Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā

    ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    Nayasamuṭṭhānavāravaṇṇanā

    ੭੯. ਏવਂ ਨਾਨਾਸੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਏਕਸੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਚ ਹਾਰવਿਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਯવਿਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯਥਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ, ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨવਤਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ ਕਿਂ ਦੇਸਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਏવਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟੋ, ਤਣ੍ਹਞ੍ਚ ਅવਿਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਚਾਤਿ ਗਾਥਾ, ਅਯਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟੋ ਕਿਂ ਨਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਾਰਭਿਤ੍વਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੁਖੇਨ ਆਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਹਾਰਨਯਾਨਂ વਿਸਯਭੇਦਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਹਾਰਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੁਖੇਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾ, ਨ ਏવਂ ਨਯਾ। ਨਯਾ ਪਨ ਨਾਨਾਸੁਤ੍ਤਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾવਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਮੂਲਪਦੇਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾਯ ਨਯਤੋ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿਯਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਨਯਤਿ ਸਮ੍ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਨਯੋ। ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਆਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ વਸੇਨ ਮੂਲਪਦવਿਭਾਗਤੋ ਤਿਧਾ વਿਭਤ੍ਤਾ। ਏਕਮੇਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਯਤੋ ਨੇਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਨੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਂਕਿਲੇਸવੋਦਾਨਾਨਂ વਿਭਾਗਤੋ ਦ੍વਿਸਙ੍ਗਹੋ ਚਤੁਛਅਟ੍ਠਦਿਸੋ ਚਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹਾਰਨਯਾਨਂ વਿਸਯੋ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਹਾਰਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਚਯੋ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਯਾ ਤਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ਸਙ੍ਗਹવਾਰ)। ਏવਂ વਿਸਿਟ੍ਠવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਹਾਰਨਯਾਨਂ ਹਾਰੇਹਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਨਯੇ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    79. Evaṃ nānāsuttavasena ekasuttavasena ca hāravicāraṃ dassetvā idāni nayavicāraṃ dassetuṃ ‘‘tattha katamaṃ nayasamuṭṭhāna’’ntiādi āraddhaṃ. Kasmā panettha yathā ‘‘tattha katamo desanāhāro, assādādīnavatāti gāthā. Ayaṃ desanāhāro kiṃ desayatī’’tiādinā hāraniddeso āraddho, evaṃ ‘‘tattha katamo nandiyāvaṭṭo, taṇhañca avijjampi cāti gāthā, ayaṃ nandiyāvaṭṭo kiṃ nayatī’’tiādinā anārabhitvā samuṭṭhānamukhena āraddhanti? Vuccate – hāranayānaṃ visayabhedato. Yathā hi hārā byañjanamukhena suttassa atthasaṃvaṇṇanā, na evaṃ nayā. Nayā pana nānāsuttato niddhāritehi taṇhāvijjādīhi mūlapadehi catusaccayojanāya nayato anubujjhiyamāno dukkhādiattho. So hi maggañāṇaṃ nayati sampāpetīti nayo. Paṭivijjhantānaṃ pana ugghaṭitaññuādīnaṃ tiṇṇaṃ veneyyānaṃ vasena mūlapadavibhāgato tidhā vibhattā. Ekameko cettha yato neti, yañca neti, tesaṃ saṃkilesavodānānaṃ vibhāgato dvisaṅgaho catuchaaṭṭhadiso cāti bhinno hāranayānaṃ visayo. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘hārā byañjanavicayo, suttassa nayā tayo ca suttattho’’ti (netti. saṅgahavāra). Evaṃ visiṭṭhavisayattā hāranayānaṃ hārehi aññathā naye niddisanto ‘‘tattha katamaṃ nayasamuṭṭhāna’’ntiādimāha.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ। ਕੇ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ? ਨਯਾ। ਨਯਾਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ? ਤਂਤਂਮੂਲਪਦੇਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਾਦੀਨਂ ਨਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਭੂਮੀਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਥਾ ਚ વਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮੀ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੮੧)। ਪੁਬ੍ਬਾ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾਯ ਚਾਤਿਆਦਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਾ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਅਸੁਕਸ੍ਸ વਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨੋ ਕਾਲੇ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਹੋਸੀਤਿ ਏવਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਭવਤਣ੍ਹਾਨਂ ਨ ਕਾਚਿ ਪੁਰਿਮਾ ਮਰਿਯਾਦਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨਮਤਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਨਮਤਗ੍ਗੋਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂਸਾਰੋ, ਪੁਬ੍ਬਾ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੨੪; ਕਥਾ॰ ੭੫) વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਭવਤਣ੍ਹਾਸੁ। ਯਦਿਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਸਂਯੋਜਨਭਾવੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਨੀવਰਣਭਾવੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨવੇਹਿ ਭવੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਸਂਯੋਜੇਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਨੀવਰਣਂ ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tatthāyaṃ vacanattho – samuṭṭhahanti etenāti samuṭṭhānaṃ. Ke samuṭṭhahanti? Nayā. Nayānaṃ samuṭṭhānaṃ nayasamuṭṭhānaṃ. Kiṃ pana taṃ? Taṃtaṃmūlapadehi catusaccayojanā. Sā hi nandiyāvaṭṭādīnaṃ nayānaṃ uppattiṭṭhānatāya samuṭṭhānaṃ bhūmīti ca vuccati. Tathā ca vakkhati – ‘‘ayaṃ vuccati nandiyāvaṭṭassa nayassa bhūmī’’ti (netti. 81). Pubbā koṭi na paññāyati avijjāya ca bhavataṇhāya cātiādi nandiyāvaṭṭassa nayassa bhūmidassanaṃ. Tattha pubbā koṭi na paññāyatīti asukassa nāma buddhassa bhagavato, asukassa vā cakkavattino kāle avijjā bhavataṇhā ca uppannā. Tato pubbe nāhosīti evaṃ avijjābhavataṇhānaṃ na kāci purimā mariyādā upalabbhati. Kasmā? Anamataggattā saṃsārassa. Vuttañhetaṃ – ‘‘anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro, pubbā koṭi na paññāyatī’’ti (saṃ. ni. 2.124; kathā. 75) vitthāro. Tatthāti avijjābhavataṇhāsu. Yadipi avijjāya saṃyojanabhāvo, taṇhāya ca nīvaraṇabhāvo pāḷiyaṃ vutto, tathāpi avijjāya paṭicchāditādīnavehi bhavehi taṇhā saṃyojetīti imassa atthassa dassanatthaṃ ‘‘avijjānīvaraṇaṃ taṇhāsaṃyojana’’nti vuttaṃ.

    ਅવਿਜ੍ਜਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਮਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯ વਾ ਅਭਿਨਿવੇਸવਤ੍ਥੂਸੁ ਬਦ੍ਧਾ। ਅવਿਜ੍ਜਾਪਕ੍ਖੇਨ વਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਕ੍ਖੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਹਾਯੇਨ ਦ੍વਾਦਸવਿਧੇਨ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਅਭਿਨਿવੇਸવਤ੍ਥੁਭੂਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾਤਿ ਤੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤਾ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਣ੍ਹਾਪਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤੇਨ। ਦਿਟ੍ਠਿવਿਚਰਿਤੇ ਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤੇ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨਪਯੋਗਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ। ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸੁਖਸ੍ਸ ਅਲ੍ਲੀਯਨਪਯੋਗਂ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ।

    Avijjāsaṃyuttāti avijjāya missitā, avijjāya vā abhinivesavatthūsu baddhā. Avijjāpakkhena vicarantīti avijjāpakkhena avijjāsahāyena dvādasavidhena vipallāsena abhinivesavatthubhūte ārammaṇe pavattanti. Te vuccanti diṭṭhicaritāti te avijjābhibhūtā rūpādīni niccādito abhinivisantā diṭṭhicaritāti vuccanti, diṭṭhicaritā nāmāti attho. Taṇhāpakkhenāti aṭṭhasatataṇhāvicaritena. Diṭṭhivicarite taṇhāvicarite ca paṭipattiyā vibhajitvā dassetuṃ ‘‘diṭṭhicaritā’’tiādi vuttaṃ. Tattha attakilamathānuyoganti attano kāyassa kilissanapayogaṃ attaparitāpanapaṭipattiṃ. Kāmasukhallikānuyoganti kāmasukhassa allīyanapayogaṃ kāmesu pātabyataṃ.

    ਯਦਿਪਿ ਬਾਹਿਰਕਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਚ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਸਾ વਿਰਾਗੋ’’ਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾવੇਨ ਪਨ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਪવਤ੍ਤਿਪવਤ੍ਤਿਹੇਤੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਕਾ ਪਨ ਕਥਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਨਿવਤ੍ਤਿਹੇਤੂਸੂਤਿ ਆਹ – ‘‘ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਸਚ੍ਚવવਤ੍ਥਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨਾਤਿ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ। ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਭਾવਨਾਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਤਾਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਸવਨਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ વਾ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਥਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਉਪਸਮਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વੂਪਸਮਸੁਖਾਧਿਗਮੋ। વਿਪਰੀਤਚੇਤਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਚੇਤਾ। ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਨવਜ੍ਜਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਸੁਖੇਨ ਕਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਦਰਥਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਿਯੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਉਪਸਮਸੁਖਂ, ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਕਾਯਖੇਦਨਦੁਕ੍ਖੇਨ।

    Yadipi bāhirakā ‘‘dukkhaṃ taṇhā’’ti ca jānanti ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkha’’nti, ‘‘ayaṃ taṇhā, ayaṃ tassā virāgo’’ti pariññeyyapahātabbabhāvena pana na jānanti, iti pavattipavattihetumattampi na jānanti. Kā pana kathā nivattinivattihetūsūti āha – ‘‘ito bahiddhā natthi saccavavatthāna’’ntiādi. Tattha saccappakāsanāti saccadesanā. Samathavipassanākosallanti samathavipassanāsu bhāvanākosallaṃ, tāsu uggahaparipucchāsavanamanasikārakosallaṃ vā. Vipassanādhiṭṭhānañcettha samathaṃ adhippetaṃ. Upasamasukhappattīti kilesānaṃ vūpasamasukhādhigamo. Viparītacetāti micchābhiniviṭṭhacetā. Natthi sukhena sukhanti yaṃ anavajjapaccayaparibhogasukhena kāyaṃ cittañca paṭippassaddhadarathaṃ katvā ariyehi pattabbaṃ upasamasukhaṃ, taṃ paṭikkhipati. Dukkhenāti kāyakhedanadukkhena.

    ਸੋ ਲੋਕਂ વਡ੍ਢਯਤੀਤਿ ਸੋ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸੇવੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ ਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤਿ ਪੀਨੇਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਨਤ੍ਤੁਪਰਮ੍ਪਰਾਯ વਾ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਨਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤਿ। ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਨੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮੁਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਅਭਿਨਿવੇਸਸ੍ਸ ਨਾਤਿਦਲ਼੍ਹਤਾਯ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ। ਦਲ਼੍ਹਤਾਯ ਏવਂਦਿਟ੍ਠੀ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪੁਞ੍ਞਸਞ੍ਞੀ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਚ વਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।

    So lokaṃ vaḍḍhayatīti so kāme paṭisevento attabhāvasaṅkhātaṃ lokaṃ vaḍḍheti pīneti. Puttanattuparamparāya vā saṃsārassa anupacchedanato sattalokaṃ vaḍḍheti. Bahuṃ puññaṃ pasavatīti attano pañcahi kāmaguṇehi santappanena puttamukhadassanena ca bahuṃ puññaṃ uppādeti. Abhinivesassa nātidaḷhatāya evaṃsaññī. Daḷhatāya evaṃdiṭṭhī dukkhena sukhaṃ patthayamānā attakilamathānuyogamanuyuttā kāmesu puññasaññī kāmasukhallikānuyogamanuyuttā ca viharantīti yojetabbaṃ.

    ਤਦਭਿਞ੍ਞਾ ਸਨ੍ਤਾਤਿ ਤਥਾਸਞ੍ਞਿਨੋ ਸਮਾਨਾ। ਰੋਗਮੇવ વਡ੍ਢਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਰੋਗਮੇવ ਕਿਲੇਸਰੋਗਮੇવ વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ। ਗਣ੍ਡਸਲ੍ਲੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਰੋਗਾਭਿਤੁਨ੍ਨਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਰੋਗਬ੍ਯਾਧਿਤਾ। ਗਣ੍ਡਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਗਣ੍ਡਬਾਧਿਤਾ। ਸਲ੍ਲਾਨੁવਿਦ੍ਧਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਾ। ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਾਨੀਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਚવਨਾਨਿ। ਉਗ੍ਘਾਤਨਿਗ੍ਘਾਤਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚਾવਚਭਾવਂ। ਰੋਗਗਣ੍ਡਸਲ੍ਲਭੇਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਰੋਗਾਦਿਤਿਕਿਚ੍ਛਨਂ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਰੋਗਨਿਗ੍ਘਾਤਕਭੇਸਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਰੋਗਨਿਗ੍ਘਾਤਕਨ੍ਤਿ ਰੋਗવੂਪਸਮਨਂ। ‘‘ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤੇਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾવੇਨ ਕਥੇਤਿ।

    Tadabhiññā santāti tathāsaññino samānā. Rogameva vaḍḍhayantīti attabhāvarogameva kilesarogameva vā aparāparaṃ vaḍḍhenti. Gaṇḍasallesupi eseva nayo. Rogābhitunnāti yathāvuttarogabyādhitā. Gaṇḍapaṭipīḷitāti yathāvuttagaṇḍabādhitā. Sallānuviddhāti yathāvuttasallena anupaviṭṭhā. Ummujjanimujjānīti upapajjanacavanāni. Ugghātanigghātanti uccāvacabhāvaṃ. Rogagaṇḍasallabhesajjanti yathāvuttarogāditikicchanaṃ, samathavipassanaṃ sandhāya vadati. Tenevāha – ‘‘samathavipassanā roganigghātakabhesajja’’nti. Tattha roganigghātakanti rogavūpasamanaṃ. ‘‘Saṃkileso dukkha’’ntiādinā saccāni tesaṃ pariññeyyādibhāvena katheti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਸਂਕਿਲੇਸવਨ੍ਤੋ, ਤੇਹਿ વਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਰੂਪਾਰੂਪਕਾਯੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ। ਤਦਭਿਸਙ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਸਙ੍ਗੋ ਆਸਙ੍ਗੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਤਣ੍ਹਾ।

    Tattha saṃkileso dukkhanti attakilamathānuyogakāmasukhallikānuyogasaṃkilesavanto, tehi vā saṃkilissamāno rūpārūpakāyo dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Tadabhisaṅgo taṇhāti tattha abhisaṅgo āsaṅgoti laddhanāmā taṇhā.

    ੮੦. ਇਦਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨੇ ਪવਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿવੇਸਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਤੋ ਰੂਪਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਬਲવਾ, ਨ ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯਾਭਿਨਿવੇਸੋ। ਏਸ ਨਯੋ વੇਦਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਿવੇਸਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਞ੍ਚਨਪਲਿਬੋਧਭਾવੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ વੇਦਨਾਦਿਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਧਾਰਂ વਾ ਰੂਪਂ। ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਧਾਰਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। વੇਦਨਾવਨ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਬਲવਾ, ਨ ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿવੇਸੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਨਿਯਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਤਦਞ੍ਞਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਗਾਹਾਨਂ વਸੇਨ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਤਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯੇ, ਸਤੀ વਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ।

    80. Idāni diṭṭhicaritataṇhācaritānaṃ sakkāyadiṭṭhidassane pavattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘diṭṭhicaritā’’tiādi vuttaṃ. Tattha diṭṭhicaritā rūpaṃ attato upagacchantīti diṭṭhicaritā diṭṭhābhinivesassa balavabhāvato rūpaṃ ‘‘attā’’ti gaṇhanti. Tesañhi attābhiniveso balavā, na tathā attaniyābhiniveso. Esa nayo vedanantiādīsupi. Taṇhācaritā rūpavantaṃ attānanti taṇhācaritā taṇhābhinivesassa balavabhāvato rūpaṃ attano kiñcanapalibodhabhāve ṭhapetvā avasesaṃ vedanādiṃ ‘‘attā’’ti gaṇhanti. Attani vā rūpanti attādhāraṃ vā rūpaṃ. Rūpasmiṃ vāattānanti rūpādhāraṃ vā attānaṃ. Vedanāvantantiādīsupi eseva nayo. Etesañhi attaniyābhiniveso balavā, na tathā attābhiniveso. Tasmā yathāladdhaṃ attaniyanti kappetvā tadaññaṃ ‘‘attā’’ti gaṇhanti. Ayaṃ vuccati vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhīti ayaṃ pañcasu upādānakkhandhesu ekekasmiṃ catunnaṃ catunnaṃ gāhānaṃ vasena vīsativatthukā sati vijjamāne khandhapañcakasaṅkhāte kāye, satī vā vijjamānā tattha diṭṭhīti sakkāyadiṭṭhi.

    ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਨ੍વਾਯਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨੁਗਾਮਿਨੋ। ਯਦਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਜਹਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੁਗੁਣਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇ ਪਨ ਤੇਤਿ? ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਤੇ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਤੋ ਖਨ੍ਧਮੁਖੇਨ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ। ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    Lokuttarā sammādiṭṭhīti paṭhamamaggasammādiṭṭhi. Anvāyikāti sammādiṭṭhiyā anugāmino. Yadā sammādiṭṭhi sakkāyadiṭṭhiyā pajahanavasena pavattā, tadā tassā anuguṇabhāvena pavattamānakāti attho. Ke pana teti? Āha ‘‘sammāsaṅkappo’’tiādi. ‘‘Te tayo khandhā’’tiādinā ariyamaggato khandhamukhena samathavipassanā niddhāreti. ‘‘Tattha sakkāyo’’tiādi catusaccaniddhāraṇaṃ. Taṃ sabbaṃ suviññeyyameva.

    ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਾਦਿਅਨ੍ਤਦ੍વਯਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਿਨੋਤਿ ਇਮੇ ਰੂਪਾਦਿਕੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾવਤੋ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਤਾ વਿਨਸ੍ਸਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਨਿવਿਸਨਤੋ ‘‘ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਿਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਨੋਤਿ ਇਮੇ ‘‘ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਰੂਪਾਦਿવਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਸੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿવਿਸਨਤੋ ‘‘ਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ‘‘ਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤવਾਦਾ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤਾ, ਅਯਂ ਸਂਸਾਰਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ, ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ।

    Puna ‘‘tattha ye rūpaṃ attato upagacchantī’’tiādinā sakkāyadassanamukhena ucchedādiantadvayaṃ, majjhimañca paṭipadaṃ niddhāreti. Tattha ime vuccanti ucchedavādinoti ime rūpādike pañcakkhandhe attato upagacchantā rūpādīnaṃ aniccabhāvato ucchijjati attā vinassati na hoti paraṃ maraṇāti evaṃ abhinivisanato ‘‘ucchedavādino’’ti vuccanti. Ime vuccanti sassatavādinoti ime ‘‘rūpavantaṃ vā attāna’’ntiādinā rūpādivinimutto añño koci attāti upagacchantā ‘‘so nicco dhuvo sassato’’ti abhinivisanato ‘‘sassatavādino’’ti vuccanti. ‘‘Ucchedasassatavādā ubho antā, ayaṃ saṃsārapavattī’’tiādi saccaniddhāraṇaṃ, taṃ suviññeyyaṃ.

    ਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਂ ਸਮਾਸਤੋ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਚ ਆਦਿਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਏવ ਹੋਤਿ। ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤવਾਦੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਅਨ੍ਤੋਗਧੋ ਏવਾਤਿ। વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨੀਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਾਨਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਿਤ੍ਥਾਰવਨ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਾਨਂ। ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਪਹਾਯਕਪਟਿਪਕ੍ਖੋ। ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ॰… ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਤੇ ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ।

    Ucchedasassataṃ samāsato vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhīti attā ucchijjati attā niccoti ca ādippavattanato ucchedasassatadassanaṃ saṅkhepato vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi eva hoti. Sabbopi hi attavādo sakkāyadiṭṭhiantogadho evāti. Vitthārato dvāsaṭṭhi diṭṭhigatānīti ucchedasassatadassanaṃ vitthārena brahmajāle (dī. ni. 1.28 ādayo) āgatāni dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Tesanti evaṃ saṅkhepavitthāravantānaṃ ucchedasassatadassanānaṃ. Paṭipakkhoti pahāyakapaṭipakkho. Tecattālīsaṃ bodhipakkhiyā dhammāti aniccasaññā dukkhasaññā anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti ete tecattālīsaṃ bodhipakkhiyā dhammā.

    ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮਥવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਦਸ ਚ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਮੋਹਜਾਲਨ੍ਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਮੋਹਜਾਲਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਮੋਹਜਾਲਞ੍ਚ। ਅਨਾਦਿਅਨਿਧਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਅਨਾਦਿ। ਅਸਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਧਿਗਮੇ ਸਨ੍ਤਾਨવਸੇਨ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਿਧਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮੋਹਜਾਲਹੇਤੁਕਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਮੋਹਜਾਲੇ ਪਦਾਲਿਤੇ ਪਦਾਲਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਞਾਣવਜਿਰਂ ਮੋਹਜਾਲਪ੍ਪਦਾਲਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    Evaṃ vipassanāvasena paṭipakkhaṃ dassetvā puna samathavasena dassetuṃ ‘‘aṭṭha vimokkhā dasa ca kasiṇāyatanānī’’ti vuttaṃ. Dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni mohajālanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni mohajālahetukattā mohajālañca. Anādianidhanappavattanti purimāya koṭiyā abhāvato anādi. Asati paṭipakkhādhigame santānavasena anupacchedena pavattanato anidhanappavattaṃ. Yasmā pana mohajālahetukāni diṭṭhigatāni mohajāle padālite padālitāni honti, tasmā vuttaṃ – ‘‘tecattālīsaṃ bodhipakkhiyā dhammā ñāṇavajiraṃ mohajālappadālana’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਞਾਣવਜਿਰਨ੍ਤਿ વਜਿਰੂਪਮਞਾਣਂ। ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਸਭਾવਂ ਆਪਾਦਿਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਞ੍ਚ ਞਾਣવਜਿਰਂ। ਇਦਮੇવ ਹਿ ਞਾਣਂ ਭਗવਤੋ ਪવਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਾવਜਿਰਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸਸਮ੍ਭਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮੋਹਜਾਲਪ੍ਪਦਾਲਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਭવਤਣ੍ਹਾਨਂ ਪਦਾਲਨਂ। ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਕਅਤ੍ਤਭਾવਾਦੀਸੁ ਚ ਸਂਸਿਬ੍ਬਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਜਾਲਂ ਭવਤਣ੍ਹਾ। ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਜਾਲਿਨੀ ਸਿਬ੍ਬਿਨੀ ਜਾਲਨ੍ਤਿ ਚ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਭਿਨਿવੇਸਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣવਸੇਨ ਮੋਹਜਾਲਪਰਿਯਾਯવਿਸੇਸਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਨਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾਯ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ।

    Tattha ñāṇavajiranti vajirūpamañāṇaṃ. Aṭṭha samāpattiyo samāpajjitvā tejetvā tikkhasabhāvaṃ āpāditaṃ vipassanāñāṇaṃ maggañāṇañca ñāṇavajiraṃ. Idameva hi ñāṇaṃ bhagavato pavattaṃ ‘‘mahāvajirañāṇa’’nti vuccati. Taṃ pana sasambhāraṃ katvā dassento ‘‘tecattālīsaṃ bodhipakkhiyā dhammā’’ti āha. Mohajālappadālananti pubbabhāge vikkhambhanavasena maggakkhaṇe samucchedavasena avijjābhavataṇhānaṃ padālanaṃ. Atītādibhedabhinnesu rūpādīsu sakaattabhāvādīsu ca saṃsibbanavasena pavattanato jālaṃ bhavataṇhā. Tassā hi taṇhā jālinī sibbinī jālanti ca adhivacananti. Evaṃ attakilamathānuyogakāmasukhallikānuyogadiṭṭhitaṇhābhinivesasassatucchedānaṃ niddhāraṇavasena mohajālapariyāyavisesato avijjātaṇhā vibhajitvā yathānusandhinā saṃkilesapakkhaṃ nigamento ‘‘tena vuccati pubbā koṭi na paññāyati avijjāya ca bhavataṇhāya cā’’ti āha.

    ੮੧. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਲ੍ਲੇਖਾਨੁਸਨ੍ਤਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਲ੍ਲੇਖੇ ਤਿਬ੍ਬਗਾਰવੋ। ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਹਿ ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾਦਿਨਾ ਅਨੁਪਾਯੇਨਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਲ੍ਲੇਖਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਧੁਤਧਮ੍ਮવਸੇਨ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਸਨ੍ਤਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲવੁਤ੍ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸવਿਸਯੇ ਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸੀ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਸੋ વਿਸੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਧਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਭવਤੀ’’ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੋਕ੍ਖੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ વਿਸੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਸਦ੍ਧਾਧਿਕੋવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਭવਤੀ’’ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯਾਤਿਆਦਿ ਪਟਿਪਦਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦੇਸਨਾਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੇ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੫ ਆਦਯੋ) ਆਗਤੋ ਏવ, ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਤੋ વੁਤ੍ਤੋ ਏવ।

    81.‘‘Tatthadiṭṭhicarito’’tiādinā vodānapakkhaṃ dasseti. Tattha sallekhānusantatavuttīti anupaddutasallekhavutti. Kasmā? Yasmā sallekhe tibbagāravo. Diṭṭhicarito hi tapojigucchādinā anupāyenapi yebhuyyena kilesānaṃ sallekhanādhippāyena carati, tasmā so sāsane pabbajito dhutadhammavasena sallekhapaṭipadaṃ pūreti. Sikkhānusantatavuttīti acchiddacatupārisuddhisīlavutti. Diṭṭhiyā savisaye paññāsadisī pavattīti so visujjhamāno paññādhiko hotīti āha – ‘‘diṭṭhicarito sammattaniyāmaṃ okkamanto dhammānusārī bhavatī’’ti. Taṇhāvasena micchāvimokkho hotīti taṇhācarito visujjhamāno saddhādhikova hoti, tasmā vuttaṃ – ‘‘taṇhācarito sammattaniyāmaṃ okkamanto saddhānusārī bhavatī’’ti. Diṭṭhicarito sukhāya paṭipadāyātiādi paṭipadāniddeso heṭṭhā desanāhāravibhaṅge (netti. 5 ādayo) āgato eva, atthopi tattha sabbappakārato vutto eva.

    ਅਪੁਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਪਨ વਿવੇਚਿਯਮਾਨੋਤਿ વਿਮੋਚਿਯਮਾਨੋ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਨ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੋ ਪਨ ਖਿਪ੍ਪਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨਾਤੀਤਿ। ‘‘ਸਤ੍ਤਾਪਿ ਦੁવਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਿਭਾਗੇਨ ਪੁਨ ਪਟਿਪਦਾવਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ।

    Apubbapadesu pana viveciyamānoti vimociyamāno. Paṭinissaratīti niyyāti vimuccatīti attho. Dandhañca dhammaṃ ājānātīti taṇhācaritassa mandapaññassa vasena vuttaṃ. Tikkhapañño pana khippaṃ dhammaṃ ājānātīti. ‘‘Sattāpi duvidhā’’tiādinā indriyavibhāgena puna paṭipadāvibhāgaṃ dasseti, taṃ suviññeyyaṃ.

    ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਾਸਂ ਪਟਿਪਦਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨੇ ਤੀਸੁਪਿ ਕਾਲੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਿਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਇਮਾਹਿ ਏવ ਚਤੂਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹੀਤਿ ਇਮਾਹਿ ਏવ ਚਤੂਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ, ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਭਾવਤੋ। ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਦਾਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਪਟਿਪਦਾ ਹਿ ਮਗ੍ਗੋਤਿ। ਅਥ વਾ ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਗ੍ਗਂ। ਤਾ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਦਿਸਾਲੋਚਨਨਯੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਬੁਧਜਨਸੇવਿਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਬੁਧਜਨਸੇવਿਤਾਯਾਤਿ ਅਪਣ੍ਡਿਤਜਨਸੇવਿਤਾਯ। ਬਾਲਕਨ੍ਤਾਯਾਤਿ ਬਾਲਜਨਕਾਮਿਤਾਯ। ਰਤ੍ਤવਾਸਿਨਿਯਾਤਿ ਰਤ੍ਤੇਸੁ ਰਾਗਾਭਿਭੂਤੇਸੁ વਸਤੀਤਿ ਰਤ੍ਤવਾਸਿਨੀ, ਤਸ੍ਸਾ। ਨਨ੍ਦਿਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਨਨ੍ਦੀਸਙ੍ਖਾਤਾਯ। ਅવਟ੍ਟਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮੀਤਿ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾવਿਜ੍ਜਾਨਂ વਸੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦ੍વੇ ਦਿਸਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ વਸੇਨ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇਪਿ ਦ੍વੇ ਦਿਸਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਭੂਮੀਤਿ।

    ‘‘Ye hi kecī’’tiādinā tāsaṃ paṭipadānaṃ niyyāne tīsupi kālesu ekantikabhāvaṃ dasseti. Tattha imāhi eva catūhi paṭipadāhīti imāhi eva catūhi paṭipadāhi, tabbinimuttāya aññāya paṭipadāya abhāvato. Catukkamagganti paṭipadācatukkaṃ, paṭipadā hi maggoti. Atha vā catukkamagganti nandiyāvaṭṭassa catuddisāsaṅkhātaṃ maggaṃ. Tā pana catasso disā disālocananaye āgamissanti. Kimatthaṃ pana catukkamaggaṃ paññapentīti āha ‘‘abudhajanasevitāyā’’tiādi. Tattha abudhajanasevitāyāti apaṇḍitajanasevitāya. Bālakantāyāti bālajanakāmitāya. Rattavāsiniyāti rattesu rāgābhibhūtesu vasatīti rattavāsinī, tassā. Nandiyāti tatra tatrābhinandanaṭṭhena nandīsaṅkhātāya. Avaṭṭanatthanti samucchindanatthaṃ. Ayaṃ vuccati nandiyāvaṭṭassa nayassa bhūmīti ayaṃ taṇhāvijjānaṃ vasena saṃkilesapakkhe dve disā samathavipassanānaṃ vasena vodānapakkhepi dve disā catusaccayojanā nandiyāvaṭṭassa nayassa samuṭṭhānatāya bhūmīti.

    ੮੨. ਏવਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮੇਸੁ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਿਸਾਲੋਚਨਨਯੋ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਸੁ ਹਿ ਯੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਦਿਸਾਲੋਚਨਲਕ੍ਖਣਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇ ਦੁવਿਧਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਤਿ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮਾ। ਦੁવਿਧਾਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ, ਇਮੇ વੋਦਾਨਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਦੁવਿਧੇਨ। ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਤਂਤਂਦਿਸਾਭਾવੇਨ ਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ ਆਲੋਚਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    82. Evaṃ nandiyāvaṭṭassa nayassa bhūmiṃ niddisitvā idāni tassa disābhūtadhamme niddisantena yasmā cassa disābhūtadhammesu vuttesu disālocananayo vuttoyeva hoti, tasmā ‘‘veyyākaraṇesu hi ye kusalākusalā’’ti disālocanalakkhaṇaṃ ekadesena paccāmasitvā ‘‘te duvidhā upaparikkhitabbā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha teti disābhūtadhammā. Duvidhāti ‘‘ime saṃkilesadhammā, ime vodānadhammā’’ti evaṃ duvidhena. Upaparikkhitabbāti upapattito parito ikkhitabbā, dhammayuttito taṃtaṃdisābhāvena pekkhitabbā ālocitabbāti attho.

    ਯਂ ਪਕਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦੁવਿਧਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਲੋਕવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰੀ ਚ ਲੋਕવਿવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰੀ ਚਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਲੋਕੋ ਏવ વਟ੍ਟਂ ਲੋਕવਟ੍ਟਂ। ਲੋਕવਟ੍ਟਭਾવੇਨ ਅਨੁਸਰਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਲੋਕવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰੀ, ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲੋਕਸ੍ਸ, ਲੋਕਤੋ વਾ વਿવਟ੍ਟਂ ਲੋਕવਿવਟ੍ਟਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਤਂ ਅਨੁਸਰਤਿ ਅਨੁਲੋਮਨવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਲੋਕવਿવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰੀ, વੋਦਾਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘વਟ੍ਟਂ ਨਾਮ ਸਂਸਾਰੋ, વਿવਟ੍ਟਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    Yaṃ pakāraṃ sandhāya ‘‘duvidhā upaparikkhitabbā’’ti vuttaṃ, taṃ dasseti ‘‘lokavaṭṭānusārī ca lokavivaṭṭānusārī cā’’ti. Tassattho – loko eva vaṭṭaṃ lokavaṭṭaṃ. Lokavaṭṭabhāvena anusarati pavattatīti lokavaṭṭānusārī, saṃkilesadhammoti attho. Lokassa, lokato vā vivaṭṭaṃ lokavivaṭṭaṃ, nibbānaṃ. Taṃ anusarati anulomanavasena gacchatīti lokavivaṭṭānusārī, vodānadhammoti attho. Tenevāha – ‘‘vaṭṭaṃ nāma saṃsāro, vivaṭṭaṃ nibbāna’’nti.

    ਤਂ ਕਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਥਂ ਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਉਪਚਯੇਨ। ਯਥਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਫਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਉਪਚਿਤਭਾવੇ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, વਿਪਾਕવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਚਤੂਹਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਦਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾવਤੋ। ਤੇ ਕਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਤੇ ਪਨ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਕਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦਸ વਤ੍ਥੁਕੇ ਕਿਲੇਸਪੁਞ੍ਜੇ’’ਤਿ। ਦਸવਿਧਕਾਰਣੇ ਕਿਲੇਸਸਮੂਹੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਾਪਿ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਪਿ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁ। ਤੇਸੁ ਕਾਰਣਭਾવੇਨ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਰਤੋ ਪਰੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ ਕਿਲੇਸਾਪਿ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁ। ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Taṃkathaṃ daṭṭhabbanti taṃ kathaṃ kena pakārena daṭṭhabbanti ce? Upacayena. Yathā kataṃ kammaṃ phaladānasamatthaṃ hoti, tathā kataṃ upacitanti vuccati. Evaṃ upacitabhāve kammaṃ nāma hoti, vipākavaṭṭassa kāraṇaṃ hotīti attho. Sabbepi kilesā catūhi vipallāsehi niddisitabbā, dasannampi kilesānaṃ vipallāsahetubhāvato. Te kattha daṭṭhabbāti te pana vipallāsā kattha passitabbāti āha – ‘‘dasa vatthuke kilesapuñje’’ti. Dasavidhakāraṇe kilesasamūheti attho. Tattha kilesāpi kilesavatthu, kilesānaṃ paccayadhammāpi kilesavatthu. Tesu kāraṇabhāvena purimasiddhā kilesā parato paresaṃ kilesānaṃ paccayabhāvato kilesāpi kilesavatthu. Ayonisomanasikāro, ayonisomanasikāraparikkhatā ca dhammā kilesuppattihetubhāvato kilesappaccayāpi kilesavatthūti daṭṭhabbaṃ.

    ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਹਾਰਸੀਸੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾ ਕਿਲੇਸਾਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ‘‘ਪਠਮੇ ਆਹਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸવਤ੍ਥੁਕੇ ਕਿਲੇਸਪੁਞ੍ਜੇ ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇ ਆਹਾਰੇਤਿ વਿਸਯਭੂਤੇ ਪਠਮੇ ਆਹਾਰੇ ਪਠਮੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਾਹਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਠਮੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਤਿ ਪਠਮੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨੇ ਸਤਿ ਪਠਮਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਯੇવ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ।

    Cattāroāhārāti ettha āhārasīsena tabbisayā kilesāpi adhippetā. Catasso viññāṇaṭṭhitiyoti etthāpi eseva nayo. ‘‘Paṭhame āhāre’’tiādinā dasavatthuke kilesapuñje purimaṃ purimaṃ pacchimassa pacchimassa kāraṇanti dasseti. Tattha paṭhame āhāreti visayabhūte paṭhame āhāre paṭhamo vipallāso pavattatīti attho. Sesāhāresupi eseva nayo. Paṭhame vipallāseti paṭhame vipallāse appahīne sati paṭhamaṃ upādānaṃ pavattatīti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ niddeseyeva kathayissāma.

    ੮੩. ਇਦਾਨਿ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਂ ਕਿਲੇਸਪੁਞ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਾવਿਜ੍ਜਾવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਂ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰਞ੍ਚ ਅਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਾਯવੇਦਨਾਸੁ ਤਿਬ੍ਬੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਯੋ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ, ਯੋ ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਆਹਾਰੋ, ਇਮੇ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਂ વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰਞ੍ਚ ਅਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞੀ ਚ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਪੁਰਿਮਕਾ ਦ੍વੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਪੁਰਿਮਕਾਨਿ ਏવ ਚ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇਉਪਾਦਾਨਯੋਗਗਨ੍ਥਾਸવਓਘਸਲ੍ਲવਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।

    83. Idāni dasavatthukaṃ kilesapuñjaṃ taṇhāvijjāvasena dve koṭṭhāse karonto ‘‘yo ca kabaḷīkāro āhāro’’tiādimāha. Tattha kabaḷīkārāhāraṃ phassāhārañca aparijānantassa taṇhācaritassa yathākkamaṃ kāyavedanāsu tibbo chandarāgo hoti, iti upakkilesassa chandarāgassa hetubhāvato yo ca kabaḷīkāro āhāro, yo ca phasso āhāro, ime taṇhācaritassa puggalassa upakkilesāti vuttā. Tathā manosañcetanāhāraṃ viññāṇāhārañca aparijānanto diṭṭhicarito tesu attasaññī niccasaññī ca hotīti vuttanayeneva te diṭṭhicaritassa puggalassa upakkilesāti vuttā. Tathā purimakā dve vipallāsā purimakāni eva ca dve dveupādānayogaganthāsavaoghasallaviññāṇaṭṭhitiagatigamanāni taṇhāpadhānattā taṇhāsabhāvattā taṇhāvisayattā ca taṇhācaritassa upakkilesāti vuttā. Pacchimakāni pana tāni diṭṭhipadhānattā diṭṭhisabhāvattā diṭṭhivisayattā ca diṭṭhicaritassa upakkilesāti vuttāti daṭṭhabbā.

    ੮੪. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਆਹਾਰੇ ‘‘ਅਸੁਭੇ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋਤਿ ਚਤੂਸੁ ਆਹਾਰੇਸੁ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਆਹਾਰੇ ਚਤੂਸੁ ਚ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਸੁ ‘‘ਅਸੁਭੇ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਭਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਚ। ਤਥਾ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ વਿਸੇਸਤੋ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ। ਤਥਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਆਹਾਰੇ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਾਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ’’ਤਿ। ਪਠਮੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ ਕਾਮੇ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ‘‘ਅਸੁਭੇ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੀ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਨ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ । ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਥਾ ਕਾਮਾਨਂ ਗਹਣਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ। ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੀ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਹਿ ਅਨਾਗਤੇ ਭવવਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੀ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਭવਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਧੁવਾ ਸਸ੍ਸਤਾ ਅવਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਸਂਸਾਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨਿਂ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ‘‘ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੀ ‘‘ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕਸ੍ਸਿਦਂ ਕਮ੍ਮਫਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ।

    84.Kabaḷīkāre āhāre ‘‘asubhe subha’’nti vipallāsoti catūsu āhāresu kabaḷīkāre āhāre catūsu ca vipallāsesu ‘‘asubhe subha’’nti vipallāso daṭṭhabbo kabaḷīkārāhārassa asubhasabhāvattā asubhasamuṭṭhānattā ca. Tathā phassāhārassa dukkhasabhāvattā dukkhapaccayattā ca visesato tattha ‘‘dukkhe sukha’’nti vipallāso. Tathā yebhuyyena sattā viññāṇe niccasaññino, saṅkhāresu ca attasaññino, cetanāpadhānā ca saṅkhārāti vuttaṃ – ‘‘viññāṇe āhāre…pe… attāti vipallāso’’ti. Paṭhame vipallāse ṭhito kāme upādiyatīti ‘‘asubhe subha’’nti vipariyesaggāhī kilesakāmena vatthukāme daḷhaṃ gaṇhāti . Idaṃ vuccati kāmupādānanti yaṃ tathā kāmānaṃ gahaṇaṃ, idaṃ vuccati kāmupādānaṃ. ‘‘Dukkhe sukha’’nti vipariyesaggāhī ‘‘sīlabbatehi anāgate bhavavisuddhīti taṃ nibbutisukha’’nti daḷhaṃ gaṇhāti. ‘‘Anicce nicca’’nti vipariyesaggāhī ‘‘sabbe bhavā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’’ti saṃsārābhinandiniṃ bhavadiṭṭhiṃ daḷhaṃ gaṇhāti. ‘‘Anattani attā’’ti vipariyesaggāhī ‘‘asati attani kassidaṃ kammaphalaṃ, tasmā so karoti, so paṭisaṃvedetī’’ti attadiṭṭhiṃ daḷhaṃ gaṇhātīti imamatthaṃ dasseti ‘‘dutiye vipallāse ṭhito’’tiādinā.

    ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਯੋਗੋਤਿ ਯੇਨ ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨੇਨ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿ ਸਹ ਸਤ੍ਤੋ ਸਂਯੋਜੀਯਤਿ, ਅਯਂ ਕਾਮਰਾਗੋ ‘‘ਕਾਮਯੋਗੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਭવਯੋਗੋਤਿ ਯਤੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਭવੁਪਾਦਾਨੇਨ ਭવੇਨ ਸਹ ਸਤ੍ਤੋ ਸਂਯੋਜੀਯਤਿ, ਅਯਂ ਭવਰਾਗੋ ‘‘ਭવਯੋਗੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੋਤਿ ਯਾਯ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਾਪਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਅવਸਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਸਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਹ ਸਂਯੋਜੀਯਤਿ, ਅਯਂ ਪਾਪਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋਤਿ ਯਾਯ ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨੇਨ ਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖੇਨ ਚ ਸਹ ਸਤ੍ਤੋ ਸਂਯੋਜੀਯਤਿ, ਅਯਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Ayaṃ vuccati kāmayogoti yena kāmarāgasaṅkhātena kāmupādānena vatthukāmehi saha satto saṃyojīyati, ayaṃ kāmarāgo ‘‘kāmayogo’’ti vuccati. Ayaṃ vuccati bhavayogoti yato sīlabbatupādānasaṅkhātena bhavupādānena bhavena saha satto saṃyojīyati, ayaṃ bhavarāgo ‘‘bhavayogo’’ti vuccati. Ayaṃ vuccati diṭṭhiyogoti yāya ahetukadiṭṭhiādisaṅkhātāya pāpikāya diṭṭhiyā, sakkāyadiṭṭhiādiavasiṭṭhadiṭṭhiyā ca satto dukkhena saha saṃyojīyati, ayaṃ pāpikā diṭṭhi ‘‘diṭṭhiyogo’’ti vuccati. Ayaṃ vuccati avijjāyogoti yāya attavādupādānena sakalavaṭṭadukkhena ca saha satto saṃyojīyati, ayaṃ avijjā ‘‘avijjāyogo’’ti vuccati.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਾਮਯੋਗਾਦਯੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਠਮੇ ਯੋਗੇ ਠਿਤੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਤੀਤਿ ਪਰਾਭਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਨਾਮਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਤਿ ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥਾ ਭવਪਤ੍ਥਨਾਯ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਭવਰਾਗવਸੇਨ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਦੂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦੁਤਿਯੇ ਯੋਗੇ ਠਿਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਤੀ’’ਤਿ। ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾવਸੇਨ ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਹਿ ਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਚ ਅਭਿਨਿવਿਸਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਤਤਿਯੇ…ਪੇ॰… ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸੇਨ ਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਤੀ’’ਤਿ।

    Yasmā pana kāmayogādayo abhijjhākāyaganthādīnaṃ paccayā honti, tasmā ‘‘paṭhame yoge ṭhito abhijjhāya kāyaṃ ganthatī’’tiādi vuttaṃ. Tattha abhijjhāya kāyaṃ ganthatīti parābhijjhāyanalakkhaṇāya abhijjhāya nāmakāyaṃ ganthati ghaṭṭetīti attho. Tathā bhavapatthanāya appahīnattā bhavadiṭṭhibhavarāgavasena āghātavatthūsu sattā cittāni padūsentīti āha – ‘‘dutiye yoge ṭhito byāpādena kāyaṃ ganthatī’’ti. Tathā diṭṭhivasena avijjāvasena ca sīlabbatehi sujjhati, idameva saccaṃ moghamaññanti ca abhinivisatīti āha – ‘‘tatiye…pe… idaṃsaccābhinivesena kāyaṃ ganthatī’’ti.

    ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ। ਏવਂ ਗਨ੍ਥਿਤਾਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਨਾਦਿવਸੇਨ ਨਾਮਕਾਯਂ ਗਨ੍ਥਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ। ਆਸવਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸવਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕੁਤੋ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਸવਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਤੋ ਪਨ ਹੇਤੁਤੋ ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਆਸવਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸવਹੇਤੁਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਿਲੇਸਾ ਕੁਸਲਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਨਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਏવ વਾ ਆਸવਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨੁਸਯਤੋ વਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਤੋ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਕਾਮਾਸવੋਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਕਾਮਰਾਗਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਕਾਮਾਸવੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਕਤ੍ਥਚਿਦੇવ વਿਸਯੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ વਿਸਯੇ ਤਬ੍ਬਿਸਯਬਹੁਲੇ ਚ ਭવੇ ਪਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਭવਾਸવੋ’’ਤਿ। ਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਤਂਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਅਪਰਾਪਰਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਗਨ੍ਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋਤਿ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਤੋ ਅਨੇਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਾ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾ ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ।

    Tassāti tassa abhijjhādīhi samannāgatassa puggalassa. Evaṃ ganthitāti evaṃ abhijjhāyanādivasena nāmakāyaṃ ganthitvā ṭhitā. Āsavantīti āsavabhāvena pavattanti. Kuto ca vuccati āsavantīti kuto pana hetuto te kilesā āsavantīti āsavahetuṃ pucchati. Yasmā pana kilesā kusalappavattiṃ nivāretvā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantā, maggena asamucchinnā eva vā āsavānaṃ uppattihetu honti, tasmā ‘‘anusayato vā pariyuṭṭhānato vā’’ti vuttaṃ. Abhijjhākāyaganthena kāmāsavoti abhijjhākāyaganthena siddhena kāmarāgasabhāvattā kāmāsavo siddho hoti. Katthacideva visaye domanassito tappaṭipakkhe visaye tabbisayabahule ca bhave patthetīti āha – ‘‘byāpādakāyaganthena bhavāsavo’’ti. Parāmāsakāyaganthena diṭṭhāsavoti sīlabbataparāmāsakāyaganthena siddhena taṃsabhāvattā aparāparaṃ vā diṭṭhiyo ganthentassa diṭṭhāsavo siddho hoti. Idaṃsaccābhinivesakāyaganthena avijjāsavoti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti abhinivisantassa ayonisomanasikārato anekehi akusalehi dhammehi saddhiṃ avijjāsavo uppajjati, sabbesaṃ vā akusaladhammānaṃ avijjāpubbaṅgamattā idaṃsaccābhinivesakāyaganthena siddhena tassa hetubhūto avijjāsavo siddho hoti.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਸવਾ ਏવ ਪਰਿਬੁਦ੍ਧਾ વਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਓਹਨਨ੍ਤਿ ਓਸਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਓਘਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਸ੍ਸ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ’’ਤਿਆਦਿ।

    Yasmā pana āsavā eva paribuddhā vaṭṭasmiṃ ohananti osādentīti ‘‘oghā’’ti vuccanti, tasmā vuttaṃ – ‘‘tassa ime cattāro āsavā’’tiādi.

    ਅਨੁਸਯਸਹਗਤਾਤਿ ਅਨੁਸਯਭਾવਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਸਯਭੂਤਾ વਾ। ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਾਤਿ ਓਗਾਲ਼੍ਹਾ। ਹਦਯਂ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਹਦਯਂ ਆਹਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੫) ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਾ ਹਦਯਂ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਲ੍ਲਾ’’ਤਿ। ਪੀਲ਼ਾਜਨਨਂ ਦੁਰੁਦ੍ਧਰਣਤਾ ਚ ਸਲ੍ਲਟ੍ਠੋ। ‘‘ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹਣਮੁਖੇਨ ‘‘ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਪਿ ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋਘੇਨ ਮਾਨਸਲ੍ਲੋ’’ਤਿ।

    Anusayasahagatāti anusayabhāvaṃ appaṭikkhipitvā gatā pavattā, anusayabhūtā vā. Ajjhāsayanti cittaṃ. Anupaviṭṭhāti ogāḷhā. Hadayaṃ āhacca tiṭṭhantīti cittassa abbhantarasaṅkhātaṃ hadayaṃ āhantvā tiṭṭhanti. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 5) ‘‘abbhantaraṭṭhena hadaya’’nti. Tena vuccanti sallāti yasmā ajjhāsayaṃ anupaviṭṭhā hadayaṃ āhacca tiṭṭhanti, tena vuccanti ‘‘sallā’’ti. Pīḷājananaṃ duruddharaṇatā ca sallaṭṭho. ‘‘Eso me attā’’ti gahaṇamukhena ‘‘esohamasmī’’ti gahaṇaṃ hotīti diṭṭhiṃ nissāyapi mānaṃ jappentīti āha ‘‘diṭṭhoghena mānasallo’’ti.

    ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਅਦਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਗਹਿਤਂ। ਚਤੂਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਣ੍ਠਹਤੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ। ਤਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਰੂਪੇ વੇਦਨਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂ’’ਤਿ। ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨੇਨਾਤਿ ਲੋਭਸਹਗਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਨਨ੍ਦੀ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ , ਇਤਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਉਪਸੇਚਨਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ, ਤੇਨ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨੇਨ। ਕੇਨ ਪਨ ਤਂ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਰਾਗਸਲ੍ਲੇਨ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ।

    Pariyādinnanti aññassa okāsaṃ adatvā samantato gahitaṃ. Catūsu dhammesu saṇṭhahatīti ārammaṇapaccayatāya ārammaṇabhūtesu catūsu dhammesu patiṭṭhahati. Tāni sarūpato dasseti ‘‘rūpe vedanāya saññāya saṅkhāresū’’ti. Nandūpasecanenāti lobhasahagatassa sampayuttā nandī sahajātakoṭiyā , itarassa upanissayakoṭiyā upasecananti nandūpasecanaṃ, tena nandūpasecanena. Kena pana taṃ nandūpasecananti āha – ‘‘rāgasallena nandūpasecanena viññāṇenā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਸਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਰਾਗਸਲ੍ਲੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣવਚਨਂ। ਰੂਪੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਰੂਪਮੇવ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣવਸੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવਤੋ ਚ ਰੂਪੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਠਿਤਿ। ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਦੋਸਸਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਸਹਜਾਤੇਨ ਦੋਸਸਲ੍ਲੇਨ। ਯਦਾ વੇਦਨੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਦਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾવ ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਉਪਸਿਤ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વੇਦਨਾਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸવੇਦਨਾવ। ਯਦਾ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨ ਦੋਸਸਲ੍ਲੇਨ વੇਦਨੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਦਾ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ વਾ ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਉਪਸਿਤ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વੇਦਨਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ વੇਦਨਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾવਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਨਯੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਦੁਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬવੇਦਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ વਸੇਨਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Tattha rāgasallenāti rāgasallena hetubhūtena nandūpasecanena viññāṇenāti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Rūpūpagā viññāṇaṭṭhitīti rūpameva ārammaṇakaraṇavasena upagantabbato, viññāṇassa patiṭṭhābhāvato ca rūpūpagā viññāṇaṭṭhiti. Tiṭṭhati etthāti ṭhiti. Pañcavokārabhavasmiñhi abhisaṅkhāraviññāṇaṃ rūpakkhandhaṃ nissāya tiṭṭhati. Dosasallenāti sahajātena dosasallena. Yadā vedanūpagā viññāṇaṭṭhiti vuccati, tadā upanissayakoṭiyāva nandiyā upasittaṃ viññāṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Vedanāpi domanassavedanāva. Yadā ca upanissayapaccayabhūtena dosasallena vedanūpagā viññāṇaṭṭhiti vuccati, tadā sahajātakoṭiyā, upanissayakoṭiyā vā nandiyā upasittaṃ viññāṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Vedanā pana tissopi tissannaṃ vedanānaṃ ārammaṇūpanissayabhāvato. Tattha paṭhamanayo domanassārammaṇassa abhisaṅkhāraviññāṇassa vasena vutto. Dutiyo sabbavedanārammaṇassa vasenāpi daṭṭhabbaṃ.

    ਮਾਨਸਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਮਾਨਸਲ੍ਲੇਨ ਸਹਜਾਤੇਨ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਨ વਾ। ਮੋਹਸਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਨਾਦਿਮਤਿਸਂਸਾਰੇ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾ ਰੂਪਾਭਿਰਾਮਾਤਿ ਰਾਗਸਲ੍ਲવਸੇਨ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਯੋਜਿਤਾ। ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ વੇਦਨਾਯ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਯਾਯਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਚ ਦੋਸੋ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਦੋਸਸਲ੍ਲવਸੇਨ ਦੁਤਿਯਾ, ਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਮਾਨਸਲ੍ਲવਸੇਨ ਤਤਿਯਾ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਮੂਹਘਨਂ ਦੁਬ੍ਬਿਨਿਬ੍ਭੋਗਨ੍ਤਿ ਮੋਹਸਲ੍ਲવਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।

    Mānasallenāti mānasallena sahajātena, upanissayabhūtena vā. Mohasallenāti etthāpi eseva nayo. Ettha ca anādimatisaṃsāre itthipurisā rūpābhirāmāti rāgasallavasena paṭhamā viññāṇaṭṭhiti yojitā. Sabbāyapi vedanāya dukkhapariyāyasabbhāvato dukkhāya ca doso anusetīti dosasallavasena dutiyā, saññāvasena ‘‘seyyohamasmī’’ti maññanā hotīti mānasallavasena tatiyā, saṅkhāresu samūhaghanaṃ dubbinibbhoganti mohasallavasena catutthī viññāṇaṭṭhiti yojitāti daṭṭhabbā.

    ਉਪਤ੍ਥਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਓਲੁਬ੍ਭਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾਹਿ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਂ ‘‘ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਸਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੮੨) વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮੇ ਚ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਇਮੇ ਚ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਕਿਲੇਸਾ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    Upatthaddhanti olubbhārammaṇabhūtāhi viññāṇaṭṭhitīhi upatthambhitaṃ. Tañca kammanti yaṃ ‘‘cetanā cetasika’’nti pubbe (netti. 82) vuttaṃ. Ime ca kilesāti ime ca dasavatthukā kilesā. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ੮੫. ਇਦਾਨਿ ਆਹਾਰਾਦਯੋ ਨਯਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦਿਸਾਭਾવੇਨ વવਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ‘‘ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਪੁਨ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋਤਿਆਦਿ ਆਹਾਰਾਦੀਸੁਯੇવ ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ, ਤਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਦਸਨ੍ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸੇਸੁ ਸਮੁਦਾਯવੋਹਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਮੁਦਾਯੇਸੁ ਹਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅવਯવੇਸੁਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ , ‘‘ਯਥਾ ਪਟੋ ਦਡ੍ਢੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਚ। ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਦਸਹਿਪਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਤਣ੍ਹਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਰਾਗਚਰਿਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਖਿਪ੍ਪਂ ਦੂਸੇਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਇਮੇ ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਪਠਮਦਿਸਾਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ, ਏવਂ ਦੁਤਿਯਦਿਸਾਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਦੋਸਚਰਿਤਸ੍ਸ। ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਦਿਸਾਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਭਾવੋ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    85. Idāni āhārādayo nayānaṃ saṃkilesapakkhe disābhāvena vavatthapetuṃ ‘‘imā catasso disā’’tiādi āraddhaṃ, taṃ uttānameva. Puna kabaḷīkāro āhārotiādi āhārādīsuyeva yassa puggalassa upakkilesā, taṃ vibhajitvā dassetuṃ āraddhaṃ. Tattha dasannaṃ suttānanti ekadesesu samudāyavohārena vuttaṃ. Samudāyesu hi pavattā samaññā avayavesupi dissati , ‘‘yathā paṭo daḍḍho, samuddo diṭṭho’’ti ca. Eko atthoti ekassa atthassa nipphādanato vuttaṃ. Byañjanameva nānanti ettha byañjanaggahaṇena byañjanatthopi gahitoti daṭṭhabbaṃ. Dasahipi suttapadehi savatthukā taṇhā vuttā. Taṇhā ca rāgacaritaṃ puggalaṃ khippaṃ dūsetīti āha – ‘‘ime rāgacaritassa puggalassa upakkilesā’’ti. Yathā ca paṭhamadisābhāvena vuttadhammā rāgacaritassa upakkilesā, evaṃ dutiyadisābhāvena vuttadhammā dosacaritassa. Tatiyacatutthadisābhāvena vuttadhammā yathākkamaṃ diṭṭhicaritassa mandassa tikkhassa ca upakkilesā vuttā. Tesaṃ upakkilesabhāvo vuttanayānusārena veditabbo.

    ਆਹਾਰવਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦਯੋ ਯਦਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਤੀਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪੁਰਿਮੇ ਆਹਾਰਦ੍વਯੇ ਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰੇਨ ਬਹੁਲਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਯੋ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ, ਯੋ ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਆਹਾਰੋ, ਇਮੇ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਨ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਨ ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਕੋਚਿ ਨਿਯਮੋ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਇਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਲੋਕવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਲੋਕਾ ਤੀਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਹੀਤਿ ਨਿਗਮਨਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਇਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਸਬ੍ਬੇ ਆਹਾਰਾਦਯੋ ਲੋਕਸਙ੍ਖਾਤવਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਲੋਕਭੂਤਾ વਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਹੀਤਿ।

    Āhāravipallāsādayo yadipi sabbehi tīhi vimokkhamukhehi pubbabhāge yathārahaṃ pariññeyyā pahātabbā ca. Yassa pana dukkhānupassanā purime āhāradvaye dukkhākārena bahulaṃ pavattati, tassa vasena yo ca kabaḷīkāro āhāro, yo ca phasso āhāro, ime appaṇihitena vimokkhamukhena pariññaṃ gacchantīti vuttaṃ. Esa nayo sesesu. Evañcetaṃ, na aññathā. Na hi ariyamaggānaṃ viya pahātabbesu vimokkhamukhānaṃ pariññeyyapahātabbesu koci niyamo sambhavati. Iti sabbe lokavaṭṭānusārino dhammā niyyanti, te lokā tīhi vimokkhamukhehīti nigamanaṃ. Tassattho – iti evaṃ vuttappakārā sabbe āhārādayo lokasaṅkhātavaṭṭānusārino dhammā te lokabhūtā vaṭṭato niyyanti aniccānupassanādīhi tīhi vimokkhamukhehīti.

    ੮੬. ਏવਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਬ੍ਰਹ੍ਮਅਰਿਯਆਨੇਞ੍ਜવਿਹਾਰੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਹਾਰਾ। ਮਾਨਪ੍ਪਹਾਨਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਅવਿਜ੍ਜਾਪਹਾਨਭવੂਪਸਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਭਾવਨਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ ਤਪਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪੁਞ੍ਞਧਮ੍ਮੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾવਨਾ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਖਭਾਗਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    86. Evaṃ saṃkilesapakkhe disābhūtadhamme niddisitvā idāni vodānapakkhe disābhūtadhamme dassetuṃ ‘‘catasso paṭipadā’’tiādi vuttaṃ. Tattha dibbabrahmaariyaāneñjavihāroti cattāro vihārā. Mānappahānaālayasamugghātaavijjāpahānabhavūpasamā cattāro acchariyā abbhutā dhammā. Saccādhiṭṭhānādīni cattāri adhiṭṭhānāni. Chandasamādhibhāvanādayo catasso samādhibhāvanā. Indriyasaṃvaro tapasaṅkhāto puññadhammo bojjhaṅgabhāvanā sabbūpadhipaṭinissaggasaṅkhātaṃ nibbānañcāti cattāro sukhabhāgiyā dhammā veditabbāti.

    ਪਠਮਾ ਪਟਿਪਦਾਤਿਆਦਿ ਪਟਿਪਦਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਂ ਅਭੇਦਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ વਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਦਸવਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪੁਞ੍ਜਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਦਾਦਿਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਤਥਾ ਹਿ વਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੮੭)। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਇਮਾਯ ਏવ ਪਟਿਪਦਾਯ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਪਠਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭવવਸੇਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਠਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਹਾਰવਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦੀਨਂ વਿਯ ਪਟਿਪਦਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿਯੇવ ਹਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਦਿਨਾਮਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਪਠਮੇ ਆਹਾਰੇ ਪਠਮੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਕਰਣਭੇਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਅਧਿਕਰਣਭੇਦਂ ਅਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Paṭhamā paṭipadātiādi paṭipadāsatipaṭṭhānādīnaṃ abhedasandassanaṃ. Yadi evaṃ kasmā visuṃ gahaṇaṃ katanti? Dasavatthukassa kilesapuñjassa paṭipakkhabhāvadassanatthaṃ paṭipadādidasakaniddeso. Tathā hi vakkhati – ‘‘cattāro āhārā tesaṃ paṭipakkho catasso paṭipadā’’tiādi (netti. 87). Kiñcāpi catūsu satipaṭṭhānesu ‘‘idaṃ nāma satipaṭṭhānaṃ imāya eva paṭipadāya ijjhatī’’ti niyamo natthi, tathāpi paṭhamāya paṭipadāya paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ sambhavatīti sambhavavasena evaṃ vuttaṃ – ‘‘paṭhamā paṭipadā, paṭhamaṃ satipaṭṭhāna’’nti. Yasmā pana āhāravipallāsādīnaṃ viya paṭipadāsatipaṭṭhānādīnaṃ atthato nānattaṃ natthi. Satipaṭṭhānāniyeva hi tathā tathā paṭipajjamānāni dukkhāpaṭipadādandhābhiññādināmakāni honti, tasmā yathā saṃkilesapakkhe ‘‘paṭhame āhāre paṭhamo vipallāso’’tiādinā adhikaraṇabhedena vuttaṃ, evaṃ adhikaraṇabhedaṃ akatvā ‘‘paṭhamā paṭipadā, paṭhamaṃ satipaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Sesesupi eseva nayo.

    ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਨਂ વਿਯ ਕਦਾਚਿਦੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਚ੍ਛਰਾਯੋਗ੍ਗਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਾ। ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭੁਤਂ। ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ વਿਮ੍ਹਯਾવਹਸ੍ਸ ਅਧਿવਚਨਂ। ਨ ਹਿ ਮਾਨਪ੍ਪਹਾਨਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਤਰਂ વਿਮ੍ਹਨੀਯਞ੍ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤ੍ਥ વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਮੇવ વਾ ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਮਾਧਿ ਏવ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ। ਸੁਖਂ ਭਜਤੀਤਿ ਸੁਖਭਾਗਿਯੋ, ਸੁਖਭਾਗਸ੍ਸ વਾ ਸੁਖਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ ਹਿਤੋਤਿ ਸੁਖਭਾਗਿਯੋ। ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸੁਭਭਾવਨਾਦਯੋ વਿਯ ਏਕਦੇਸੇ ਅવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਨવਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾ।

    Andhassa pabbatārohanaṃ viya kadācideva uppajjanakaṃ acchariyaṃ, accharāyoggaṃ acchariyanti porāṇā. Abhūtapubbaṃ bhūtanti abbhutaṃ. Ubhayampetaṃ vimhayāvahassa adhivacanaṃ. Na hi mānappahānādito aññaṃ durabhisambhavataraṃ vimhanīyañca upalabbhatīti adhitiṭṭhati etena, ettha vā adhiṭṭhānamattameva vā tanti adhiṭṭhānaṃ. Saccañca taṃ adhiṭṭhānañca, saccassa vā adhiṭṭhānaṃ, saccaṃ adhiṭṭhānaṃ etassāti vā saccādhiṭṭhānaṃ. Sesesupi eseva nayo. Samādhi eva bhāvetabbatāya samādhibhāvanā. Sukhaṃ bhajatīti sukhabhāgiyo, sukhabhāgassa vā sukhakoṭṭhāsassa hitoti sukhabhāgiyo. Ekassapi sattassa asubhabhāvanādayo viya ekadese avattitvā anavasesapariyādānato natthi etissā pamāṇanti appamaññā.

    ਪਠਮਾ ਪਟਿਪਦਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ ਪਠਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਭਾવਨਾਬਹੁਲੀਕਾਰੋ ਪਠਮਸ੍ਸ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਭਾવਿਤੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਭਾવਿਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Paṭhamā paṭipadā bhāvitā bahulīkatā paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripūretīti paṭhamāya paṭipadāya bhāvanābahulīkāro paṭhamassa satipaṭṭhānassa bhāvanāpāripūrīti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Yathā hi ariyamagge bhāvite satipaṭṭhānādayo bodhipakkhiyadhammā sabbepi bhāvitā eva honti, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾવਤੋ ‘‘ਪਠਮੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੋ ਭਾવਿਤੋ ਬਹੁਲੀਕਤੋ ਕਾਮਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂવੇਦਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦੁਤਿਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਪ੍ਪਮੋਦਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਤਿਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਸੁਖਸ੍ਸ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚવਿਰਾਗਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾવਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।

    Kāyānupassanāya kāmarāgassa ujuvipaccanīkabhāvato ‘‘paṭhamo satipaṭṭhāno bhāvito bahulīkato kāmapaṭipakkhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ paripūretī’’ti vuttaṃ. Tathā pītipaṭisaṃvedanādivasena pavattamānaṃ dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ, sappītikassa dutiyajjhānassa cittassa abhippamodanavasena pavattamānaṃ tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ ukkaṃsagatasukhassa tatiyajjhānassa aniccavirāgādivasena pavattiyā saṅkhāresu upekkhakaṃ catutthaṃ satipaṭṭhānaṃ upekkhāsatipārisuddhibhāvato catutthajjhānassa pāripūriyā saṃvattati.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਰੂਪਾવਚਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਾਦਿਦੂਰੀਭਾવੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਾਨਂ, ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਪੀਤਿવਿਰਾਗੇਨ ਸੁਖੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਅਰਿਯવਿਹਾਰਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਆਨੇਞ੍ਜવਿਹਾਰਾਨਂ વਿਸੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਭਾવਿਤਂ ਬਹੁਲੀਕਤਂ ਪਠਮਂ વਿਹਾਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਿ ਯੋ ਯਸ੍ਸ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋ ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Yasmā pana rūpāvacarapaṭhamajjhānaṃ rūpāvacarasamāpattīnaṃ, dutiyajjhānaṃ byāpādavitakkādidūrībhāvena brahmavihārānaṃ, tatiyajjhānaṃ pītivirāgena sukhena vipassanāya adhiṭṭhānabhūtaṃ ariyavihārānaṃ, catutthajjhānaṃ upekkhāsatipārisuddhiāneñjappattaṃ āneñjavihārānaṃ visesato paccayo hoti, tasmā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ paṭhamaṃ vihāraṃ paripūretī’’tiādi vuttaṃ. Iti yo yassa visesapaccayo, so taṃ paripūretīti vuttoti daṭṭhabbaṃ.

    ੮੭. ਇਦਾਨਿ ਪਟਿਪਦਾਦਯੋ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇ ਦਿਸਾਭਾવੇਨ વવਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ। ਪੁਨ ‘‘ਪਠਮਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਟਿਪਦਾਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વੋਦਾਨਂ, ਤਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਯਦਿਪਿ ਤੀਸੁ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਂ ਇਮਾਯ ਏવ ਪਟਿਪਦਾਯ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੇਸਂ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਪੁਰਿਮਾਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਨ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੋ। ਤਥਾ ਯਸ੍ਸ ਤਤਿਯਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸੁਞ੍ਞਤવਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਨ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤવਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੋ, ਤੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਸੇਨ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾવਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਸਂਸਨ੍ਦਨਾ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਸਂਸਨ੍ਦਨਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    87. Idāni paṭipadādayo vodānapakkhe disābhāvena vavatthapetuṃ ‘‘tattha imā catasso disā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ suviññeyyameva. Puna ‘‘paṭhamā paṭipadā’’tiādi paṭipadācatukkādīsu yena yassa puggalassa vodānaṃ, taṃ vibhajitvā dassetuṃ āraddhaṃ. Taṃ heṭṭhā vuttanayameva. Yadipi tīsu vimokkhamukhesu ‘‘idaṃ nāma vimokkhamukhaṃ imāya eva paṭipadāya ijjhatī’’ti niyamo natthi. Yesaṃ pana puggalānaṃ purimāhi dvīhi paṭipadāhi appaṇihitena vimokkhamukhena ariyamaggādhigamo. Tathā yassa tatiyāya paṭipadāya suññatavimokkhamukhena, yassa ca catutthāya paṭipadāya animittavimokkhamukhena ariyamaggādhigamo, tesaṃ puggalānaṃ vasena ayaṃ paṭipadāvimokkhamukhasaṃsandanā. Satipaṭṭhānādīhi vimokkhamukhasaṃsandanāyapi eseva nayo.

    ਤੇਸਂ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਸਨ੍ਤਾਸਨਜવਪਰਕ੍ਕਮਾਦਿવਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਸੀਹਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਞ੍ਚ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਂ વਿਹਰਣਂ। ਯਦਿਦਂ ਆਹਾਰਾਦਿਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਮੁਖੇਨ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਟਿਪਦਾਦਿਸਮ੍ਪਾਦਨਾ। ਇਦਾਨਿ ਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਦਾਦੀਹਿ ਯੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਂ, ਤਂ ਨੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾવੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾવੋ ਪਹਾਯਕਭਾવੋ ਚ ਆਹਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾવੋ ਤਪ੍ਪਟਿਬਨ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗવਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਂ ਭਾવਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਤੇਸਂ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਂ ਨਾਮ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ। ਤਥਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪੁਞ੍ਜਸ੍ਸ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿવਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਿਰਿਯਾ ਅਨવਸੇਸਨਨ੍ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਂ વਿਪਰਿਯਾਸਾਨਧਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।

    Tesaṃ vikkīḷitanti tesaṃ asantāsanajavaparakkamādivisesayogena sīhānaṃ buddhānaṃ paccekabuddhānaṃ buddhasāvakānañca vikkīḷitaṃ viharaṇaṃ. Yadidaṃ āhārādikilesavatthusamatikkamanamukhena saparasantāne paṭipadādisampādanā. Idāni āhārādīnaṃ paṭipadādīhi yena samatikkamanaṃ, taṃ nesaṃ paṭipakkhabhāvaṃ dassento ‘‘cattāro āhārā tesaṃ paṭipakkho catassopaṭipadā’’tiādimāha. Tattha tesaṃ paṭipakkhabhāvo pahātabbabhāvo pahāyakabhāvo ca āhāraviññāṇaṭṭhitīnañcettha pahātabbabhāvo tappaṭibandhachandarāgavasena daṭṭhabbo. Tattha ‘‘vikkīḷitaṃ bhāvanā sacchikiriyā cā’’tiādi tassāyaṃ saṅkhepattho – tesaṃ vikkīḷitanti ettha yadetaṃ vikkīḷitaṃ nāma bhāvetabbānaṃ bodhipakkhiyadhammānaṃ bhāvanā, sacchikātabbānaṃ phalanibbānānaṃ sacchikiriyā ca. Tathā pahātabbassa dasavatthukassa kilesapuñjassa tadaṅgādivasena pahānaṃ byantīkiriyā anavasesananti. Idāni taṃ saṅkhepena dassento ‘‘indriyādhiṭṭhānaṃ vikkīḷitaṃ vipariyāsānadhiṭṭhāna’’nti āha.

    ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਨਂ ਭਾવਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ। વਿਪਰਿਯਾਸਾਨਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ ਅਪવਤ੍ਤਨਂ ਪਹਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਂ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗੋਚਰੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭੂਤਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਹੇਤੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਪਰਿਯਾਸਾ ਕਿਲੇਸਗੋਚਰੋਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਹੇਤੂਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮੀਤਿ ਯਾਯਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦਸਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ, ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੇਪਿ ਦਸਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવੋਦਾਨવਿਭਾવਨਾਮੁਖੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਾ, ਅਯਂ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ ਨਾਮ।

    Indriyādhiṭṭhānanti indriyānaṃ pavattanaṃ bhāvanā sacchikiriyā ca. Vipariyāsānadhiṭṭhānanti vipallāsānaṃ apavattanaṃ pahānaṃ anuppādanaṃ. Indriyāni saddhammagocaroti indriyāni cettha saddhammassa gocarabhūtāni pavattihetūti adhippetāni saddhindriyādīnīti attho. Vipariyāsā kilesagocaroti vipallāsā saṃkilesapakkhassa pavattiṭṭhānaṃ pavattihetūti. Ayaṃ vuccati sīhavikkīḷitassa nayassa bhūmīti yāyaṃ ‘‘cattāro āhārā’’tiādinā saṃkilesapakkhe dasannaṃ catukkānaṃ, ‘‘catasso paṭipadā’’tiādinā vodānapakkhepi dasannaṃ catukkānaṃ taṇhācaritādīnaṃ upakkilesavodānavibhāvanāmukhena niddhāraṇā, ayaṃ sīhavikkīḷitassa nayassa bhūmi nāma.

    ੮੮. ਇਦਾਨਿ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਯવਸੇਨ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿਂ વਿਭਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਪ੍ਪવੇਸਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯਤੋ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਪਦਾવਿਭਾਗਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਏવ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਯੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿ ਇਮੇ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਪਦਾਨਂ વਸੇਨ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ। ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਚਤੁਕ੍ਕਤੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਤ੍ਤਯਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਸਾਧਾਰਣਾਯਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਥਂ ਪਨ ਪਟਿਪਦਾਦ੍વਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍વੇ ਪਟਿਪਦਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੀਤਿ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਸੁ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਯੋ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਯਂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੫੦) ਪਟਿਪਦਾ ਚਲਤਿ ਨ ਚਲਤੀਤਿ વਿਚਾਰਣਾਯਂ ‘‘ਚਲਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਝਾਨਨ੍ਤਰਮਗ੍ਗਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਟਿਪਦਾਭੇਦੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋવਾਤਿ।

    88. Idāni ugghaṭitaññuādipuggalattayavasena tipukkhalanayassa bhūmiṃ vibhāvetukāmo yasmā pana nayānaṃ aññamaññānuppavesassa icchitattā sīhavikkīḷitanayato tipukkhalanayo niggacchati, tasmā paṭipadāvibhāgato cattāro puggale sīhavikkīḷitanayassa bhūmiṃ niddisitvā tato eva ugghaṭitaññuādipuggalattaye niddhāretuṃ ‘‘tattha ye dukkhāya paṭipadāyā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha ime dve puggalāti ime purimānaṃ dvinnaṃ paṭipadānaṃ vasena dve puggalā. Esa nayo itaratthāpi. Puna ‘‘tattha ye dukkhāya paṭipadāyā’’tiādi yathāvuttapuggalacatukkato ugghaṭitaññuādipuggalattayaṃ niddhāretuṃ vuttaṃ. Tattha yo sādhāraṇāyāti dukkhāpaṭipadāya khippābhiññāya, sukhāpaṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyātīti sambandho. Kathaṃ pana paṭipadādvayaṃ ekassa sambhavatīti? Nayidamevaṃ daṭṭhabbaṃ. Ekassa puggalassa ekasmiṃ dve paṭipadā sambhavantīti. Yathāvuttāsu pana dvīsu paṭipadāsu yo yāya kāyaci niyyāti, ayaṃ vipañcitaññūti ayamettha adhippāyo. Yasmā pana aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 350) paṭipadā calati na calatīti vicāraṇāyaṃ ‘‘calatī’’ti vuttaṃ, tasmā ekassapi puggalassa jhānantaramaggantaresu paṭipadābhedo icchitovāti.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾવਿਭਾਗੇਹਿਪਿ ਤਮੇવ ਪੁਗ੍ਗਲવਿਭਾਗਂ વਿਭਾવੇਤਿ। ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਤੇਨ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਧਿਸੀਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।

    ‘‘Tattha bhagavā’’tiādinā desanāvibhāgehipi tameva puggalavibhāgaṃ vibhāveti. Taṃ heṭṭhā vuttanayameva. Tattha adhicittanti adhicittasikkhañcāti ca-saddo luttaniddiṭṭho. Tena adhicittasikkhañca adhipaññāsikkhañca vipañcitaññussa paññapetīti attho. Adhisīlanti etthāpi eseva nayo. Adhisīlasikkhaṃ adhicittasikkhaṃ adhipaññāsikkhañcāti yojetabbaṃ.

    ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹੁਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Cattāri hutvā tīṇi bhavantīti liṅgavipallāsena vuttaṃ, cattāro puggalā hutvā tayo puggalā hontīti attho.

    ਅਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਅਯਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਦਿਦ੍વਾਦਸਤ੍ਤਿਕਸਙ੍ਗਹੋ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਇਦਂ વੋਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Ayaṃsaṃkilesoti ayaṃ akusalamūlādidvādasattikasaṅgaho saṃkilissati etenāti saṃkilesoti katvā. Idaṃ vodānanti etthāpi eseva nayo.

    ਤੀਣਿ ਹੁਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਨਯਸ੍ਸ ਦਿਸਾਭੂਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    Tīṇi hutvā dve bhavantīti nandiyāvaṭṭanayassa disābhūtadhammadassanatthaṃ vuttaṃ. Tenevāha – ‘‘taṇhā ca avijjā cā’’tiādi, taṃ sabbaṃ suviññeyyameva.

    ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਯਾਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨ ਕਤੋਤਿ? ਨਯਾਨਂ ਨਯੇਹਿ ਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਪਠਮਨਯਤੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਤਤਿਯਨਯਸ੍ਸ, ਤਤਿਯਨਯਤੋ ਚ ਦੁਤਿਯਨਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਨਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਤਿਯਨਯੋ, ਤਤਿਯਨਯਾਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਦੁਤਿਯਨਯੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਪਨ ਤਤਿਯਨਯਤੋ ਦੁਤਿਯਨਯੋ, ਦੁਤਿਯਨਯਤੋ ਪਠਮਨਯੋਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹੁਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਤੀਣਿ ਹੁਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਦ੍વੇ ਹੁਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇ ਹੁਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਭવਨ੍ਤਿ, ਤੀਣਿ ਹੁਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਯੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਨਯੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਏવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਸਤਿ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੇ ਤਤੋ વਿਨਿਗ੍ਗਮੋਪਿ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਏવਾਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਪੇਟਕੋਪਦੇਸੇਨ વਿਭਾવੇਤਬ੍ਬੋ।

    Kasmā panettha nayānaṃ uddesānukkamena niddeso na katoti? Nayānaṃ nayehi sambhavadassanatthaṃ. Paṭhamanayato hi puggalādhiṭṭhānavasena tatiyanayassa, tatiyanayato ca dutiyanayassa sambhavoti imassa visesassa dassanatthaṃ paṭhamanayānantaraṃ tatiyanayo, tatiyanayānantarañca dutiyanayo niddiṭṭho. Dhammādhiṭṭhānavasena pana tatiyanayato dutiyanayo, dutiyanayato paṭhamanayopi sambhavatīti imassa visesassa dassanatthaṃ ante ‘‘taṇhā ca avijjā cā’’tiādinā paṭhamanayassa bhūmi dassitā. Teneva hi ‘‘cattāri hutvā tīṇi bhavanti, tīṇi hutvā dve bhavantī’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ ‘‘dve hutvā cattāri bhavanti, dve hutvā tīṇi bhavanti, tīṇi hutvā cattāri bhavantī’’ti ayampi nayo vattabbo siyāti? Saccametaṃ, ayaṃ pana nayo atthato dassito evāti katvā na vutto. Yasmā tiṇṇaṃ atthanayānaṃ aññamaññaṃ anuppaveso icchito, sati ca anuppavese tato viniggamopi sambhavati evāti. Ayañca attho peṭakopadesena vibhāvetabbo.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਭਾવਨਾ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਦੁવਿਧੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਚ। ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਪਨ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ। ਇਤਿ ਇਮਾਸੁ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਠਿਤੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੇਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤਪ੍ਪਟਿਬਨ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਸਬ੍ਬੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੋ ਅਨੁਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ।

    Tatthāyaṃ ādito paṭṭhāya vibhāvanā – cattāro puggalā taṇhācarito duvidho mudindriyo tikkhindriyo ca. Tathā diṭṭhicaritoti. Tattha taṇhācarito mudindriyo dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, tikkhindriyo dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti, diṭṭhicarito pana mudindriyo sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, tikkhindriyo sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti. Iti imāsu paṭipadāsu yathārahaṃ ṭhitehi taṇhācaritadiṭṭhicaritehi cattāro āhārā tappaṭibandhachandarāgappahānena pahātabbā. Cattāro satipaṭṭhāne bhāvetvā cattāro vipallāsā daṭṭhabbāti sabbo yathāvuttanayo anugantabbo.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿ – ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸਦਿਟ੍ਠੀ, ਨ ਚ ਯੇ ਕਾਮੇਸੁ ਅਨੁਸਯਾ ਸਮੂਹਤਾ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ‘‘ਕਾਮੇਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਤੇ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਯੇવ ਕਾਮੇਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ , ਇਤਿ ਕਾਮੇ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚੇਤਸਿਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨਜ੍ਝੋਸਿਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਕਾਮੇਸੁ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਕਾਮੇਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਤੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਇਮੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਦ੍વੀਸੁ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਸਮੋਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਯਞ੍ਚ ਸੁਖਾਯਞ੍ਚ।

    Tatthāyaṃ pāḷi – tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te kāmesu dosadiṭṭhī, na ca ye kāmesu anusayā samūhatā, te attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti. Tesaṃ satthā vā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī ‘‘kāmehi natthi attho’’ti, te ca pubbeyeva kāmehi anatthikā , iti kāme appakasirena paṭinissajjanti, te cetasikena dukkhena anajjhositā. Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā’’ti. Ye pana taṇhācaritā sattā, te kāmesu ajjhositā, tesaṃ satthā vā dhammaṃ deseti aññataro vā bhikkhu ‘‘kāmehi natthi attho’’ti, te piyarūpaṃ dukkhena paṭinissajjanti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā’’ti. Iti ime sabbe sattā dvīsu paṭipadāsu samosaraṇaṃ gacchanti dukkhāyañca sukhāyañca.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਦ੍વਿਧਾ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਚ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਤੇ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਪਠਮਂ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ਦਨ੍ਧਤਰਂ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸੁਖੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਧਞ੍ਚ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਦੁવਿਧਾ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਚ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਪਠਮਂ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ਦਨ੍ਧਤਰਂ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਧਞ੍ਚ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾਯੋ ਅਪਞ੍ਚਮਾ ਅਛਟ੍ਠਾ। ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ ਇਮਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ ਅਨਞ੍ਞਾਹਿ, ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਯਾ ਚਤੁਕ੍ਕਮਗ੍ਗੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੋ ਨਾਮ ਨਯੋ।

    Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te dvidhā tikkhindriyā ca mudindriyā ca. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā tikkhindriyā, te sukhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti. Tena vuccati – ‘‘sukhā paṭipadā khippābhiññā’’ti. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te sukhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati – ‘‘sukhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Tattha taṇhācaritā sattā duvidhā tikkhindriyā ca mudindriyā ca. Tattha ye taṇhācaritā sattā tikkhindriyā, te dukkhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti. Tena vuccati – ‘‘dukkhā paṭipadā khippābhiññā’’ti. Tattha ye taṇhācaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te dukkhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati – ‘‘dukkhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Imā catasso paṭipadāyo apañcamā achaṭṭhā. Ye hi keci nibbutā nibbāyanti nibbāyissanti vā imāhi catūhi paṭipadāhi anaññāhi, ayaṃ paṭipadā catukkamaggena kilese niddisati. Yā catukkamaggena ariyadhammesu niddisitabbā, ayaṃ vuccati sīhavikkīḷito nāma nayo.

    ਤਤ੍ਰਿਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਉਪਾਦਾਨਾ ਯੋਗਾ ਗਨ੍ਥਾ ਆਸવਾ ਓਘਾ ਸਲ੍ਲਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਇਮਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਦਸ ਪਦਾਨਿ। ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਸਨ੍ਦਨਾ।

    Tatrime cattāro āhārā, cattāro vipallāsā upādānā yogā ganthā āsavā oghā sallā viññāṇaṭṭhitiyo agatigamanānīti evaṃ imāni sabbāni dasa padāni. Ayaṃ suttassa saṃsandanā.

    ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ, ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ, ਯੋ ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਆਹਾਰੋ, ਇਮੇ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰੋ, ਯੋ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ, ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।

    Cattāro āhārā, tattha yo ca kabaḷīkāro āhāro, yo ca phasso āhāro, ime taṇhācaritena pahātabbā. Tattha yo ca manosañcetanāhāro, yo ca viññāṇāhāro, ime diṭṭhicaritena pahātabbā.

    ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਆਹਾਰੋ ਪਠਮੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਆਹਾਰੋ ਦੁਤਿਯੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਤਤਿਯੋ ਆਹਾਰੋ ਤਤਿਯੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਆਹਾਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਅਪਞ੍ਚਮਾ ਅਛਟ੍ਠਾ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਮਾਣਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ।

    Tattha paṭhamo āhāro paṭhamo vipallāso, dutiyo āhāro dutiyo vipallāso, tatiyo āhāro tatiyo vipallāso, catuttho āhāro catuttho vipallāso, ime cattāro vipallāsā apañcamā achaṭṭhā. Idañca pamāṇā cattāro āhārā.

    ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ ਕਾਮੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਇਦਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ। ਦੁਤਿਯੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ ਅਨਾਗਤਂ ਭવਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਇਦਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ। ਤਤਿਯੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ વਿਪਰੀਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ। ਚਤੁਤ੍ਥੇ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਠਿਤੋ ਖਨ੍ਧੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਇਦਂ ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨਂ।

    Tattha paṭhame vipallāse ṭhito kāme upādiyati, idaṃ kāmupādānaṃ. Dutiye vipallāse ṭhito anāgataṃ bhavaṃ upādiyati, idaṃ sīlabbatupādānaṃ. Tatiye vipallāse ṭhito viparītadiṭṭhiṃ upādiyati, idaṃ diṭṭhupādānaṃ. Catutthe vipallāse ṭhito khandhe attato upādiyati, idaṃ attavādupādānaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨੇ ਠਿਤੋ ਕਾਮੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਗਨ੍ਥਤਿ, ਅਯਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੋ। ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨੇ ਠਿਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਗਨ੍ਥਤਿ, ਅਯਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥੋ। ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨੇ ਠਿਤੋ ਪਰਾਮਾਸਂ ਗਨ੍ਥਤਿ, ਅਯਂ ਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨੇ ਠਿਤੋ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤੋ ਗਨ੍ਥਤਿ, ਅਯਂ ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸਕਾਯਗਨ੍ਥੋ।

    Tattha kāmupādāne ṭhito kāme abhijjhāya ganthati, ayaṃ abhijjhākāyagantho. Sīlabbatupādāne ṭhito byāpādaṃ ganthati, ayaṃ byāpādakāyagantho. Diṭṭhupādāne ṭhito parāmāsaṃ ganthati, ayaṃ parāmāsakāyagantho. Attavādupādāne ṭhito papañcento ganthati, ayaṃ idaṃsaccābhinivesakāyagantho.

    ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥਗਨ੍ਥਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਆਸવਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਸવਨ੍ਤੀਤਿ? વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾ। ਯੇ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾ, ਤੇ ਅਨੁਸਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਕਾਮਾਸવੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਭવਾਸવੋ, ਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ, ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ।

    Tassa ganthaganthitā kilesā āsavanti. Kiṃ pana vuccati āsavantīti? Vippaṭisārā. Ye vippaṭisārā, te anusayā. Tattha abhijjhākāyaganthena kāmāsavo, byāpādakāyaganthena bhavāsavo, parāmāsakāyaganthena diṭṭhāsavo, idaṃsaccābhinivesakāyaganthena avijjāsavo.

    ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਗਤਾ ਓਘਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਓਘਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਸવੋ ਕਾਮੋਘੋ, ਭવਾਸવੋ ਭવੋਘੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ।

    Te cattāro āsavā vepullaṃ gatā oghā honti, tena vuccanti ‘‘oghā’’ti. Tattha kāmāsavo kāmogho, bhavāsavo bhavogho, avijjāsavo avijjogho, diṭṭhāsavo diṭṭhogho.

    ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘਾ ਆਸਯਮਨੁਪવਿਟ੍ਠਾ ਅਨੁਸਯਸਹਗਤਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਾਤਿ ਹਦਯਮਾਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮੋਘੋ ਰਾਗਸਲ੍ਲਂ, ਭવੋਘੋ ਦੋਸਸਲ੍ਲਂ, ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ ਮੋਹਸਲ੍ਲਂ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਲ੍ਲਂ।

    Te cattāro oghā āsayamanupaviṭṭhā anusayasahagatā vuccanti sallāti hadayamāhacca tiṭṭhanti. Tattha kāmogho rāgasallaṃ, bhavogho dosasallaṃ, avijjogho mohasallaṃ, diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ.

    ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਲ੍ਲੇਹਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੂਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਰੂਪੇ વੇਦਨਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ। ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਸਲ੍ਲੇਨ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ ਰੂਪੂਪਗਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਦੋਸਸਲ੍ਲੇਨ વੇਦਨੂਪਗਂ। ਮੋਹਸਲ੍ਲੇਨ ਸਞ੍ਞੂਪਗਂ। ਦਿਟ੍ਠਿਸਲ੍ਲੇਨ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਗਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।

    Imehi catūhi sallehi pariyādinnaṃ viññāṇaṃ catūsu dhammesu tiṭṭhati rūpe vedanāya saññāya saṅkhāresu. Imā catasso viññāṇaṭṭhitiyo. Tattha rāgasallena nandūpasecanaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati. Dosasallena vedanūpagaṃ. Mohasallena saññūpagaṃ. Diṭṭhisallena nandūpasecanaṃ saṅkhārūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati.

    ਚਤੂਹਿ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਹਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਾ ਦੋਸਾ ਭਯਾ ਮੋਹਾ। ਰਾਗੇਨ ਛਨ੍ਦਾ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸੇਨ ਦੋਸਾ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹੇਨ ਮੋਹਾ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਭਯਾ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਇਮੇ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਅਯਂ ਸਂਸਾਰਹੇਤੁ।

    Catūhi viññāṇaṭṭhitīhi catubbidhaṃ agatiṃ gacchanti chandā dosā bhayā mohā. Rāgena chandā agatiṃ gacchati, dosena dosā agatiṃ gacchati, mohena mohā agatiṃ gacchati, diṭṭhiyā bhayā agatiṃ gacchati, iti imāni ca kammāni ime ca kilesā ayaṃ saṃsārahetu.

    ਤਤ੍ਥਿਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ‘‘ਅਸੁਭੇ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਕਾਮਯੋਗੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੋ ਕਾਮਾਸવੋ ਕਾਮੋਘੋ ਰਾਗਸਲ੍ਲਂ ਰੂਪੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਛਨ੍ਦਾ ਅਗਤਿਗਮਨਂ, ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਦਿਸਾ।

    Tatthimā catasso disā kabaḷīkāro āhāro ‘‘asubhe subha’’nti vipallāso kāmupādānaṃ kāmayogo abhijjhākāyagantho kāmāsavo kāmogho rāgasallaṃ rūpūpagā viññāṇaṭṭhiti chandā agatigamanaṃ, ayaṃ paṭhamā disā.

    ਫਸ੍ਸੋ ਆਹਾਰੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਭવਯੋਗੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥੋ ਭવਾਸવੋ ਭવੋਘੋ ਦੋਸਸਲ੍ਲਂ વੇਦਨੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਦੋਸਾ ਅਗਤਿਗਮਨਂ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ।

    Phasso āhāro ‘‘dukkhe sukha’’nti vipallāso sīlabbatupādānaṃ bhavayogo byāpādakāyagantho bhavāsavo bhavogho dosasallaṃ vedanūpagā viññāṇaṭṭhiti dosā agatigamanaṃ, ayaṃ dutiyā disā.

    ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰੋ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੋ ਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਲ੍ਲਂ ਸਞ੍ਞੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਭਯਾ ਅਗਤਿਗਮਨਂ, ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਦਿਸਾ।

    Manosañcetanāhāro ‘‘anattani attā’’ti vipallāso diṭṭhupādānaṃ diṭṭhiyogo parāmāsakāyagantho diṭṭhāsavo diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ saññūpagā viññāṇaṭṭhiti bhayā agatigamanaṃ, ayaṃ tatiyā disā.

    વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸੋਕਾਯਗਨ੍ਥੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ ਮੋਹਸਲ੍ਲਂ ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਗਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ ਮੋਹਾ ਅਗਤਿਗਮਨਂ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਦਿਸਾ। ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮੇਨ ਪਦੇਨ ਪਠਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਆਲੋਕਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਦੁਤਿਯਾਯ ਦਿਸਾਯ, ਤਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਤਤਿਯਾਯ ਦਿਸਾਯ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਪਦੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ ਦਿਸਾਯ ਆਲੋਕਨਂ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦਿਸਾ ਆਲੋਕਨਾ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਯਂ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ।

    Viññāṇāhāro ‘‘anicce nicca’’nti vipallāso attavādupādānaṃ avijjāyogo idaṃsaccābhinivesokāyagantho avijjāsavo avijjogho mohasallaṃ saṅkhārūpagā viññāṇaṭṭhiti mohā agatigamanaṃ, ayaṃ catutthī disā. Iti imesaṃ dasannaṃ suttānaṃ paṭhamena padena paṭhamāya disāya ālokanaṃ, dutiyena padena dutiyāya disāya, tatiyena padena tatiyāya disāya, catutthena padena catutthiyā disāya ālokanaṃ, ayaṃ vuccati disā ālokanā. Iminā nayena sabbe kilesā catūsu padesu pakkhipitabbā. Ayaṃ akusalapakkho.

    ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਹਾਰਾ ਦਿਬ੍ਬੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਰਿਯੋ ਆਨੇਞ੍ਜੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਧਯੋ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ વੀਰਿਯਸਮਾਧਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿ વੀਮਂਸਾਸਮਾਧਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਖਭਾਗਿਯਾ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਪਸਾ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਾ ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ।

    Catasso paṭipadā, cattāri jhānāni, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro vihārā dibbo brahmā ariyo āneñjo, cattāro sammappadhānā, cattāro acchariyā abbhutā dhammā, cattāro adhiṭṭhānā, cattāro samādhayo chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhi, cattāro dhammā sukhabhāgiyā nāññatra bojjhaṅgā nāññatra tapasā nāññatra indriyasaṃvarā nāññatra sabbanissaggā, cattāri appamāṇāni.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ ਭਾવਿਯਮਾਨਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਯਮਾਨਾ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਠਮਂ વਿਹਾਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮੋ વਿਹਾਰੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਠਮਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਪਠਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਠਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਪਠਮਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ। ਏવਂ ਯਾવ ਸਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ।

    Tattha dukkhā paṭipadā dandhābhiññā bhāviyamānā bahulīkariyamānā paṭhamaṃ jhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ jhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ vihāraṃ paripūreti, paṭhamo vihāro paripuṇṇo paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ acchariyaṃ abbhutaṃ dhammaṃ paripūreti, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo paripuṇṇo paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ chandasamādhiṃ paripūreti, chandasamādhi paripuṇṇo indriyasaṃvaraṃ paripūreti, indriyasaṃvaro paripuṇṇo paṭhamaṃ appamāṇaṃ paripūreti. Evaṃ yāva sabbanissaggā catutthaṃ appamāṇaṃ paripūreti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਪਠਮਞ੍ਚ ਝਾਨਂ ਪਠਮਞ੍ਚ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਪਠਮਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਠਮੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ ਚ ਮੇਤ੍ਤਾ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਦਿਸਾ।

    Tattha paṭhamā ca paṭipadā paṭhamañca jhānaṃ paṭhamañca satipaṭṭhānaṃ dibbo ca vihāro paṭhamañca sammappadhānaṃ paṭhamo ca acchariyo abbhuto dhammo saccādhiṭṭhānañca chandasamādhi ca indriyasaṃvaro ca mettā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ paṭhamā disā.

    ਦੁਤਿਯਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ ਦੁਤਿਯਞ੍ਚ ਝਾਨਂ ਦੁਤਿਯਞ੍ਚ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ વਿਹਾਰੋ ਦੁਤਿਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਦੁਤਿਯੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿ ਚ ਤਪੋ ਚ ਕਰੁਣਾ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ।

    Dutiyā ca paṭipadā khippābhiññā dutiyañca jhānaṃ dutiyañca satipaṭṭhānaṃ brahmā ca vihāro dutiyañca sammappadhānaṃ dutiyo ca acchariyo abbhuto dhammo cāgādhiṭṭhānañca cittasamādhi ca tapo ca karuṇā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ dutiyā disā.

    ਤਤਿਯਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਝਾਨਂ ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਿਯੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਤਤਿਯੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮਾਧਿ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਚ ਮੁਦਿਤਾ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਦਿਸਾ।

    Tatiyā ca paṭipadā dandhābhiññā tatiyañca jhānaṃ tatiyañca satipaṭṭhānaṃ ariyo ca vihāro tatiyañca sammappadhānaṃ tatiyo ca acchariyo abbhuto dhammo saccādhiṭṭhānañca vīriyasamādhi ca bojjhaṅgā ca muditā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ tatiyā disā.

    ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਝਾਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਨੇਞ੍ਜੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ વੀਮਂਸਾਸਮਾਧਿ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਦਿਸਾ। ਇਮਾਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਦਿਸਾਨਂ ਯਾ ਆਲੋਕਨਾ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦਿਸਾਲੋਚਨੋ ਨਾਮ ਨਯੋ।

    Catutthī ca paṭipadā khippābhiññā catutthañca jhānaṃ catutthañca satipaṭṭhānaṃ āneñjo ca vihāro catutthañca sammappadhānaṃ catuttho ca acchariyo abbhuto dhammo upasamādhiṭṭhānañca vīmaṃsāsamādhi ca sabbanissaggo ca upekkhā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ catutthī disā. Imāsaṃ catunnaṃ disānaṃ yā ālokanā, ayaṃ vuccati disālocano nāma nayo.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਆਹਾਰਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਟਿਪਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਝਾਨਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਯੋਗਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ વਿਹਾਰਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਗਨ੍ਥਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਆਸવਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਓਘਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਸਲ੍ਲਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸਮਾਧਯੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸੁਖਭਾਗਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ। ਇਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ ਯੋਜਨਾ। ਅਯਂ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੇ ਦਿਸਾਲੋਚਨੋ ਨਯੋ।

    Tatthāyaṃ yojanā – cattāro ca āhārā, catasso ca paṭipadā, cattāro ca vipallāsā, cattāro ca satipaṭṭhānā, cattāri ca upādānāni, cattāri ca jhānāni, cattāro ca yogā, cattāro ca vihārā, cattāro ca ganthā, cattāro ca sammappadhānā, cattāro ca āsavā, cattāro ca acchariyā abbhutā dhammā, cattāro ca oghā, cattāri ca adhiṭṭhānāni, cattāri ca sallāni, cattāro ca samādhayo, catasso ca viññāṇaṭṭhitiyo, cattāro ca sukhabhāgiyā dhammā, cattāri ca agatigamanāni cattāri ca appamāṇāni. Iti kusalākusalānaṃ pakkhapaṭipakkhavasena yojanā. Ayaṃ sīhavikkīḷite disālocano nayo.

    ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ।

    Tassa cattāri sāmaññaphalāni pariyosānaṃ, tattha paṭhamāya disāya sotāpattiphalaṃ pariyosānaṃ, dutiyāya sakadāgāmiphalaṃ, tatiyāya anāgāmiphalaṃ, catutthiyā arahattaphalaṃ pariyosānanti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯੋ? ਪਟਿਪਦਾવਿਭਾਗੇਨ ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਯੋ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਯਂ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ। ਯੋ ਸੁਖਾਯ વਾ ਪਟਿਪਦਾਯ, ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਯਂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ। ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਯਂ ਨੇਯ੍ਯੋ। ਇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾ । ਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਥੋ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ। ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਮੁਦੁਕਾ ਦੇਸਨਾ, ਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਾ ਦੇਸਨਾ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਮੁਦੁਕਾ ਦੇਸਨਾ।

    Tattha katamo tipukkhalanayo? Paṭipadāvibhāgena catūsu puggalesu yo sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti, ayaṃ ugghaṭitaññū. Yo sukhāya vā paṭipadāya, dandhābhiññāya, dukkhāya vā paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti, ayaṃ vipañcitaññū. Yo dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, ayaṃ neyyo. Iti cattāro hutvā tayo honti. Tattha ugghaṭitaññussa samathapubbaṅgamā vipassanā sappāyā . Neyyassa vipassanāpubbaṅgamo samatho, vipañcitaññussa samathavipassanā yuganaddhā. Ugghaṭitaññussa mudukā desanā, neyyassa tikkhā desanā, vipañcitaññussa tikkhamudukā desanā.

    ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ ਚ, ਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ ਚ। ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚਤੂਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ।

    Ugghaṭitaññussa adhipaññāsikkhā, vipañcitaññussa adhicittasikkhā ca adhipaññāsikkhā ca, neyyassa adhisīlasikkhā ca adhicittasikkhā ca adhipaññāsikkhā ca. Iti imesaṃ puggalānaṃ catūhi paṭipadāhi niyyānaṃ.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੋ, ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤਯੋ ਫਸ੍ਸਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾ, ਤਯੋ ਉਪવਿਚਾਰਾ, ਤਯੋ ਕਿਲੇਸਾ, ਤਯੋ વਿਤਕ੍ਕਾ, ਤਯੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਤੀਣਿ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਤਾ।

    Tatthāyaṃ saṃkilesapakkho, tīṇi akusalamūlāni, tayo phassā, tisso vedanā, tayo upavicārā, tayo kilesā, tayo vitakkā, tayo pariḷāhā, tīṇi saṅkhatalakkhaṇāni, tisso dukkhatā.

    ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀਤਿ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਤਯੋ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾਤਿ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਤਯੋ ਉਪવਿਚਾਰਾਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰੋ, ਉਪੇਕ੍ਖੂਪવਿਚਾਰੋ। ਤਯੋ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਲੋਭੋ, ਦੋਸੋ, ਮੋਹੋ। ਤਯੋ વਿਤਕ੍ਕਾਤਿ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ। ਤਯੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾਤਿ ਰਾਗਜੋ, ਦੋਸਜੋ, ਮੋਹਜੋ। ਤੀਣਿ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਠਿਤਿ, વਯੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਤਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾ, વਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾ।

    Tīṇi akusalamūlānīti lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. Tayo phassāti sukhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyo phasso. Tisso vedanāti sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Tayo upavicārāti somanassūpavicāro, domanassūpavicāro, upekkhūpavicāro. Tayo kilesāti lobho, doso, moho. Tayo vitakkāti kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko. Tayo pariḷāhāti rāgajo, dosajo, mohajo. Tīṇi saṅkhatalakkhaṇānīti uppādo, ṭhiti, vayo. Tisso dukkhatāti dukkhadukkhatā, vipariṇāmadukkhatā, saṅkhāradukkhatā.

    ਤਤ੍ਥ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਮਨਾਪਿਕੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਹਤਿ। ਤਦੇવ ਮਨਾਪਿਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਸੁਖવੇਦਨੀਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਰਾਗੋ, ਰਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਰਾਗਜੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਰਾਗਜਂ ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਾ।

    Tattha lobho akusalamūlaṃ manāpikena ārammaṇena samuṭṭhahati. Tadeva manāpikārammaṇaṃ paṭicca uppajjati sukhavedanīyo phasso, sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā, sukhaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati somanassūpavicāro, somanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjati rāgo, rāgaṃ paṭicca uppajjati kāmavitakko, kāmavitakkaṃ paṭicca uppajjati rāgajo pariḷāho, rāgajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjati uppādo saṅkhatalakkhaṇaṃ, uppādaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjati vipariṇāmadukkhatā.

    ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਮਨਾਪਿਕੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਹਤਿ। ਤਦੇવ ਅਮਨਾਪਿਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਸੋ, ਦੋਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੋਸਜੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਦੋਸਜਂ ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾ।

    Doso akusalamūlaṃ amanāpikena ārammaṇena samuṭṭhahati. Tadeva amanāpikārammaṇaṃ paṭicca uppajjati dukkhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā, dukkhaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati domanassūpavicāro, domanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjati doso, dosaṃ paṭicca uppajjati byāpādavitakko, byāpādavitakkaṃ paṭicca uppajjati dosajo pariḷāho, dosajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjati ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ, ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjati dukkhadukkhatā.

    ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਠਾਨਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਹਤਿ। ਤਦੇવ ਉਪੇਕ੍ਖਾਠਾਨਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖવੇਦਨੀਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖੂਪવਿਚਾਰੋ, ਉਪੇਕ੍ਖੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮੋਹੋ, ਮੋਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮੋਹਜੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਮੋਹਜਂ ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਯੋ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ, વਯਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾ। ਇਤਿ ਅਯਂ ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ, ਸਬ੍ਬੋ ਸੋ ਤੀਸੁ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਸਮੋਸਰਤੀਤਿ।

    Moho akusalamūlaṃ upekkhāṭhāniyaṃ ārammaṇena samuṭṭhahati. Tadeva upekkhāṭhāniyaṃ ārammaṇaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā, adukkhamasukhaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati upekkhūpavicāro, upekkhūpavicāraṃ paṭicca uppajjati moho, mohaṃ paṭicca uppajjati vihiṃsāvitakko, vihiṃsāvitakkaṃ paṭicca uppajjati mohajo pariḷāho, mohajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjati vayo saṅkhatalakkhaṇaṃ, vayaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjati saṅkhāradukkhatā. Iti ayaṃ tīhi ākārehi kilesānaṃ niddeso. Yo koci akusalapakkho, sabbo so tīsu akusalamūlesu samosaratīti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ? ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਲੋਭੋ, ਅਦੋਸੋ, ਅਮੋਹੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਤਮਯੀ, ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ, ਭਾવਨਾਮਯੀ। ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰੋ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ , ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ। ਤੀਣਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਤਯੋ વਿਤਕ੍ਕਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ, ਅવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ। ਤੀਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਤਯੋ ਉਪવਿਚਾਰਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੂਪવਿਚਾਰੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੂਪવਿਚਾਰੋ, ਅવਿਹਿਂਸੂਪવਿਚਾਰੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਏਸਨਾ ਕਾਮੇਸਨਾ, ਭવੇਸਨਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਾ। ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ।

    Tattha katamo kusalapakkho? Tīṇi kusalamūlāni alobho, adoso, amoho. Tisso paññā sutamayī, cintāmayī, bhāvanāmayī. Tayo samādhī savitakkasavicāro, avitakkavicāramatto, avitakkaavicāro. Tisso sikkhā adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā , adhipaññāsikkhā. Tīṇi nimittāni samathanimittaṃ, paggahanimittaṃ, upekkhānimittaṃ. Tayo vitakkā nekkhammavitakko, abyāpādavitakko, avihiṃsāvitakko. Tīṇi indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ, aññindriyaṃ, aññātāvindriyaṃ. Tayo upavicārā nekkhammūpavicāro, abyāpādūpavicāro, avihiṃsūpavicāro tisso esanā kāmesanā, bhavesanā, brahmacariyesanā. Tayo khandhā sīlakkhandho, samādhikkhandho, paññākkhandho.

    ਤਤ੍ਥ ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਸੁਤਮਯਿਪਞ੍ਞਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ। ਸੁਤਮਯਿ ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਕਾਮੇਸਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਕਾਮੇਸਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ।

    Tattha alobho kusalamūlaṃ sutamayipaññaṃ paripūreti. Sutamayi paññā paripuṇṇā savitakkasavicāraṃ samādhiṃ paripūreti, savitakkasavicāro samādhi paripuṇṇo adhisīlasikkhaṃ paripūreti, adhisīlasikkhā paripuṇṇā samathanimittaṃ paripūreti, samathanimittaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammavitakkaṃ paripūreti, nekkhammavitakko paripuṇṇo anaññātaññassāmītindriyaṃ paripūreti, anaññātaññassāmītindriyaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammasitūpavicāraṃ paripūreti, nekkhammūpavicāraṃ paripuṇṇo kāmesanaṃ pajahati. Kāmesanappahānaṃ sīlakkhandhaṃ paripūreti.

    ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਿਪਞ੍ਞਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਿਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੂਪવਿਚਾਰੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਭવੇਸਨਂ ਪਜਹਤਿ, ਭવੇਸਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ।

    Adoso kusalamūlaṃ cintāmayipaññaṃ paripūreti, cintāmayipaññā paripuṇṇā avitakkavicāramattaṃ samādhiṃ paripūreti, avitakkavicāramatto samādhi paripuṇṇo adhicittasikkhaṃ paripūreti, adhicittasikkhā paripuṇṇā upekkhānimittaṃ paripūreti, upekkhānimittaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādavitakkaṃ paripūreti, abyāpādavitakko paripuṇṇo aññindriyaṃ paripūreti, aññindriyaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādūpavicāraṃ paripūreti, abyāpādūpavicāro paripuṇṇo bhavesanaṃ pajahati, bhavesanappahānaṃ samādhikkhandhaṃ paripūreti.

    ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਭਾવਨਾਮਯਿਪਞ੍ਞਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਭਾવਨਾਮਯਿਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਅવਿਹਿਂਸੂਪવਿਚਾਰਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਅવਿਹਿਂਸੂਪવਿਚਾਰੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ।

    Amoho kusalamūlaṃ bhāvanāmayipaññaṃ paripūreti, bhāvanāmayipaññā paripuṇṇā avitakkaavicāraṃ samādhiṃ paripūreti, avitakkaavicāro samādhi paripuṇṇo adhipaññāsikkhaṃ paripūreti, adhipaññāsikkhā paripuṇṇā paggahanimittaṃ paripūreti, paggahanimittaṃ paripuṇṇaṃ avihiṃsāvitakkaṃ paripūreti, avihiṃsāvitakko paripuṇṇo aññātāvindriyaṃ paripūreti, aññātāvindriyaṃ paripuṇṇaṃ avihiṃsūpavicāraṃ paripūreti, avihiṃsūpavicāro paripuṇṇo brahmacariyesanaṃ paripūreti, brahmacariyesanā paripuṇṇā paññākkhandhaṃ paripūreti.

    ਇਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕਾ ਚ ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਸ੍ਸ ਦਿਸਾ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੋ ਨਾਮ ਦੁਤਿਯੋ ਨਯੋ।

    Iti ime tayo dhammā akusalapakkhikā kusalapakkhikā ca tikaniddesehi niddiṭṭhā tipukkhalanayassa disā nāma. Tassa pariyosānaṃ tayo vimokkhā appaṇihito suññato animitto, ayaṃ tipukkhalo nāma dutiyo nayo.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਨੇਯ੍ਯੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇਯੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ। ਤੇ વਿਸੇਸੇਨ ਦ੍વੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਚ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ – ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਹਿਰੀਕਞ੍ਚ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਅਸਤਿ ਚ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾਨਿ ਚ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਞ੍ਚ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਚ ਅਹਂਕਾਰੋ ਚ ਮਮਂਕਾਰੋ ਚ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਕੋਸਜ੍ਜਞ੍ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਞ੍ਚ ਅਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ।

    Tattha ye ime tayo puggalā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyoti imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ dve puggalā sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya, sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, dveyeva puggalā dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya, dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, ime cattāro. Te visesena dve honti diṭṭhicarito ca taṇhācarito ca. Ime cattāro hutvā tayo honti, tayo hutvā dve honti. Imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ ayaṃ saṃkileso – avijjā ca taṇhā ca ahirīkañca anottappañca asati ca asampajaññañca nīvaraṇāni ca saṃyojanāni ca ajjhosānañca abhiniveso ca ahaṃkāro ca mamaṃkāro ca assaddhiyañca dovacassatā ca kosajjañca ayonisomanasikāro ca vicikicchā ca avijjā ca asaddhammassavanañca asamāpatti ca.

    ਤਤ੍ਥ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਅਹਿਰੀਕਞ੍ਚ ਅਸਤਿ ਚ ਨੀવਰਣਾਨਿ ਚ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਞ੍ਚ ਅਹਂਕਾਰੋ ਚ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ਕੋਸਜ੍ਜਞ੍ਚ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਚ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਞ੍ਚ, ਅਯਂ ਏਕਾ ਦਿਸਾ।

    Tattha avijjā ca ahirīkañca asati ca nīvaraṇāni ca ajjhosānañca ahaṃkāro ca assaddhiyañca kosajjañca vicikicchā ca asaddhammassavanañca, ayaṃ ekā disā.

    ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਚ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਚ ਮਮਂਕਾਰੋ ਚ ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਅਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ। ਦਸਨ੍ਨਂ ਦੁਕਾਨਂ ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਪਠਮਾ ਦਿਸਾਤਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦਸਨ੍ਨਂ ਦੁਕਾਨਂ ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਕਾਨਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ।

    Taṇhā ca anottappañca asampajaññañca saṃyojanāni ca abhiniveso ca mamaṃkāro ca dovacassatā ca ayonisomanasikāro ca avijjā ca asamāpatti ca, ayaṃ dutiyā disā. Dasannaṃ dukānaṃ dasa padāni paṭhamā disāti kātabbāni. Saṃkhittena atthaṃ ñāpenti paṭipakkhe kaṇhapakkhassa dasannaṃ dukānaṃ dasa padāni dutiyakāni, ayaṃ dutiyā disā.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ? ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ વਿਜ੍ਜਾ ਚ ਚਰਣਞ੍ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਹਿਰੀ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਅਹਂਕਾਰਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਮਮਂਕਾਰਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਚ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਞ੍ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ।

    Tattha katamo kusalapakkho? Samatho ca vipassanā ca vijjā ca caraṇañca sati ca sampajaññañca hirī ca ottappañca ahaṃkārappahānañca mamaṃkārappahānañca sammāvāyāmo ca yonisomanasikāro ca sammāsati ca sammāsamādhi ca paññā ca nibbidā ca samāpatti ca saddhammassavanañca somanassañca dhammānudhammapaṭipatti ca.

    ਦਸਨ੍ਨਂ ਦੁਕਾਨਂ ਸਮਥਾਦੀਨਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਪਠਮਾਨਿ ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਪਠਮਾ ਦਿਸਾ, વਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਦੁਤਿਯਾਨਿ ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਾ ਦਿਸਾ। ਇਤਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਚ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ।

    Dasannaṃ dukānaṃ samathādīni somanassapariyosānāni paṭhamāni dasa padāni paṭhamā disā, vipassanādīni dhammānudhammapaṭipattipariyosānāni dutiyāni dasa padāni dutiyā disā. Iti akusalapakkhe kusalapakkhe ca nandiyāvaṭṭassa nayassa catasso disā.

    ਤਾਸੁ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਸਮਥਾਦੀਹਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਹਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਰਾਗવਿਰਾਗਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਪਹਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਇਮਾ ਦ੍વੇ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਨਯੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ।

    Tāsu kusalapakkhe samathādīhi akusalapakkhe taṇhādayo pahānaṃ gacchanti, tesaṃ pahānā rāgavirāgā cetovimutti, kusalapakkhe vipassanādīhi akusalapakkhe avijjādayo pahānaṃ gacchanti, tesaṃ pahānā avijjāvirāgā paññāvimutti. Iti imā dve vimuttiyo nandiyāvaṭṭanaye pariyosānaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਸਮਥੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ? ਸਮਥੋ ਚ ਅਲੋਭੋ ਚ ਅਦੋਸੋ ਚ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਪਦਾਨਿ ਸਮਥਂ ਭਜਨ੍ਤਿ, વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਅਮੋਹੋ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਜਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਿ ਦ੍વੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਲੋਭੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਪਦਾਨਿ ਤਣ੍ਹਂ ਭਜਨ੍ਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਮੋਹੋ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਦ੍વੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੋ ਚ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੋ ਚ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਨਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਨ੍ਤਿ।

    Tattha taṇhā avijjā samatho vipassanāti cattāri padāni, tesu aṭṭhārasa mūlapadāni samosaranti. Kathaṃ? Samatho ca alobho ca adoso ca asubhasaññā ca dukkhasaññā cāti imāni pañca padāni samathaṃ bhajanti, vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā cāti imāni cattāri padāni vipassanaṃ bhajanti. Evaṃ nava padāni kusalāni dvīsu padesu samosaranti. Taṇhā ca lobho ca doso ca subhasaññā ca sukhasaññā cāti imāni pañca padāni taṇhaṃ bhajanti, avijjā ca moho ca niccasaññā ca attasaññā cāti imāni cattāri padāni avijjaṃ bhajanti. Evaṃ nava padāni akusalāni dvīsu padesu samosaranti. Iti tipukkhalo ca sīhavikkīḷito ca nandiyāvaṭṭanayaṃ anuppavisanti.

    ਕਥਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੇ ਨਯੇ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਨਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਨ੍ਤਿ? વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਅਮੋਹੋ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਅਮੋਹੋ, ਸਮਥੋ ਚ ਅਲੋਭੋ ਚ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਅਲੋਭੋ, ਅਦੋਸੋ ਅਦੋਸੋ ਏવ। ਏવਂ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਿ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਲੋਭੋ ਚ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਲੋਭੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਮੋਹੋ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਦਾਨਿ ਮੋਹੋ, ਦੋਸੋ ਦੋਸੋ ਏવ। ਏવਂ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੇ ਨਯੇ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਨਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਨ੍ਤਿ।

    Kathaṃ tipukkhale naye itare dve nayā anuppavisanti? Vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā cāti imāni cattāri padāni amoho, samatho ca alobho ca asubhasaññā ca dukkhasaññā cāti imāni cattāri padāni alobho, adoso adoso eva. Evaṃ nava padāni kusalāni tīsu padesu samosaranti. Taṇhā ca lobho ca subhasaññā ca sukhasaññā cāti imāni cattāri padāni lobho, avijjā ca moho ca niccasaññā ca attasaññā cāti imāni cattāri padāni moho, doso doso eva. Evaṃ nava padāni akusalāni tīsu padesu samosaranti. Iti tipukkhale naye itare dve nayā anuppavisanti.

    ਕਥਂ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ? ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ। ਲੋਭੋ ਚ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ ਚ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ। ਮੋਹੋ ਚ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸੋ। ਇਤਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਸਮਥੋ ਚ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਚ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਲੋਭੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਚ ਦੁਤਿਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਚ ਤਤਿਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਮੋਹੋ ਚ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਇਤਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਨਿ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯੇ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਨਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਨਯਾਨਂ ਯਾ ਭੂਮਿਯੋ ਗੋਚਰੋ, ਸੋ ਏਕੇਕਂ ਨਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞਾਤੇ ਕੁਸਲੇ વਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਨ੍વੇਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਨ੍વੇਸਿਤ੍વਾ ਸੋ ਨਯੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਮ੍ਹਿ ਨਯੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਯਥਾ ਏਕਮ੍ਹਿ ਨਯੇ ਇਤਰੇਸਂ ਨਯਾਨਂ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਨਯੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਟ੍ਠਾਨਿ।

    Kathaṃ catūsu padesu aṭṭhārasa mūlapadāni samosaranti? Taṇhā ca subhasaññā ca, ayaṃ paṭhamo vipallāso. Lobho ca sukhasaññā ca, ayaṃ dutiyo vipallāso. Avijjā ca niccasaññā ca, ayaṃ tatiyo vipallāso. Moho ca attasaññā ca, ayaṃ catuttho vipallāso. Iti nava padāni akusalāni catūsu padesu samosaranti. Samatho ca asubhasaññā ca paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ, alobho ca dukkhasaññā ca dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ, vipassanā ca aniccasaññā ca tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ, amoho ca anattasaññā ca catutthaṃ satipaṭṭhānaṃ. Iti nava padāni kusalāni catūsu padesu samosaranti. Evaṃ sīhavikkīḷitanaye itare dve nayā anuppavisanti. Tiṇṇañhi nayānaṃ yā bhūmiyo gocaro, so ekekaṃ nayaṃ anuppavisati. Tasmā ekekassa nayassa akusale vā dhamme viññāte kusale vā paṭipakkho anvesitabbo. Paṭipakkhaṃ anvesitvā so nayo niddisitabbo. Tamhi naye niddiṭṭhe yathā ekamhi naye itaresaṃ nayānaṃ mūlapadāni anuppaviṭṭhāni, tato tato nīharitvā niddisitabbāni. Ekekasmiñhi naye aṭṭhārasa mūlapadāni anuppaviṭṭhāni.

    ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞਾਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ વਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਨਯਾਨਂ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਫਲਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਠਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਪਠਮਂ ਫਲਂ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਦਿਸਾਯ ਦੁਤਿਯਂ ਫਲਂ, ਤਤਿਯਾਯ ਦਿਸਾਯ ਤਤਿਯਂ ਫਲਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਾਯ ਦਿਸਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਫਲਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ।

    Tattha ekekasmiṃ dhamme viññāte sabbe dhammā viññātā honti. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ sīhavikkīḷitassa nayassa cattāri phalāni pariyosānaṃ paṭhamāya disāya paṭhamaṃ phalaṃ, dutiyāya disāya dutiyaṃ phalaṃ, tatiyāya disāya tatiyaṃ phalaṃ, catutthāya disāya catutthaṃ phalaṃ pariyosānaṃ.

    ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਤਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਠਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਸੁਞ੍ਞਤੋ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ।

    Tipukkhalassa nayassa tayo vimokkhā pariyosānaṃ paṭhamāya disāya appaṇihito, dutiyāya suññato, tatiyāya animitto vimokkho pariyosānaṃ.

    ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਦ੍વੇ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਠਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਤਣ੍ਹਾવਿਰਾਗਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਦਿਸਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਨਯੇਸੁ ਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਆਲੋਚਨਾ, ਅਯਂ ਦਿਸਾਲੋਚਨੋ ਨਯੋ। ਯਾ ਆਲੋਕੇਤ੍વਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਚ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਜਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਯੋਜਨਾ, ਅਯਂ ਅਙ੍ਕੁਸੋ ਨਯੋਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ।

    Nandiyāvaṭṭassa nayassa dve vimuttiyo pariyosānaṃ paṭhamāya disāya taṇhāvirāgā cetovimutti, dutiyāya disāya avijjāvirāgā paññāvimutti pariyosānaṃ. Imesu tīsu nayesu yā aṭṭhārasannaṃ padānaṃ ālocanā, ayaṃ disālocano nayo. Yā āloketvā kusalapakkhe akusalapakkhe ca ‘‘ayaṃ dhammo imaṃ dhammaṃ bhajatī’’ti jānantena sammā yojanā, ayaṃ aṅkuso nayoti ime pañca nayā.

    ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nayasamuṭṭhānavāravaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ • Nayasamuṭṭhānaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Nayasamuṭṭhānavāravaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ਨਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਿਭਾવਨਾ • Nayasamuṭṭhānavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact