Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / નેત્તિપ્પકરણપાળિ • Nettippakaraṇapāḷi |
૩. નિદ્દેસવારો
3. Niddesavāro
૪. તત્થ સઙ્ખેપતો નેત્તિ કિત્તિતા.
4. Tattha saṅkhepato netti kittitā.
હારસઙ્ખેપો
Hārasaṅkhepo
૧.
1.
અસ્સાદાદીનવતા , નિસ્સરણમ્પિ ચ ફલં ઉપાયો ચ;
Assādādīnavatā , nissaraṇampi ca phalaṃ upāyo ca;
આણત્તી ચ ભગવતો, યોગીનં દેસનાહારો.
Āṇattī ca bhagavato, yogīnaṃ desanāhāro.
૨.
2.
યં પુચ્છિતઞ્ચ વિસ્સજ્જિતઞ્ચ, સુત્તસ્સ યા ચ અનુગીતિ;
Yaṃ pucchitañca vissajjitañca, suttassa yā ca anugīti;
સુત્તસ્સ યો પવિચયો, હારો વિચયોતિ નિદ્દિટ્ઠો.
Suttassa yo pavicayo, hāro vicayoti niddiṭṭho.
૩.
3.
સબ્બેસં હારાનં, યા ભૂમી યો ચ ગોચરો તેસં;
Sabbesaṃ hārānaṃ, yā bhūmī yo ca gocaro tesaṃ;
યુત્તાયુત્તપરિક્ખા, હારો યુત્તીતિ નિદ્દિટ્ઠો.
Yuttāyuttaparikkhā, hāro yuttīti niddiṭṭho.
૪.
4.
ધમ્મં દેસેતિ જિનો, તસ્સ ચ ધમ્મસ્સ યં પદટ્ઠાનં;
Dhammaṃ deseti jino, tassa ca dhammassa yaṃ padaṭṭhānaṃ;
ઇતિ યાવ સબ્બધમ્મા, એસો હારો પદટ્ઠાનો.
Iti yāva sabbadhammā, eso hāro padaṭṭhāno.
૫.
5.
વુત્તમ્હિ એકધમ્મે, યે ધમ્મા એકલક્ખણા કેચિ;
Vuttamhi ekadhamme, ye dhammā ekalakkhaṇā keci;
વુત્તા ભવન્તિ સબ્બે, સો હારો લક્ખણો નામ.
Vuttā bhavanti sabbe, so hāro lakkhaṇo nāma.
૬.
6.
નેરુત્તમધિપ્પાયો, બ્યઞ્જનમથ દેસનાનિદાનઞ્ચ;
Neruttamadhippāyo, byañjanamatha desanānidānañca;
પુબ્બાપરાનુસન્ધી, એસો હારો ચતુબ્યૂહો.
Pubbāparānusandhī, eso hāro catubyūho.
૭.
7.
એકમ્હિ પદટ્ઠાને, પરિયેસતિ સેસકં પદટ્ઠાનં;
Ekamhi padaṭṭhāne, pariyesati sesakaṃ padaṭṭhānaṃ;
આવટ્ટતિ પટિપક્ખે, આવટ્ટો નામ સો હારો.
Āvaṭṭati paṭipakkhe, āvaṭṭo nāma so hāro.
૮.
8.
ધમ્મઞ્ચ પદટ્ઠાનં, ભૂમિઞ્ચ વિભજ્જતે અયં હારો;
Dhammañca padaṭṭhānaṃ, bhūmiñca vibhajjate ayaṃ hāro;
સાધારણે અસાધારણે ચ નેય્યો વિભત્તીતિ.
Sādhāraṇe asādhāraṇe ca neyyo vibhattīti.
૯.
9.
કુસલાકુસલે ધમ્મે, નિદ્દિટ્ઠે ભાવિતે પહીને ચ;
Kusalākusale dhamme, niddiṭṭhe bhāvite pahīne ca;
પરિવત્તતિ પટિપક્ખે, હારો પરિવત્તનો નામ.
Parivattati paṭipakkhe, hāro parivattano nāma.
૧૦.
10.
વેવચનાનિ બહૂનિ તુ, સુત્તે વુત્તાનિ એકધમ્મસ્સ;
Vevacanāni bahūni tu, sutte vuttāni ekadhammassa;
યો જાનાતિ સુત્તવિદૂ, વેવચનો નામ સો હારો.
Yo jānāti suttavidū, vevacano nāma so hāro.
૧૧.
11.
એકં ભગવા ધમ્મં, પઞ્ઞત્તીહિ વિવિધાહિ દેસેતિ;
Ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paññattīhi vividhāhi deseti;
સો આકારો ઞેય્યો, પઞ્ઞત્તી નામ હારોતિ.
So ākāro ñeyyo, paññattī nāma hāroti.
૧૨.
12.
યો ચ પટિચ્ચુપ્પાદો, ઇન્દ્રિયખન્ધા ચ ધાતુ આયતના;
Yo ca paṭiccuppādo, indriyakhandhā ca dhātu āyatanā;
એતેહિ ઓતરતિ યો, ઓતરણો નામ સો હારો.
Etehi otarati yo, otaraṇo nāma so hāro.
૧૩.
13.
વિસ્સજ્જિતમ્હિ પઞ્હે, ગાથાયં પુચ્છિતાયમારબ્ભ;
Vissajjitamhi pañhe, gāthāyaṃ pucchitāyamārabbha;
સુદ્ધાસુદ્ધપરિક્ખા, હારો સો સોધનો નામ.
Suddhāsuddhaparikkhā, hāro so sodhano nāma.
૧૪.
14.
એકત્તતાય ધમ્મા, યેપિ ચ વેમત્તતાય નિદ્દિટ્ઠા;
Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā;
તેન વિકપ્પયિતબ્બા, એસો હારો અધિટ્ઠાનો.
Tena vikappayitabbā, eso hāro adhiṭṭhāno.
૧૫.
15.
યે ધમ્મા યં ધમ્મં, જનયન્તિપ્પચ્ચયા પરમ્પરતો;
Ye dhammā yaṃ dhammaṃ, janayantippaccayā paramparato;
હેતુમવકડ્ઢયિત્વા, એસો હારો પરિક્ખારો.
Hetumavakaḍḍhayitvā, eso hāro parikkhāro.
૧૬.
16.
યે ધમ્મા યં મૂલા, યે ચેકત્થા પકાસિતા મુનિના;
Ye dhammā yaṃ mūlā, ye cekatthā pakāsitā muninā;
તે સમરોપયિતબ્બા, એસ સમારોપનો હારો.
Te samaropayitabbā, esa samāropano hāro.
નયસઙ્ખેપો
Nayasaṅkhepo
૧૭.
17.
તણ્હઞ્ચ અવિજ્જમ્પિ ચ, સમથેન વિપસ્સના યો નેતિ;
Taṇhañca avijjampi ca, samathena vipassanā yo neti;
સચ્ચેહિ યોજયિત્વા, અયં નયો નન્દિયાવટ્ટો.
Saccehi yojayitvā, ayaṃ nayo nandiyāvaṭṭo.
૧૮.
18.
યો અકુસલે સમૂલેહિ, નેતિ કુસલે ચ કુસલમૂલેહિ;
Yo akusale samūlehi, neti kusale ca kusalamūlehi;
ભૂતં તથં અવિતથં, તિપુક્ખલં તં નયં આહુ.
Bhūtaṃ tathaṃ avitathaṃ, tipukkhalaṃ taṃ nayaṃ āhu.
૧૯.
19.
યો નેતિ વિપલ્લાસેહિ, કિલેસે ઇન્દ્રિયેહિ સદ્ધમ્મે;
Yo neti vipallāsehi, kilese indriyehi saddhamme;
એતં નયં નયવિદૂ, સીહવિક્કીળિતં આહુ.
Etaṃ nayaṃ nayavidū, sīhavikkīḷitaṃ āhu.
૨૦.
20.
વેય્યાકરણેસુ હિ યે, કુસલાકુસલા તહિં તહિં વુત્તા;
Veyyākaraṇesu hi ye, kusalākusalā tahiṃ tahiṃ vuttā;
મનસા વોલોકયતે, તં ખુ દિસાલોચનં આહુ.
Manasā volokayate, taṃ khu disālocanaṃ āhu.
૨૧.
21.
ઓલોકેત્વા દિસલોચનેન, ઉક્ખિપિય યં સમાનેતિ;
Oloketvā disalocanena, ukkhipiya yaṃ samāneti;
સબ્બે કુસલાકુસલે, અયં નયો અઙ્કુસો નામ.
Sabbe kusalākusale, ayaṃ nayo aṅkuso nāma.
૨૨.
22.
સઙ્ખિપિય અઙ્કુસેન હિ, નયેહિ તીહિ નિદ્દિસે સુત્તં.
Saṅkhipiya aṅkusena hi, nayehi tīhi niddise suttaṃ.
દ્વાદસપદ
Dvādasapada
૨૩.
23.
અક્ખરં પદં બ્યઞ્જનં, નિરુત્તિ તથેવ નિદ્દેસો;
Akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ, nirutti tatheva niddeso;
આકારછટ્ઠવચનં, એત્તાવ બ્યઞ્જનં સબ્બં.
Ākārachaṭṭhavacanaṃ, ettāva byañjanaṃ sabbaṃ.
૨૪.
24.
સઙ્કાસના પકાસના, વિવરણા વિભજનુત્તાનીકમ્મપઞ્ઞત્તિ;
Saṅkāsanā pakāsanā, vivaraṇā vibhajanuttānīkammapaññatti;
એતેહિ છહિ પદેહિ, અત્થો કમ્મઞ્ચ નિદ્દિટ્ઠં.
Etehi chahi padehi, attho kammañca niddiṭṭhaṃ.
૨૫.
25.
તીણિ ચ નયા અનૂના, અત્થસ્સ ચ છપ્પદાનિ ગણિતાનિ;
Tīṇi ca nayā anūnā, atthassa ca chappadāni gaṇitāni;
નવહિ પદેહિ ભગવતો, વચનસ્સત્થો સમાયુત્તો.
Navahi padehi bhagavato, vacanassattho samāyutto.
૨૬.
26.
અત્થસ્સ નવપ્પદાનિ, બ્યઞ્જનપરિયેટ્ઠિયા ચતુબ્બીસ;
Atthassa navappadāni, byañjanapariyeṭṭhiyā catubbīsa;
નિદ્દેસવારો.
Niddesavāro.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / નેત્તિપ્પકરણ-અટ્ઠકથા • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ૩. નિદ્દેસવારવણ્ણના • 3. Niddesavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ખુદ્દકનિકાય (ટીકા) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / નેત્તિપ્પકરણ-ટીકા • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ૩. નિદ્દેસવારવણ્ણના • 3. Niddesavāravaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ખુદ્દકનિકાય (ટીકા) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / નેત્તિવિભાવિની • Nettivibhāvinī / ૩. નિદ્દેસવારઅત્થવિભાવના • 3. Niddesavāraatthavibhāvanā