| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi |
७. निब्बानधातुसुत्तं
7. Nibbānadhātusuttaṃ
४४. वुत्तञ्हेतं भगवता, वुत्तमरहताति मे सुतं –
44. Vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘द्वेमा, भिक्खवे, निब्बानधातुयो। कतमे द्वे? सउपादिसेसा च निब्बानधातु, अनुपादिसेसा च निब्बानधातु।
‘‘Dvemā, bhikkhave, nibbānadhātuyo. Katame dve? Saupādisesā ca nibbānadhātu, anupādisesā ca nibbānadhātu.
‘‘कतमा च, भिक्खवे, सउपादिसेसा निब्बानधातु? इध, भिक्खवे, भिक्खु अरहं होति खीणासवो वुसितवा कतकरणीयो ओहितभारो अनुप्पत्तसदत्थो परिक्खीणभवसंयोजनो सम्मदञ्ञा विमुत्तो। तस्स तिट्ठन्तेव पञ्चिन्द्रियानि येसं अविघातत्ता 1 मनापामनापं पच्चनुभोति, सुखदुक्खं पटिसंवेदेति । तस्स यो रागक्खयो, दोसक्खयो, मोहक्खयो – अयं वुच्चति, भिक्खवे, सउपादिसेसा निब्बानधातु।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, saupādisesā nibbānadhātu? Idha, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto. Tassa tiṭṭhanteva pañcindriyāni yesaṃ avighātattā 2 manāpāmanāpaṃ paccanubhoti, sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedeti . Tassa yo rāgakkhayo, dosakkhayo, mohakkhayo – ayaṃ vuccati, bhikkhave, saupādisesā nibbānadhātu.
‘‘कतमा च, भिक्खवे, अनुपादिसेसा निब्बानधातु? इध, भिक्खवे, भिक्खु अरहं होति खीणासवो वुसितवा कतकरणीयो ओहितभारो अनुप्पत्तसदत्थो परिक्खीणभवसंयोजनो सम्मदञ्ञा विमुत्तो। तस्स इधेव, भिक्खवे, सब्बवेदयितानि अनभिनन्दितानि सीति भविस्सन्ति 3। अयं वुच्चति, भिक्खवे, अनुपादिसेसा निब्बानधातु। इमा खो, भिक्खवे, द्वे निब्बानधातुयो’’ति। एतमत्थं भगवा अवोच। तत्थेतं इति वुच्चति –
‘‘Katamā ca, bhikkhave, anupādisesā nibbānadhātu? Idha, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto. Tassa idheva, bhikkhave, sabbavedayitāni anabhinanditāni sīti bhavissanti 4. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, anupādisesā nibbānadhātu. Imā kho, bhikkhave, dve nibbānadhātuyo’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘दुवे इमा चक्खुमता पकासिता, निब्बानधातू अनिस्सितेन तादिना।
‘‘Duve imā cakkhumatā pakāsitā, nibbānadhātū anissitena tādinā;
एका हि धातु इध दिट्ठधम्मिका, सउपादिसेसा भवनेत्तिसङ्खया।
Ekā hi dhātu idha diṭṭhadhammikā, saupādisesā bhavanettisaṅkhayā;
अनुपादिसेसा पन सम्परायिका, यम्हि निरुज्झन्ति भवानि सब्बसो॥
Anupādisesā pana samparāyikā, yamhi nirujjhanti bhavāni sabbaso.
‘‘ये एतदञ्ञाय पदं असङ्खतं, विमुत्तचित्ता भवनेत्तिसङ्खया।
‘‘Ye etadaññāya padaṃ asaṅkhataṃ, vimuttacittā bhavanettisaṅkhayā;
ते धम्मसाराधिगमा खये रता, पहंसु ते सब्बभवानि तादिनो’’ति॥
Te dhammasārādhigamā khaye ratā, pahaṃsu te sabbabhavāni tādino’’ti.
अयम्पि अत्थो वुत्तो भगवता, इति मे सुतन्ति। सत्तमं।
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā / ७. निब्बानधातुसुत्तवण्णना • 7. Nibbānadhātusuttavaṇṇanā
