Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೫. ನನ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
5. Nandiyattheragāthāvaṇṇanā
ಓಭಾಸಜಾತನ್ತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ನನ್ದಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಚೇತಿಯೇ ಚನ್ದನಸಾರೇನ ವೇದಿಕಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಉಳಾರಂ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಂ ಪವತ್ತೇಸಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಆಚಿನಿತ್ವಾ ದೇವೇಸು ಚ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಕ್ಯರಾಜಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ನನ್ದಿಂ ಜನೇನ್ತೋ ಜಾತೋತಿ ನನ್ದಿಯೋತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅನುರುದ್ಧಾದೀಸು ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತೇಸು ಸಯಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಕತಾಧಿಕಾರತಾಯ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೫.೧೫-೨೦) –
Obhāsajātanti āyasmato nandiyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle satthari parinibbute cetiye candanasārena vedikaṃ kāretvā uḷāraṃ pūjāsakkāraṃ pavattesi. Tato paṭṭhāya ajjhāsayasampanno hutvā tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ bahuṃ puññakammaṃ ācinitvā devesu ca manussesu ca saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbatti. Tassa mātāpitaro nandiṃ janento jātoti nandiyoti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīsu satthu santike pabbajantesu sayampi pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto katādhikāratāya nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.15-20) –
‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ।
‘‘Padumuttaro nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho;
ಜಲಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧೋವ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ॥
Jalitvā aggikhandhova, sambuddho parinibbuto.
‘‘ನಿಬ್ಬುತೇ ಚ ಮಹಾವೀರೇ, ಥೂಪೋ ವಿತ್ಥಾರಿಕೋ ಅಹು।
‘‘Nibbute ca mahāvīre, thūpo vitthāriko ahu;
ದೂರತೋವ ಉಪಟ್ಠೇನ್ತಿ, ಧಾತುಗೇಹವರುತ್ತಮೇ॥
Dūratova upaṭṭhenti, dhātugehavaruttame.
‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಅಕಂ ಚನ್ದನವೇದಿಕಂ।
‘‘Pasannacitto sumano, akaṃ candanavedikaṃ;
ದಿಸ್ಸತಿ ಥೂಪಖನ್ಧೋ ಚ, ಥೂಪಾನುಚ್ಛವಿಕೋ ತದಾ॥
Dissati thūpakhandho ca, thūpānucchaviko tadā.
‘‘ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಮ್ಹಿ, ದೇವತ್ತೇ ಅಥ ಮಾನುಸೇ॥
‘‘Bhave nibbattamānamhi, devatte atha mānuse.
ಓಮತ್ತಂ ಮೇ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Omattaṃ me na passāmi, pubbakammassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಪಞ್ಚದಸಕಪ್ಪಸತೇ, ಇತೋ ಅಟ್ಠ ಜನಾ ಅಹುಂ।
‘‘Pañcadasakappasate, ito aṭṭha janā ahuṃ;
ಸಬ್ಬೇ ಸಮತ್ತನಾಮಾ ತೇ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥
Sabbe samattanāmā te cakkavattī mahabbalā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಾಚೀನವಂಸಮಿಗದಾಯೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಥೇರೇ ಏಕದಿವಸಂ ಮಾರೋ ಪಾಪಿಮಾ ಭಿಂಸಾಪೇತುಕಾಮೋ ತಸ್ಸ ಭೇರವರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಥೇರೋ ತಂ ‘‘ಮಾರೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಪಾಪಿಮ, ಯೇ ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ ವೀತಿವತ್ತಾ, ತೇಸಂ ತವ ಕಿರಿಯಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ತತೋನಿದಾನಂ ಪನ ತ್ವಂ ಏವ ವಿಘಾತಂ ಅನತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಓಭಾಸಜಾತಂ ಫಲಗ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Arahattaṃ pana patvā anuruddhattherādīhi saddhiṃ pācīnavaṃsamigadāye viharante imasmiṃ there ekadivasaṃ māro pāpimā bhiṃsāpetukāmo tassa bheravarūpaṃ dasseti. Thero taṃ ‘‘māro aya’’nti ñatvā ‘‘pāpima, ye māradheyyaṃ vītivattā, tesaṃ tava kiriyā kiṃ karissati, tatonidānaṃ pana tvaṃ eva vighātaṃ anatthaṃ pāpuṇissasī’’ti dassento ‘‘obhāsajātaṃ phalaga’’nti gāthaṃ abhāsi.
೨೫. ತತ್ಥ ಓಭಾಸಜಾತನ್ತಿ ಞಾಣೋಭಾಸೇನ ಜಾತೋಭಾಸಂ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ। ತೇನ ಅನವಸೇಸತೋ ಕಿಲೇಸನ್ಧಕಾರಸ್ಸ ವಿಹತವಿದ್ಧಂಸಿತಭಾವತೋ ಅತಿವಿಯ ಪಭಸ್ಸರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಫಲಗನ್ತಿ ಫಲಂ ಗತಂ ಉಪಗತಂ, ಅಗ್ಗಫಲಞಾಣಸಹಿತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಿಣ್ಹಸೋ’’ತಿ। ತಞ್ಹಿ ನಿರೋಧನಿನ್ನತಾಯ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ನಿಚ್ಚಕಪ್ಪಂ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸಮಾಪಜ್ಜನತೋ ‘‘ಫಲೇನ ಸಹಿತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ। ತಾದಿಸನ್ತಿ ತಥಾರೂಪಂ, ಅರಹನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಸಜ್ಜಾತಿ ವಿಸೋಧೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಯ್ಯ। ಕಣ್ಹಾತಿ ಮಾರಂ ಆಲಪತಿ, ಸೋ ಹಿ ಕಣ್ಹಕಮ್ಮತ್ತಾ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿತಾಯ ಚ ‘‘ಕಣ್ಹೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸೀತಿ ಇಧ ಕುಚ್ಛಿಅನುಪ್ಪವೇಸಾದಿನಾ ನಿರತ್ಥಕಂ ಕಾಯಪರಿಸ್ಸಮಂ ದುಕ್ಖಂ, ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಚ ಅಪ್ಪತಿಕಾರಂ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಂ ಉಪಗಮಿಸ್ಸಸಿ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಮಾರೋ ‘‘ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಸಮಣೋ’’ತಿ ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯೀತಿ।
25. Tattha obhāsajātanti ñāṇobhāsena jātobhāsaṃ aggamaggañāṇassa adhigatattā. Tena anavasesato kilesandhakārassa vihataviddhaṃsitabhāvato ativiya pabhassaranti attho. Phalaganti phalaṃ gataṃ upagataṃ, aggaphalañāṇasahitanti adhippāyo. Cittanti khīṇāsavassa cittaṃ sāmaññena vadati. Tenāha ‘‘abhiṇhaso’’ti. Tañhi nirodhaninnatāya khīṇāsavānaṃ niccakappaṃ arahattaphalasamāpattisamāpajjanato ‘‘phalena sahita’’nti vattabbataṃ arahati. Tādisanti tathārūpaṃ, arahantanti attho. Āsajjāti visodhetvā paribhuyya. Kaṇhāti māraṃ ālapati, so hi kaṇhakammattā kaṇhābhijātitāya ca ‘‘kaṇho’’ti vuccati. Dukkhaṃ nigacchasīti idha kucchianuppavesādinā niratthakaṃ kāyaparissamaṃ dukkhaṃ, samparāye ca appatikāraṃ apāyadukkhaṃ upagamissasi pāpuṇissasi. Taṃ sutvā māro ‘‘jānāti maṃ samaṇo’’ti tatthevantaradhāyīti.
ನನ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nandiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೫. ನನ್ದಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 5. Nandiyattheragāthā