Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā

    കാമാവചരകുസലം

    Kāmāvacarakusalaṃ

    നിദ്ദേസവാരകഥാവണ്ണനാ

    Niddesavārakathāvaṇṇanā

    . സന്തേതി സഭാവതോ വിജ്ജമാനേ. ഫസ്സസ്സ വിസയവിസയീനം സന്നിപതനാകാരേന ഗഹേതബ്ബത്താ ഫുസനം വിസയേ ചിത്തസ്സ സന്നിപതനം വുത്തം. ‘‘ചിന്തനട്ഠേന ചിത്തം, മനനട്ഠേന മനോ’’തിആദിനാ ചിത്താദിസദ്ദാ ചിന്തനാദിബ്യാപാരമുഖേന അത്തനോ അത്ഥം വിഭാവേന്തീതി ആഹ ‘‘ചിത്തം മനോതിആദീസു വിയ കിച്ചവിസേസം അനപേക്ഖിത്വാ’’തി. യഥാ ലോകേ വികതമേവ വേകതം, വിസയോ ഏവ വേസയന്തി വുച്ചതി, ഏവം മനോ ഏവ മാനസന്തി സദ്ദമത്തവിസേസോ. നീലാദി-സദ്ദാ വിയ വത്ഥാദീസു ചിത്തേസു പരിസുദ്ധഭാവനിബന്ധനാ പണ്ഡരസദ്ദസ്സ പവത്തീതി തസ്സ ഗുണവിസേസാപേക്ഖതാ വുത്താ. യഥാ കായികം സാതന്തി ഏത്ഥ കായപ്പസാദനിസ്സിതന്തി അത്ഥോ, ഏവം ചേതസികം സാതന്തി ഏത്ഥ ചേതോനിസ്സിതം സാതന്തി നിസ്സയവിസേസാപേക്ഖതാ വുത്താ. ഏകക്ഖണികാ നാനാക്ഖണികാ ച ചിത്തസ്സ ഠിതി നാമ, തസ്സ അവത്ഥാവിസേസോതി അവത്ഥാവിസേസാപേക്ഖോ ചിത്തസ്സ ഠിതീതി ഏവംപകാരോ നിദ്ദേസോ. ‘‘ന ലുബ്ഭതീ’’തി വുത്തസ്സ ചിത്തസ്സ, പുഗ്ഗലസ്സ വാ പവത്തിആകാരഭാവേന അലുബ്ഭനാതി അലോഭോ വുത്തോതി അഞ്ഞസ്സ കിരിയാഭാവവിസേസാപേക്ഖോ അലുബ്ഭനാതി നിദ്ദേസോ. വുത്തനയേനേവ അലുബ്ഭിതസ്സ ഭാവോ അലുബ്ഭിതത്തന്തി അയം നിദ്ദേസോ അഞ്ഞസ്സ ഭാവഭൂതതാവിസേസാപേക്ഖോ വുത്തോ. കത്തുകരണഭാവാദയോ സഭാവധമ്മാനം അജ്ഝാരോപനവസേനേവ സിജ്ഝന്തി , ഭാവനിദ്ദേസോ പന അജ്ഝാരോപനാനപേക്ഖോ, തതോയേവ ച വിസേസന്തരവിനിമുത്തോ വിനിവത്തോ വിസേസതോ നിജ്ജീവഭാവഗിഭാവതോ സഭാവനിദ്ദേസോ നാമ ഹോതീതി ഫസ്സോതി ഇദം ഫുസനട്ഠേന ‘‘ധമ്മമത്തദീപനം സഭാവപദ’’ന്തി വുത്തം. ആരമ്മണം ഫുസന്തസ്സ ചിത്തസ്സ പവത്തിആകാരോ ഫുസനബ്യാപാരോ ഹോതീതി ‘‘ഫുസനകിരിയാ ഫുസനാകാരോ’’തി വുത്തം. സമ്ഫുസനാതി സം-സദ്ദോ ‘‘സമുദയോ’’തിആദീസു വിയ സമാഗമത്ഥദീപകോതി ആഹ ‘‘സമാഗമഫുസനാ’’തി. ‘‘ഫുസാമി നേക്ഖമ്മസുഖ’’ന്തിആദീസു (ധ॰ പ॰ ൨൭൨) പടിലാഭോപി ഫുസനാ സമ്ഫുസനാതി ച വുച്ചതീതി ആഹ ‘‘ന പടിലാഭസമ്ഫുസനാ’’തി.

    2. Santeti sabhāvato vijjamāne. Phassassa visayavisayīnaṃ sannipatanākārena gahetabbattā phusanaṃ visaye cittassa sannipatanaṃ vuttaṃ. ‘‘Cintanaṭṭhena cittaṃ, mananaṭṭhena mano’’tiādinā cittādisaddā cintanādibyāpāramukhena attano atthaṃ vibhāventīti āha ‘‘cittaṃ manotiādīsu viya kiccavisesaṃ anapekkhitvā’’ti. Yathā loke vikatameva vekataṃ, visayo eva vesayanti vuccati, evaṃ mano eva mānasanti saddamattaviseso. Nīlādi-saddā viya vatthādīsu cittesu parisuddhabhāvanibandhanā paṇḍarasaddassa pavattīti tassa guṇavisesāpekkhatā vuttā. Yathā kāyikaṃ sātanti ettha kāyappasādanissitanti attho, evaṃ cetasikaṃ sātanti ettha cetonissitaṃ sātanti nissayavisesāpekkhatā vuttā. Ekakkhaṇikā nānākkhaṇikā ca cittassa ṭhiti nāma, tassa avatthāvisesoti avatthāvisesāpekkho cittassa ṭhitīti evaṃpakāro niddeso. ‘‘Na lubbhatī’’ti vuttassa cittassa, puggalassa vā pavattiākārabhāvena alubbhanāti alobho vuttoti aññassa kiriyābhāvavisesāpekkho alubbhanāti niddeso. Vuttanayeneva alubbhitassa bhāvo alubbhitattanti ayaṃ niddeso aññassa bhāvabhūtatāvisesāpekkho vutto. Kattukaraṇabhāvādayo sabhāvadhammānaṃ ajjhāropanavaseneva sijjhanti , bhāvaniddeso pana ajjhāropanānapekkho, tatoyeva ca visesantaravinimutto vinivatto visesato nijjīvabhāvagibhāvato sabhāvaniddeso nāma hotīti phassoti idaṃ phusanaṭṭhena ‘‘dhammamattadīpanaṃ sabhāvapada’’nti vuttaṃ. Ārammaṇaṃ phusantassa cittassa pavattiākāro phusanabyāpāro hotīti ‘‘phusanakiriyā phusanākāro’’ti vuttaṃ. Samphusanāti saṃ-saddo ‘‘samudayo’’tiādīsu viya samāgamatthadīpakoti āha ‘‘samāgamaphusanā’’ti. ‘‘Phusāmi nekkhammasukha’’ntiādīsu (dha. pa. 272) paṭilābhopi phusanā samphusanāti ca vuccatīti āha ‘‘na paṭilābhasamphusanā’’ti.

    അപരേന വേവചനേന. ബഹുസ്സുതഭാവസമ്പാദികായ പഞ്ഞായ പണ്ഡിച്ചപരിയായോ. സിപ്പായതനാദീസു ദക്ഖതാഭൂതായ കോസല്ലപരിയായോ, യത്ഥ കത്ഥചി തിക്ഖസുഖുമായ നേപുഞ്ഞപരിയായോ, സമ്മാ ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തിയാ വേഭബ്യാപരിയായോതി ഏവമാദിനാ തേസു തേസു പഞ്ഞാവിസേസേസു തേ തേ പരിയായവിസേസാ വിസേസേന പവത്താതി തേസം പഞ്ഞാവിസേസാനം നാനാകാലേ ലബ്ഭമാനതാ വുത്താ, ഇതരേപി അനുഗതാ ഹോന്തി യേഭുയ്യേനാതി അധിപ്പായോ. അത്ഥനാനത്തേന പഞ്ഞാദിഅത്ഥവിസേസേന. കോധോ കുജ്ഝനാ കുജ്ഝിതത്തന്തി ഏവംപകാരാ നിദ്ദേസാ സഭാവാകാരഭാവദീപനവസേന ബ്യഞ്ജനവസേനേവ വിഭാഗവചനം. പണ്ഡിച്ചന്തിആദയോ പഞ്ഞാവിസേസനിബന്ധനത്താ അത്ഥവസേന വിഭാഗവചനന്തി ഇമമത്ഥമാഹ ‘‘അഥ വാ’’തിആദിനാ. ഏവമാകാരോ പനാതി പുരിമാകാരതോ വിസേസോ അത്ഥതോ വിഭത്തിഗമനസ്സ കാരണം വുത്തം.

    Aparena vevacanena. Bahussutabhāvasampādikāya paññāya paṇḍiccapariyāyo. Sippāyatanādīsu dakkhatābhūtāya kosallapariyāyo, yattha katthaci tikkhasukhumāya nepuññapariyāyo, sammā dhamme paññapentiyā vebhabyāpariyāyoti evamādinā tesu tesu paññāvisesesu te te pariyāyavisesā visesena pavattāti tesaṃ paññāvisesānaṃ nānākāle labbhamānatā vuttā, itarepi anugatā honti yebhuyyenāti adhippāyo. Atthanānattena paññādiatthavisesena. Kodho kujjhanā kujjhitattanti evaṃpakārā niddesā sabhāvākārabhāvadīpanavasena byañjanavaseneva vibhāgavacanaṃ. Paṇḍiccantiādayo paññāvisesanibandhanattā atthavasena vibhāgavacananti imamatthamāha ‘‘atha vā’’tiādinā. Evamākāro panāti purimākārato viseso atthato vibhattigamanassa kāraṇaṃ vuttaṃ.

    പടിക്ഖിപനം പടിസേധനം പടിക്ഖേപോ, തസ്സ നാനത്തം വിസേസോ പടിക്ഖേപനാനത്തം, സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിക്ഖേപോ സദ്ധമ്മഗരുതാപടിക്ഖേപോ, തേന സദ്ധമ്മഗരുതാപടിക്ഖേപേന നാനത്തം സദ്ധമ്മഗരുതാപടിക്ഖേപനാനത്തം. തം സദ്ധമ്മഗരുതാപടിക്ഖേപനാനത്തം പന കോധഗരുതാദിഭേദഭിന്നന്തി ‘‘കോധഗരുതാദിവിസിട്ഠേനാ’’തി വുത്തം. കോധാദീഹി വിസിട്ഠോ ഭിന്നോ സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിക്ഖേപോ പടിസേധനം കോധാദിവിസിട്ഠപടിക്ഖേപോ. കോധഗരുതാദിയേവ, തസ്സ നാനത്തേന സദ്ധമ്മഗരുതാപടിപക്ഖനാനത്തേനാതി കോധഗരുതാ സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിപക്ഖോ. മക്ഖലാഭസക്കാരഗരുതാ സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിപക്ഖോതി സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിപക്ഖഭാവവിസേസേന അസദ്ധമ്മഗരുതാ തബ്ഭാവേന ഏകീഭൂതാപി നാനത്തം ഗതാ. യസ്മാ പന കോധോ അത്ഥതോ ദോസോയേവ. മക്ഖോ ദോസപ്പധാനാ പരഗുണവിദ്ധംസനാകാരപ്പവത്താ അകുസലാ ഖന്ധാ. തഗ്ഗരുതാ ച തേസം സാദരഅഭിസങ്ഖരണവസേന പവത്തനമേവ. ലാഭഗരുതാ ചതുന്നം പച്ചയാനം സക്കാരഗരുതാ, തേസംയേവ സുസങ്ഖതാനം ലദ്ധകാമതാ. തദുഭയേസു ച ആദരകിരിയാ തഥാപവത്താ ഇച്ഛായേവ, തസ്മാ ‘‘സദ്ധമ്മഗരുതാപടിപക്ഖനാനത്തേന അസദ്ധമ്മാ നാനത്തം ഗതാ’’തി വുത്തം. തഥാ ഹി ചത്താരോ അസദ്ധമ്മാ ഇച്ചേവ ഉദ്ദിട്ഠാ. അസദ്ധമ്മഗരുതാതി ഏത്ഥ ച പുരിമസ്മിം വികപ്പേ ‘‘ന സദ്ധമ്മഗരുതാ’’തി സദ്ധമ്മഗരുതാ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. ദുതിയസ്മിം സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിപക്ഖോതി സദ്ധമ്മഗരുതാ ഏവ വാ പടിപക്ഖോ, തസ്സ നാനത്തേന സദ്ധമ്മഗരുതാപടിപക്ഖനാനത്തേനാതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. കോധമക്ഖഗരുതാനഞ്ഹി സദ്ധമ്മവിസേസാ പവത്തിഭേദഭിന്നാ മേത്താ പടിപക്ഖോ. ലാഭസക്കാരഗരുതാനം അപ്പിച്ഛതാ സന്തോസാ. തേന കോധഗരുതാ ന സദ്ധമ്മഗരുതാതി കോധഗരുതാ കായചി സദ്ധമ്മഗരുതായ പടിപക്ഖോതി അയമത്ഥോ വുത്തോ ഹോതി. തഥാ മക്ഖഗരുതാദീസുപി. ഏവഞ്ച കത്വാ ‘‘ചത്താരോ സദ്ധമ്മാ സദ്ധമ്മഗരുതാ ന കോധഗരുതാ…പേ॰… സദ്ധമ്മഗരുതാ ന സക്കാരഗരുതാ’’തി (അ॰ നി॰ ൪.൪൪) ആഗതതന്തിപി സമത്ഥിതാ ഭവതി. ലോഭോ ന ഹോതീതി അലോഭോ ലുബ്ഭനാ ന ഹോതീതി അലുബ്ഭനാതി ഏവമാദികോ അലോഭോതിആദീനം ലോഭാദിവിസിട്ഠോ പടിക്ഖേപോ ‘‘ഫസ്സോ ഫുസനാ’’തിആദികേഹി വിസദിസഭാവതോ ‘‘ഫസ്സാദീഹി നാനത്ത’’ന്തി വുത്തോ. ഫസ്സാദീഹീതി ചേത്ഥ അലുബ്ഭനാദയോപി ആദി-സദ്ദേന സങ്ഗഹിതാതി ദട്ഠബ്ബം. ലോഭാദിപടിപക്ഖേനാതി ‘‘ലോഭപടിപക്ഖോ അലോഭോ’’തിആദിനാ യോജേതബ്ബം. സേസം പുരിമസദിസമേവ. അലോഭാദോസാമോഹാനം വിധുരതായ പടിപക്ഖഭാവേന ച ലബ്ഭമാനോ അഞ്ഞമഞ്ഞവിസദിസോ ലോഭാദിവിസിട്ഠപടിക്ഖേപഭാവേന ലോഭാദിപടിപക്ഖഭാവേന ച വിഞ്ഞായതീതി ആഹ ‘‘അലോഭാ…പേ॰… യോജേതബ്ബ’’ന്തി. ബഹൂഹി പകാരേഹി ദീപേതബ്ബത്ഥതാ മഹത്ഥതാ. ആദരവസേന സോതൂനം.

    Paṭikkhipanaṃ paṭisedhanaṃ paṭikkhepo, tassa nānattaṃ viseso paṭikkhepanānattaṃ, saddhammagarutāya paṭikkhepo saddhammagarutāpaṭikkhepo, tena saddhammagarutāpaṭikkhepena nānattaṃ saddhammagarutāpaṭikkhepanānattaṃ. Taṃ saddhammagarutāpaṭikkhepanānattaṃ pana kodhagarutādibhedabhinnanti ‘‘kodhagarutādivisiṭṭhenā’’ti vuttaṃ. Kodhādīhi visiṭṭho bhinno saddhammagarutāya paṭikkhepo paṭisedhanaṃ kodhādivisiṭṭhapaṭikkhepo. Kodhagarutādiyeva, tassa nānattena saddhammagarutāpaṭipakkhanānattenāti kodhagarutā saddhammagarutāya paṭipakkho. Makkhalābhasakkāragarutā saddhammagarutāya paṭipakkhoti saddhammagarutāya paṭipakkhabhāvavisesena asaddhammagarutā tabbhāvena ekībhūtāpi nānattaṃ gatā. Yasmā pana kodho atthato dosoyeva. Makkho dosappadhānā paraguṇaviddhaṃsanākārappavattā akusalā khandhā. Taggarutā ca tesaṃ sādaraabhisaṅkharaṇavasena pavattanameva. Lābhagarutā catunnaṃ paccayānaṃ sakkāragarutā, tesaṃyeva susaṅkhatānaṃ laddhakāmatā. Tadubhayesu ca ādarakiriyā tathāpavattā icchāyeva, tasmā ‘‘saddhammagarutāpaṭipakkhanānattena asaddhammā nānattaṃ gatā’’ti vuttaṃ. Tathā hi cattāro asaddhammā icceva uddiṭṭhā. Asaddhammagarutāti ettha ca purimasmiṃ vikappe ‘‘na saddhammagarutā’’ti saddhammagarutā na hotīti attho. Dutiyasmiṃ saddhammagarutāya paṭipakkhoti saddhammagarutā eva vā paṭipakkho, tassa nānattena saddhammagarutāpaṭipakkhanānattenāti evamettha attho daṭṭhabbo. Kodhamakkhagarutānañhi saddhammavisesā pavattibhedabhinnā mettā paṭipakkho. Lābhasakkāragarutānaṃ appicchatā santosā. Tena kodhagarutā na saddhammagarutāti kodhagarutā kāyaci saddhammagarutāya paṭipakkhoti ayamattho vutto hoti. Tathā makkhagarutādīsupi. Evañca katvā ‘‘cattāro saddhammā saddhammagarutā na kodhagarutā…pe… saddhammagarutā na sakkāragarutā’’ti (a. ni. 4.44) āgatatantipi samatthitā bhavati. Lobho na hotīti alobho lubbhanā na hotīti alubbhanāti evamādiko alobhotiādīnaṃ lobhādivisiṭṭho paṭikkhepo ‘‘phasso phusanā’’tiādikehi visadisabhāvato ‘‘phassādīhi nānatta’’nti vutto. Phassādīhīti cettha alubbhanādayopi ādi-saddena saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Lobhādipaṭipakkhenāti ‘‘lobhapaṭipakkho alobho’’tiādinā yojetabbaṃ. Sesaṃ purimasadisameva. Alobhādosāmohānaṃ vidhuratāya paṭipakkhabhāvena ca labbhamāno aññamaññavisadiso lobhādivisiṭṭhapaṭikkhepabhāvena lobhādipaṭipakkhabhāvena ca viññāyatīti āha ‘‘alobhā…pe… yojetabba’’nti. Bahūhi pakārehi dīpetabbatthatā mahatthatā. Ādaravasena sotūnaṃ.

    . യദിപി ഏകസ്മിം ഖണേ ഏകംയേവ ആരമ്മണം ഹോതി, ഛസുപി പന ആരമ്മണേസു ഉപ്പത്തിരഹത്താ ‘‘തേഹി വാ’’തിആദി വുത്തം. തസ്സാതി സാതസ്സ സുഖസ്സ. ജാതാതി ഏതസ്സ അത്ഥം ദസ്സേതും ‘‘കാരണഭാവേന ഫസ്സത്ഥം പവത്താ’’തി വുത്തം. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ ചേതസികസാതസങ്ഖാതാ സോമനസ്സവേദനാ സഹേവ ഉപ്പജ്ജതി, ഏവം തദനുരൂപഫസ്സസഹിതാ ഹുത്വാ പവത്താ തജ്ജാതി വുത്താ. സാദയതീതി അധിഗമാസീസായ അനഞ്ഞനിന്നം കരോതി.

    3. Yadipi ekasmiṃ khaṇe ekaṃyeva ārammaṇaṃ hoti, chasupi pana ārammaṇesu uppattirahattā ‘‘tehi vā’’tiādi vuttaṃ. Tassāti sātassa sukhassa. Jātāti etassa atthaṃ dassetuṃ ‘‘kāraṇabhāvena phassatthaṃ pavattā’’ti vuttaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā cetasikasātasaṅkhātā somanassavedanā saheva uppajjati, evaṃ tadanurūpaphassasahitā hutvā pavattā tajjāti vuttā. Sādayatīti adhigamāsīsāya anaññaninnaṃ karoti.

    . ന തസ്സാ തജ്ജതാതി തസ്സാ മനോവിഞ്ഞാണധാതുയാ തസ്സാരുപ്പാ ‘‘തസ്സ ജാതാ’’തി വാ ഉഭയഥാപി തജ്ജതാ ന യുജ്ജതി. യദിപി ഫസ്സോ വിഞ്ഞാണസ്സ വിസേസപച്ചയോ ന ഹോതി, തഥാപി സോ തസ്സ പച്ചയോ ഹോതിയേവാതി തസ്സ തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതുസമ്ഫസ്സജതാ വത്തബ്ബാതി ചോദനം സന്ധായാഹ ‘‘ന ച തദേവാ’’തിആദി. തേഹി ആരമ്മണേഹി ജാതാ തജ്ജാതി ഇമിനാപി അത്ഥേന തജ്ജാ മനോവിഞ്ഞാണധാതുസമ്ഫസ്സജാതി വത്തും ന സക്കാ. വിഞ്ഞാണസ്സ പന തജ്ജതാപഞ്ഞത്തി ലബ്ഭതേവ. തഥാ ഹി ‘‘കിം വാ ഏതേനാ’’തിആദിനാ ഫസ്സാദീനം തഥാ ദേസേതബ്ബതം ആഹ.

    5. Na tassā tajjatāti tassā manoviññāṇadhātuyā tassāruppā ‘‘tassa jātā’’ti vā ubhayathāpi tajjatā na yujjati. Yadipi phasso viññāṇassa visesapaccayo na hoti, tathāpi so tassa paccayo hotiyevāti tassa tajjāmanoviññāṇadhātusamphassajatā vattabbāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘na ca tadevā’’tiādi. Tehi ārammaṇehi jātā tajjāti imināpi atthena tajjā manoviññāṇadhātusamphassajāti vattuṃ na sakkā. Viññāṇassa pana tajjatāpaññatti labbhateva. Tathā hi ‘‘kiṃ vā etenā’’tiādinā phassādīnaṃ tathā desetabbataṃ āha.

    . ചിത്തസ്സ ആരമ്മണേ ആനയനാകാരപ്പവത്തോ വിതക്കോ അത്ഥതോ ആരമ്മണം തത്ഥ ആകഡ്ഢന്തോ വിയ ഹോതീതി ‘‘ആരമ്മണസ്സ ആകഡ്ഢനം വിതക്കന’’ന്തി വുത്തം.

    7. Cittassa ārammaṇe ānayanākārappavatto vitakko atthato ārammaṇaṃ tattha ākaḍḍhanto viya hotīti ‘‘ārammaṇassa ākaḍḍhanaṃ vitakkana’’nti vuttaṃ.

    . ആരമ്മണസ്സ അനുമജ്ജനാകാരപ്പവത്തോ വിചാരോ തത്ഥ പരിബ്ഭമന്തോ വിയ സമന്തതോ ചരന്തോ വിയ ച ഹോതീതി ‘‘സമന്തതോ ചരണം വിചരണ’’ന്തി വുത്തം.

    8. Ārammaṇassa anumajjanākārappavatto vicāro tattha paribbhamanto viya samantato caranto viya ca hotīti ‘‘samantato caraṇaṃ vicaraṇa’’nti vuttaṃ.

    ൧൧. തഥാ അവട്ഠാനമത്തഭാവതോതി പാണവധാദിസാധനഅവട്ഠാനമത്തഭാവതോ, ന ബലവഭാവതോതി അധിപ്പായോ.

    11. Tathā avaṭṭhānamattabhāvatoti pāṇavadhādisādhanaavaṭṭhānamattabhāvato, na balavabhāvatoti adhippāyo.

    ൧൪. യേന ധമ്മേന ചിത്തേ ആരമ്മണം ഉപതിട്ഠതി ജോതതി ച, സോ ധമ്മോ ഉപട്ഠാനം ജോതനന്തി ച വുത്തോതി ആഹ ‘‘ഉപട്ഠാനം ജോതനഞ്ച സതിയേവാ’’തി.

    14. Yena dhammena citte ārammaṇaṃ upatiṭṭhati jotati ca, so dhammo upaṭṭhānaṃ jotananti ca vuttoti āha ‘‘upaṭṭhānaṃ jotanañca satiyevā’’ti.

    ൧൬. സണ്ഹട്ഠേനാതി സുഖുമട്ഠേന.

    16. Saṇhaṭṭhenāti sukhumaṭṭhena.

    ൩൦. ഭാവോതി ഹിരിയനം വദതി.

    30. Bhāvoti hiriyanaṃ vadati.

    ൩൩. ബ്യാപാദേതബ്ബോതി അബ്യാപജ്ജ-സദ്ദസ്സ കമ്മത്ഥതം ആഹ.

    33. Nabyāpādetabboti abyāpajja-saddassa kammatthataṃ āha.

    ൪൨-൪൩. യദി അനവജ്ജധമ്മാനം സീഘസീഘപരിവത്തനസമത്ഥതാ ലഹുതാ, സാവജ്ജധമ്മാനം കഥന്തി ആഹ ‘‘അവിജ്ജാനീവരണാന’’ന്തിആദി. തേസം ഭാവോ ഗരുതാതി ഏതേന സതിപി സബ്ബേസം അരൂപധമ്മാനം സമാനഖണത്തേ മോഹസമ്പയുത്താനം സാതിസയോ ദന്ധോ പവത്തിആകാരോതി ദസ്സേതി. സോ പന തേസം ദന്ധാകാരോ സന്താനേ പാകടോ ഹോതി.

    42-43. Yadi anavajjadhammānaṃ sīghasīghaparivattanasamatthatā lahutā, sāvajjadhammānaṃ kathanti āha ‘‘avijjānīvaraṇāna’’ntiādi. Tesaṃ bhāvogarutāti etena satipi sabbesaṃ arūpadhammānaṃ samānakhaṇatte mohasampayuttānaṃ sātisayo dandho pavattiākāroti dasseti. So pana tesaṃ dandhākāro santāne pākaṭo hoti.

    ൪൪-൪൫. അപ്പടിഘാതോ അവിലോമനം.

    44-45. Appaṭighāto avilomanaṃ.

    ൪൬-൪൭. കിലിന്നന്തി അവസ്സുതം.

    46-47. Kilinnanti avassutaṃ.

    ൫൦-൫൧. പച്ചോസക്കനം മായാ യാ അച്ചസരാതിപി വുച്ചതി. അരുമക്ഖനം വണാലേപനം. വേളു ഏവ ദാതബ്ബഭാവേന പരിഗ്ഗഹിതോ വേളുദാനം നാമ.

    50-51. Paccosakkanaṃ māyā yā accasarātipi vuccati. Arumakkhanaṃ vaṇālepanaṃ. Veḷu eva dātabbabhāvena pariggahito veḷudānaṃ nāma.

    നിദ്ദേസവാരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Niddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / കാമാവചരകുസലം • Kāmāvacarakusalaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / കാമാവചരകുസലം നിദ്ദേസവാരകഥാ • Kāmāvacarakusalaṃ niddesavārakathā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / നിദ്ദേസവാരകഥാവണ്ണനാ • Niddesavārakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact