| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
मज्झिम निकाय १४६
Majjhima Nikāya 146
The Middle-Length Suttas Collection 146
नन्दकोवादसुत्त
Nandakovādasutta
Advice from Nandaka
एवं मे सुतं—एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे।
Evaṁ me sutaṁ—ekaṁ samayaṁ bhagavā sāvatthiyaṁ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
अथ खो महापजापतिगोतमी पञ्चमत्तेहि भिक्खुनिसतेहि सद्धिं येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठिता खो महापजापतिगोतमी भगवन्तं एतदवोच: “ओवदतु, भन्ते, भगवा भिक्खुनियो; अनुसासतु, भन्ते, भगवा भिक्खुनियो; करोतु, भन्ते, भगवा भिक्खुनीनं धम्मिं कथन्”ति।
Atha kho mahāpajāpatigotamī pañcamattehi bhikkhunisatehi saddhiṁ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhāsi. Ekamantaṁ ṭhitā kho mahāpajāpatigotamī bhagavantaṁ etadavoca: “ovadatu, bhante, bhagavā bhikkhuniyo; anusāsatu, bhante, bhagavā bhikkhuniyo; karotu, bhante, bhagavā bhikkhunīnaṁ dhammiṁ kathan”ti.
Then Mahāpajāpatī Gotamī together with around five hundred nuns approached the Buddha, bowed, stood to one side, and said to him, “Sir, may the Buddha please advise and instruct the nuns. Please give the nuns a Dhamma talk.”
तेन खो पन समयेन थेरा भिक्खू भिक्खुनियो ओवदन्ति परियायेन। आयस्मा नन्दको न इच्छति भिक्खुनियो ओवदितुं परियायेन।
Tena kho pana samayena therā bhikkhū bhikkhuniyo ovadanti pariyāyena. Āyasmā nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituṁ pariyāyena.
Now at that time the senior monks were taking turns to advise the nuns. But Venerable Nandaka didn’t want to take his turn.
अथ खो भगवा आयस्मन्तं आनन्दं आमन्तेसि: “कस्स नु खो, आनन्द, अज्ज परियायो भिक्खुनियो ओवदितुं परियायेना”ति?
Atha kho bhagavā āyasmantaṁ ānandaṁ āmantesi: “kassa nu kho, ānanda, ajja pariyāyo bhikkhuniyo ovadituṁ pariyāyenā”ti?
Then the Buddha said to Venerable Ānanda, “Ānanda, whose turn is it to advise the nuns today?”
“सब्बेहेव, भन्ते, कतो परियायो भिक्खुनियो ओवदितुं परियायेन। अयं, भन्ते, आयस्मा नन्दको न इच्छति भिक्खुनियो ओवदितुं परियायेना”ति।
“Sabbeheva, bhante, kato1 pariyāyo bhikkhuniyo ovadituṁ pariyāyena. Ayaṁ, bhante, āyasmā nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituṁ pariyāyenā”ti.
“It’s Nandaka’s turn, sir, but he doesn’t want to do it.”
अथ खो भगवा आयस्मन्तं नन्दकं आमन्तेसि: “ओवद, नन्दक, भिक्खुनियो; अनुसास, नन्दक, भिक्खुनियो; करोहि त्वं, ब्राह्मण, भिक्खुनीनं धम्मिं कथन्”ति।
Atha kho bhagavā āyasmantaṁ nandakaṁ āmantesi: “ovada, nandaka, bhikkhuniyo; anusāsa, nandaka, bhikkhuniyo; karohi tvaṁ, brāhmaṇa, bhikkhunīnaṁ dhammiṁ kathan”ti.
Then the Buddha said to Nandaka, “Nandaka, please advise and instruct the nuns. Please, brahmin, give the nuns a Dhamma talk.”
“एवं, भन्ते”ति खो आयस्मा नन्दको भगवतो पटिस्सुत्वा पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय सावत्थिं पिण्डाय पाविसि। सावत्थियं पिण्डाय चरित्वा पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्कन्तो अत्तदुतियो येन राजकारामो तेनुपसङ्कमि। अद्दसंसु खो ता भिक्खुनियो आयस्मन्तं नन्दकं दूरतोव आगच्छन्तं। दिस्वान आसनं पञ्ञापेसुं, उदकञ्च पादानं उपट्ठपेसुं। निसीदि खो आयस्मा नन्दको पञ्ञत्ते आसने। निसज्ज पादे पक्खालेसि। तापि खो भिक्खुनियो आयस्मन्तं नन्दकं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु।
“Evaṁ, bhante”ti kho āyasmā nandako bhagavato paṭissutvā pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo tenupasaṅkami. Addasaṁsu kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṁ nandakaṁ dūratova āgacchantaṁ. Disvāna āsanaṁ paññāpesuṁ, udakañca pādānaṁ upaṭṭhapesuṁ. Nisīdi kho āyasmā nandako paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi. Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṁ nandakaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu.
“Yes, sir,” replied Nandaka. Then, in the morning, he robed up and, taking his bowl and robe, entered Sāvatthī for alms. He wandered for alms in Sāvatthī. After the meal, on his return from almsround, he went to the Royal Monastery with a companion. Those nuns saw him coming off in the distance, so they spread out a seat and placed water for washing the feet. Nandaka sat down on the seat spread out, and washed his feet. Those nuns bowed, and sat down to one side.
एकमन्तं निसिन्ना खो ता भिक्खुनियो आयस्मा नन्दको एतदवोच: “पटिपुच्छकथा खो, भगिनियो, भविस्सति। तत्थ आजानन्तीहि: ‘आजानामाऽ तिस्स वचनीयं, न आजानन्तीहि: ‘न आजानामाऽ तिस्स वचनीयं। यस्सा वा पनस्स कङ्खा वा विमति वा अहमेव तत्थ पटिपुच्छितब्बो: ‘इदं, भन्ते, कथं; इमस्स क्वत्थोऽ”ति?
Ekamantaṁ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā nandako etadavoca: “paṭipucchakathā kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha ājānantīhi: ‘ājānāmā’ tissa vacanīyaṁ, na ājānantīhi: ‘na ājānāmā’ tissa vacanīyaṁ. Yassā vā panassa kaṅkhā vā vimati vā ahameva tattha paṭipucchitabbo: ‘idaṁ, bhante, kathaṁ; imassa kvattho’”ti?
Nandaka said to them, “Sisters, this talk shall be in the form of questions. When you understand, say so. When you don’t understand, say so. If anyone has a doubt or uncertainty, ask me about it: ‘Why, sir, does it say this? What does that mean?’”
“एत्तकेनपि मयं, भन्ते, अय्यस्स नन्दकस्स अत्तमना अभिरद्धा यं नो अय्यो नन्दको पवारेती”ति।
“Ettakenapi mayaṁ, bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā2 yaṁ no ayyo nandako pavāretī”ti.
“We’re already delighted and satisfied with Venerable Nandaka, since he invites us like this.”
“तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, चक्खु निच्चं वा अनिच्चं वा”ति?
“Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, cakkhu niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti?
“What do you think, sisters? Is the eye permanent or impermanent?”
“अनिच्चं, भन्ते”।
“Aniccaṁ, bhante”.
“Impermanent, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti?
“But if it’s impermanent, is it suffering or happiness?”
“दुक्खं, भन्ते”।
“Dukkhaṁ, bhante”.
“Suffering, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?
“But if it’s impermanent, suffering, and perishable, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“नो हेतं, भन्ते”।
“No hetaṁ, bhante”.
“No, sir.”
“तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, सोतं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते …पे… घानं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते” … “जिव्हा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते” … “कायो निच्चो वा अनिच्चो वा”ति? “अनिच्चो, भन्ते” … “मनो निच्चो वा अनिच्चो वा”ति?
“Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, sotaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante …pe… ghānaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante” … “jivhā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante” … “kāyo nicco vā anicco vā”ti? “Anicco, bhante” … “mano nicco vā anicco vā”ti?
“What do you think, sisters? Is the ear … nose … tongue … body … mind permanent or impermanent?”
“अनिच्चो, भन्ते”।
“Anicco, bhante”.
“Impermanent, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti?
“But if it’s impermanent, is it suffering or happiness?”
“दुक्खं, भन्ते”।
“Dukkhaṁ, bhante”.
“Suffering, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?
“But if it’s impermanent, suffering, and perishable, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ अज्झत्तिका आयतना अनिच्चाऽ”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha ajjhattikā āyatanā aniccā’”ti.
“No, sir. Why is that? Because we have already truly seen this with right wisdom: ‘So these six interior sense fields are impermanent.’”
“साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
“Good, good, sisters! That’s how it is for a noble disciple who truly sees with right wisdom.
तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, रूपा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति?
Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, rūpā niccā vā aniccā vā”ti?
What do you think, sisters? Are sights permanent or impermanent?”
“अनिच्चा, भन्ते”।
“Aniccā, bhante”.
“Impermanent, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti?
“But if they're impermanent, are they suffering or happiness?”
“दुक्खं, भन्ते”।
“Dukkhaṁ, bhante”.
“Suffering, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?
“But if they're impermanent, suffering, and perishable, are they fit to be regarded thus: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“नो हेतं, भन्ते”।
“No hetaṁ, bhante”.
“No, sir.”
“तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, सद्दा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते …पे… गन्धा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते” … “रसा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते” … “फोट्ठब्बा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते” … “धम्मा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति?
“Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, saddā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante …pe… gandhā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante” … “rasā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante” … “phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante” … “dhammā niccā vā aniccā vā”ti?
“What do you think, sisters? Are sounds … smells … tastes … touches … thoughts permanent or impermanent?”
“अनिच्चा, भन्ते”।
“Aniccā, bhante”.
“Impermanent, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti?
“But if they're impermanent, are they suffering or happiness?”
“दुक्खं, भन्ते”।
“Dukkhaṁ, bhante”.
“Suffering, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?
“But if they're impermanent, suffering, and perishable, are they fit to be regarded thus: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ बाहिरा आयतना अनिच्चाऽ”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha bāhirā āyatanā aniccā’”ti.
“No, sir. Why is that? Because we have already truly seen this with right wisdom: ‘So these six exterior sense fields are impermanent.’”
“साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
“Good, good, sisters! That’s how it is for a noble disciple who truly sees with right wisdom.
तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, चक्खुविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, सोतविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते …पे… घानविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते” … “जिव्हाविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते” … “कायविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते” … “मनोविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति?
Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, cakkhuviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, sotaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante …pe… ghānaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante” … “jivhāviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante” … “kāyaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante” … “manoviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti?
What do you think, sisters? Is eye consciousness … ear consciousness … nose consciousness … tongue consciousness … body consciousness … mind consciousness permanent or impermanent?”
“अनिच्चं, भन्ते”।
“Aniccaṁ, bhante”.
“Impermanent, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वाति”?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vāti”?
“But if it’s impermanent, is it suffering or happiness?”
“दुक्खं, भन्ते”।
“Dukkhaṁ, bhante”.
“Suffering, sir.”
“यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति?
“Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti?
“But if it’s impermanent, suffering, and perishable, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, I am this, this is my self’?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ विञ्ञाणकाया अनिच्चाऽ”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha viññāṇakāyā aniccā’”ti.
“No, sir. Why is that? Because we have already truly seen this with right wisdom: ‘So these six classes of consciousness are impermanent.’”
“साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
“Good, good, sisters! That’s how it is for a noble disciple who truly sees with right wisdom.
सेय्यथापि, भगिनियो, तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, आभापि अनिच्चा विपरिणामधम्मा। यो नु खो, भगिनियो, एवं वदेय्य: ‘अमुस्स तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा; या च ख्वास्स आभा सा निच्चा धुवा सस्सता अविपरिणामधम्माऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति?
Seyyathāpi, bhaginiyo, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho, bhaginiyo, evaṁ vadeyya: ‘amussa telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; yā ca khvāssa ābhā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti?
Suppose there was an oil lamp burning. The oil, wick, flame, and light were all impermanent and perishable. Now, suppose someone was to say: ‘While this oil lamp is burning, the oil, the wick, and the flame are all impermanent and perishable. But the light is permanent, lasting, eternal, and imperishable.’ Would they be speaking rightly?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमुस्स हि, भन्ते, तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा; पगेवस्स आभा अनिच्चा विपरिणामधम्मा”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amussa hi, bhante, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā”ti.
“No, sir. Why is that? Because that oil lamp’s oil, wick, and flame are all impermanent and perishable, let alone the light.”
“एवमेव खो, भगिनियो, यो नु खो एवं वदेय्य: ‘छ खोमे अज्झत्तिका आयतना अनिच्चा; यञ्च खो छ अज्झत्तिके आयतने पटिच्च पटिसंवेदेति सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तं निच्चं धुवं सस्सतं अविपरिणामधम्मन्ऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति?
“Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṁ vadeyya: ‘cha khome ajjhattikā āyatanā aniccā; yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā taṁ niccaṁ dhuvaṁ sassataṁ avipariṇāmadhamman’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti?
“In the same way, suppose someone was to say: ‘These six interior sense fields are impermanent. But the feeling—whether pleasant, painful, or neutral—that I experience due to these six interior sense fields is permanent, lasting, eternal, and imperishable.’ Would they be speaking rightly?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “तज्जं तज्जं, भन्ते, पच्चयं पटिच्च तज्जा तज्जा वेदना उप्पज्जन्ति। तज्जस्स तज्जस्स पच्चयस्स निरोधा तज्जा तज्जा वेदना निरुज्झन्ती”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Tajjaṁ tajjaṁ, bhante, paccayaṁ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī”ti.
“No, sir. Why is that? Because each kind of feeling arises dependent on the corresponding condition. When the corresponding condition ceases, the appropriate feeling ceases.”
“साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
“Good, good, sisters! That’s how it is for a noble disciple who truly sees with right wisdom.
सेय्यथापि, भगिनियो, महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, छायापि अनिच्चा विपरिणामधम्मा। यो नु खो, भगिनियो, एवं वदेय्य: ‘अमुस्स महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, या च ख्वास्स छाया सा निच्चा धुवा सस्सता अविपरिणामधम्माऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति?
Seyyathāpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho, bhaginiyo, evaṁ vadeyya: ‘amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti?
Suppose there was a large tree standing with heartwood. The roots, trunk, branches and leaves, and shadow were all impermanent and perishable. Now, suppose someone was to say: ‘There’s a large tree standing with heartwood. The roots, trunk, and branches and leaves are all impermanent and perishable. But the shadow is permanent, lasting, eternal, and imperishable.’ Would they be speaking rightly?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमुस्स हि, भन्ते, महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं; पगेवस्स छाया अनिच्चा विपरिणामधम्मा”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ; pagevassa chāyā aniccā vipariṇāmadhammā”ti.
“No, sir. Why is that? Because that large tree’s roots, trunk, and branches and leaves are all impermanent and perishable, let alone the shadow.”
“एवमेव खो, भगिनियो, यो नु खो एवं वदेय्य: ‘छ खोमे बाहिरा आयतना अनिच्चा। यञ्च खो छ बाहिरे आयतने पटिच्च पटिसंवेदेति सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तं निच्चं धुवं सस्सतं अविपरिणामधम्मन्ऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति?
“Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṁ vadeyya: ‘cha khome bāhirā āyatanā aniccā. Yañca kho cha bāhire āyatane paṭicca paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā taṁ niccaṁ dhuvaṁ sassataṁ avipariṇāmadhamman’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti?
“In the same way, suppose someone was to say: ‘These six exterior sense fields are impermanent. But the feeling—whether pleasant, painful, or neutral—that I experience due to these six exterior sense fields is permanent, lasting, eternal, and imperishable.’ Would they be speaking rightly?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “तज्जं तज्जं, भन्ते, पच्चयं पटिच्च तज्जा तज्जा वेदना उप्पज्जन्ति। तज्जस्स तज्जस्स पच्चयस्स निरोधा तज्जा तज्जा वेदना निरुज्झन्ती”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Tajjaṁ tajjaṁ, bhante, paccayaṁ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī”ti.
“No, sir. Why is that? Because each kind of feeling arises dependent on the corresponding condition. When the corresponding condition ceases, the appropriate feeling ceases.”
“साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
“Good, good, sisters! That’s how it is for a noble disciple who truly sees with right wisdom.
सेय्यथापि, भगिनियो, दक्खो गोघातको वा गोघातकन्तेवासी वा गाविं वधित्वा तिण्हेन गोविकन्तनेन गाविं सङ्कन्तेय्य अनुपहच्च अन्तरं मंसकायं अनुपहच्च बाहिरं चम्मकायं। यं यदेव तत्थ अन्तरा विलिमंसं अन्तरा न्हारु अन्तरा बन्धनं तं तदेव तिण्हेन गोविकन्तनेन सञ्छिन्देय्य सङ्कन्तेय्य सम्पकन्तेय्य सम्परिकन्तेय्य। सञ्छिन्दित्वा सङ्कन्तित्वा सम्पकन्तित्वा सम्परिकन्तित्वा विधुनित्वा बाहिरं चम्मकायं तेनेव चम्मेन तं गाविं पटिच्छादेत्वा एवं वदेय्य: ‘तथेवायं गावी संयुत्ता इमिनाव चम्मेनाऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति?
Seyyathāpi, bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṁ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṁ saṅkanteyya anupahacca antaraṁ maṁsakāyaṁ anupahacca bāhiraṁ cammakāyaṁ. Yaṁ yadeva tattha antarā vilimaṁsaṁ3 antarā nhāru antarā bandhanaṁ taṁ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya. Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṁ cammakāyaṁ teneva cammena taṁ gāviṁ paṭicchādetvā evaṁ vadeyya: ‘tathevāyaṁ gāvī saṁyuttā imināva cammenā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti?
Suppose a deft butcher or their apprentice was to kill a cow and carve it with a sharp meat cleaver. Without damaging the flesh inside or the hide outside, they’d cut, carve, sever, and slice through the connecting tendons, sinews, and ligaments, and then peel off the outer hide. Then they’d wrap that cow up in that very same hide and say: ‘This cow is joined to its hide just like before.’ Would they be speaking rightly?”
“नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमु हि, भन्ते, दक्खो गोघातको वा गोघातकन्तेवासी वा गाविं वधित्वा तिण्हेन गोविकन्तनेन गाविं सङ्कन्तेय्य अनुपहच्च अन्तरं मंसकायं अनुपहच्च बाहिरं चम्मकायं। यं यदेव तत्थ अन्तरा विलिमंसं अन्तरा न्हारु अन्तरा बन्धनं तं तदेव तिण्हेन गोविकन्तनेन सञ्छिन्देय्य सङ्कन्तेय्य सम्पकन्तेय्य सम्परिकन्तेय्य। सञ्छिन्दित्वा सङ्कन्तित्वा सम्पकन्तित्वा सम्परिकन्तित्वा विधुनित्वा बाहिरं चम्मकायं तेनेव चम्मेन तं गाविं पटिच्छादेत्वा किञ्चापि सो एवं वदेय्य: ‘तथेवायं गावी संयुत्ता इमिनाव चम्मेनाऽति; अथ खो सा गावी विसंयुत्ता तेनेव चम्मेना”ति।
“No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amu hi, bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṁ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṁ saṅkanteyya anupahacca antaraṁ maṁsakāyaṁ anupahacca bāhiraṁ cammakāyaṁ. Yaṁ yadeva tattha antarā vilimaṁsaṁ antarā nhāru antarā bandhanaṁ taṁ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya. Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṁ cammakāyaṁ teneva cammena taṁ gāviṁ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṁ vadeyya: ‘tathevāyaṁ gāvī saṁyuttā imināva cammenā’ti; atha kho sā gāvī visaṁyuttā teneva cammenā”ti.
“No, sir. Why is that? Because even if they wrap that cow up in that very same hide and say: ‘This cow is joined to its hide just like before,’ still that cow is not joined to that hide.”
“उपमा खो मे अयं, भगिनियो, कता अत्थस्स विञ्ञापनाय। अयमेवेत्थ अत्थो; ‘अन्तरा मंसकायोऽति खो, भगिनियो, छन्नेतं अज्झत्तिकानं आयतनानं अधिवचनं; ‘बाहिरो चम्मकायोऽति खो, भगिनियो, छन्नेतं बाहिरानं आयतनानं अधिवचनं; ‘अन्तरा विलिमंसं, अन्तरा न्हारु, अन्तरा बन्धनन्ऽति खो, भगिनियो, नन्दीरागस्सेतं अधिवचनं; ‘तिण्हं गोविकन्तनन्ऽति खो, भगिनियो, अरियायेतं पञ्ञाय अधिवचनं; यायं अरिया पञ्ञा अन्तरा किलेसं अन्तरा संयोजनं अन्तरा बन्धनं सञ्छिन्दति सङ्कन्तति सम्पकन्तति सम्परिकन्तति।
“Upamā kho me ayaṁ, bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya. Ayamevettha attho; ‘antarā maṁsakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṁ ajjhattikānaṁ āyatanānaṁ adhivacanaṁ; ‘bāhiro cammakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṁ bāhirānaṁ āyatanānaṁ adhivacanaṁ; ‘antarā vilimaṁsaṁ, antarā nhāru, antarā bandhanan’ti kho, bhaginiyo, nandīrāgassetaṁ adhivacanaṁ; ‘tiṇhaṁ govikantanan’ti kho, bhaginiyo, ariyāyetaṁ paññāya adhivacanaṁ; yāyaṁ ariyā paññā antarā kilesaṁ antarā saṁyojanaṁ antarā bandhanaṁ sañchindati saṅkantati sampakantati samparikantati.
“I’ve made up this simile to make a point. And this is the point. ‘The inner flesh’ is a term for the six interior sense fields. ‘The outer hide’ is a term for the six exterior sense fields. ‘The connecting tendons, sinews, and ligaments’ is a term for greed and relishing. ‘A sharp meat cleaver’ is a term for noble wisdom. And it is that noble wisdom which cuts, carves, severs, and slices the connecting corruption, fetter, and bond.
सत्त खो पनिमे, भगिनियो, बोज्झङ्गा, येसं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरति। कतमे सत्त? इध, भगिनियो, भिक्खु सतिसम्बोज्झङ्गं भावेति विवेकनिस्सितं विरागनिस्सितं निरोधनिस्सितं वोस्सग्गपरिणामिं। धम्मविचयसम्बोज्झङ्गं भावेति …पे… वीरियसम्बोज्झङ्गं भावेति … पीतिसम्बोज्झङ्गं भावेति … पस्सद्धिसम्बोज्झङ्गं भावेति … समाधिसम्बोज्झङ्गं भावेति … उपेक्खासम्बोज्झङ्गं भावेति विवेकनिस्सितं विरागनिस्सितं निरोधनिस्सितं वोस्सग्गपरिणामिं। इमे खो, भगिनियो, सत्त बोज्झङ्गा, येसं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती”ति।
Satta kho panime, bhaginiyo, bojjhaṅgā, yesaṁ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Katame satta? Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṁ bhāveti …pe… vīriyasambojjhaṅgaṁ bhāveti … pītisambojjhaṅgaṁ bhāveti … passaddhisambojjhaṅgaṁ bhāveti … samādhisambojjhaṅgaṁ bhāveti … upekkhāsambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ. Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaṅgā, yesaṁ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī”ti.
Sisters, by developing and cultivating these seven awakening factors, a bhikkhu realizes the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements. What seven? It’s when a bhikkhu develops the awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity, which rely on seclusion, fading away, and cessation, and ripen as letting go. It is by developing and cultivating these seven awakening factors that a bhikkhu realizes the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.”
अथ खो आयस्मा नन्दको ता भिक्खुनियो इमिना ओवादेन ओवदित्वा उय्योजेसि: “गच्छथ, भगिनियो; कालो”ति।
Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi: “gacchatha, bhaginiyo; kālo”ti.
Then after giving this advice to the nuns, Nandaka dismissed them, saying, “Go, sisters, it is time.”
अथ खो ता भिक्खुनियो आयस्मतो नन्दकस्स भासितं अभिनन्दित्वा अनुमोदित्वा उट्ठायासना आयस्मन्तं नन्दकं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठंसु। एकमन्तं ठिता खो ता भिक्खुनियो भगवा एतदवोच: “गच्छथ, भिक्खुनियो; कालो”ति।
Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṁ nandakaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca: “gacchatha, bhikkhuniyo; kālo”ti.
And then those nuns approved and agreed with what Nandaka had said. They got up from their seat, bowed, and respectfully circled him, keeping him on their right. Then they went up to the Buddha, bowed, and stood to one side. The Buddha said to them, “Go, nuns, it is time.”
अथ खो ता भिक्खुनियो भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्कमिंसु।
Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkamiṁsu.
Then those nuns bowed to the Buddha respectfully circled him, keeping him on their right, before departing.
अथ खो भगवा अचिरपक्कन्तीसु तासु भिक्खुनीसु भिक्खू आमन्तेसि: “सेय्यथापि, भिक्खवे, तदहुपोसथे चातुद्दसे न होति बहुनो जनस्स कङ्खा वा विमति वा: ‘ऊनो नु खो चन्दो, पुण्णो नु खो चन्दोऽति, अथ खो ऊनो चन्दो त्वेव होति।
Atha kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi: “seyyathāpi, bhikkhave, tadahuposathe cātuddase na hoti bahuno janassa kaṅkhā vā vimati vā: ‘ūno nu kho cando, puṇṇo nu kho cando’ti, atha kho ūno cando tveva hoti.
Soon after those nuns had left, the Buddha addressed the bhikkhus: “Suppose, bhikkhus, it was the Uposatha day of the fourteenth. You wouldn’t get lots of people wondering whether the moon is full or not, since it is obviously not full.
एवमेव खो, भिक्खवे, ता भिक्खुनियो नन्दकस्स धम्मदेसनाय अत्तमना होन्ति नो च खो परिपुण्णसङ्कप्पा”ति।
Evameva kho, bhikkhave, tā bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā honti no ca kho paripuṇṇasaṅkappā”ti.
In the same way, those nuns were uplifted by Nandaka’s Dhamma teaching, but they still haven’t found what they’re looking for.”
अथ खो भगवा आयस्मन्तं नन्दकं आमन्तेसि: “तेन हि त्वं, नन्दक, स्वेपि ता भिक्खुनियो तेनेवोवादेन ओवदेय्यासी”ति।
Atha kho bhagavā āyasmantaṁ nandakaṁ āmantesi: “tena hi tvaṁ, nandaka, svepi tā bhikkhuniyo tenevovādena ovadeyyāsī”ti.
Then the Buddha said to Nandaka, “Well then, Nandaka, tomorrow you should give those nuns the same advice again.”
“एवं, भन्ते”ति खो आयस्मा नन्दको भगवतो पच्चस्सोसि। अथ खो आयस्मा नन्दको तस्सा रत्तिया अच्चयेन पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय सावत्थिं पिण्डाय पाविसि। सावत्थियं पिण्डाय चरित्वा पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्कन्तो अत्तदुतियो येन राजकारामो तेनुपसङ्कमि। अद्दसंसु खो ता भिक्खुनियो आयस्मन्तं नन्दकं दूरतोव आगच्छन्तं। दिस्वान आसनं पञ्ञापेसुं, उदकञ्च पादानं उपट्ठपेसुं। निसीदि खो आयस्मा नन्दको पञ्ञत्ते आसने। निसज्ज पादे पक्खालेसि। तापि खो भिक्खुनियो आयस्मन्तं नन्दकं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ता भिक्खुनियो आयस्मा नन्दको एतदवोच: “पटिपुच्छकथा खो, भगिनियो, भविस्सति। तत्थ आजानन्तीहि ‘आजानामाऽ तिस्स वचनीयं, न आजानन्तीहि ‘न आजानामाऽ तिस्स वचनीयं। यस्सा वा पनस्स कङ्खा वा विमति वा, अहमेव तत्थ पटिपुच्छितब्बो: ‘इदं, भन्ते, कथं; इमस्स क्वत्थोऽ”ति। “एत्तकेनपि मयं, भन्ते, अय्यस्स नन्दकस्स अत्तमना अभिरद्धा यं नो अय्यो नन्दको पवारेती”ति।
“Evaṁ, bhante”ti kho āyasmā nandako bhagavato paccassosi. Atha kho āyasmā nandako tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṁ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṁ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṁ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṁ piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo tenupasaṅkami. Addasaṁsu kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṁ nandakaṁ dūratova āgacchantaṁ. Disvāna āsanaṁ paññāpesuṁ, udakañca pādānaṁ upaṭṭhapesuṁ. Nisīdi kho āyasmā nandako paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhālesi. Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṁ nandakaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdiṁsu. Ekamantaṁ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā nandako etadavoca: “paṭipucchakathā kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha ājānantīhi ‘ājānāmā’ tissa vacanīyaṁ, na ājānantīhi ‘na ājānāmā’ tissa vacanīyaṁ. Yassā vā panassa kaṅkhā vā vimati vā, ahameva tattha paṭipucchitabbo: ‘idaṁ, bhante, kathaṁ; imassa kvattho’”ti. “Ettakenapi mayaṁ, bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā yaṁ no ayyo nandako pavāretī”ti.
“Yes, sir,” Nandaka replied. And the next day he went to those nuns, and all unfolded just like the previous day.
“तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, चक्खु निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, सोतं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते …पे… घानं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते … जिव्हा … कायो … मनो निच्चो वा अनिच्चो वा”ति? “अनिच्चो, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ अज्झत्तिका आयतना अनिच्चाऽ”ति। “साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
“Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, cakkhu niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, sotaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante …pe… ghānaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante … jivhā … kāyo … mano nicco vā anicco vā”ti? “Anicco, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha ajjhattikā āyatanā aniccā’”ti. “Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, रूपा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, सद्दा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते …पे… गन्धा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते … रसा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते … फोट्ठब्बा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते … धम्मा निच्चा वा अनिच्चा वा”ति? “अनिच्चा, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ बाहिरा आयतना अनिच्चाऽ”ति। “साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, rūpā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, saddā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante …pe… gandhā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante … rasā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante … phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante … dhammā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha bāhirā āyatanā aniccā’”ti. “Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
तं किं मञ्ञथ, भगिनियो, चक्खुविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते …पे… सोतविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते … घानविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते … जिव्हाविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते … कायविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते … मनोविञ्ञाणं निच्चं वा अनिच्चं वा”ति? “अनिच्चं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा”ति? “दुक्खं, भन्ते”। “यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं: ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ताऽ”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “पुब्बेव नो एतं, भन्ते, यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय सुदिट्ठं: ‘इतिपिमे छ विञ्ञाणकाया अनिच्चाऽ”ति। “साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
Taṁ kiṁ maññatha, bhaginiyo, cakkhuviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante …pe… sotaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante … ghānaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante … jivhāviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante … kāyaviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante … manoviññāṇaṁ niccaṁ vā aniccaṁ vā”ti? “Aniccaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vā taṁ sukhaṁ vā”ti? “Dukkhaṁ, bhante”. “Yaṁ panāniccaṁ dukkhaṁ vipariṇāmadhammaṁ, kallaṁ nu taṁ samanupassituṁ: ‘etaṁ mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Pubbeva no etaṁ, bhante, yathābhūtaṁ sammappaññāya sudiṭṭhaṁ: ‘itipime cha viññāṇakāyā aniccā’”ti. “Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
सेय्यथापि, भगिनियो, तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, आभापि अनिच्चा विपरिणामधम्मा। यो नु खो, भगिनियो, एवं वदेय्य: ‘अमुस्स तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा; या च ख्वास्स आभा सा निच्चा धुवा सस्सता अविपरिणामधम्माऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमुस्स हि, भन्ते, तेलप्पदीपस्स झायतो तेलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, वट्टिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा, अच्चिपि अनिच्चा विपरिणामधम्मा; पगेवस्स आभा अनिच्चा विपरिणामधम्मा”ति। “एवमेव खो, भगिनियो, यो नु खो एवं वदेय्य: ‘छ खोमे अज्झत्तिका आयतना अनिच्चा। यञ्च खो छ अज्झत्तिके आयतने पटिच्च पटिसंवेदेति सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तं निच्चं धुवं सस्सतं अविपरिणामधम्मन्ऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “तज्जं तज्जं, भन्ते, पच्चयं पटिच्च तज्जा तज्जा वेदना उप्पज्जन्ति। तज्जस्स तज्जस्स पच्चयस्स निरोधा तज्जा तज्जा वेदना निरुज्झन्ती”ति। “साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
Seyyathāpi, bhaginiyo, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho, bhaginiyo, evaṁ vadeyya: ‘amussa telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; yā ca khvāssa ābhā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amussa hi, bhante, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā”ti. “Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṁ vadeyya: ‘cha khome ajjhattikā āyatanā aniccā. Yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā taṁ niccaṁ dhuvaṁ sassataṁ avipariṇāmadhamman’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Tajjaṁ tajjaṁ, bhante, paccayaṁ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī”ti. “Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
सेय्यथापि, भगिनियो, महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, छायापि अनिच्चा विपरिणामधम्मा। यो नु खो, भगिनियो, एवं वदेय्य: ‘अमुस्स महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं; या च ख्वास्स छाया सा निच्चा धुवा सस्सता अविपरिणामधम्माऽति; सम्मा नु खो सो भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमुस्स हि, भन्ते, महतो रुक्खस्स तिट्ठतो सारवतो मूलम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं, खन्धोपि अनिच्चो विपरिणामधम्मो, साखापलासम्पि अनिच्चं विपरिणामधम्मं; पगेवस्स छाया अनिच्चा विपरिणामधम्मा”ति। “एवमेव खो, भगिनियो, यो नु खो एवं वदेय्य: ‘छ खोमे बाहिरा आयतना अनिच्चा। यञ्च खो बाहिरे आयतने पटिच्च पटिसंवेदेति सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तं निच्चं धुवं सस्सतं अविपरिणामधम्मन्ऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “तज्जं तज्जं, भन्ते, पच्चयं पटिच्च तज्जा तज्जा वेदना उप्पज्जन्ति। तज्जस्स तज्जस्स पच्चयस्स निरोधा तज्जा तज्जा वेदना निरुज्झन्ती”ति। “साधु साधु, भगिनियो। एवञ्हेतं, भगिनियो, होति अरियसावकस्स यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय पस्सतो।
Seyyathāpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā. Yo nu kho, bhaginiyo, evaṁ vadeyya: ‘amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ; yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṁ vipariṇāmadhammaṁ; pagevassa chāyā aniccā vipariṇāmadhammā”ti. “Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṁ vadeyya: ‘cha khome bāhirā āyatanā aniccā. Yañca kho bāhire āyatane paṭicca paṭisaṁvedeti sukhaṁ vā dukkhaṁ vā adukkhamasukhaṁ vā taṁ niccaṁ dhuvaṁ sassataṁ avipariṇāmadhamman’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Tajjaṁ tajjaṁ, bhante, paccayaṁ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti. Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī”ti. “Sādhu sādhu, bhaginiyo. Evañhetaṁ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṁ sammappaññāya passato.
सेय्यथापि, भगिनियो, दक्खो गोघातको वा गोघातकन्तेवासी वा गाविं वधित्वा तिण्हेन गोविकन्तनेन गाविं सङ्कन्तेय्य अनुपहच्च अन्तरं मंसकायं अनुपहच्च बाहिरं चम्मकायं। यं यदेव तत्थ अन्तरा विलिमंसं अन्तरा न्हारु अन्तरा बन्धनं तं तदेव तिण्हेन गोविकन्तनेन सञ्छिन्देय्य सङ्कन्तेय्य सम्पकन्तेय्य सम्परिकन्तेय्य। सञ्छिन्दित्वा सङ्कन्तित्वा सम्पकन्तित्वा सम्परिकन्तित्वा विधुनित्वा बाहिरं चम्मकायं तेनेव चम्मेन तं गाविं पटिच्छादेत्वा एवं वदेय्य: ‘तथेवायं गावी संयुत्ता इमिनाव चम्मेनाऽति; सम्मा नु खो सो, भगिनियो, वदमानो वदेय्या”ति? “नो हेतं, भन्ते”। “तं किस्स हेतु”? “अमु हि, भन्ते, दक्खो गोघातको वा गोघातकन्तेवासी वा गाविं वधित्वा तिण्हेन गोविकन्तनेन गाविं सङ्कन्तेय्य अनुपहच्च अन्तरं मंसकायं अनुपहच्च बाहिरं चम्मकायं। यं यदेव तत्थ अन्तरा विलिमंसं अन्तरा न्हारु अन्तरा बन्धनं तं तदेव तिण्हेन गोविकन्तनेन सञ्छिन्देय्य सङ्कन्तेय्य सम्पकन्तेय्य सम्परिकन्तेय्य। सञ्छिन्दित्वा सङ्कन्तित्वा सम्पकन्तित्वा सम्परिकन्तित्वा विधुनित्वा बाहिरं चम्मकायं तेनेव चम्मेन तं गाविं पटिच्छादेत्वा किञ्चापि सो एवं वदेय्य: ‘तथेवायं गावी संयुत्ता इमिनाव चम्मेनाऽति; अथ खो सा गावी विसंयुत्ता तेनेव चम्मेना”ति।
Seyyathāpi, bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṁ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṁ saṅkanteyya anupahacca antaraṁ maṁsakāyaṁ anupahacca bāhiraṁ cammakāyaṁ. Yaṁ yadeva tattha antarā vilimaṁsaṁ antarā nhāru antarā bandhanaṁ taṁ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya. Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṁ cammakāyaṁ teneva cammena taṁ gāviṁ paṭicchādetvā evaṁ vadeyya: ‘tathevāyaṁ gāvī saṁyuttā imināva cammenā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā”ti? “No hetaṁ, bhante”. “Taṁ kissa hetu”? “Amu hi, bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṁ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṁ saṅkanteyya anupahacca antaraṁ maṁsakāyaṁ anupahacca bāhiraṁ cammakāyaṁ. Yaṁ yadeva tattha antarā vilimaṁsaṁ antarā nhāru antarā bandhanaṁ taṁ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya. Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṁ cammakāyaṁ teneva cammena taṁ gāviṁ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṁ vadeyya: ‘tathevāyaṁ gāvī saṁyuttā imināva cammenā’ti; atha kho sā gāvī visaṁyuttā teneva cammenā”ti.
“उपमा खो मे अयं, भगिनियो, कता अत्थस्स विञ्ञापनाय अयमेवेत्थ अत्थो। ‘अन्तरा मंसकायोऽति खो, भगिनियो, छन्नेतं अज्झत्तिकानं आयतनानं अधिवचनं; ‘बाहिरो चम्मकायोऽति खो, भगिनियो, छन्नेतं बाहिरानं आयतनानं अधिवचनं; ‘अन्तरा विलिमंसं अन्तरा न्हारु अन्तरा बन्धनन्ऽति खो, भगिनियो, नन्दीरागस्सेतं अधिवचनं; ‘तिण्हं गोविकन्तनन्ऽति खो, भगिनियो, अरियायेतं पञ्ञाय अधिवचनं; यायं अरिया पञ्ञा अन्तरा किलेसं अन्तरा संयोजनं अन्तरा बन्धनं सञ्छिन्दति सङ्कन्तति सम्पकन्तति सम्परिकन्तति।
“Upamā kho me ayaṁ, bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya ayamevettha attho. ‘Antarā maṁsakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṁ ajjhattikānaṁ āyatanānaṁ adhivacanaṁ; ‘bāhiro cammakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṁ bāhirānaṁ āyatanānaṁ adhivacanaṁ; ‘antarā vilimaṁsaṁ antarā nhāru antarā bandhanan’ti kho, bhaginiyo, nandīrāgassetaṁ adhivacanaṁ; ‘tiṇhaṁ govikantanan’ti kho, bhaginiyo, ariyāyetaṁ paññāya adhivacanaṁ; yāyaṁ ariyā paññā antarā kilesaṁ antarā saṁyojanaṁ antarā bandhanaṁ sañchindati saṅkantati sampakantati samparikantati.
सत्त खो पनिमे, भगिनियो, बोज्झङ्गा, येसं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरति। कतमे सत्त? इध, भगिनियो, भिक्खु सतिसम्बोज्झङ्गं भावेति विवेकनिस्सितं विरागनिस्सितं निरोधनिस्सितं वोस्सग्गपरिणामिं। धम्मविचयसम्बोज्झङ्गं भावेति …पे… वीरियसम्बोज्झङ्गं भावेति … पीतिसम्बोज्झङ्गं भावेति … पस्सद्धिसम्बोज्झङ्गं भावेति … समाधिसम्बोज्झङ्गं भावेति … उपेक्खासम्बोज्झङ्गं भावेति विवेकनिस्सितं विरागनिस्सितं निरोधनिस्सितं वोस्सग्गपरिणामिं। इमे खो, भगिनियो, सत्त बोज्झङ्गा येसं भावितत्ता बहुलीकतत्ता भिक्खु आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरती”ति।
Satta kho panime, bhaginiyo, bojjhaṅgā, yesaṁ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Katame satta? Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṁ bhāveti …pe… vīriyasambojjhaṅgaṁ bhāveti … pītisambojjhaṅgaṁ bhāveti … passaddhisambojjhaṅgaṁ bhāveti … samādhisambojjhaṅgaṁ bhāveti … upekkhāsambojjhaṅgaṁ bhāveti vivekanissitaṁ virāganissitaṁ nirodhanissitaṁ vossaggapariṇāmiṁ. Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaṅgā yesaṁ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṁ khayā anāsavaṁ cetovimuttiṁ paññāvimuttiṁ diṭṭheva dhamme sayaṁ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī”ti.
अथ खो आयस्मा नन्दको ता भिक्खुनियो इमिना ओवादेन ओवदित्वा उय्योजेसि: “गच्छथ, भगिनियो; कालो”ति। अथ खो ता भिक्खुनियो आयस्मतो नन्दकस्स भासितं अभिनन्दित्वा अनुमोदित्वा उट्ठायासना आयस्मन्तं नन्दकं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठंसु। एकमन्तं ठिता खो ता भिक्खुनियो भगवा एतदवोच: “गच्छथ, भिक्खुनियो; कालो”ति। अथ खो ता भिक्खुनियो भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्कमिंसु।
Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi: “gacchatha, bhaginiyo; kālo”ti. Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṁ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṁ nandakaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu. Ekamantaṁ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca: “gacchatha, bhikkhuniyo; kālo”ti. Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṁ abhivādetvā padakkhiṇaṁ katvā pakkamiṁsu.
अथ खो भगवा अचिरपक्कन्तीसु तासु भिक्खुनीसु भिक्खू आमन्तेसि: “सेय्यथापि, भिक्खवे, तदहुपोसथे पन्नरसे न होति बहुनो जनस्स कङ्खा वा विमति वा: ‘ऊनो नु खो चन्दो, पुण्णो नु खो चन्दोऽति, अथ खो पुण्णो चन्दो त्वेव होति; एवमेव खो, भिक्खवे, ता भिक्खुनियो नन्दकस्स धम्मदेसनाय अत्तमना चेव परिपुण्णसङ्कप्पा च। तासं, भिक्खवे, पञ्चन्नं भिक्खुनिसतानं या पच्छिमिका भिक्खुनी सा सोतापन्ना अविनिपातधम्मा नियता सम्बोधिपरायना”ति।
Atha kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi: “seyyathāpi, bhikkhave, tadahuposathe pannarase na hoti bahuno janassa kaṅkhā vā vimati vā: ‘ūno nu kho cando, puṇṇo nu kho cando’ti, atha kho puṇṇo cando tveva hoti; evameva kho, bhikkhave, tā bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā ceva paripuṇṇasaṅkappā ca. Tāsaṁ, bhikkhave, pañcannaṁ bhikkhunisatānaṁ yā pacchimikā bhikkhunī sā4 sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā”ti.
Soon after those nuns had left, the Buddha addressed the bhikkhus: “Suppose, bhikkhus, it was the Uposatha day of the fifteenth. You wouldn’t get lots of people wondering whether the moon is full or not, since it is obviously full. In the same way, those nuns were uplifted by Nandaka’s Dhamma teaching, and they found what they’re looking for. Even the last of these five hundred nuns is a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.”
इदमवोच भगवा। अत्तमना ते भिक्खू भगवतो भासितं अभिनन्दुन्ति।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṁ abhinandunti.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
नन्दकोवादसुत्तं निट्ठितं चतुत्थं।
Nandakovādasuttaṁ niṭṭhitaṁ catutthaṁ.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
Footnotes:
