരം തഥാഗതോ സത്താനം നാനാധിമുത്തികതം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ സത്താനം നാനാധിമുത്തികതം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (5) Puna caparaṃ tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൬) പുന ചപരം തഥാഗതോ പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ഇന്ദ്രിയപരോപരിയത്തം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ഇന്ദ്രിയപരോപരിയത്തം യഥാഭൂതം പജാനാതി , ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (6) Puna caparaṃ tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti , idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൭) പുന ചപരം തഥാഗതോ ഝാനവിമോക്ഖസമാധിസമാപത്തീനം സംകിലേസം വോദാനം വുട്ഠാനം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ ഝാനവിമോക്ഖസമാധിസമാപത്തീനം സംകിലേസം വോദാനം വുട്ഠാനം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (7) Puna caparaṃ tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൮) പുന ചപരം തഥാഗതോ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (8) Puna caparaṃ tathāgato pubbenivāsānussatiṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato pubbenivāsānussatiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൯) പുന ചപരം തഥാഗതോ സത്താനം ചുതൂപപാതം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ സത്താനം ചുതൂപപാതം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (9) Puna caparaṃ tathāgato sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    (൧൦) പുന ചപരം തഥാഗതോ ആസവാനം ഖയം യഥാഭൂതം പജാനാതി. യമ്പി തഥാഗതോ ആസവാനം ഖയം യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇദമ്പി തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലം ഹോതി, യം ബലം ആഗമ്മ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി. ഇമാനി ദസ തഥാഗതസ്സ തഥാഗതബലാനി, യേഹി ബലേഹി സമന്നാഗതോ തഥാഗതോ ആസഭം ഠാനം പടിജാനാതി, പരിസാസു സീഹനാദം നദതി, ബ്രഹ്മചക്കം പവത്തേതി.

    (10) Puna caparaṃ tathāgato āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Imāni dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.

    ഏവം ദസവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ dasavidhena ñāṇavatthu.

    മാതികാ

    Mātikā

    ൧. ഏകകനിദ്ദേസോ

    1. Ekakaniddeso

    ൭൬൧. പഞ്ച വിഞ്ഞാണാ ന ഹേതുമേവ, അഹേതുകമേവ, ഹേതുവിപ്പയുത്തമേവ, സപ്പച്ചയമേവ, സങ്ഖതമേവ, അരൂപമേവ, ലോകിയമേവ, സാസവമേവ, സംയോജനിയമേവ, ഗന്ഥനിയമേവ, ഓഘനിയമേവ, യോഗനിയമേവ, നീവരണിയമേവ, പരാമട്ഠമേവ, ഉപാദാനിയമേവ, സംകിലേസികമേവ, അബ്യാകതമേവ, സാരമ്മണമേവ, അചേതസികമേവ, വിപാകമേവ, ഉപാദിന്നുപാദാനിയമേവ, അസംകിലിട്ഠസംകിലേസികമേവ, ന സവിതക്കസവിചാരമേവ, ന അവിതക്കവിചാരമത്തമേവ, അവിതക്കഅവിചാരമേവ, ന പീതിസഹഗതമേവ, നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബമേവ, നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകമേവ, നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിമേവ, നേവസേക്ഖനാസേക്ഖമേവ, പരിത്തമേവ, കാമാവചരമേവ, ന രൂപാവചരമേവ, ന അരൂപാവചരമേവ, പരിയാപന്നമേവ, നോ അപരിയാപന്നമേവ, അനിയതമേവ, അനിയ്യാനികമേവ, ഉപ്പന്നം മനോവിഞ്ഞാണവിഞ്ഞേയ്യമേവ, അനിച്ചമേവ, ജരാഭിഭൂതമേവ.

    761. Pañca viññāṇā na hetumeva, ahetukameva, hetuvippayuttameva, sappaccayameva, saṅkhatameva, arūpameva, lokiyameva, sāsavameva, saṃyojaniyameva, ganthaniyameva, oghaniyameva, yoganiyameva, nīvaraṇiyameva, parāmaṭṭhameva, upādāniyameva, saṃkilesikameva, abyākatameva, sārammaṇameva, acetasikameva, vipākameva, upādinnupādāniyameva, asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikameva, na savitakkasavicārameva, na avitakkavicāramattameva, avitakkaavicārameva, na pītisahagatameva, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbameva, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukameva, nevācayagāmināpacayagāmimeva, nevasekkhanāsekkhameva, parittameva, kāmāvacarameva, na rūpāvacarameva, na arūpāvacarameva, pariyāpannameva, no apariyāpannameva, aniyatameva, aniyyānikameva, uppannaṃ manoviññāṇaviññeyyameva, aniccameva, jarābhibhūtameva.

    ൭൬൨. പഞ്ച വിഞ്ഞാണാ ഉപ്പന്നവത്ഥുകാ, ഉപ്പന്നാരമ്മണാതി ഉപ്പന്നസ്മിം വത്ഥുസ്മിം ഉപ്പന്നേ ആരമ്മണേ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    762. Pañca viññāṇā uppannavatthukā, uppannārammaṇāti uppannasmiṃ vatthusmiṃ uppanne ārammaṇe uppajjanti.

    പുരേജാതവത്ഥുകാ, പുരേജാതാരമ്മണാതി പുരേജാതസ്മിം വത്ഥുസ്മിം പുരേജാതേ ആരമ്മണേ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    Purejātavatthukā, purejātārammaṇāti purejātasmiṃ vatthusmiṃ purejāte ārammaṇe uppajjanti.

    അജ്ഝത്തികവത്ഥുകാ , ബാഹിരാരമ്മണാതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം വത്ഥു അജ്ഝത്തികാ ആരമ്മണാ ബാഹിരാ.

    Ajjhattikavatthukā , bāhirārammaṇāti pañcannaṃ viññāṇānaṃ vatthu ajjhattikā ārammaṇā bāhirā.

    അസമ്ഭിന്നവത്ഥുകാ, അസമ്ഭിന്നാരമ്മണാതി അസമ്ഭിന്നസ്മിം വത്ഥുസ്മിം അസമ്ഭിന്നേ ആരമ്മണേ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    Asambhinnavatthukā, asambhinnārammaṇāti asambhinnasmiṃ vatthusmiṃ asambhinne ārammaṇe uppajjanti.

    നാനാവത്ഥുകാ, നാനാരമ്മണാതി അഞ്ഞം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ വത്ഥു ച ആരമ്മണഞ്ച, അഞ്ഞം സോതവിഞ്ഞാണസ്സ വത്ഥു ച ആരമ്മണഞ്ച, അഞ്ഞം ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ വത്ഥു ച ആരമ്മണഞ്ച, അഞ്ഞം ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ വത്ഥു ച ആരമ്മണഞ്ച, അഞ്ഞം കായവിഞ്ഞാണസ്സ വത്ഥു ച ആരമ്മണഞ്ച.

    Nānāvatthukā, nānārammaṇāti aññaṃ cakkhuviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ sotaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ ghānaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ jivhāviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ kāyaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca.

    ൭൬൩. ന അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ ഗോചരവിസയം പച്ചനുഭോന്തീതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം സോതവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം ഘാനവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം കായവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. സോതവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി കായവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം സോതവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി കായവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം ഘാനവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി കായവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയം ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി, ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഗോചരവിസയമ്പി കായവിഞ്ഞാണം ന പച്ചനുഭോതി.

    763. Na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhontīti cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ sotaviññāṇaṃ na paccanubhoti, sotaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ ghānaviññāṇaṃ na paccanubhoti, ghānaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ jivhāviññāṇaṃ na paccanubhoti, jivhāviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti, kāyaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Sotaviññāṇassa…pe… ghānaviññāṇassa…pe… jivhāviññāṇassa…pe… kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti, cakkhuviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ sotaviññāṇaṃ na paccanubhoti, sotaviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ ghānaviññāṇaṃ na paccanubhoti, ghānaviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ jivhāviññāṇaṃ na paccanubhoti, jivhāviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti.

    ൭൬൪. ന അസമന്നാഹാരാ ഉപ്പജ്ജന്തീതി സമന്നാഹരന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    764. Na asamannāhārā uppajjantīti samannāharantassa uppajjanti.

    ന അമനസികാരാ ഉപ്പജ്ജന്തീതി മനസികരോന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    Na amanasikārā uppajjantīti manasikarontassa uppajjanti.

    ന അബ്ബോകിണ്ണാ ഉപ്പജ്ജന്തീതി ന പടിപാടിയാ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    Na abbokiṇṇā uppajjantīti na paṭipāṭiyā uppajjanti.

    ന അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജന്തീതി ന ഏകക്ഖണേ ഉപ്പജ്ജന്തി.

    Na apubbaṃ acarimaṃ uppajjantīti na ekakkhaṇe uppajjanti.

    ൭൬൫. ന അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ സമനന്തരാ ഉപ്പജ്ജന്തീതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ ഘാനവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. സോതവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ…പേ॰… കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി കായവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി കായവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ ഘാനവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി കായവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി. കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി, ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പന്നസമനന്തരാപി കായവിഞ്ഞാണം ന ഉപ്പജ്ജതി.

    765. Na aññamaññassa samanantarā uppajjantīti cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṃ na uppajjati, sotaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṃ na uppajjati, ghānaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṃ na uppajjati, jivhāviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā kāyaviññāṇaṃ na uppajjati, kāyaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Sotaviññāṇassa…pe… ghānaviññāṇassa…pe… jivhāviññāṇassa…pe… kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati, cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṃ na uppajjati, sotaviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṃ na uppajjati, ghānaviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṃ na uppajjati, jivhāviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati.

    ൭൬൬. പഞ്ച വിഞ്ഞാണാ അനാഭോഗാതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം നത്ഥി ആവട്ടനാ വാ ആഭോഗോ വാ സമന്നാഹാരോ വാ മനസികാരോ വാ.

    766. Pañca viññāṇā anābhogāti pañcannaṃ viññāṇānaṃ natthi āvaṭṭanā vā ābhogo vā samannāhāro vā manasikāro vā.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി ധമ്മം പടിവിജാനാതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി ധമ്മം പടിവിജാനാതി.

    Pañcahi viññāṇehi na kañci dhammaṃ paṭivijānātīti pañcahi viññāṇehi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti.

    അഞ്ഞത്ര അഭിനിപാതമത്താതി അഞ്ഞത്ര ആപാതമത്താ.

    Aññatra abhinipātamattāti aññatra āpātamattā.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കഞ്ചി ധമ്മം പടിവിജാനാതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന കഞ്ചി ധമ്മം പടിവിജാനാതി.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānātīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതി – ഗമനം വാ ഠാനം വാ നിസജ്ജം വാ സേയ്യം വാ.

    Pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappetīti pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappeti – gamanaṃ vā ṭhānaṃ vā nisajjaṃ vā seyyaṃ vā.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന കഞ്ചി ഇരിയാപഥം കപ്പേതി – ഗമനം വാ ഠാനം വാ നിസജ്ജം വാ സേയ്യം വാ.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci iriyāpathaṃ kappetīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kañci iriyāpathaṃ kappeti – gamanaṃ vā ṭhānaṃ vā nisajjaṃ vā seyyaṃ vā.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതി.

    Pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapetīti pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന കായകമ്മം ന വചീകമ്മം പട്ഠപേതി.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapetīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതി.

    Pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyatīti pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന കുസലാകുസലം ധമ്മം സമാദിയതി.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതി.

    Pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhātīti pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhāti.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന സമാപജ്ജതി ന വുട്ഠാതി.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na samāpajjati na vuṭṭhātīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na samāpajjati na vuṭṭhāti.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതി.

    Pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjatīti pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjati.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന ചവതി ന ഉപ്പജ്ജതി.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na cavati na uppajjatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na cavati na uppajjati.

    പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതീതി പഞ്ചഹി വിഞ്ഞാണേഹി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതി.

    Pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passatīti pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati.

    പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാപി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതീതി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം സമനന്തരാ മനോധാതുയാപി ന സുപതി ന പടിബുജ്ഝതി ന സുപിനം പസ്സതി. ഏവം യാഥാവകവത്ഥുവിഭാവനാ പഞ്ഞാ.

    Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati. Evaṃ yāthāvakavatthuvibhāvanā paññā.

    ഏവം ഏകവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ ekavidhena ñāṇavatthu.

    ഏകകം.

    Ekakaṃ.

    ൨. ദുകനിദ്ദേസോ

    2. Dukaniddeso

    ൭൬൭. (൧) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ലോകിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ലോകുത്തരാ പഞ്ഞാ.

    767. (1) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā lokiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā lokuttarā paññā.

    (൨) സബ്ബാവ പഞ്ഞാ കേനചി വിഞ്ഞേയ്യാ, കേനചി ന വിഞ്ഞേയ്യാ.

    (2) Sabbāva paññā kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.

    (൩) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സാസവാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനാസവാ പഞ്ഞാ.

    (3) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā sāsavā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anāsavā paññā.

    (൪) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ആസവവിപ്പയുത്താ സാസവാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ആസവവിപ്പയുത്താ അനാസവാ പഞ്ഞാ.

    (4) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā āsavavippayuttā sāsavā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā āsavavippayuttā anāsavā paññā.

    (൫) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സംയോജനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അസംയോജനിയാ പഞ്ഞാ.

    (5) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃyojaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā asaṃyojaniyā paññā.

    (൬) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സംയോജനവിപ്പയുത്താ സംയോജനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ സംയോജനവിപ്പയുത്താ അസംയോജനിയാ പഞ്ഞാ.

    (6) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā paññā.

    (൭) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ.

    (7) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā ganthaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā aganthaniyā paññā.

    (൮) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഗന്ഥവിപ്പയുത്താ ഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ഗന്ഥവിപ്പയുത്താ അഗന്ഥനിയാ പഞ്ഞാ.

    (8) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā ganthavippayuttā ganthaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā ganthavippayuttā aganthaniyā paññā.

    (൯) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഓഘനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനോഘനിയാ പഞ്ഞാ.

    (9) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā oghaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anoghaniyā paññā.

    (൧൦) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഓഘവിപ്പയുത്താ ഓഘനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ഓഘവിപ്പയുത്താ അനോഘനിയാ പഞ്ഞാ.

    (10) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā oghavippayuttā oghaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā oghavippayuttā anoghaniyā paññā.

    (൧൧) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ യോഗനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അയോഗനിയാ പഞ്ഞാ.

    (11) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā yoganiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā ayoganiyā paññā.

    (൧൨) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ യോഗവിപ്പയുത്താ യോഗനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ യോഗവിപ്പയുത്താ അയോഗനിയാ പഞ്ഞാ.

    (12) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā yogavippayuttā yoganiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā yogavippayuttā ayoganiyā paññā.

    (൧൩) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ നീവരണിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനീവരണിയാ പഞ്ഞാ.

    (13) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā nīvaraṇiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anīvaraṇiyā paññā.

    (൧൪) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ നീവരണവിപ്പയുത്താ നീവരണിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ നീവരണവിപ്പയുത്താ അനീവരണിയാ പഞ്ഞാ.

    (14) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā.

    (൧൫) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ പരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അപരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ.

    (15) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā parāmaṭṭhā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā aparāmaṭṭhā paññā.

    (൧൬) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ പരാമാസവിപ്പയുത്താ പരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ പരാമാസവിപ്പയുത്താ അപരാമട്ഠാ പഞ്ഞാ.

    (16) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā.

    (൧൭) തീസു ഭൂമീസു വിപാകേ പഞ്ഞാ ഉപാദിന്നാ പഞ്ഞാ, തീസു ഭൂമീസു കുസലേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനുപാദിന്നാ പഞ്ഞാ.

    (17) Tīsu bhūmīsu vipāke paññā upādinnā paññā, tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādinnā paññā.

    (൧൮) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഉപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ.

    (18) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā upādāniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādāniyā paññā.

    (൧൯) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ഉപാദാനവിപ്പയുത്താ ഉപാദാനിയാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ഉപാദാനവിപ്പയുത്താ അനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ.

    (19) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā upādānavippayuttā upādāniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā upādānavippayuttā anupādāniyā paññā.

    (൨൦) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സംകിലേസികാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അസംകിലേസികാ പഞ്ഞാ.

    (20) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃkilesikā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā asaṃkilesikā paññā.

    (൨൧) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ കിലേസവിപ്പയുത്താ സംകിലേസികാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ കിലേസവിപ്പയുത്താ അസംകിലേസികാ പഞ്ഞാ.

    (21) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā kilesavippayuttā saṃkilesikā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā kilesavippayuttā asaṃkilesikā paññā.

    (൨൨) വിതക്കസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സവിതക്കാ പഞ്ഞാ, വിതക്കവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ അവിതക്കാ പഞ്ഞാ.

    (22) Vitakkasampayuttā paññā savitakkā paññā, vitakkavippayuttā paññā avitakkā paññā.

    (൨൩) വിചാരസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സവിചാരാ പഞ്ഞാ, വിചാരവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ അവിചാരാ പഞ്ഞാ.

    (23) Vicārasampayuttā paññā savicārā paññā, vicāravippayuttā paññā avicārā paññā.

    (൨൪) പീതിസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സപ്പീതികാ പഞ്ഞാ, പീതിവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ അപ്പീതികാ പഞ്ഞാ.

    (24) Pītisampayuttā paññā sappītikā paññā, pītivippayuttā paññā appītikā paññā.

    (൨൫) പീതിസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ, പീതിവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ ന പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    (25) Pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā, pītivippayuttā paññā na pītisahagatā paññā.

    (൨൬) സുഖസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ, സുഖവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ ന സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    (26) Sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā, sukhavippayuttā paññā na sukhasahagatā paññā.

    (൨൭) ഉപേക്ഖാസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ, ഉപേക്ഖാവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ ന ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    (27) Upekkhāsampayuttā paññā upekkhāsahagatā paññā, upekkhāvippayuttā paññā na upekkhāsahagatā paññā.

    (൨൮) കാമാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ കാമാവചരാ പഞ്ഞാ, രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ ന കാമാവചരാ പഞ്ഞാ.

    (28) Kāmāvacarakusalābyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacarā paññā arūpāvacarā paññā, apariyāpannā paññā na kāmāvacarā paññā.

    (൨൯) രൂപാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, കാമാവചരാ പഞ്ഞാ അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ ന രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ.

    (29) Rūpāvacarakusalābyākate paññā rūpāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā arūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na rūpāvacarā paññā.

    (൩൦) അരൂപാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, കാമാവചരാ പഞ്ഞാ രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ ന അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ.

    (30) Arūpāvacarakusalābyākate paññā arūpāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā rūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na arūpāvacarā paññā.

    (൩൧) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ പരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ.

    (31) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā pariyāpannā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā apariyāpannā paññā.

    (൩൨) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ നിയ്യാനികാ പഞ്ഞാ, തീസു ഭൂമീസു കുസലേ ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അനിയ്യാനികാ പഞ്ഞാ.

    (32) Catūsu maggesu paññā niyyānikā paññā, tīsu bhūmīsu kusale catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā aniyyānikā paññā.

    (൩൩) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ നിയതാ പഞ്ഞാ, തീസു ഭൂമീസു കുസലേ ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അനിയതാ പഞ്ഞാ.

    (33) Catūsu maggesu paññā niyatā paññā, tīsu bhūmīsu kusale catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā aniyatā paññā.

    (൩൪) തീസു ഭൂമീസു കുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സഉത്തരാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനുത്തരാ പഞ്ഞാ.

    (34) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā sauttarā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anuttarā paññā.

    (൩൫) തത്ഥ കതമാ അത്ഥജാപികാ പഞ്ഞാ?

    (35) Tattha katamā atthajāpikā paññā?

    ചതൂസു ഭൂമീസു കുസലേ അരഹതോ അഭിഞ്ഞം ഉപ്പാദേന്തസ്സ സമാപത്തിം ഉപ്പാദേന്തസ്സ കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അത്ഥജാപികാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ അരഹതോ ഉപ്പന്നായ അഭിഞ്ഞായ ഉപ്പന്നായ സമാപത്തിയാ കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ ജാപിതത്ഥാ പഞ്ഞാ.

    Catūsu bhūmīsu kusale arahato abhiññaṃ uppādentassa samāpattiṃ uppādentassa kiriyābyākate paññā atthajāpikā paññā, catūsu bhūmīsu vipāke arahato uppannāya abhiññāya uppannāya samāpattiyā kiriyābyākate paññā jāpitatthā paññā.

    ഏവം ദുവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ duvidhena ñāṇavatthu.

    ദുകം.

    Dukaṃ.

    ൩. തികനിദ്ദേസോ

    3. Tikaniddeso

    ൭൬൮. (൧. ക) തത്ഥ കതമാ ചിന്താമയാ പഞ്ഞാ?

    768. (1. Ka) tattha katamā cintāmayā paññā?

    യോഗവിഹിതേസു വാ കമ്മായതനേസു യോഗവിഹിതേസു വാ സിപ്പായതനേസു യോഗവിഹിതേസു വാ വിജ്ജാട്ഠാനേസു കമ്മസ്സകതം വാ സച്ചാനുലോമികം വാ രൂപം അനിച്ചന്തി വാ വേദനാ…പേ॰… സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… വിഞ്ഞാണം അനിച്ചന്തി വാ, യം ഏവരൂപിം അനുലോമികം ഖന്തിം ദിട്ഠിം രുചിം മുദിം പേക്ഖം ധമ്മനിജ്ഝാനക്ഖന്തിം പരതോ അസ്സുത്വാ പടിലഭതി – അയം വുച്ചതി ‘‘ചിന്താമയാ പഞ്ഞാ’’.

    Yogavihitesu vā kammāyatanesu yogavihitesu vā sippāyatanesu yogavihitesu vā vijjāṭṭhānesu kammassakataṃ vā saccānulomikaṃ vā rūpaṃ aniccanti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccanti vā, yaṃ evarūpiṃ anulomikaṃ khantiṃ diṭṭhiṃ ruciṃ mudiṃ pekkhaṃ dhammanijjhānakkhantiṃ parato assutvā paṭilabhati – ayaṃ vuccati ‘‘cintāmayā paññā’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമാ സുതമയാ പഞ്ഞാ? യോഗവിഹിതേസു വാ കമ്മായതനേസു യോഗവിഹിതേസു വാ സിപ്പായതനേസു യോഗവിഹിതേസു വാ വിജ്ജാട്ഠാനേസു കമ്മസ്സകതം വാ സച്ചാനുലോമികം വാ രൂപം അനിച്ചന്തി വാ വേദനാ…പേ॰… സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… വിഞ്ഞാണം അനിച്ചന്തി വാ, യം ഏവരൂപിം അനുലോമികം ഖന്തിം ദിട്ഠിം രുചിം മുദിം പേക്ഖം ധമ്മനിജ്ഝാനക്ഖന്തിം പരതോ സുത്വാ പടിലഭതി – അയം വുച്ചതി ‘‘സുതമയാ പഞ്ഞാ’’.

    (Kha) tattha katamā sutamayā paññā? Yogavihitesu vā kammāyatanesu yogavihitesu vā sippāyatanesu yogavihitesu vā vijjāṭṭhānesu kammassakataṃ vā saccānulomikaṃ vā rūpaṃ aniccanti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccanti vā, yaṃ evarūpiṃ anulomikaṃ khantiṃ diṭṭhiṃ ruciṃ mudiṃ pekkhaṃ dhammanijjhānakkhantiṃ parato sutvā paṭilabhati – ayaṃ vuccati ‘‘sutamayā paññā’’.

    (ഗ) സബ്ബാപി സമാപന്നസ്സ പഞ്ഞാ ഭാവനാമയാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.

    ൭൬൯. (൨. ക) തത്ഥ കതമാ ദാനമയാ പഞ്ഞാ? ദാനം ആരബ്ഭ ദാനാധിഗച്ഛ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘ദാനമയാ പഞ്ഞാ’’.

    769. (2. Ka) tattha katamā dānamayā paññā? Dānaṃ ārabbha dānādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dānamayā paññā’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമാ സീലമയാ പഞ്ഞാ? സീലം ആരബ്ഭ സീലാധിഗച്ഛ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘സീലമയാ പഞ്ഞാ’’.

    (Kha) tattha katamā sīlamayā paññā? Sīlaṃ ārabbha sīlādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sīlamayā paññā’’.

    (ഗ) സബ്ബാപി സമാപന്നസ്സ പഞ്ഞാ ഭാവനാമയാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.

    ൭൭൦. (൩. ക) തത്ഥ കതമാ അധിസീലേ പഞ്ഞാ? പാതിമോക്ഖസംവരം സംവരന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അധിസീലേ പഞ്ഞാ’’.

    770. (3. Ka) tattha katamā adhisīle paññā? Pātimokkhasaṃvaraṃ saṃvarantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘adhisīle paññā’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമാ അധിചിത്തേ പഞ്ഞാ? രൂപാവചരാരൂപാവചരസമാപത്തിം സമാപജ്ജന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അധിചിത്തേ പഞ്ഞാ’’.

    (Kha) tattha katamā adhicitte paññā? Rūpāvacarārūpāvacarasamāpattiṃ samāpajjantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘adhicitte paññā’’.

    (ഗ) തത്ഥ കതമാ അധിപഞ്ഞായ പഞ്ഞാ? ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ – അയം വുച്ചതി ‘‘അധിപഞ്ഞായ പഞ്ഞാ’’.

    (Ga) tattha katamā adhipaññāya paññā? Catūsu maggesu catūsu phalesu paññā – ayaṃ vuccati ‘‘adhipaññāya paññā’’.

    ൭൭൧. (൪. ക) തത്ഥ കതമം ആയകോസല്ലം? ‘‘ഇമേ ധമ്മേ മനസികരോതോ അനുപ്പന്നാ ചേവ അകുസലാ ധമ്മാ ന ഉപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച അകുസലാ ധമ്മാ പഹീയന്തി. ഇമേ വാ പനിമേ ധമ്മേ മനസികരോതോ അനുപ്പന്നാ ചേവ കുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച കുസലാ ധമ്മാ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ സംവത്തന്തീ’’തി – യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ആയകോസല്ലം’’.

    771. (4. Ka) tattha katamaṃ āyakosallaṃ? ‘‘Ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva akusalā dhammā na uppajjanti, uppannā ca akusalā dhammā pahīyanti. Ime vā panime dhamme manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘āyakosallaṃ’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമം അപായകോസല്ലം? ‘‘ഇമേ ധമ്മേ മനസികരോതോ അനുപ്പന്നാ ചേവ കുസലാ ധമ്മാ ന ഉപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച കുസലാ ധമ്മാ നിരുജ്ഝന്തി. ഇമേ വാ പനിമേ ധമ്മേ മനസികരോതോ അനുപ്പന്നാ ചേവ അകുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച അകുസലാ ധമ്മാ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ സംവത്തന്തീ’’തി – യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘അപായകോസല്ലം’’.

    (Kha) tattha katamaṃ apāyakosallaṃ? ‘‘Ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā na uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā nirujjhanti. Ime vā panime dhamme manasikaroto anuppannā ceva akusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca akusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘apāyakosallaṃ’’.

    (ഗ) സബ്ബാപി തത്രുപായാ പഞ്ഞാ ഉപായകോസല്ലം.

    (Ga) sabbāpi tatrupāyā paññā upāyakosallaṃ.

    ൭൭൨. (൫. ക) ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ പഞ്ഞാ വിപാകാ പഞ്ഞാ.

    772. (5. Ka) catūsu bhūmīsu vipāke paññā vipākā paññā.

    (ഖ) ചതൂസു ഭൂമീസു കുസലേ പഞ്ഞാ വിപാകധമ്മധമ്മാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) catūsu bhūmīsu kusale paññā vipākadhammadhammā paññā.

    (ഗ) തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevavipākanavipākadhammadhammā paññā.

    ൭൭൩. (൬. ക) തീസു ഭൂമീസു വിപാകേ പഞ്ഞാ ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ.

    773. (6. Ka) tīsu bhūmīsu vipāke paññā upādinnupādāniyā paññā.

    (ഖ) തീസു ഭൂമീസു കുസലേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā anupādinnupādāniyā paññā.

    (ഗ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādinnaanupādāniyā paññā.

    ൭൭൪. (൭. ക) വിതക്കവിചാരസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സവിതക്കസവിചാരാ പഞ്ഞാ.

    774. (7. Ka) vitakkavicārasampayuttā paññā savitakkasavicārā paññā.

    (ഖ) വിതക്കവിപ്പയുത്താ വിചാരസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ അവിതക്കവിചാരമത്താ പഞ്ഞാ.

    (Kha) vitakkavippayuttā vicārasampayuttā paññā avitakkavicāramattā paññā.

    (ഗ) വിതക്കവിചാരവിപ്പയുത്താ പഞ്ഞാ അവിതക്കഅവിചാരാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) vitakkavicāravippayuttā paññā avitakkaavicārā paññā.

    ൭൭൫. (൮. ക) പീതിസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ പീതിസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    775. (8. Ka) pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā.

    (ഖ) സുഖസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ സുഖസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā.

    (ഗ) ഉപേക്ഖാസമ്പയുത്താ പഞ്ഞാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) upekkhāsampayuttā paññā upekkhāsahagatā paññā.

    ൭൭൬. (൯. ക) തീസു ഭൂമീസു കുസലേ പഞ്ഞാ ആചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ.

    776. (9. Ka) tīsu bhūmīsu kusale paññā ācayagāminī paññā.

    (ഖ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ അപചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ.

    (Kha) catūsu maggesu paññā apacayagāminī paññā.

    (ഗ) ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനീ പഞ്ഞാ.

    (Ga) catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevācayagāmināpacayagāminī paññā.

    ൭൭൭. (൧൦. ക) ചതൂസു മഗ്ഗേസു തീസു ഫലേസു പഞ്ഞാ സേക്ഖാ പഞ്ഞാ.

    777. (10. Ka) catūsu maggesu tīsu phalesu paññā sekkhā paññā.

    (ഖ) ഉപരിട്ഠിമാ 9 അരഹത്തഫലേ പഞ്ഞാ അസേക്ഖാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) upariṭṭhimā 10 arahattaphale paññā asekkhā paññā.

    (ഗ) തീസു ഭൂമീസു കുസലേ തീസു ഭൂമീസു വിപാകേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevasekkhanāsekkhā paññā.

    ൭൭൮. (൧൧. ക) കാമാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ പരിത്താ പഞ്ഞാ.

    778. (11. Ka) kāmāvacarakusalābyākate paññā parittā paññā.

    (ഖ) രൂപാവചരാരൂപാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ മഹഗ്ഗതാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) rūpāvacarārūpāvacarakusalābyākate paññā mahaggatā paññā.

    (ഗ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അപ്പമാണാ പഞ്ഞാ.

    (Ga) catūsu maggesu catūsu phalesu paññā appamāṇā paññā.

    ൭൭൯. (൧൨. ക) തത്ഥ കതമാ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ? പരിത്തേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    779. (12. Ka) tattha katamā parittārammaṇā paññā? Paritte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൦. (ഖ) തത്ഥ കതമാ മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? മഹഗ്ഗതേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘മഹഗ്ഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    780. (Kha) tattha katamā mahaggatārammaṇā paññā? Mahaggate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘mahaggatārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൧. (ഗ) തത്ഥ കതമാ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അപ്പമാണേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    781. (Ga) tattha katamā appamāṇārammaṇā paññā? Appamāṇe dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൨. (൧൩. ക) തത്ഥ കതമാ മഗ്ഗാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അരിയമഗ്ഗം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘മഗ്ഗാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    782. (13. Ka) tattha katamā maggārammaṇā paññā? Ariyamaggaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘maggārammaṇā paññā’’.

    (ഖ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ മഗ്ഗഹേതുകാ പഞ്ഞാ.

    (Kha) catūsu maggesu paññā maggahetukā paññā.

    ൭൮൩. (ഗ) തത്ഥ കതമാ മഗ്ഗാധിപതിനീ പഞ്ഞാ? അരിയമഗ്ഗം അധിപതിം കരിത്വാ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘മഗ്ഗാധിപതിനീ പഞ്ഞാ’’.

    783. (Ga) tattha katamā maggādhipatinī paññā? Ariyamaggaṃ adhipatiṃ karitvā yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘maggādhipatinī paññā’’.

    ൭൮൪. (൧൪) ചതൂസു ഭൂമീസു വിപാകേ പഞ്ഞാ സിയാ ഉപ്പന്നാ, സിയാ ഉപ്പാദിനീ, ന വത്തബ്ബാ അനുപ്പന്നാതി. ചതൂസു ഭൂമീസു കുസലേ തീസു ഭൂമീസു കിരിയാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ സിയാ ഉപ്പന്നാ, സിയാ അനുപ്പന്നാ, ന വത്തബ്ബാ ഉപ്പാദിനീതി.

    784. (14) Catūsu bhūmīsu vipāke paññā siyā uppannā, siyā uppādinī, na vattabbā anuppannāti. Catūsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinīti.

    ൭൮൫. (൧൫) സബ്ബാവ പഞ്ഞാ സിയാ അതീതാ, സിയാ അനാഗതാ, സിയാ പച്ചുപ്പന്നാ.

    785. (15) Sabbāva paññā siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.

    ൭൮൬. (൧൬. ക) തത്ഥ കതമാ അതീതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അതീതേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അതീതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    786. (16. Ka) tattha katamā atītārammaṇā paññā? Atīte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘atītārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൭. (ഖ) തത്ഥ കതമാ അനാഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അനാഗതേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അനാഗതാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    787. (Kha) tattha katamā anāgatārammaṇā paññā? Anāgate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘anāgatārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൮. (ഗ) തത്ഥ കതമാ പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? പച്ചുപ്പന്നേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ …പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    788. (Ga) tattha katamā paccuppannārammaṇā paññā? Paccuppanne dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā …pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘paccuppannārammaṇā paññā’’.

    ൭൮൯. (൧൭) സബ്ബാവ പഞ്ഞാ സിയാ അജ്ഝത്താ, സിയാ ബഹിദ്ധാ, സിയാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ.

    789. (17) Sabbāva paññā siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.

    ൭൯൦. (൧൮. ക) തത്ഥ കതമാ അജ്ഝത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അജ്ഝത്തേ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അജ്ഝത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    790. (18. Ka) tattha katamā ajjhattārammaṇā paññā? Ajjhatte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘ajjhattārammaṇā paññā’’.

    ൭൯൧. (ഖ) തത്ഥ കതമാ ബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? ബഹിദ്ധാധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘ബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    791. (Kha) tattha katamā bahiddhārammaṇā paññā? Bahiddhādhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘bahiddhārammaṇā paññā’’.

    ൭൯൨. (ഗ) തത്ഥ കതമാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ ധമ്മേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    792. (Ga) tattha katamā ajjhattabahiddhārammaṇā paññā? Ajjhattabahiddhā dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘ajjhattabahiddhārammaṇā paññā’’.

    ഏവം തിവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Evaṃ tividhena ñāṇavatthu.

    തികം.

    Tikaṃ.

    ൪. ചതുക്കനിദ്ദേസോ

    4. Catukkaniddeso

    ൭൯൩. (൧. ക) തത്ഥ കതമം കമ്മസ്സകതഞാണം? ‘‘അത്ഥി ദിന്നം, അത്ഥി യിട്ഠം, അത്ഥി ഹുതം, അത്ഥി സുകതദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ, അത്ഥി അയം ലോകോ, അത്ഥി പരോ ലോകോ, അത്ഥി മാതാ, അത്ഥി പിതാ, അത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാ, അത്ഥി ലോകേ സമണബ്രാഹ്മണാ സമ്മഗ്ഗതാ സമ്മാപടിപന്നാ യേ ഇമഞ്ച ലോകം പരഞ്ച ലോകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേന്തീ’’തി – യാ ഏവരൂപാ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘കമ്മസ്സകതഞാണം’’. ഠപേത്വാ സച്ചാനുലോമികം ഞാണം, സബ്ബാപി സാസവാ കുസലാ പഞ്ഞാ കമ്മസ്സകതഞാണം.

    793. (1. Ka) tattha katamaṃ kammassakatañāṇaṃ? ‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti – yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘kammassakatañāṇaṃ’’. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇaṃ, sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakatañāṇaṃ.

    (ഖ) തത്ഥ കതമം സച്ചാനുലോമികം ഞാണം? ‘‘രൂപം അനിച്ച’’ന്തി വാ വേദനാ…പേ॰… സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… ‘‘വിഞ്ഞാണം അനിച്ച’’ന്തി വാ യാ ഏവരൂപീ അനുലോമികാ ഖന്തി ദിട്ഠി രുചി മുദി പേക്ഖാ ധമ്മനിജ്ഝാനക്ഖന്തി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സച്ചാനുലോമികം ഞാണം’’.

    (Kha) tattha katamaṃ saccānulomikaṃ ñāṇaṃ? ‘‘Rūpaṃ anicca’’nti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… ‘‘viññāṇaṃ anicca’’nti vā yā evarūpī anulomikā khanti diṭṭhi ruci mudi pekkhā dhammanijjhānakkhanti – idaṃ vuccati ‘‘saccānulomikaṃ ñāṇaṃ’’.

    (ഗ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ മഗ്ഗസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം.

    (Ga) catūsu maggesu paññā maggasamaṅgissa ñāṇaṃ.

    (ഘ) ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ഫലസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം.

    (Gha) catūsu phalesu paññā phalasamaṅgissa ñāṇaṃ.

    ൭൯൪. (൨) മഗ്ഗസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം ദുക്ഖേപേതം ഞാണം, ദുക്ഖസമുദയേപേതം ഞാണം, ദുക്ഖനിരോധേപേതം ഞാണം, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായപേതം ഞാണം.

    794. (2) Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.

    (ക) തത്ഥ കതമം ദുക്ഖേ ഞാണം? ദുക്ഖം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖേ ഞാണം’’.

    (Ka) tattha katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ? Dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘dukkhe ñāṇaṃ’’.

    (ഖ-ഘ) ദുക്ഖസമുദയം ആരബ്ഭ…പേ॰… ദുക്ഖനിരോധം ആരബ്ഭ…പേ॰… ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം’’.

    (Kha-gha) dukkhasamudayaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ’’.

    ൭൯൫. (൩) കാമാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ കാമാവചരാ പഞ്ഞാ, രൂപാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ രൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, അരൂപാവചരകുസലാബ്യാകതേ പഞ്ഞാ അരൂപാവചരാ പഞ്ഞാ, ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ അപരിയാപന്നാ പഞ്ഞാ.

    795. (3) Kāmāvacarakusalābyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacarakusalābyākate paññā rūpāvacarā paññā, arūpāvacarakusalābyākate paññā arūpāvacarā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā apariyāpannā paññā.

    ൭൯൬. (൪. ക) തത്ഥ കതമം ധമ്മേ ഞാണം? ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ ധമ്മേ ഞാണം.

    796. (4. Ka) tattha katamaṃ dhamme ñāṇaṃ? Catūsu maggesu catūsu phalesu paññā dhamme ñāṇaṃ.

    (ഖ) സോ ഇമിനാ ധമ്മേന ഞാതേന ദിട്ഠേന പത്തേന വിദിതേന പരിയോഗാള്ഹേന അതീതാനാഗതേന നയം നേതി. ‘‘യേ ഹി കേചി അതീതമദ്ധാനം സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ദുക്ഖം അബ്ഭഞ്ഞംസു 11, ദുക്ഖസമുദയം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ദുക്ഖനിരോധം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിം പടിപദം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖസമുദയം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖനിരോധം അബ്ഭഞ്ഞംസു, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിം പടിപദം അബ്ഭഞ്ഞംസു. യേ ഹി കേചി അനാഗതമദ്ധാനം സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ദുക്ഖം അഭിജാനിസ്സന്തി, ദുക്ഖസമുദയം അഭിജാനിസ്സന്തി, ദുക്ഖനിരോധം അഭിജാനിസ്സന്തി, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിം പടിപദം അഭിജാനിസ്സന്തി, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖം അഭിജാനിസ്സന്തി, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖസമുദയം അഭിജാനിസ്സന്തി, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖനിരോധം അഭിജാനിസ്സന്തി, ഇമഞ്ഞേവ തേ ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിം പടിപദം അഭിജാനിസ്സന്തീ’’തി – യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘അന്വയേ ഞാണം’’.

    (Kha) so iminā dhammena ñātena diṭṭhena pattena viditena pariyogāḷhena atītānāgatena nayaṃ neti. ‘‘Ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā dukkhaṃ abbhaññaṃsu 12, dukkhasamudayaṃ abbhaññaṃsu, dukkhanirodhaṃ abbhaññaṃsu, dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhasamudayaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhanirodhaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññaṃsu. Ye hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā dukkhaṃ abhijānissanti, dukkhasamudayaṃ abhijānissanti, dukkhanirodhaṃ abhijānissanti, dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhasamudayaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhanirodhaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhijānissantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘anvaye ñāṇaṃ’’.

    (ഗ) തത്ഥ കതമം പരിയേ ഞാണം? ഇധ ഭിക്ഖു പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച പജാനാതി. സരാഗം വാ ചിത്തം ‘‘സരാഗം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വീതരാഗം വാ ചിത്തം ‘‘വീതരാഗം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, സദോസം വാ ചിത്തം ‘‘സദോസം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വീതദോസം വാ ചിത്തം ‘‘വീതദോസം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, സമോഹം വാ ചിത്തം ‘‘സമോഹം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വീതമോഹം വാ ചിത്തം ‘‘വീതമോഹം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി , സംഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘‘സംഖിത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വിക്ഖിത്തം വാ ചിത്തം ‘‘വിക്ഖിത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, മഹഗ്ഗതം വാ ചിത്തം ‘‘മഹഗ്ഗതം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, അമഹഗ്ഗതം വാ ചിത്തം ‘‘അമഹഗ്ഗതം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, സഉത്തരം വാ ചിത്തം ‘‘സഉത്തരം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, അനുത്തരം വാ ചിത്തം ‘‘അനുത്തരം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, സമാഹിതം വാ ചിത്തം ‘‘സമാഹിതം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, അസമാഹിതം വാ ചിത്തം ‘‘അസമാഹിതം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, വിമുത്തം വാ ചിത്തം ‘‘വിമുത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതി, അവിമുത്തം വാ ചിത്തം ‘‘അവിമുത്തം ചിത്ത’’ന്തി പജാനാതീതി – യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘പരിയേ ഞാണം’’.

    (Ga) tattha katamaṃ pariye ñāṇaṃ? Idha bhikkhu parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti. Sarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘sarāgaṃ citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘vītarāgaṃ citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘‘sadosaṃ citta’’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘‘vītadosaṃ citta’’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘‘samohaṃ citta’’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘‘vītamohaṃ citta’’nti pajānāti , saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘saṃkhittaṃ citta’’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘vikkhittaṃ citta’’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘mahaggataṃ citta’’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘amahaggataṃ citta’’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘‘sauttaraṃ citta’’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘‘anuttaraṃ citta’’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘samāhitaṃ citta’’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘asamāhitaṃ citta’’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘vimuttaṃ citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘avimuttaṃ citta’’nti pajānātīti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘pariye ñāṇaṃ’’.

    (ഘ) ഠപേത്വാ ധമ്മേ ഞാണം അന്വയേ ഞാണം പരിയേ ഞാണം, അവസേസാ പഞ്ഞാ സമ്മുതിഞാണം.

    (Gha) ṭhapetvā dhamme ñāṇaṃ anvaye ñāṇaṃ pariye ñāṇaṃ, avasesā paññā sammutiñāṇaṃ.

    ൭൯൭. (൫. ക) തത്ഥ കതമാ പഞ്ഞാ ആചയായ നോ അപചയായ? കാമാവചരകുസലേ പഞ്ഞാ ആചയായ നോ അപചയായ.

    797. (5. Ka) tattha katamā paññā ācayāya no apacayāya? Kāmāvacarakusale paññā ācayāya no apacayāya.

    (ഖ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ അപചയായ നോ ആചയായ.

    (Kha) catūsu maggesu paññā apacayāya no ācayāya.

    (ഗ) രൂപാവചരാരൂപാവചരകുസലേ പഞ്ഞാ ആചയായ ചേവ അപചയായ ച.

    (Ga) rūpāvacarārūpāvacarakusale paññā ācayāya ceva apacayāya ca.

    (ഘ) അവസേസാ പഞ്ഞാ നേവ ആചയായ നോ അപചയായ.

    (Gha) avasesā paññā neva ācayāya no apacayāya.

    ൭൯൮. (൬. ക) തത്ഥ കതമാ പഞ്ഞാ നിബ്ബിദായ നോ പടിവേധായ? യായ പഞ്ഞായ കാമേസു വീതരാഗോ ഹോതി, ന ച അഭിഞ്ഞായോ പടിവിജ്ഝതി ന ച സച്ചാനി – അയം വുച്ചതി ‘‘പഞ്ഞാ നിബ്ബിദായ നോ പടിവേധായ’’.

    798. (6. Ka) tattha katamā paññā nibbidāya no paṭivedhāya? Yāya paññāya kāmesu vītarāgo hoti, na ca abhiññāyo paṭivijjhati na ca saccāni – ayaṃ vuccati ‘‘paññā nibbidāya no paṭivedhāya’’.

    (ഖ) സ്വേവ പഞ്ഞായ കാമേസു വീതരാഗോ സമാനോ അഭിഞ്ഞായോ പടിവിജ്ഝതി ന ച സച്ചാനി – അയം വുച്ചതി ‘‘പഞ്ഞാ പടിവേധായ നോ നിബ്ബിദായ’’.

    (Kha) sveva paññāya kāmesu vītarāgo samāno abhiññāyo paṭivijjhati na ca saccāni – ayaṃ vuccati ‘‘paññā paṭivedhāya no nibbidāya’’.

    (ഗ) ചതൂസു മഗ്ഗേസു പഞ്ഞാ നിബ്ബിദായ ചേവ പടിവേധായ ച.

    (Ga) catūsu maggesu paññā nibbidāya ceva paṭivedhāya ca.

    (ഘ) അവസേസാ പഞ്ഞാ നേവ നിബ്ബിദായ നോ പടിവേധായ.

    (Gha) avasesā paññā neva nibbidāya no paṭivedhāya.

    ൭൯൯. (൭. ക) തത്ഥ കതമാ ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ? പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭിം കാമസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ.

    799. (7. Ka) tattha katamā hānabhāginī paññā? Paṭhamassa jhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā.

    (ഖ) തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ.

    (Kha) tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā.

    (ഗ) അവിതക്കസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ.

    (Ga) avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā.

    (ഘ) നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ദുതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭിം വിതക്കസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ഉപേക്ഖാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭിം പീതിസുഖസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. അദുക്ഖമസുഖസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭിം ഉപേക്ഖാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ആകാസാനഞ്ചായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ആകാസാനഞ്ചായതനസ്സ ലാഭിം രൂപസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസ്സ ലാഭിം ആകാസാനഞ്ചായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസ്സ ലാഭിം വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി ഹാനഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. തദനുധമ്മതാ സതി സന്തിട്ഠതി ഠിതിഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിസേസഭാഗിനീ പഞ്ഞാ. നിബ്ബിദാസഹഗതാ സഞ്ഞാമനസികാരാ സമുദാചരന്തി വിരാഗൂപസഞ്ഹിതാ നിബ്ബേധഭാഗിനീ പഞ്ഞാ.

    (Gha) nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Dutiyassa jhānassa lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Tatiyassa jhānassa lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Catutthassa jhānassa lābhiṃ upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā.

    ൮൦൦. (൮) തത്ഥ കതമാ ചതസ്സോ പടിസമ്ഭിദാ? അത്ഥപടിസമ്ഭിദാ, ധമ്മപടിസമ്ഭിദാ, നിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാ, പടിഭാനപടിസമ്ഭിദാ. അത്ഥേ ഞാണം അത്ഥപടിസമ്ഭിദാ, ധമ്മേ ഞാണം ധമ്മപടിസമ്ഭിദാ, തത്ര ധമ്മനിരുത്താഭിലാപേ ഞാണം നിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാ, ഞാണേസു ഞാണം പടിഭാനപടിസമ്ഭിദാ . ഇമാ ചതസ്സോ പടിസമ്ഭിദാ.

    800. (8) Tattha katamā catasso paṭisambhidā? Atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. Atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhamme ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā . Imā catasso paṭisambhidā.

    ൮൦൧. (൯) തത്ഥ കതമാ ചതസ്സോ പടിപദാ? ദുക്ഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ, ദുക്ഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ, സുഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ, സുഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ.

    801. (9) Tattha katamā catasso paṭipadā? Dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā, dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā, sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā, sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā.

    (ക) തത്ഥ കതമാ ദുക്ഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ? കിച്ഛേന കസിരേന സമാധിം ഉപ്പാദേന്തസ്സ ദന്ധം തണ്ഠാനം അഭിജാനന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ’’.

    (Ka) tattha katamā dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമാ ദുക്ഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ? കിച്ഛേന കസിരേന സമാധിം ഉപ്പാദേന്തസ്സ ഖിപ്പം തണ്ഠാനം അഭിജാനന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ’’.

    (Kha) tattha katamā dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā’’.

    (ഗ) തത്ഥ കതമാ സുഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ? അകിച്ഛേന അകസിരേന സമാധിം ഉപ്പാദേന്തസ്സ ദന്ധം തണ്ഠാനം അഭിജാനന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘സുഖപടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ’’.

    (Ga) tattha katamā sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā’’.

    (ഘ) തത്ഥ കതമാ സുഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ? അകിച്ഛേന അകസിരേന സമാധിം ഉപ്പാദേന്തസ്സ ഖിപ്പം തണ്ഠാനം അഭിജാനന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘സുഖപടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ പഞ്ഞാ’’. ഇമാ ചതസ്സോ പടിപദാ.

    (Gha) tattha katamā sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā’’. Imā catasso paṭipadā.

    ൮൦൨. (൧൦) തത്ഥ കതമാനി ചത്താരി ആരമ്മണാനി? പരിത്താ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ, പരിത്താ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ, അപ്പമാണാ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ, അപ്പമാണാ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ.

    802. (10) Tattha katamāni cattāri ārammaṇāni? Parittā parittārammaṇā paññā, parittā appamāṇārammaṇā paññā, appamāṇā parittārammaṇā paññā, appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā.

    (ക) തത്ഥ കതമാ പരിത്താ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ? സമാധിസ്സ ന നികാമലാഭിസ്സ ആരമ്മണം ഥോകം ഫരന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘പരിത്താ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    (Ka) tattha katamā parittā parittārammaṇā paññā? Samādhissa na nikāmalābhissa ārammaṇaṃ thokaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittā parittārammaṇā paññā’’.

    (ഖ) തത്ഥ കതമാ പരിത്താ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? സമാധിസ്സ ന നികാമലാഭിസ്സ ആരമ്മണം വിപുലം ഫരന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘പരിത്താ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    (Kha) tattha katamā parittā appamāṇārammaṇā paññā? Samādhissa na nikāmalābhissa ārammaṇaṃ vipulaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittā appamāṇārammaṇā paññā’’.

    (ഗ) തത്ഥ കതമാ അപ്പമാണാ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ? സമാധിസ്സ നികാമലാഭിസ്സ ആരമ്മണം ഥോകം ഫരന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അപ്പമാണാ പരിത്താരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’.

    (Ga) tattha katamā appamāṇā parittārammaṇā paññā? Samādhissa nikāmalābhissa ārammaṇaṃ thokaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇā parittārammaṇā paññā’’.

    (ഘ) തത്ഥ കതമാ അപ്പമാണാ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ? സമാധിസ്സ നികാമലാഭിസ്സ ആരമ്മണം വിപുലം ഫരന്തസ്സ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – അയം വുച്ചതി ‘‘അപ്പമാണാ അപ്പമാണാരമ്മണാ പഞ്ഞാ’’. ഇമാനി ചത്താരി ആരമ്മണാനി.

    (Gha) tattha katamā appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā? Samādhissa nikāmalābhissa ārammaṇaṃ vipulaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā’’. Imāni cattāri ārammaṇāni.

    (൧൧) മഗ്ഗസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം ജരാമരണേപേതം ഞാണം, ജരാമരണസമുദയേപേതം ഞാണം, ജരാമരണനിരോധേപേതം ഞാണം, ജരാമരണനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായപേതം ഞാണം.

    (11) Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ jarāmaraṇepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.

    (ക) തത്ഥ കതമം ജരാമരണേ ഞാണം? ജരാമരണം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ജരാമരണേ ഞാണം’’.

    (Ka) tattha katamaṃ jarāmaraṇe ñāṇaṃ? Jarāmaraṇaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘jarāmaraṇe ñāṇaṃ’’.

    (ഖ-ഘ) ജരാമരണസമുദയം ആരബ്ഭ…പേ॰… ജരാമരണനിരോധം ആരബ്ഭ…പേ॰… ജരാമരണനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ജരാമരണനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം’’.

    (Kha-gha) jarāmaraṇasamudayaṃ ārabbha…pe… jarāmaraṇanirodhaṃ ārabbha…pe… jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ’’.

    ൮൦൩. (൧൨-൨൧) ധമ്മസമങ്ഗിസ്സ ഞാണം ജാതിയാപേതം ഞാണം…പേ॰… ഭവേപേതം ഞാണം…പേ॰… ഉപാദാനേപേതം ഞാണം…പേ॰… തണ്ഹായപേതം ഞാണം…പേ॰… വേദനായപേതം ഞാണം…പേ॰… ഫസ്സേപേതം ഞാണം…പേ॰… സളായതനേപേതം ഞാണം…പേ॰… നാമരൂപേപേതം ഞാണം…പേ॰… വിഞ്ഞാണേപേതം ഞാണം…പേ॰… സങ്ഖാരേസുപേതം ഞാണം, സങ്ഖാരസമുദയേപേതം ഞാണം, സങ്ഖാരനിരോധേപേതം ഞാണം, സങ്ഖാരനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായപേതം ഞാണം.

    803. (12-21) Dhammasamaṅgissa ñāṇaṃ jātiyāpetaṃ ñāṇaṃ…pe… bhavepetaṃ ñāṇaṃ…pe… upādānepetaṃ ñāṇaṃ…pe… taṇhāyapetaṃ ñāṇaṃ…pe… vedanāyapetaṃ ñāṇaṃ…pe… phassepetaṃ ñāṇaṃ…pe… saḷāyatanepetaṃ ñāṇaṃ…pe… nāmarūpepetaṃ ñāṇaṃ…pe… viññāṇepetaṃ ñāṇaṃ…pe… saṅkhāresupetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhārasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhepetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.

    തത്ഥ കതമം സങ്ഖാരേസു ഞാണം? സങ്ഖാരേ ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സങ്ഖാരേസു ഞാണം’’.

    Tattha katamaṃ saṅkhāresu ñāṇaṃ? Saṅkhāre ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhāresu ñāṇaṃ’’.

    സങ്ഖാരസമുദയം ആരബ്ഭ…പേ॰… സങ്ഖാരനിരോധം ആരബ്ഭ…പേ॰… സങ്ഖാരനിരോധഗാമിനിം പടിപദം ആരബ്ഭ യാ ഉപ്പജ്ജതി പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സങ്ഖാരനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ഞാണം. ഏവം ചതുബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു.

    Saṅkhārasamudayaṃ ārabbha…pe… saṅkhāranirodhaṃ ārabbha…pe… saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ. Evaṃ catubbidhena ñāṇavatthu.

    ചതുക്കം.

    Catukkaṃ.

    ൫. പഞ്ചകനിദ്ദേസോ

    5. Pañcakaniddeso

    ൮൦൪. (൧) തത്ഥ കതമോ പഞ്ചങ്ഗികോ സമ്മാസമാധി? പീതിഫരണതാ, സുഖഫരണതാ, ചേതോഫരണതാ, ആലോകഫരണതാ, പച്ചവേക്ഖണാനിമിത്തം. ദ്വീസു ഝാനേസു പഞ്ഞാ പീതിഫരണതാ. തീസു ഝാനേസു പഞ്ഞാ സുഖഫരണതാ. പരചിത്തേ ഞാണം ചേതോഫരണതാ. ദിബ്ബചക്ഖു ആലോകഫരണതാ. തമ്ഹാ തമ്ഹാ സമാധിമ്ഹാ വുട്ഠിതസ്സ പച്ചവേക്ഖണാഞാണം പച്ചവേക്ഖണാനിമിത്തം. അയം വുച്ചതി പഞ്ചങ്ഗികോ സമ്മാസമാധി.

    804. (1) Tattha katamo pañcaṅgiko sammāsamādhi? Pītipharaṇatā, sukhapharaṇatā, cetopharaṇatā, ālokapharaṇatā, paccavekkhaṇānimittaṃ. Dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā. Tīsu jhānesu paññā sukhapharaṇatā. Paracitte ñāṇaṃ cetopharaṇatā. Dibbacakkhu ālokapharaṇatā. Tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇāñāṇaṃ paccavekkhaṇānimittaṃ. Ayaṃ vuccati pañcaṅgiko sammāsamādhi.

    (൨) തത്ഥ കതമോ പഞ്ചഞാണികോ സമ്മാസമാധി? ‘‘അയം സമാധി പച്ചുപ്പന്നസുഖോ ചേവ ആയതിഞ്ച സുഖവിപാകോ’’തി പച്ചത്തഞ്ഞേവ ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി. ‘‘അയം സമാധി അരിയോ നിരാമിസോ’’തി പച്ചത്തഞ്ഞേവ ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി. ‘‘അയം സമാധി അകാപുരിസസേവിതോ’’തി പച്ചത്തഞ്ഞേവ ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി. ‘‘അയം സമാധി സന്തോ പണീതോ പടിപ്പസ്സദ്ധലദ്ധോ ഏകോദിഭാവാധിഗതോ ന സസങ്ഖാരനിഗ്ഗയ്ഹവാരിതഗതോ’’തി പച്ചത്തഞ്ഞേവ ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി. സോ ഖോ പനാഹം ഇമം സമാധിം സതോ സമാപജ്ജാമി സതോ വുട്ഠഹാമീ’’തി പച്ചത്തഞ്ഞേവ ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി. അയം പഞ്ചഞാണികോ സമ്മാസമാധി. ഏവം പഞ്ചവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    (2) Tattha katamo pañcañāṇiko sammāsamādhi? ‘‘Ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi ariyo nirāmiso’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi akāpurisasevito’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi santo paṇīto paṭippassaddhaladdho ekodibhāvādhigato na sasaṅkhāraniggayhavāritagato’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. So kho panāhaṃ imaṃ samādhiṃ sato samāpajjāmi sato vuṭṭhahāmī’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. Ayaṃ pañcañāṇiko sammāsamādhi. Evaṃ pañcavidhena ñāṇavatthu.

    പഞ്ചകം.

    Pañcakaṃ.

    ൬. ഛക്കനിദ്ദേസോ

    6. Chakkaniddeso

    ൮൦൫. തത്ഥ കതമാ ഛസു അഭിഞ്ഞാസു പഞ്ഞാ? ഇദ്ധിവിധേ ഞാണം, സോതധാതുവിസുദ്ധിയാ ഞാണം, പരചിത്തേ ഞാണം, പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിയാ ഞാണം, സത്താനം ചുതൂപപാതേ ഞാണം, ആസവാനം ഖയേ ഞാണം – ഇമാ ഛസു അഭിഞ്ഞാസു പഞ്ഞാ. ഏവം ഛബ്ബിധേന ഞാണവത്ഥു.

    805. Tattha katamā chasu abhiññāsu paññā? Iddhividhe ñāṇaṃ, sotadhātuvisuddhiyā ñāṇaṃ, paracitte ñāṇaṃ, pubbenivāsānussatiyā ñāṇaṃ, sattānaṃ cutūpapāte ñāṇaṃ, āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ – imā chasu abhiññāsu paññā. Evaṃ chabbidhena ñāṇavatthu.

    ഛക്കം.

    Chakkaṃ.

    ൭. സത്തകനിദ്ദേസോ

    7. Sattakaniddeso

    ൮൦൬. തത്ഥ കതമാനി സത്തസത്തതി ഞാണവത്ഥൂനി? ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണന്തി ഞാണം, അസതി ജാതിയാ നത്ഥി ജരാമരണന്തി ഞാണം, അതീതമ്പി അദ്ധാനം ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണന്തി ഞാണം, അസതി ജാതിയാ നത്ഥി ജരാമരണന്തി ഞാണം, അനാഗതമ്പി അദ്ധാനം ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണന്തി ഞാണം, അസതി ജാതിയാ നത്ഥി ജരാമരണന്തി ഞാണം. യമ്പിസ്സ തം ധമ്മട്ഠിതിഞാണം തമ്പി ഖയധമ്മം വയധമ്മം വിരാഗധമ്മം നിരോധധമ്മന്തി ഞാണം; ഭവപച്ചയാ ജാതീതി ഞാണം…പേ॰… ഉപാദാനപച്ചയാ ഭവോതി ഞാണം…പേ॰… തണ്ഹാപച്ചയാ ഉപാദാനന്തി ഞാണം…പേ॰… വേദനാപച്ചയാ തണ്ഹാതി ഞാണം…പേ॰… ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാതി ഞാണം…പേ॰… സളായതനപച്ചയാ ഫസ്സോതി ഞാണം…പേ॰… നാമരൂപപച്ചയാ സളായതനന്തി ഞാണം…പേ॰… വിഞ്ഞാണപച്ചയാ നാമരൂപന്തി ഞാണം…പേ॰… സങ്ഖാരപച്ചയാ വിഞ്ഞാണന്തി ഞാണം…പേ॰… അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാതി ഞാണം, അസതി അവിജ്ജായ നത്ഥി സങ്ഖാരാതി ഞാണം, അതീതമ്പി അദ്ധാനം അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാതി ഞാണം, അസതി അവിജ്ജായ നത്ഥി സങ്ഖാരാതി ഞാണം, അനാഗതമ്പി അദ്ധാനം അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാതി ഞാണം, അസതി അവിജ്ജായ നത്ഥി സങ്ഖാരാതി ഞാണം. യമ്പിസ്സ തം ധമ്മട്ഠിതിഞാണം തമ്പി ഖയധമ്മം വയധമ്മം വിരാഗധമ്മം നിരോധധമ്മന്തി ഞാണം. ഇമാനി സത്തസത്തതി ഞാണവത്ഥൂനി. ഏവം സത്തവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    806. Tattha katamāni sattasattati ñāṇavatthūni? Jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ. Yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ tampi khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti ñāṇaṃ; bhavapaccayā jātīti ñāṇaṃ…pe… upādānapaccayā bhavoti ñāṇaṃ…pe… taṇhāpaccayā upādānanti ñāṇaṃ…pe… vedanāpaccayā taṇhāti ñāṇaṃ…pe… phassapaccayā vedanāti ñāṇaṃ…pe… saḷāyatanapaccayā phassoti ñāṇaṃ…pe… nāmarūpapaccayā saḷāyatananti ñāṇaṃ…pe… viññāṇapaccayā nāmarūpanti ñāṇaṃ…pe… saṅkhārapaccayā viññāṇanti ñāṇaṃ…pe… avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ, anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ. Yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ tampi khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti ñāṇaṃ. Imāni sattasattati ñāṇavatthūni. Evaṃ sattavidhena ñāṇavatthu.

    സത്തകം.

    Sattakaṃ.

    ൮. അട്ഠകനിദ്ദേസോ

    8. Aṭṭhakaniddeso

    ൮൦൭. തത്ഥ കതമാ ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ? സോതാപത്തിമഗ്ഗേ പഞ്ഞാ, സോതാപത്തിഫലേ പഞ്ഞാ , സകദാഗാമിമഗ്ഗേ പഞ്ഞാ, സകദാഗാമിഫലേ പഞ്ഞാ, അനാഗാമിമഗ്ഗേ പഞ്ഞാ, അനാഗാമിഫലേ പഞ്ഞാ, അരഹത്തമഗ്ഗേ പഞ്ഞാ, അരഹത്തഫലേ പഞ്ഞാ – ഇമാ ചതൂസു മഗ്ഗേസു ചതൂസു ഫലേസു പഞ്ഞാ. ഏവം അട്ഠവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    807. Tattha katamā catūsu maggesu catūsu phalesu paññā? Sotāpattimagge paññā, sotāpattiphale paññā , sakadāgāmimagge paññā, sakadāgāmiphale paññā, anāgāmimagge paññā, anāgāmiphale paññā, arahattamagge paññā, arahattaphale paññā – imā catūsu maggesu catūsu phalesu paññā. Evaṃ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.

    അട്ഠകം.

    Aṭṭhakaṃ.

    ൯. നവകനിദ്ദേസോ

    9. Navakaniddeso

    ൮൦൮. തത്ഥ കതമാ നവസു അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീസു പഞ്ഞാ? പഠമജ്ഝാനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, ദുതിയജ്ഝാനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, തതിയജ്ഝാനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, ചതുത്ഥജ്ഝാനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ പഞ്ഞാ, സഞ്ഞാവേദയിതനിരോധസമാപത്തിയാ വുട്ഠിതസ്സ പച്ചവേക്ഖണാഞാണം – ഇമാ നവസു അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീസു പഞ്ഞാ. ഏവം നവവിധേന ഞാണവത്ഥു.

    808. Tattha katamā navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā? Paṭhamajjhānasamāpattiyā paññā, dutiyajjhānasamāpattiyā paññā, tatiyajjhānasamāpattiyā paññā, catutthajjhānasamāpattiyā paññā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paññā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paññā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paññā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paññā, saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇāñāṇaṃ – imā navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā. Evaṃ navavidhena ñāṇavatthu.

    നവകം.

    Navakaṃ.

    ൧൦. ദസകനിദ്ദേസോ

    10. Dasakaniddeso

    ൮൦൯. (൧) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ ഠാനഞ്ച ഠാനതോ അട്ഠാനഞ്ച അട്ഠാനതോ യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ദിട്ഠിസമ്പന്നോ പുഗ്ഗലോ കഞ്ചി സങ്ഖാരം നിച്ചതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുഥുജ്ജനോ കഞ്ചി സങ്ഖാരം നിച്ചതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ദിട്ഠിസമ്പന്നോ പുഗ്ഗലോ കഞ്ചി സങ്ഖാരം സുഖതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുഥുജ്ജനോ കഞ്ചി സങ്ഖാരം സുഖതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ദിട്ഠിസമ്പന്നോ പുഗ്ഗലോ കഞ്ചി ധമ്മം അത്ഥതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുഥുജ്ജനോ കഞ്ചി ധമ്മം അത്ഥതോ ഉപഗച്ഛേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ദിട്ഠിസമ്പന്നോ പുഗ്ഗലോ മാതരം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുഥുജ്ജനോ മാതരം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    809. (1) Tattha katamaṃ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ atthato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ atthato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ദിട്ഠിസമ്പന്നോ പുഗ്ഗലോ പിതരം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ…പേ॰… അരഹന്തം ജീവിതാ വോരോപേയ്യ…പേ॰… പദുട്ഠേന ചിത്തേന തഥാഗതസ്സ ലോഹിതം ഉപ്പാദേയ്യ…പേ॰… സങ്ഘം ഭിന്ദേയ്യ…പേ॰… അഞ്ഞം സത്ഥാരം ഉദ്ദിസേയ്യ…പേ॰… അട്ഠമം ഭവം നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുഥുജ്ജനോ അട്ഠമം ഭവം നിബ്ബത്തേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… arahantaṃ jīvitā voropeyya…pe… paduṭṭhena cittena tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya…pe… saṅghaṃ bhindeyya…pe… aññaṃ satthāraṃ uddiseyya…pe… aṭṭhamaṃ bhavaṃ nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aṭṭhamaṃ bhavaṃ nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ഏകിസ്സാ ലോകധാതുയാ ദ്വേ അരഹന്തോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധാ അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജേയ്യും, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം ഏകിസ്സാ ലോകധാതുയാ ഏകോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഉപ്പജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ഏകിസ്സാ ലോകധാതുയാ ദ്വേ രാജാനോ ചക്കവത്തീ 13 അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജേയ്യും, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം ഏകിസ്സാ ലോകധാതുയാ ഏകോ രാജാ ചക്കവത്തീ ഉപ്പജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattī 14 apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ഇത്ഥീ അരഹം അസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുരിസോ അരഹം അസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ഇത്ഥീ രാജാ അസ്സ ചക്കവത്തീ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുരിസോ രാജാ അസ്സ ചക്കവത്തീ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം ഇത്ഥീ സക്കത്തം കരേയ്യ, മാരത്തം കരേയ്യ, ബ്രഹ്മത്തം കരേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം പുരിസോ സക്കത്തം കരേയ്യ, മാരത്തം കരേയ്യ, ബ്രഹ്മത്തം കരേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya, mārattaṃ kareyya, brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya, mārattaṃ kareyya, brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം കായദുച്ചരിതസ്സ ഇട്ഠോ കന്തോ മനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം കായദുച്ചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം വചീദുച്ചരിതസ്സ…പേ॰… യം മനോദുച്ചരിതസ്സ ഇട്ഠോ കന്തോ മനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം വചീദുച്ചരിതസ്സ…പേ॰… യം മനോദുച്ചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം കായസുചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം കായസുചരിതസ്സ ഇട്ഠോ കന്തോ മനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം വചീസുചരിതസ്സ…പേ॰… യം മനോസുചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം വചീസുചരിതസ്സ…പേ॰… യം മനോസുചരിതസ്സ ഇട്ഠോ കന്തോ മനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം കായദുച്ചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം കായദുച്ചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം വചീദുച്ചരിതസമങ്ഗീ…പേ॰… യം മനോദുച്ചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം വചീദുച്ചരിതസമങ്ഗീ…പേ॰… യം മനോദുച്ചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം കായസുചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം കായസുചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം വചീസുചരിതസമങ്ഗീ…പേ॰… യം മനോസുചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം വിജ്ജതി യം വചീസുചരിതസമങ്ഗീ …പേ॰… യം മനോസുചരിതസമങ്ഗീ തന്നിദാനം തപ്പച്ചയാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജേയ്യ, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി പജാനാതി. ‘‘യേ യേ ധമ്മാ യേസം യേസം ധമ്മാനം ഹേതൂ പച്ചയാ ഉപാദായ തം തം ഠാനം, യേ യേ ധമ്മാ യേസം യേസം ധമ്മാനം ന ഹേതൂ അപ്പച്ചയാ ഉപാദായ തം തം അട്ഠാന’’ന്തി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ ഠാനഞ്ച ഠാനതോ അട്ഠാനഞ്ച അട്ഠാനതോ യഥാഭൂതം ഞാണം.

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī …pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ hetū paccayā upādāya taṃ taṃ ṭhānaṃ, ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ na hetū appaccayā upādāya taṃ taṃ aṭṭhāna’’nti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൧൦. (൨) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഠാനസോ ഹേതുസോ വിപാകം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ പജാനാതി – ‘‘അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി ഗതിസമ്പത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി ഉപധിസമ്പത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി കാലസമ്പത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി പയോഗസമ്പത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി.

    810. (2) Tattha katamaṃ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato pajānāti – ‘‘atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gatisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti.

    ‘‘അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി ഗതിവിപത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി ഉപധിവിപത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി കാലവിപത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി പാപകാനി കമ്മസമാദാനാനി പയോഗവിപത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി.

    ‘‘Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gativipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhivipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālavipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogavipattiṃ āgamma vipaccanti.

    ‘‘അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി ഗതിവിപത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി ഉപധിവിപത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി കാലവിപത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി പയോഗവിപത്തിപടിബാള്ഹാനി ന വിപച്ചന്തി.

    ‘‘Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gativipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhivipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kālavipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni payogavipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti.

    ‘‘അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി ഗതിസമ്പത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി ഉപധിസമ്പത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി കാലസമ്പത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തി. അത്ഥേകച്ചാനി കല്യാണാനി കമ്മസമാദാനാനി പയോഗസമ്പത്തിം ആഗമ്മ വിപച്ചന്തീ’’തി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഠാനസോ ഹേതുസോ വിപാകം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    ‘‘Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gatisampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhisampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kālasampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni payogasampattiṃ āgamma vipaccantī’’ti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൧൧. (൩) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ സബ്ബത്ഥഗാമിനിം പടിപദം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ നിരയഗാമീ’’തി 15 പജാനാതി, ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ തിരച്ഛാനയോനിഗാമീ’’തി 16 പജാനാതി, ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ പേത്തിവിസയഗാമീ’’തി പജാനാതി, ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ മനുസ്സലോകഗാമീ’’തി പജാനാതി, ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ ദേവലോകഗാമീ’’തി പജാനാതി, ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ നിബ്ബാനഗാമീ’’തി പജാനാതീതി . യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ സബ്ബത്ഥഗാമിനിം പടിപദം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    811. (3) Tattha katamaṃ tathāgatassa sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā nirayagāmī’’ti 17 pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā tiracchānayonigāmī’’ti 18 pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā pettivisayagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā manussalokagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā devalokagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā nibbānagāmī’’ti pajānātīti . Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൧൨. (൪) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ അനേകധാതുനാനാധാതുലോകം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ ഖന്ധനാനത്തം പജാനാതി, ആയതനനാനത്തം പജാനാതി, ധാതുനാനത്തം പജാനാതി, അനേകധാതുനാനാധാതുലോകനാനത്തം പജാനാതീതി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ അനേകധാതുനാനാധാതുലോകം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    812. (4) Tattha katamaṃ tathāgatassa anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato khandhanānattaṃ pajānāti, āyatananānattaṃ pajānāti, dhātunānattaṃ pajānāti, anekadhātunānādhātulokanānattaṃ pajānātīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൧൩. (൫) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ സത്താനം നാനാധിമുത്തികതം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ പജാനാതി – ‘‘സന്തി സത്താ ഹീനാധിമുത്തികാ, സന്തി സത്താ പണീതാധിമുത്തികാ. ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവന്തി ഭജന്തി പയിരുപാസന്തി. പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവന്തി ഭജന്തി പയിരുപാസന്തി.

    813. (5) Tattha katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato pajānāti – ‘‘santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā. Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.

    ‘‘അതീതമ്പി അദ്ധാനം ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിംസു ഭജിംസു പയിരുപാസിംസു, പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിംസു ഭജിംസു പയിരുപാസിംസു.

    ‘‘Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu.

    ‘‘അനാഗതമ്പി അദ്ധാനം ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിസ്സന്തി ഭജിസ്സന്തി പയിരുപാസിസ്സന്തി, പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിസ്സന്തി ഭജിസ്സന്തി പയിരുപാസിസ്സന്തീ’’തി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ സത്താനം നാനാധിമുത്തികതം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    ‘‘Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissantī’’ti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൧൪. (൬) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ഇന്ദ്രിയപരോപരിയത്തം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ സത്താനം ആസയം പജാനാതി, അനുസയം പജാനാതി, ചരിതം പജാനാതി, അധിമുത്തിം പജാനാതി, അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ ഭബ്ബാഭബ്ബേ സത്തേ പജാനാതി.

    814. (6) Tattha katamaṃ tathāgatassa parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ pajānāti, anusayaṃ pajānāti, caritaṃ pajānāti, adhimuttiṃ pajānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti.

    ൮൧൫. കതമോ ച സത്താനം ആസയോ? ‘‘സസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അസസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അന്തവാ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അനന്തവാ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി വാ, ‘‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’’ന്തി വാ, ‘‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാതി വാ, ‘‘ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ‘‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ‘‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ഇതി ഭവദിട്ഠിസന്നിസ്സിതാ വാ സത്താ ഹോന്തി വിഭവദിട്ഠിസന്നിസ്സിതാ വാ. ഏതേ വാ പന ഉഭോ അന്തേ അനുപഗമ്മ ഇദപ്പച്ചയതാ പടിച്ചസമുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു അനുലോമികാ ഖന്തി പടിലദ്ധാ ഹോതി യഥാഭൂതം ഞാണം. അയം സത്താനം ആസയോ.

    815. Katamo ca sattānaṃ āsayo? ‘‘Sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisannissitā vā. Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti paṭiladdhā hoti yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Ayaṃ sattānaṃ āsayo.

    ൮൧൬. കതമോ ച സത്താനം അനുസയോ? സത്താനുസയാ – കാമരാഗാനുസയോ, പടിഘാനുസയോ, മാനാനുസയോ, ദിട്ഠാനുസയോ, വിചികിച്ഛാനുസയോ, ഭവരാഗാനുസയോ, അവിജ്ജാനുസയോ. യം ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപം ഏത്ഥ സത്താനം രാഗാനുസയോ അനുസേതി. യം ലോകേ അപ്പിയരൂപം അസാതരൂപം ഏത്ഥ സത്താനം പടിഘാനുസയോ അനുസേതി. ഇതി ഇമേസു ദ്വീസു ധമ്മേസു അവിജ്ജാനുപതിതാ. തദേകട്ഠോ മാനോ ച ദിട്ഠി ച വിചികിച്ഛാ ച ദട്ഠബ്ബാ. അയം സത്താനം അനുസയോ.

    816. Katamo ca sattānaṃ anusayo? Sattānusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo. Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ ettha sattānaṃ rāgānusayo anuseti. Yaṃ loke appiyarūpaṃ asātarūpaṃ ettha sattānaṃ paṭighānusayo anuseti. Iti imesu dvīsu dhammesu avijjānupatitā. Tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā ca daṭṭhabbā. Ayaṃ sattānaṃ anusayo.

    ൮൧൭. കതമഞ്ച സത്താനം ചരിതം? പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ, അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ , ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ, പരിത്തഭൂമകോ വാ മഹാഭൂമകോ വാ – ഇദം സത്താനം ചരിതം.

    817. Katamañca sattānaṃ caritaṃ? Puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro , āneñjābhisaṅkhāro, parittabhūmako vā mahābhūmako vā – idaṃ sattānaṃ caritaṃ.

    ൮൧൮. കതമാ ച സത്താനം അധിമുത്തി? സന്തി സത്താ ഹീനാധിമുത്തികാ, സന്തി സത്താ പണീതാധിമുത്തികാ. ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവന്തി ഭജന്തി പയിരുപാസന്തി. പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവന്തി ഭജന്തി പയിരുപാസന്തി.

    818. Katamā ca sattānaṃ adhimutti? Santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā. Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.

    അതീതമ്പി അദ്ധാനം ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിംസു ഭജിംസു പയിരുപാസിംസു. പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിംസു ഭജിംസു പയിരുപാസിംസു.

    Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu.

    അനാഗതമ്പി അദ്ധാനം ഹീനാധിമുത്തികാ സത്താ ഹീനാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിസ്സന്തി ഭജിസ്സന്തി പയിരുപാസിസ്സന്തി. പണീതാധിമുത്തികാ സത്താ പണീതാധിമുത്തികേ സത്തേ സേവിസ്സന്തി ഭജിസ്സന്തി പയിരുപാസിസ്സന്തി. അയം സത്താനം അധിമുത്തി.

    Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Ayaṃ sattānaṃ adhimutti.

    ൮൧൯. കതമേ തേ സത്താ മഹാരജക്ഖാ? ദസ കിലേസവത്ഥൂനി – ലോഭോ, ദോസോ, മോഹോ, മാനോ, ദിട്ഠി, വിചികിച്ഛാ, ഥിനം, ഉദ്ധച്ചം, അഹിരികം, അനോത്തപ്പം. യേസം സത്താനം ഇമാനി ദസ കിലേസവത്ഥൂനി ആസേവിതാനി ഭാവിതാനി ബഹുലീകതാനി ഉസ്സദഗതാനി, ഇമേ തേ സത്താ മഹാരജക്ഖാ.

    819. Katame te sattā mahārajakkhā? Dasa kilesavatthūni – lobho, doso, moho, māno, diṭṭhi, vicikicchā, thinaṃ, uddhaccaṃ, ahirikaṃ, anottappaṃ. Yesaṃ sattānaṃ imāni dasa kilesavatthūni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni, ime te sattā mahārajakkhā.

    ൮൨൦. കതമേ തേ സത്താ അപ്പരജക്ഖാ? യേസം സത്താനം ഇമാനി ദസ കിലേസവത്ഥൂനി അനാസേവിതാനി അഭാവിതാനി അബഹുലീകതാനി അനുസ്സദഗതാനി, ഇമേ തേ സത്താ അപ്പരജക്ഖാ.

    820. Katame te sattā apparajakkhā? Yesaṃ sattānaṃ imāni dasa kilesavatthūni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni, ime te sattā apparajakkhā.

    ൮൨൧. കതമേ തേ സത്താ മുദിന്ദ്രിയാ? പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി – സദ്ധിന്ദ്രിയം, വീരിയിന്ദ്രിയം, സതിന്ദ്രിയം, സമാധിന്ദ്രിയം, പഞ്ഞിന്ദ്രിയം. യേസം സത്താനം ഇമാനി പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി അനാസേവിതാനി അഭാവിതാനി അബഹുലീകതാനി അനുസ്സദഗതാനി, ഇമേ തേ സത്താ മുദിന്ദ്രിയാ.

    821. Katame te sattā mudindriyā? Pañcindriyāni – saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ. Yesaṃ sattānaṃ imāni pañcindriyāni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni, ime te sattā mudindriyā.

    ൮൨൨. കതമേ തേ സത്താ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ? യേസം സത്താനം ഇമാനി പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി ആസേവിതാനി ഭാവിതാനി ബഹുലീകതാനി ഉസ്സദഗതാനി, ഇമേ തേ സത്താ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ.

    822. Katame te sattā tikkhindriyā? Yesaṃ sattānaṃ imāni pañcindriyāni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni, ime te sattā tikkhindriyā.

    ൮൨൩. കതമേ തേ സത്താ ദ്വാകാരാ? യേ തേ സത്താ പാപാസയാ പാപാനുസയാ പാപചരിതാ പാപാധിമുത്തികാ മഹാരജക്ഖാ മുദിന്ദ്രിയാ, ഇമേ തേ സത്താ ദ്വാകാരാ.

    823. Katame te sattā dvākārā? Ye te sattā pāpāsayā pāpānusayā pāpacaritā pāpādhimuttikā mahārajakkhā mudindriyā, ime te sattā dvākārā.

    ൮൨൪. കതമേ തേ സത്താ സ്വാകാരാ? യേ തേ സത്താ കല്യാണാസയാ കല്യാണചരിതാ കല്യാണാധിമുത്തികാ അപ്പരജക്ഖാ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ, ഇമേ തേ സത്താ സ്വാകാരാ.

    824. Katame te sattā svākārā? Ye te sattā kalyāṇāsayā kalyāṇacaritā kalyāṇādhimuttikā apparajakkhā tikkhindriyā, ime te sattā svākārā.

    ൮൨൫. കതമേ തേ സത്താ ദുവിഞ്ഞാപയാ? യേ ച തേ സത്താ ദ്വാകാരാ, തേവ തേ സത്താ ദുവിഞ്ഞാപയാ. യേ ച തേ സത്താ സ്വാകാരാ, തേവ തേ സത്താ സുവിഞ്ഞാപയാ.

    825. Katame te sattā duviññāpayā? Ye ca te sattā dvākārā, teva te sattā duviññāpayā. Ye ca te sattā svākārā, teva te sattā suviññāpayā.

    ൮൨൬. കതമേ തേ സത്താ അഭബ്ബാ? യേ തേ സത്താ കമ്മാവരണേന സമന്നാഗതാ കിലേസാവരണേന സമന്നാഗതാ വിപാകാവരണേന സമന്നാഗതാ അസ്സദ്ധാ അച്ഛന്ദികാ ദുപ്പഞ്ഞാ അഭബ്ബാ നിയാമം ഓക്കമിതും കുസലേസു ധമ്മേസു സമ്മത്തം, ഇമേ തേ സത്താ അഭബ്ബാ.

    826. Katame te sattā abhabbā? Ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā kilesāvaraṇena samannāgatā vipākāvaraṇena samannāgatā assaddhā acchandikā duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā abhabbā.

    ൮൨൭. കതമേ തേ സത്താ ഭബ്ബാ? യേ തേ സത്താ ന കമ്മാവരണേന സമന്നാഗതാ ന കിലേസാവരണേന സമന്നാഗതാ ന വിപാകാവരണേന സമന്നാഗതാ സദ്ധാ ഛന്ദികാ പഞ്ഞവന്തോ ഭബ്ബാ നിയാമം ഓക്കമിതും കുസലേസു ധമ്മേസു സമ്മത്തം, ഇമേ തേ സത്താ ഭബ്ബാതി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ഇന്ദ്രിയപരോപരിയത്തം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    827. Katame te sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena samannāgatā na kilesāvaraṇena samannāgatā na vipākāvaraṇena samannāgatā saddhā chandikā paññavanto bhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā bhabbāti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൨൮. (൭) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ ഝാനവിമോക്ഖസമാധിസമാപത്തീനം സംകിലേസം വോദാനം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഝായീതി. ചത്താരോ ഝായീ. അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ സമ്പത്തിയേവ 19 സമാനം വിപത്തീതി പച്ചേതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ വിപത്തിംയേവ 20 സമാനം സമ്പത്തീതി പച്ചേതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ സമ്പത്തിയേവ സമാനം സമ്പത്തീതി പച്ചേതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ വിപത്തിയേവ സമാനം വിപത്തീതി പച്ചേതി – ഇമേ ചത്താരോ ഝായീ.

    828. (7) Tattha katamaṃ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Jhāyīti. Cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī sampattiyeva 21 samānaṃ vipattīti pacceti, atthekacco jhāyī vipattiṃyeva 22 samānaṃ sampattīti pacceti, atthekacco jhāyī sampattiyeva samānaṃ sampattīti pacceti, atthekacco jhāyī vipattiyeva samānaṃ vipattīti pacceti – ime cattāro jhāyī.

    അപരേപി ചത്താരോ ഝായീ. അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ ദന്ധം സമാപജ്ജതി ഖിപ്പം വുട്ഠാതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ ഖിപ്പം സമാപജ്ജതി ദന്ധം വുട്ഠാതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ ദന്ധം സമാപജ്ജതി ദന്ധം വുട്ഠാതി, അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ ഖിപ്പം സമാപജ്ജതി ഖിപ്പം വുട്ഠാതി – ഇമേ ചത്താരോ ഝായീ.

    Aparepi cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī dandhaṃ samāpajjati khippaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī khippaṃ samāpajjati dandhaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī dandhaṃ samāpajjati dandhaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī khippaṃ samāpajjati khippaṃ vuṭṭhāti – ime cattāro jhāyī.

    അപരേപി ചത്താരോ ഝായീ. അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ സമാധിസ്മിം സമാധികുസലോ ഹോതി, ന സമാധിസ്മിം സമാപത്തികുസലോ; അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ സമാധിസ്മിം സമാപത്തികുസലോ ഹോതി, ന സമാധിസ്മിം സമാധികുസലോ; അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ സമാധിസ്മിം സമാധികുസലോ ച ഹോതി, സമാധിസ്മിം സമാപത്തികുസലോ ച; അത്ഥേകച്ചോ ഝായീ നേവ സമാധിസ്മിം സമാധികുസലോ ഹോതി, ന സമാധിസ്മിം സമാപത്തികുസലോ – ഇമേ ചത്താരോ ഝായീ.

    Aparepi cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī samādhismiṃ samādhikusalo hoti, na samādhismiṃ samāpattikusalo; atthekacco jhāyī samādhismiṃ samāpattikusalo hoti, na samādhismiṃ samādhikusalo; atthekacco jhāyī samādhismiṃ samādhikusalo ca hoti, samādhismiṃ samāpattikusalo ca; atthekacco jhāyī neva samādhismiṃ samādhikusalo hoti, na samādhismiṃ samāpattikusalo – ime cattāro jhāyī.

    ‘‘ഝാന’’ന്തി . ചത്താരി ഝാനാനി – പഠമം ഝാനം, ദുതിയം ഝാനം, തതിയം ഝാനം, ചതുത്ഥം ഝാനം.

    ‘‘Jhāna’’nti . Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.

    ‘‘വിമോക്ഖോ’’തി. അട്ഠ വിമോക്ഖാ. രൂപീ രൂപാനി പസ്സതി – അയം പഠമോ വിമോക്ഖോ.

    ‘‘Vimokkho’’ti. Aṭṭha vimokkhā. Rūpī rūpāni passati – ayaṃ paṭhamo vimokkho.

    അജ്ഝത്തം അരൂപസഞ്ഞീ ബഹിദ്ധാ രൂപാനി പസ്സതി – അയം ദുതിയോ വിമോക്ഖോ.

    Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati – ayaṃ dutiyo vimokkho.

    സുഭന്തേവ അധിമുത്തോ ഹോതി – അയം തതിയോ വിമോക്ഖോ.

    Subhanteva adhimutto hoti – ayaṃ tatiyo vimokkho.

    സബ്ബസോ രൂപസഞ്ഞാനം സമതിക്കമാ പടിഘസഞ്ഞാനം അത്ഥങ്ഗമാ നാനത്തസഞ്ഞാനം അമനസികാരാ ‘‘അനന്തോ ആകാസോ’’തി ആകാസാനഞ്ചായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം ചതുത്ഥോ വിമോക്ഖോ.

    Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ catuttho vimokkho.

    സബ്ബസോ ആകാസാനഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘‘അനന്തം വിഞ്ഞാണ’’ന്തി വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം പഞ്ചമോ വിമോക്ഖോ.

    Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ pañcamo vimokkho.

    സബ്ബസോ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘‘നത്ഥി കിഞ്ചി’’തി ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം ഛട്ഠോ വിമോക്ഖോ.

    Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñci’’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ chaṭṭho vimokkho.

    സബ്ബസോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം സമതിക്കമ്മ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം സത്തമോ വിമോക്ഖോ.

    Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ sattamo vimokkho.

    സബ്ബസോ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം സമതിക്കമ്മ സഞ്ഞാവേദയിതനിരോധം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം അട്ഠമോ വിമോക്ഖോ.

    Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati – ayaṃ aṭṭhamo vimokkho.

    ‘‘സമാധീ’’തി. തയോ സമാധീ – സവിതക്കസവിചാരോ സമാധി, അവിതക്കവിചാരമത്തോ സമാധി, അവിതക്കഅവിചാരോ സമാധി.

    ‘‘Samādhī’’ti. Tayo samādhī – savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.

    ‘‘സമാപത്തീ’’തി . നവ അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തിയോ – പഠമജ്ഝാനസമാപത്തി, ദുതിയജ്ഝാനസമാപത്തി, തതിയജ്ഝാനസമാപത്തി, ചതുത്ഥജ്ഝാനസമാപത്തി, ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തി, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസമാപത്തി, ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തി, നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തി, സഞ്ഞാവേദയിതനിരോധസമാപത്തി.

    ‘‘Samāpattī’’ti . Nava anupubbavihārasamāpattiyo – paṭhamajjhānasamāpatti, dutiyajjhānasamāpatti, tatiyajjhānasamāpatti, catutthajjhānasamāpatti, ākāsānañcāyatanasamāpatti, viññāṇañcāyatanasamāpatti, ākiñcaññāyatanasamāpatti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti, saññāvedayitanirodhasamāpatti.

    ‘‘സംകിലേസ’’ന്തി ഹാനഭാഗിയോ ധമ്മോ. ‘‘വോദാന’’ന്തി വിസേസഭാഗിയോ ധമ്മോ. ‘‘വുട്ഠാന’’ന്തി. വോദാനമ്പി വുട്ഠാനം, തമ്ഹാ തമ്ഹാ സമാധിമ്ഹാ വുട്ഠാനമ്പി വുട്ഠാനന്തി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ ഝാനവിമോക്ഖസമാധിസമാപത്തീനം സംകിലേസം വോദാനം വുട്ഠാനം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    ‘‘Saṃkilesa’’nti hānabhāgiyo dhammo. ‘‘Vodāna’’nti visesabhāgiyo dhammo. ‘‘Vuṭṭhāna’’nti. Vodānampi vuṭṭhānaṃ, tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhānanti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൨൯. (൮) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതി യഥാഭൂതം ഞാണം ? ഇധ തഥാഗതോ അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ തിസ്സോപി ജാതിയോ ചതസ്സോപി ജാതിയോ പഞ്ചപി ജാതിയോ ദസപി ജാതിയോ വീസമ്പി ജാതിയോ തിംസമ്പി ജാതിയോ ചത്താലീസമ്പി ജാതിയോ പഞ്ഞാസമ്പി ജാതിയോ ജാതിസതമ്പി ജാതിസഹസ്സമ്പി ജാതിസതസഹസ്സമ്പി അനേകേപി സംവട്ടകപ്പേ അനേകേപി വിവട്ടകപ്പേ അനേകേപി സംവട്ടവിവട്ടകപ്പേ ‘‘അമുത്രാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ അമുത്ര ഉദപാദിം; തത്രാപാസിം ഏവംനാമോ ഏവംഗോത്തോ ഏവംവണ്ണോ ഏവമാഹാരോ ഏവംസുഖദുക്ഖപ്പടിസംവേദീ ഏവമായുപരിയന്തോ, സോ തതോ ചുതോ ഇധൂപപന്നോ’’തി. ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതീതി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതി യഥാഭൂതം ഞാണം.

    829. (8) Tattha katamaṃ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ? Idha tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ‘‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaratīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൩൦. (൯) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ സത്താനം ചുതൂപപാതം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി – ‘‘ഇമേ വത ഭോന്തോ സത്താ കായദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം ഉപവാദകാ മിച്ഛാദിട്ഠികാ മിച്ഛാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ. തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപന്നാ. ഇമേ വാ പന ഭോന്തോ സത്താ കായസുചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീസുചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോസുചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം അനുപവാദകാ സമ്മാദിട്ഠികാ സമ്മാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ. തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപന്നാ’’തി. ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതീതി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ സത്താനം ചുതൂപപാതം യഥാഭൂതം ഞാണം.

    830. (9) Tattha katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānātīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.

    ൮൩൧. (൧൦) തത്ഥ കതമം തഥാഗതസ്സ ആസവാനം ഖയം യഥാഭൂതം ഞാണം? ഇധ തഥാഗതോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതീതി. യാ തത്ഥ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി – ഇദം തഥാഗതസ്സ ആസവാനം ഖയം യഥാഭൂതം ഞാണന്തി.

    831. (10) Tattha katamaṃ tathāgatassa āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ ñāṇanti.

    ദസകം.

    Dasakaṃ.

    ഞാണവിഭങ്ഗോ നിട്ഠിതോ.

    Ñāṇavibhaṅgo niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. കിഞ്ചി (സീ॰ ക॰)
    2. kiñci (sī. ka.)
    3. പരിച്ചേ (സബ്ബത്ഥ) പസ്സ ദീഘനികായേ
    4. സമ്മതിഞാണം (സ്യാ॰) പസ്സ ദീഘനികായേ
    5. paricce (sabbattha) passa dīghanikāye
    6. sammatiñāṇaṃ (syā.) passa dīghanikāye
    7. അനേകധാതും നാനാധാതും ലോകം (സ്യാ॰) മ॰ നി॰ ൧.൧൪൮
    8. anekadhātuṃ nānādhātuṃ lokaṃ (syā.) ma. ni. 1.148
    9. ഉപരിട്ഠിമേ (സ്യാ॰), ഉപരിട്ഠിമം (ക॰)
    10. upariṭṭhime (syā.), upariṭṭhimaṃ (ka.)
    11. അബ്ഭഞ്ഞിംസു (സ്യാ॰) ഏവമുപരിപി
    12. abbhaññiṃsu (syā.) evamuparipi
    13. ചക്കവത്തി (സീ॰ സ്യാ॰)
    14. cakkavatti (sī. syā.)
    15. നിരയഗാമിനീതി (സ്യാ॰)
    16. തിരച്ഛാനഗാമിനീതി (സ്യാ॰) ഏവമുപരിപി. അട്ഠകഥാ ഓലോകേതബ്ബാ
    17. nirayagāminīti (syā.)
    18. tiracchānagāminīti (syā.) evamuparipi. aṭṭhakathā oloketabbā
    19. സമ്പത്തിയേവ (ക॰)
    20. വിപത്തിയേവ (ക॰)
    21. sampattiyeva (ka.)
    22. vipattiyeva (ka.)



    Related texts:



    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-മൂലടീകാ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ൧൬. ഞാണവിഭങ്ഗോ • 16. Ñāṇavibhaṅgo

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-അനുടീകാ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ൧൬. ഞാണവിഭങ്ഗോ • 16. Ñāṇavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact