Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    നിഗമനകഥാവണ്ണനാ

    Nigamanakathāvaṇṇanā

    ഉഭതോവിഭങ്ഗഖന്ധകപരിവാരേഹി വിഭത്തം ദേസനം അത്ഥി തസ്സ വിനയപിടകസ്സ, നാമേന സമന്തപാസാദികാ നാമ സംവണ്ണനാ ‘‘സമന്തപാസാദികാ നാമാ’’തി വുത്തവചനസംവണ്ണനാ സമത്താതി ആഹ. തത്ഥ പധാനഘരേ. ഇദ്ധാ അത്ഥവിനിച്ഛയാദീഹി.

    Ubhatovibhaṅgakhandhakaparivārehi vibhattaṃ desanaṃ atthi tassa vinayapiṭakassa, nāmena samantapāsādikā nāma saṃvaṇṇanā ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vuttavacanasaṃvaṇṇanā samattāti āha. Tattha padhānaghare. Iddhā atthavinicchayādīhi.

    സമ്മാ ഉദിതോ സമുദിതോ, തേ ഗുണേ അകിച്ഛേന അധിഗതോ അധികപ്പമാണഗുണേഹി വാ സമുദിതോ, തേന സമുദിതേന ‘‘ഗതാനം ധമ്മാനം ഗതിയോ സമന്നേസതീ’’തി വുത്തായ സതിയാ ഉപ്പാദിതാ സദ്ധാദയോ പരമവിസുദ്ധാ നാമ സമന്നാരക്ഖത്താ. ഇതി സതിപി സദ്ധാദീഹി വുത്താ ഹോതി. ഏവം സന്തേ ഏത്ഥ വുത്തേ ചതുബ്ബിധേ സീലേ പാതിമോക്ഖസംവരസീലം സദ്ധാ മണ്ഡേതി. സദ്ധാസാധനഞ്ഹി തം. ഇന്ദ്രിയസംവരാജീവപാരിസുദ്ധിപച്ചയപരിഭോഗസീലാനി പടിമണ്ഡേന്തി സതിവീരിയപഞ്ഞായോതി യഥായോഗം വേദിതബ്ബം. അപിച സദ്ധാ ച ബുദ്ധിരഹിതാ അവിസുദ്ധാ ഹോതി ബുദ്ധിയാ പസാദഹേതുത്താ. ബുദ്ധിയോ പന തസ്സാനുഭാവേന പരമവിസുദ്ധാ നാമ ഹോന്തി. പഞ്ഞാ സദ്ധാരഹിതാ കേരാടികപക്ഖം ഭജതി, സദ്ധായുത്താ ഏവ വിസുദ്ധാ ഹോതി. വീരിയഞ്ച സമാധിരഹിതം ഉദ്ധച്ചായ സംവത്തതി, ന സമാധിയുത്തന്തി വീരിയസ്സ സുദ്ധവചനതോ സമാധിപി വുത്തോ ഹോതി, ഏവം പരമവിസുദ്ധാ സദ്ധാദയോപി പാതിമോക്ഖം പടിമണ്ഡേന്തീതി ഞാതബ്ബം. കഥം? പടിപത്തിദേസകേ സത്ഥരി ച പടിപത്തിയഞ്ച പടിപത്തിഫലേ ച സദ്ധായ വിനാ സീലസമാദാനം, സമാദിന്നവിസോധനഞ്ച കാതും ന സക്കാതി സദ്ധാ പാതിമോക്ഖം പടിമണ്ഡേതി. തത്ഥ ‘‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ’’തിആദിനാ (ദീ॰ നി॰ ൧.൨൫൫; മ॰ നി॰ ൧.൭൪; സം॰ നി॰ ൧.൨൪൯) സത്ഥരി ച പൂജേതും സക്കോതി. പടിപത്തിയം സീലവിപത്തിസമ്പത്തിമൂലകേ സന്ദിട്ഠികസമ്പരായികഫലേ ച സദ്ധാപവത്തി വിത്ഥാരതോ ഞാതബ്ബാ, സീലവിപത്തിസമ്പത്തിനിമിത്തം ആദീനവമാനിസംസഞ്ച ആദീനവപരിച്ചാഗേ, ആനിസംസസമ്പാദനേ ച ഉപായം ദിസ്വാ തഥാ പവത്തമാനാ പഞ്ഞാ പാതിമോക്ഖസംവരം പടിമണ്ഡേതി. ‘‘അതിസീത’’ന്തിആദിനാ അപ്പവത്തനാരഹം കോസജ്ജം ‘‘യോ ച സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ചാ’’തി വുത്താനുസാരേന പജഹിത്വാ അനുപ്പന്നുപ്പന്നാനം അസംവരസംവരാനം അനുപ്പാദനപജഹനഉപ്പാദനവഡ്ഢനവസേന പവത്തമാനവീരിയം പാതിമോക്ഖം പടിമണ്ഡേതി, ഇമിനാ നയേന ഇന്ദ്രിയസംവരാദീസുപി യോജേതബ്ബം. ചതുന്നമ്പി സങ്ഗഹവത്ഥൂനം അനുകൂലസമുദാചാരോ ഇധ ആചാരോതി വേദിതബ്ബോ. അജ്ജവ-വചനേന ലാഭസക്കാരഹേതു കായദുച്ചരിതാദികുടിലകരമായാസാഠേയ്യപടിപക്ഖഅജ്ജവധമ്മസമായോഗദീപനേന അലോഭജ്ഝാസയതാ ദീപിതാ. മദ്ദവ-വചനേന കക്ഖളഭാവകരപടിഘാദിപടിപക്ഖഭൂതമേത്താദിമദ്ദവധമ്മസമായോഗദീപനേന ഹിതജ്ഝാസയാദീനി ദീപിതാനി ഹോന്തി. ആദി-സദ്ദേന ‘‘ഖന്തി ച സോരച്ചഞ്ച സാഖല്യഞ്ച പടിസന്ഥാരോ ചാ’’തിആദിനാ (ധ॰ സ॰ ദുകമാതികാ ൧൨൫-൧൨൬) വുത്തധമ്മേഹി സമായോഗോ ദീപിതോ ഹോതി. ഇധ വുത്താ അജ്ജവമദ്ദവാദയോ ഗുണാ സീലസമ്പത്തിയാ ഹേതൂ ച ഹോന്തി സീലസമ്പത്തിഫലഞ്ച തംസമ്പാദനതോ. സകസമയോതി ചതുപരിസാ. ഏതേന സഭാഗദുക്ഖഭാവാഭാവോ സൂചിതോ. അഥ വാ സകസമയോതി സോഗതം പിടകത്തയം സകസമയോ ഏവ ഗഹനം ദുദ്ദീപനത്താ, സകസമയസ്സ സന്നിട്ഠാനം സകസമയഗഹനം –

    Sammā udito samudito, te guṇe akicchena adhigato adhikappamāṇaguṇehi vā samudito, tena samuditena ‘‘gatānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesatī’’ti vuttāya satiyā uppāditā saddhādayo paramavisuddhā nāma samannārakkhattā. Iti satipi saddhādīhi vuttā hoti. Evaṃ sante ettha vutte catubbidhe sīle pātimokkhasaṃvarasīlaṃ saddhā maṇḍeti. Saddhāsādhanañhi taṃ. Indriyasaṃvarājīvapārisuddhipaccayaparibhogasīlāni paṭimaṇḍenti sativīriyapaññāyoti yathāyogaṃ veditabbaṃ. Apica saddhā ca buddhirahitā avisuddhā hoti buddhiyā pasādahetuttā. Buddhiyo pana tassānubhāvena paramavisuddhā nāma honti. Paññā saddhārahitā kerāṭikapakkhaṃ bhajati, saddhāyuttā eva visuddhā hoti. Vīriyañca samādhirahitaṃ uddhaccāya saṃvattati, na samādhiyuttanti vīriyassa suddhavacanato samādhipi vutto hoti, evaṃ paramavisuddhā saddhādayopi pātimokkhaṃ paṭimaṇḍentīti ñātabbaṃ. Kathaṃ? Paṭipattidesake satthari ca paṭipattiyañca paṭipattiphale ca saddhāya vinā sīlasamādānaṃ, samādinnavisodhanañca kātuṃ na sakkāti saddhā pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti. Tattha ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā (dī. ni. 1.255; ma. ni. 1.74; saṃ. ni. 1.249) satthari ca pūjetuṃ sakkoti. Paṭipattiyaṃ sīlavipattisampattimūlake sandiṭṭhikasamparāyikaphale ca saddhāpavatti vitthārato ñātabbā, sīlavipattisampattinimittaṃ ādīnavamānisaṃsañca ādīnavapariccāge, ānisaṃsasampādane ca upāyaṃ disvā tathā pavattamānā paññā pātimokkhasaṃvaraṃ paṭimaṇḍeti. ‘‘Atisīta’’ntiādinā appavattanārahaṃ kosajjaṃ ‘‘yo ca sītañca uṇhañcā’’ti vuttānusārena pajahitvā anuppannuppannānaṃ asaṃvarasaṃvarānaṃ anuppādanapajahanauppādanavaḍḍhanavasena pavattamānavīriyaṃ pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti, iminā nayena indriyasaṃvarādīsupi yojetabbaṃ. Catunnampi saṅgahavatthūnaṃ anukūlasamudācāro idha ācāroti veditabbo. Ajjava-vacanena lābhasakkārahetu kāyaduccaritādikuṭilakaramāyāsāṭheyyapaṭipakkhaajjavadhammasamāyogadīpanena alobhajjhāsayatā dīpitā. Maddava-vacanena kakkhaḷabhāvakarapaṭighādipaṭipakkhabhūtamettādimaddavadhammasamāyogadīpanena hitajjhāsayādīni dīpitāni honti. Ādi-saddena ‘‘khanti ca soraccañca sākhalyañca paṭisanthāro cā’’tiādinā (dha. sa. dukamātikā 125-126) vuttadhammehi samāyogo dīpito hoti. Idha vuttā ajjavamaddavādayo guṇā sīlasampattiyā hetū ca honti sīlasampattiphalañca taṃsampādanato. Sakasamayoti catuparisā. Etena sabhāgadukkhabhāvābhāvo sūcito. Atha vā sakasamayoti sogataṃ piṭakattayaṃ sakasamayo eva gahanaṃ duddīpanattā, sakasamayassa sanniṭṭhānaṃ sakasamayagahanaṃ –

    ‘‘സച്ചം സത്തോ പടിസന്ധി, പച്ചയാകാരമേവ ച;

    ‘‘Saccaṃ satto paṭisandhi, paccayākārameva ca;

    ദുദ്ദസാ ചതുരോ ധമ്മാ, ദേസേതുഞ്ച സുദുക്കരാ’’തി. (വിഭ॰ അട്ഠ॰ ൨൨൫) –

    Duddasā caturo dhammā, desetuñca sudukkarā’’ti. (vibha. aṭṭha. 225) –

    വുത്തത്താ യഥാ സകസമയസ്സ ഗഹനപദേന യോജനാ വുത്താ, തഥാ പരസമയസ്സപി. പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയേനാതി അനേന തിഖിണേന ഞാണേന കതസിലാനിസിതസത്ഥസദിസസഭാവപഞ്ഞാ വുത്താ. തിപിടകസങ്ഖാതായ പരിയത്തിയാ പഭേദോ തിപിടകപരിയത്തിപ്പഭേദോ. തസ്മിം പഭേദേ. തന്തി ച തന്തിഅത്ഥോ ച സാസനം നാമ. ഇധ ‘‘തന്തി ഏവാ’’തി വദന്തി. യസ്മിം അയം സംവണ്ണനാ നിട്ഠാപിതാ, തസ്മിം കാലേ പടിവേധഞാണാഭാവതോ സുതമയം സന്ധായ ‘‘അപ്പടിഹതഞാണപ്പഭാവേനാ’’തി വുത്തം. കരണസമ്പത്തിയാ ജനിതത്താ സുഖവിനിഗ്ഗതം. സുഖവിനിഗ്ഗതത്താ മധുരോദാതവചനലാവണ്ണയുത്തേനാപി യോജേതബ്ബം, ഈദിസം വചനം സോതസുഖഞ്ച സന്നിവേസസമ്പത്തിസുഖഞ്ച ഹോതി. ‘‘വേയ്യാകരണേനാ’’തി അവത്വാ ‘‘മഹാവേയ്യാകരണേനാ’’തി വുത്തത്താ സിക്ഖാനിരുത്തിഛന്ദോവിചിത്യാദിപടിമണ്ഡിതപാണിനിയന്യാസാധാരണധാരണസഭാവോ സൂചിതോ ഭവതി. യുത്തവാദിനാതിആദീസു യുത്തമുത്തവാദിനാ ഠാനുപ്പത്തിയപഞ്ഞായ സമന്നാഗതേനാതി അത്ഥോ. ഓജാഭേദേപി ആയുസത്തികരണതാദിസാമത്ഥയോഗാനം മഹാകവിനാ രചിതഗന്ഥസ്സ മഹന്തത്താ വാ ‘‘തിപിടകപരിയത്തിപ്പഭേദേ’’തിആദീഹി സാസനേ, ഹേതുവിസയേ, സദ്ദേ ചാതി ഇമേസു തീസു ഠാനേസു പാടവഭാവം ദീപേന്തോ വേനയികബുദ്ധിസമ്പത്തിസബ്ഭാവമസ്സ സൂചേതി. യേസം പുഗ്ഗലാനം പഭിന്നാ പടിസമ്ഭിദാദി, തേ പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാദയോ ധമ്മാ. തേഹി പരിവാരിതോ ഉക്ഖിത്തസന്തതിഉപച്ഛേദമകത്വാ അത്തനോ സന്താനേ ഉപ്പാദനവഡ്ഢനവസേന വാരിതോ സോ പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാപരിവാരോ. തസ്മിം പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാപരിവാരേ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മേതി അത്ഥോ. ഛളഭിഞ്ഞചതുപടിസമ്ഭിദാദിപ്പഭേദഗുണപടിമണ്ഡിതേ പന ഛളഭിഞ്ഞാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ ഏവ. ചതൂസു പടിസമ്ഭിദാസു അത്ഥപടിസമ്ഭിദായ ഏകദേസോവ. തദുഭയം സയം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മപരിയാപന്നം കഥം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം പടിമണ്ഡേതീതി ചേ? രുക്ഖം രുക്ഖസ്സ അവയവഭൂതപുപ്ഫാദയോ വിയ സയഞ്ച യേസം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാനം അവയവത്താതി. കാമാവചരധമ്മപരിയാപന്നപടിസമ്ഭിദാഞാണം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാനം അനവയവഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം പടിമണ്ഡേതി, പുരിസസ്സ അനവയവഭൂതോ അലങ്കാരോ വിയ പുരിസം. അഥ വാ കാമാവചരപഅസമ്ഭിദാപരിവാരോ ഛളഭിഞ്ഞാപടിസമ്ഭിദാദിപ്പഭേദഗുണേ പടിമണ്ഡേതി. ലോകുത്തരപടിസമ്ഭിദം സന്ധായ പുന പടിസമ്ഭിദാവചനഞ്ച. സാസനേ ഉപ്പജ്ജിത്വാ സാസനസ്സ അലങ്കാരഭൂതേന, യസ്മിം വംസേ ഉപ്പന്നോ, തസ്സേവ വാ അലങ്കാരഭൂതേന. സങ്ഖേപവിത്ഥാരേസു ഇതരീതരകരണം, അപ്പസന്നപസന്നാനം പസാദുപ്പാദനാഭിവുഡ്ഢികരണം, വുത്താനം ഗമ്ഭീരാനം ഗമ്ഭീരുത്താനഭാവകരണന്തി ഏവം ഛബ്ബിധാചരിയഗുണയോഗതോ വിപുലബുദ്ധി നാമ. യേ ധമ്മചിന്തനം അതിധാവന്താ കേചി ഉച്ഛേദാദിനാനപ്പകാരം അന്തം വാ ഗണ്ഹന്തി, ‘‘സബ്ബം ഞേയ്യം പഞ്ഞത്തി ഏവാ’’തി വാ ‘‘പരമത്ഥോ ഏവാ’’തി വാ ഗണ്ഹന്തി, തേസം ബുദ്ധി മിച്ഛാദിട്ഠിപച്ചയത്താ സമലാ നാമ ഹോതി, ഇമസ്സ പന ബുദ്ധി ധമ്മചിന്താതിധാവനരഹിതത്താ വിസുദ്ധാ നാമ ഹോതി. തേന വുത്തം ‘‘വിപുലവിസുദ്ധബുദ്ധിനാ’’തി . ഗരൂഹി ‘‘പിയോ ഗരു ഭാവനീയോ’’തിആദിനാ (അ॰ നി॰ ൭.൩൭; നേത്തി॰ ൧൧൩) വുത്തഗുണേഹി യുത്തഗരൂഹി. ഗുണേഹി ഥിരഭാവം ഗതത്താ ഥേരേന.

    Vuttattā yathā sakasamayassa gahanapadena yojanā vuttā, tathā parasamayassapi. Paññāveyyattiyenāti anena tikhiṇena ñāṇena katasilānisitasatthasadisasabhāvapaññā vuttā. Tipiṭakasaṅkhātāya pariyattiyā pabhedo tipiṭakapariyattippabhedo. Tasmiṃ pabhede. Tanti ca tantiattho ca sāsanaṃ nāma. Idha ‘‘tanti evā’’ti vadanti. Yasmiṃ ayaṃ saṃvaṇṇanā niṭṭhāpitā, tasmiṃ kāle paṭivedhañāṇābhāvato sutamayaṃ sandhāya ‘‘appaṭihatañāṇappabhāvenā’’ti vuttaṃ. Karaṇasampattiyā janitattā sukhaviniggataṃ. Sukhaviniggatattā madhurodātavacanalāvaṇṇayuttenāpi yojetabbaṃ, īdisaṃ vacanaṃ sotasukhañca sannivesasampattisukhañca hoti. ‘‘Veyyākaraṇenā’’ti avatvā ‘‘mahāveyyākaraṇenā’’ti vuttattā sikkhāniruttichandovicityādipaṭimaṇḍitapāṇiniyanyāsādhāraṇadhāraṇasabhāvo sūcito bhavati. Yuttavādinātiādīsu yuttamuttavādinā ṭhānuppattiyapaññāya samannāgatenāti attho. Ojābhedepi āyusattikaraṇatādisāmatthayogānaṃ mahākavinā racitaganthassa mahantattā vā ‘‘tipiṭakapariyattippabhede’’tiādīhi sāsane, hetuvisaye, sadde cāti imesu tīsu ṭhānesu pāṭavabhāvaṃ dīpento venayikabuddhisampattisabbhāvamassa sūceti. Yesaṃ puggalānaṃ pabhinnā paṭisambhidādi, te pabhinnapaṭisambhidādayo dhammā. Tehi parivārito ukkhittasantatiupacchedamakatvā attano santāne uppādanavaḍḍhanavasena vārito so pabhinnapaṭisambhidāparivāro. Tasmiṃ pabhinnapaṭisambhidāparivāre uttarimanussadhammeti attho. Chaḷabhiññacatupaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite pana chaḷabhiññā uttarimanussadhammā eva. Catūsu paṭisambhidāsu atthapaṭisambhidāya ekadesova. Tadubhayaṃ sayaṃ uttarimanussadhammapariyāpannaṃ kathaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍetīti ce? Rukkhaṃ rukkhassa avayavabhūtapupphādayo viya sayañca yesaṃ uttarimanussadhammānaṃ avayavattāti. Kāmāvacaradhammapariyāpannapaṭisambhidāñāṇaṃ uttarimanussadhammānaṃ anavayavabhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍeti, purisassa anavayavabhūto alaṅkāro viya purisaṃ. Atha vā kāmāvacarapaasambhidāparivāro chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇe paṭimaṇḍeti. Lokuttarapaṭisambhidaṃ sandhāya puna paṭisambhidāvacanañca. Sāsane uppajjitvā sāsanassa alaṅkārabhūtena, yasmiṃ vaṃse uppanno, tasseva vā alaṅkārabhūtena. Saṅkhepavitthāresu itarītarakaraṇaṃ, appasannapasannānaṃ pasāduppādanābhivuḍḍhikaraṇaṃ, vuttānaṃ gambhīrānaṃ gambhīruttānabhāvakaraṇanti evaṃ chabbidhācariyaguṇayogato vipulabuddhi nāma. Ye dhammacintanaṃ atidhāvantā keci ucchedādinānappakāraṃ antaṃ vā gaṇhanti, ‘‘sabbaṃ ñeyyaṃ paññatti evā’’ti vā ‘‘paramattho evā’’ti vā gaṇhanti, tesaṃ buddhi micchādiṭṭhipaccayattā samalā nāma hoti, imassa pana buddhi dhammacintātidhāvanarahitattā visuddhā nāma hoti. Tena vuttaṃ ‘‘vipulavisuddhabuddhinā’’ti . Garūhi ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37; netti. 113) vuttaguṇehi yuttagarūhi. Guṇehi thirabhāvaṃ gatattā therena.

    സീലേന സീലസ്സ വാ വിസുദ്ധിയാ സീലവിസുദ്ധിയാ. അവിജ്ജണ്ഡകോസം പദാലേത്വാ പഠമം അഭിനിബ്ബത്തത്താ ലോകജേട്ഠസ്സ. ലോകസ്സ വാ ഗമ്ഭീരേ മഹന്തേ സീലാദിക്ഖന്ധേ ഏസി ഗവേസീതി മഹേസീതി.

    Sīlena sīlassa vā visuddhiyā sīlavisuddhiyā. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamaṃ abhinibbattattā lokajeṭṭhassa. Lokassa vā gambhīre mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesīti.

    ഏത്താവതാ സമധികസത്തവീസതിസഹസ്സപരിമാണായ സമന്തപാസാദികസഞ്ഞിതായ വിനയട്ഠകഥായ സബ്ബപദേസു വിനിച്ഛയജാതം സങ്ഖിപിത്വാ ഗണ്ഠിട്ഠാനവികാസനാ കതാ ഹോതി, തഥാപി യം ഏത്ഥ ലിഖിതം, തം സുട്ഠു വിചാരേത്വാ പാളിഞ്ച അട്ഠകഥഞ്ച സല്ലക്ഖേത്വാ യേ ആചരിയാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ മഹാനുഭാവം, വിനയപിടകസ്സ ച വിചിത്രനയഗമ്ഭീരത്ഥതം സല്ലക്ഖേത്വാ പോരാണാനം കഥാമഗ്ഗം അവിനാസേത്വാ അത്തനോ മതിം പഹായ കേവലം സദ്ധമ്മട്ഠിതിയാ, പരാനുഗ്ഗഹകാമതായ ച വിനയപിടകം പകാസേന്താ ഠിതാ, തേസം പാദമൂലേ വന്ദിത്വാ ഖന്തിസോരച്ചാദിഗുണസമന്നാഗതേന ഹുത്വാ വത്തസമ്പത്തിയാ തേസം ചിത്തം ആരാധേത്വാ പവേണിയാ ആഗതം വിനിച്ഛയം കഥാപേത്വാ ഉപധാരേത്വാ യം തേന സംസന്ദതി, തം ഗഹേതബ്ബം, ഇതരം ഛഡ്ഡേതബ്ബം. ഇതരഥാ തുണ്ഹീഭൂതേന ഭവിതബ്ബം. വിനിച്ഛയസങ്കരകരേന പന ന ഭവിതബ്ബമേവ. കസ്മാ? സാസനസ്സ നാസഹേതുത്താ. ഹോതി ചേത്ഥ –

    Ettāvatā samadhikasattavīsatisahassaparimāṇāya samantapāsādikasaññitāya vinayaṭṭhakathāya sabbapadesu vinicchayajātaṃ saṅkhipitvā gaṇṭhiṭṭhānavikāsanā katā hoti, tathāpi yaṃ ettha likhitaṃ, taṃ suṭṭhu vicāretvā pāḷiñca aṭṭhakathañca sallakkhetvā ye ācariyā buddhassa bhagavato mahānubhāvaṃ, vinayapiṭakassa ca vicitranayagambhīratthataṃ sallakkhetvā porāṇānaṃ kathāmaggaṃ avināsetvā attano matiṃ pahāya kevalaṃ saddhammaṭṭhitiyā, parānuggahakāmatāya ca vinayapiṭakaṃ pakāsentā ṭhitā, tesaṃ pādamūle vanditvā khantisoraccādiguṇasamannāgatena hutvā vattasampattiyā tesaṃ cittaṃ ārādhetvā paveṇiyā āgataṃ vinicchayaṃ kathāpetvā upadhāretvā yaṃ tena saṃsandati, taṃ gahetabbaṃ, itaraṃ chaḍḍetabbaṃ. Itarathā tuṇhībhūtena bhavitabbaṃ. Vinicchayasaṅkarakarena pana na bhavitabbameva. Kasmā? Sāsanassa nāsahetuttā. Hoti cettha –

    ‘‘അസമ്ബുധം ബുദ്ധമഹാനുഭാവം,

    ‘‘Asambudhaṃ buddhamahānubhāvaṃ,

    ധമ്മസ്സ ഗമ്ഭീരനയത്ഥതഞ്ച;

    Dhammassa gambhīranayatthatañca;

    യോ വണ്ണയേ തം വിനയം അവിഞ്ഞൂ,

    Yo vaṇṇaye taṃ vinayaṃ aviññū,

    സോ ദുദ്ദസോ സാസനനാസഹേതു.

    So duddaso sāsananāsahetu.

    പാളിം തദത്ഥഞ്ച അസമ്ബുധഞ്ഹി,

    Pāḷiṃ tadatthañca asambudhañhi,

    നാസേതി യോ അട്ഠകഥാനയഞ്ച;

    Nāseti yo aṭṭhakathānayañca;

    അനിച്ഛയം നിച്ഛയതോ പരേഹി,

    Anicchayaṃ nicchayato parehi,

    ഗാഹേതി തേഹേവ പുരക്ഖതോ സോ.

    Gāheti teheva purakkhato so.

    അനുക്കമേനേവ മഹാജനേന,

    Anukkameneva mahājanena,

    പുരക്ഖതോ പണ്ഡിതമാനിഭിക്ഖു;

    Purakkhato paṇḍitamānibhikkhu;

    അപണ്ഡിതാനം വിമതിം അകത്വാ,

    Apaṇḍitānaṃ vimatiṃ akatvā,

    ആചരിയലീളം പുരതോ കരോതീ’’തി.

    Ācariyalīḷaṃ purato karotī’’ti.

    സമന്തപാസാദികായ ഗണ്ഠിപദാധിപ്പായപ്പകാസനാ സമത്താ.

    Samantapāsādikāya gaṇṭhipadādhippāyappakāsanā samattā.

    വജിരബുദ്ധിടീകാ നിട്ഠിതാ.

    Vajirabuddhiṭīkā niṭṭhitā.


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact