Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౨౮] ౮. నన్దివిసాలజాతకవణ్ణనా

    [28] 8. Nandivisālajātakavaṇṇanā

    మనుఞ్ఞమేవ భాసేయ్యాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఛబ్బగ్గియానం భిక్ఖూనం ఓమసవాదం ఆరబ్భ కథేసి. తస్మిఞ్హి సమయే ఛబ్బగ్గియా కలహం కరోన్తా పేసలే భిక్ఖూ ఖుంసేన్తి వమ్భేన్తి ఓవిజ్ఝన్తి, దసహి అక్కోసవత్థూహి అక్కోసన్తి. భిక్ఖూ భగవతో ఆరోచేసుం. భగవా ఛబ్బగ్గియే పక్కోసాపేత్వా ‘‘సచ్చం కిర భిక్ఖవో’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘సచ్చ’’న్తి వుత్తే విగరహిత్వా ‘‘భిక్ఖవే, ఫరుసవాచా నామ తిరచ్ఛానగతానమ్పి అమనాపా, పుబ్బేపి ఏకో తిరచ్ఛానగతో అత్తానం ఫరుసేన సముదాచరన్తం సహస్సం పరాజేసీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Manuññamevabhāseyyāti idaṃ satthā jetavane viharanto chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ omasavādaṃ ārabbha kathesi. Tasmiñhi samaye chabbaggiyā kalahaṃ karontā pesale bhikkhū khuṃsenti vambhenti ovijjhanti, dasahi akkosavatthūhi akkosanti. Bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Bhagavā chabbaggiye pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira bhikkhavo’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte vigarahitvā ‘‘bhikkhave, pharusavācā nāma tiracchānagatānampi amanāpā, pubbepi eko tiracchānagato attānaṃ pharusena samudācarantaṃ sahassaṃ parājesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే గన్ధారరట్ఠే తక్కసిలాయం గన్ధారరాజా రజ్జం కారేసి. తదా బోధిసత్తో గోయోనియం నిబ్బత్తి. అథ నం తరుణవచ్ఛకకాలేయేవ ఏకో బ్రాహ్మణో గోదక్ఖిణాదాయకానం సన్తికా లభిత్వా ‘‘నన్దివిసాలో’’తి నామం కత్వా పుత్తట్ఠానే ఠపేత్వా సమ్పియాయమానో యాగుభత్తాదీని దత్వా పోసేసి. బోధిసత్తో వయప్పత్తో చిన్తేసి ‘‘అహం ఇమినా బ్రాహ్మణేన కిచ్ఛేన పటిజగ్గితో, మయా చ సద్ధిం సకలజమ్బుదీపే అఞ్ఞో సమధురో గోణో నామ నత్థి, యంనూనాహం అత్తనో బలం దస్సేత్వా బ్రాహ్మణస్స పోసావనియం దదేయ్య’’న్తి సో ఏకదివసం బ్రాహ్మణం ఆహ ‘‘గచ్ఛ, బ్రాహ్మణ, ఏకం గోవిత్తకసేట్ఠిం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘మయ్హం బలిబద్దో అతిబద్ధం సకటసతం పవట్టేతీ’తి వత్వా సహస్సేన అబ్భుతం కరోహీ’’తి. సో బ్రాహ్మణో సేట్ఠిస్స సన్తికం గన్త్వా కథం సముట్ఠాపేసి ‘‘ఇమస్మిం నగరే కస్స గోణో థామసమ్పన్నో’’తి. అథ నం సేట్ఠి ‘‘అసుకస్స చ అసుకస్స చా’’తి వత్వా ‘‘సకలనగరే పన అమ్హాకం గోణేహి సదిసో నామ నత్థీ’’తి ఆహ. బ్రాహ్మణో ‘‘మయ్హం ఏకో గోణో అతిబద్ధం సకటసతం పవట్టేతుం సమత్థో అత్థీ’’తి ఆహ. సేట్ఠి గహపతి ‘‘కుతో ఏవరూపో గోణో’’తి ఆహ. బ్రాహ్మణో ‘‘మయ్హం గేహే అత్థీ’’తి. ‘‘తేన హి అబ్భుతం కరోహీ’’తి. ‘‘సాధు కరోమీ’’తి సహస్సేన అబ్భుతం అకాసి.

    Atīte gandhāraraṭṭhe takkasilāyaṃ gandhārarājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto goyoniyaṃ nibbatti. Atha naṃ taruṇavacchakakāleyeva eko brāhmaṇo godakkhiṇādāyakānaṃ santikā labhitvā ‘‘nandivisālo’’ti nāmaṃ katvā puttaṭṭhāne ṭhapetvā sampiyāyamāno yāgubhattādīni datvā posesi. Bodhisatto vayappatto cintesi ‘‘ahaṃ iminā brāhmaṇena kicchena paṭijaggito, mayā ca saddhiṃ sakalajambudīpe añño samadhuro goṇo nāma natthi, yaṃnūnāhaṃ attano balaṃ dassetvā brāhmaṇassa posāvaniyaṃ dadeyya’’nti so ekadivasaṃ brāhmaṇaṃ āha ‘‘gaccha, brāhmaṇa, ekaṃ govittakaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā ‘mayhaṃ balibaddo atibaddhaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭetī’ti vatvā sahassena abbhutaṃ karohī’’ti. So brāhmaṇo seṭṭhissa santikaṃ gantvā kathaṃ samuṭṭhāpesi ‘‘imasmiṃ nagare kassa goṇo thāmasampanno’’ti. Atha naṃ seṭṭhi ‘‘asukassa ca asukassa cā’’ti vatvā ‘‘sakalanagare pana amhākaṃ goṇehi sadiso nāma natthī’’ti āha. Brāhmaṇo ‘‘mayhaṃ eko goṇo atibaddhaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭetuṃ samattho atthī’’ti āha. Seṭṭhi gahapati ‘‘kuto evarūpo goṇo’’ti āha. Brāhmaṇo ‘‘mayhaṃ gehe atthī’’ti. ‘‘Tena hi abbhutaṃ karohī’’ti. ‘‘Sādhu karomī’’ti sahassena abbhutaṃ akāsi.

    సో సకటసతం వాలుకాసక్ఖరపాసాణానంయేవ పూరేత్వా పటిపాటియా ఠపేత్వా సబ్బాని అక్ఖబన్ధనయోత్తేన ఏకతో బన్ధిత్వా నన్దివిసాలం న్హాపేత్వా గన్ధపఞ్చఙ్గులికం కత్వా కణ్ఠే మాలం పిళన్ధిత్వా పురిమసకటధురే ఏకకమేవ యోజేత్వా సయం ధురే నిసీదిత్వా పతోదం ఉక్ఖిపిత్వా ‘‘గచ్ఛ కూట, వహస్సు కూటా’’తి ఆహ. బోధిసత్తో ‘‘అయం మం అకూటం కూటవాదేన సముదాచరతీ’’తి చత్తారో పాదే థమ్భే వియ నిచ్చలే కత్వా అట్ఠాసి. సేట్ఠి తఙ్ఖణఞ్ఞేవ బ్రాహ్మణం సహస్సం ఆహరాపేసి. బ్రాహ్మణో సహస్సపరాజితో గోణం ముఞ్చిత్వా ఘరం గన్త్వా సోకాభిభూతో నిపజ్జి. నన్దివిసాలో చరిత్వా ఆగతో బ్రాహ్మణం సోకాభిభూతం దిస్వా ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘కిం, బ్రాహ్మణ, నిద్దాయసీ’’తి ఆహ. ‘‘కుతో మే, నిద్దా, సహస్సపరాజితస్సాతి, బ్రాహ్మణ, మయా ఏత్తకం కాలం తవ గేహే వసన్తేన అత్థి కిఞ్చి భాజనం వా భిన్దితపుబ్బం, కోచి వా మద్దితపుబ్బో, అట్ఠానే వా పన ఉచ్చారపస్సావో కతపుబ్బో’’తి? ‘‘నత్థి తాతా’’తి. అథ త్వం మం కస్మా కూటవాదేన సముదాచరసి, తవేవేసో దోసో, మయ్హం దోసో నత్థి, గచ్ఛ, తేన సద్ధిం ద్వీహి సహస్సేహి అబ్భుతం కరోహి, కేవలం మం అకూటం కూటవాదేన మా సముదాచరసీతి.

    So sakaṭasataṃ vālukāsakkharapāsāṇānaṃyeva pūretvā paṭipāṭiyā ṭhapetvā sabbāni akkhabandhanayottena ekato bandhitvā nandivisālaṃ nhāpetvā gandhapañcaṅgulikaṃ katvā kaṇṭhe mālaṃ piḷandhitvā purimasakaṭadhure ekakameva yojetvā sayaṃ dhure nisīditvā patodaṃ ukkhipitvā ‘‘gaccha kūṭa, vahassu kūṭā’’ti āha. Bodhisatto ‘‘ayaṃ maṃ akūṭaṃ kūṭavādena samudācaratī’’ti cattāro pāde thambhe viya niccale katvā aṭṭhāsi. Seṭṭhi taṅkhaṇaññeva brāhmaṇaṃ sahassaṃ āharāpesi. Brāhmaṇo sahassaparājito goṇaṃ muñcitvā gharaṃ gantvā sokābhibhūto nipajji. Nandivisālo caritvā āgato brāhmaṇaṃ sokābhibhūtaṃ disvā upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ, brāhmaṇa, niddāyasī’’ti āha. ‘‘Kuto me, niddā, sahassaparājitassāti, brāhmaṇa, mayā ettakaṃ kālaṃ tava gehe vasantena atthi kiñci bhājanaṃ vā bhinditapubbaṃ, koci vā madditapubbo, aṭṭhāne vā pana uccārapassāvo katapubbo’’ti? ‘‘Natthi tātā’’ti. Atha tvaṃ maṃ kasmā kūṭavādena samudācarasi, taveveso doso, mayhaṃ doso natthi, gaccha, tena saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ karohi, kevalaṃ maṃ akūṭaṃ kūṭavādena mā samudācarasīti.

    బ్రాహ్మణో తస్స వచనం సుత్వా గన్త్వా ద్వీహి సహస్సేహి అబ్భుతం కత్వా పురిమనయేనేవ సకటసతం అతిబన్ధిత్వా నన్దివిసాలం మణ్డేత్వా పురిమసకటధురే యోజేసి. కథం యోజేసీతి? యుగం ధురే నిచ్చలం బన్ధిత్వా ఏకాయ కోటియా నన్దివిసాలం యోజేత్వా ఏకం కోటిం ధురయోత్తేన పలివేఠేత్వా యుగకోటిఞ్చ అక్ఖపాదఞ్చ నిస్సాయ ముణ్డరుక్ఖదణ్డకం దత్వా తేన యోత్తేన నిచ్చలం బన్ధిత్వా ఠపేసి. ఏవఞ్హి కతే యుగం ఏత్తో వా ఇతో వా న గచ్ఛతి, సక్కా హోతి ఏకేనేవ గోణేన ఆకడ్ఢితుం. అథస్స బ్రాహ్మణో ధురే నిసీదిత్వా నన్దివిసాలస్స పిట్ఠిం పరిమజ్జిత్వా ‘‘గచ్ఛ భద్ర, వహస్సు, భన్ద్రా’’తి ఆహ. బోధిసత్తో అతిబద్ధం సకటసతం ఏకవేగేనేవ ఆకడ్ఢిత్వా పచ్ఛా ఠితం సకటం పురతో ఠితస్స సకటస్స ఠానే ఠపేసి . గోవిత్తకసేట్ఠి పరాజితో బ్రాహ్మణస్స ద్వే సహస్సాని అదాసి. అఞ్ఞేపి మనుస్సా బోధిసత్తస్స బహుం ధనం అదంసు, సబ్బం బ్రాహ్మణస్సేవ అహోసి. ఏవం సో బోధిసత్తం నిస్సాయ బహుం ధనం లభి.

    Brāhmaṇo tassa vacanaṃ sutvā gantvā dvīhi sahassehi abbhutaṃ katvā purimanayeneva sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ maṇḍetvā purimasakaṭadhure yojesi. Kathaṃ yojesīti? Yugaṃ dhure niccalaṃ bandhitvā ekāya koṭiyā nandivisālaṃ yojetvā ekaṃ koṭiṃ dhurayottena paliveṭhetvā yugakoṭiñca akkhapādañca nissāya muṇḍarukkhadaṇḍakaṃ datvā tena yottena niccalaṃ bandhitvā ṭhapesi. Evañhi kate yugaṃ etto vā ito vā na gacchati, sakkā hoti ekeneva goṇena ākaḍḍhituṃ. Athassa brāhmaṇo dhure nisīditvā nandivisālassa piṭṭhiṃ parimajjitvā ‘‘gaccha bhadra, vahassu, bhandrā’’ti āha. Bodhisatto atibaddhaṃ sakaṭasataṃ ekavegeneva ākaḍḍhitvā pacchā ṭhitaṃ sakaṭaṃ purato ṭhitassa sakaṭassa ṭhāne ṭhapesi . Govittakaseṭṭhi parājito brāhmaṇassa dve sahassāni adāsi. Aññepi manussā bodhisattassa bahuṃ dhanaṃ adaṃsu, sabbaṃ brāhmaṇasseva ahosi. Evaṃ so bodhisattaṃ nissāya bahuṃ dhanaṃ labhi.

    సత్థా ‘‘న, భిక్ఖవే, ఫరుసవచనం నామ కస్సచి మనాప’’న్తి ఛబ్బగ్గియే భిక్ఖూ గరహిత్వా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేత్వా అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా ఇమం గాథమాహ –

    Satthā ‘‘na, bhikkhave, pharusavacanaṃ nāma kassaci manāpa’’nti chabbaggiye bhikkhū garahitvā sikkhāpadaṃ paññapetvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –

    ౨౮.

    28.

    ‘‘మనుఞ్ఞమేవ భాసేయ్య, నామనుఞ్ఞం కుదాచనం;

    ‘‘Manuññameva bhāseyya, nāmanuññaṃ kudācanaṃ;

    మనుఞ్ఞం భాసమానస్స, గరుం భారం ఉదద్ధరి;

    Manuññaṃ bhāsamānassa, garuṃ bhāraṃ udaddhari;

    ధనఞ్చ నం అలాభేసి, తేన చత్తమనో అహూ’’తి.

    Dhanañca naṃ alābhesi, tena cattamano ahū’’ti.

    తత్థ మనుఞ్ఞమేవ భాసేయ్యాతి పరేన సద్ధిం భాసమానో చతుదోసవిరహితం మధురం మనాపం సణ్హం ముదుకం పియవచనమేవ భాసేయ్య. గరుం భారం ఉదద్ధరీతి నన్దివిసాలో బలిబద్దో అమనాపం భాసమానస్స భారం అనుద్ధరిత్వా పచ్ఛా మనాపం పియవచనం భాసమానస్స బ్రాహ్మణస్స గరుం భారం ఉద్ధరి, ఉద్ధరిత్వా కడ్ఢిత్వా పవట్టేసీతి అత్థో, ద-కారో పనేత్థ బ్యఞ్జనసన్ధివసేన పదసన్ధికరో.

    Tattha manuññameva bhāseyyāti parena saddhiṃ bhāsamāno catudosavirahitaṃ madhuraṃ manāpaṃ saṇhaṃ mudukaṃ piyavacanameva bhāseyya. Garuṃ bhāraṃ udaddharīti nandivisālo balibaddo amanāpaṃ bhāsamānassa bhāraṃ anuddharitvā pacchā manāpaṃ piyavacanaṃ bhāsamānassa brāhmaṇassa garuṃ bhāraṃ uddhari, uddharitvā kaḍḍhitvā pavaṭṭesīti attho, da-kāro panettha byañjanasandhivasena padasandhikaro.

    ఇతి సత్థా ‘‘మనుఞ్ఞమేవ భాసేయ్యా’’తి ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా బ్రాహ్మణో ఆనన్దో అహోసి, నన్దివిసాలో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Iti satthā ‘‘manuññameva bhāseyyā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo ānando ahosi, nandivisālo pana ahameva ahosi’’nti.

    నన్దివిసాలజాతకవణ్ణనా అట్ఠమా.

    Nandivisālajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౨౮. నన్దివిసాలజాతకం • 28. Nandivisālajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact