| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ನಿಮೋಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Nimokkhasuttavaṇṇanā
೨. ಪಠಮಮಾಗತನ್ತಿ ಸಂವಣ್ಣನಾವಸೇನ ಪಠಮಸುತ್ತಾದೀಸು ಪಠಮಂ ಆಗತಪದಂ। ಉತ್ತಾನತ್ಥನ್ತಿ ಪಾಕಟತ್ಥಂ। ಅಪುಬ್ಬಂಯೇವ ಹಿ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ಪದಂ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಂ। ನೋತಿ ಪುಚ್ಛಾಯಂ ನು-ಸದ್ದೇನ ಸಮಾನತ್ಥೋ ನಿಪಾತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾನಾಸಿ ನೋತಿ ಜಾನಾಸಿ ನೂ’’ತಿ। ವಟ್ಟತೋ ನಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ತೇನ ಸತ್ತಾತಿ ನಿಮೋಕ್ಖೋ, ಮಗ್ಗೋ। ಸೋ ಚ ಪಮುಚ್ಚನ್ತಿ ತೇನಾತಿ ಪಮೋಕ್ಖೋ, ಪಮುಚ್ಚನನ್ತೇ ಪನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬತ್ತಾಫಲಂ ‘‘ಪಮೋಕ್ಖೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಯಥಾ ಅರಹತ್ತಂ ‘‘ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇತಿ ಸತ್ತಾ। ವಿವಿಚ್ಚತೀತಿ ವಿಸುಂ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ವಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿವಿಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಂ ಏತಸ್ಮಾತಿ ವಿವೇಕೋ। ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೇ ಪನ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ಸತ್ತಾ ನಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಮುಚ್ಚನ್ತಿ ವಿವಿಚ್ಚನ್ತಿ ಚಾತಿ ನಿಮೋಕ್ಖೋ ಪಮೋಕ್ಖೋ ವಿವೇಕೋ, ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಚ ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅವಧಾರಣತ್ಥೋ ಖೋ-ಕಾರೋ ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ।
2.Paṭhamamāgatanti saṃvaṇṇanāvasena paṭhamasuttādīsu paṭhamaṃ āgatapadaṃ. Uttānatthanti pākaṭatthaṃ. Apubbaṃyeva hi duviññeyyatthañca padaṃ saṃvaṇṇetabbaṃ. Noti pucchāyaṃ nu-saddena samānattho nipātoti āha ‘‘jānāsi noti jānāsi nū’’ti. Vaṭṭato nimuccanti tena sattāti nimokkho, maggo. So ca pamuccanti tenāti pamokkho, pamuccanante pana adhigantabbattāphalaṃ ‘‘pamokkho’’ti vuttaṃ, yathā arahattaṃ ‘‘rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo’’ti vuttaṃ. Teti sattā. Viviccatīti visuṃ asammisso hoti, vigacchatīti attho. Viviccati dukkhaṃ etasmāti viveko. Dutiyavikappe pana sakalavaṭṭadukkhato sattā nimuccanti ettha pamuccanti viviccanti cāti nimokkho pamokkho viveko, nibbānanti attho veditabbo. Etthāti ca nimittatthe bhummavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Avadhāraṇattho kho-kāro ‘‘assosi kho’’tiādīsu viya.
ನನ್ದೀಮೂಲಕೋ ಭವೋ ನನ್ದೀಭವೋ ಪುರಿಮಪದೇ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ‘‘ಸಾಕಭಕ್ಖೋ ಪತ್ಥವೋ ಸಾಕಪತ್ಥವೋ’’ತಿ ಯಥಾ। ಪಠಮಂ ಕಮ್ಮವಟ್ಟಪಧಾನಂ ಅತ್ಥಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ಕಿಲೇಸಕಮ್ಮಾನಂ ವಸೇನ ಉಭಯಪ್ಪಧಾನಂ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತೋ ‘‘ನನ್ದಿಯಾ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಪುರಿಮನಯೇತಿ ನನ್ದೀಮೂಲಕೋ ಕಮ್ಮಭವೋ ನನ್ದೀಭವೋತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಖೇ। ನನ್ದೀಭವೇನಾತಿ ನನ್ದೀಭವಪದೇನ। ತಿವಿಧಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನಾತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾದಿವಸೇನ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾದಿವಸೇನ ಚ ತಿಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ವಸೇನ। ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ ಗಹಿತೋ ಚೇತನಾಪಧಾನತ್ತಾ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ। ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣೇಹೀತಿ ‘‘ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಸಙ್ಖಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಪದೇಹಿ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚಾತಿ ತೇನ ಯಥಾವುತ್ತಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮಂ ಯುತ್ತಾ ಏವ। ದ್ವೇ ಖನ್ಧಾತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಾ।
Nandīmūlako bhavo nandībhavo purimapade uttarapadalopena ‘‘sākabhakkho patthavo sākapatthavo’’ti yathā. Paṭhamaṃ kammavaṭṭapadhānaṃ atthaṃ vatvā puna kilesakammānaṃ vasena ubhayappadhānaṃ atthaṃ vadanto ‘‘nandiyā cā’’tiādimāha. Purimanayeti nandīmūlako kammabhavo nandībhavoti etasmiṃ pakkhe. Nandībhavenāti nandībhavapadena. Tividhakammābhisaṅkhāravasenāti puññābhisaṅkhārādivasena kāyasaṅkhārādivasena ca tippakārassa kammābhisaṅkhārassa vasena. Saṅkhārakkhandho gahito cetanāpadhānattā saṅkhārakkhandhassa. Saññāviññāṇehīti ‘‘saññāviññāṇasaṅkhayā’’ti evaṃ vuttasaññāviññāṇapadehi. Taṃsampayuttā cāti tena yathāvuttasaṅkhārakkhandhena samaṃ yuttā eva. Dve khandhāti saññāviññāṇakkhandhā.
ನನು ಏತ್ಥ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ನ ಗಹಿತೋತಿ? ನೋ ನ ಗಹಿತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇಹಿ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹೀತಿ ಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ। ಗಹಿತಾವ ಅವಿನಾಭಾವತೋ। ನ ಹಿ ವೇದನಾರಹಿತೋ ಕೋಚಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಅತ್ಥಿ। ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕಾನನ್ತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಂ। ನ ಹೇತ್ಥ ಕಿರಿಯಾಖನ್ಧಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಅಪ್ಪವತ್ತಿವಸೇನಾತಿ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಧಮ್ಮತಾಪತ್ತಿವಸೇನ। ನಿಬ್ಬತ್ತನವಸೇನ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸೇಹಿ ಉಪಾದೀಯತೀತಿ ಉಪಾದಿ, ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ। ಉಪಾದಿನೋ ಸೇಸೋ ಉಪಾದಿಸೇಸೋ, ಸಹ ಉಪಾದಿಸೇಸೇನಾತಿ ಸಉಪಾದಿಸೇಸಂ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಕಥಿತಂ ಸಕಲಕಮ್ಮಕಿಲೇಸವೂಪಸಮತ್ಥಸ್ಸ ಜೋತಿತತ್ತಾ। ಹೇಟ್ಠಾ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕಕ್ಖನ್ಧಾ ಗಹಿತಾತಿ ‘‘ವೇದನಾನ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಗ್ಗಹಣಂ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪಾದಿಣ್ಣಕವೇದನಾನ’’ನ್ತಿ। ನಿರೋಧೇನಾತಿ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಛನ್ದರಾಗನಿರೋಧವಸೇನ ನಿರುಜ್ಝನೇನ। ಉಪಸಮೇನಾತಿ ಅಚ್ಚನ್ತೂಪಸಮೇನ ಅಪ್ಪವತ್ತನೇನ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಚ-ಸದ್ದಗ್ಗಹಣಂ ಸಮತ್ಥಿತಂ ಹೋತಿ। ತೇಸನ್ತಿ ತಸ್ಸಾ ವೇದನಾಯ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಞ್ಚ ತಿಣ್ಣಂ ಖನ್ಧಾನಂ। ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನಾತಿ ವತ್ಥುಭೂತಾನಂ ಛನ್ನಂ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಾನಞ್ಚ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ವಸೇನ।
Nanu ettha vedanākkhandho na gahitoti? No na gahitoti dassento ‘‘tehi panā’’tiādimāha. Tīhi khandhehīti saññāsaṅkhāraviññāṇakkhandhehi. Gahitāva avinābhāvato. Na hi vedanārahito koci cittuppādo atthi. Anupādiṇṇakānanti kusalākusalānaṃ. Na hettha kiriyākhandhānaṃ appavatti adhippetā. Appavattivasenāti anuppattidhammatāpattivasena. Nibbattanavasena kammakilesehi upādīyatīti upādi, pañcakkhandhā. Upādino seso upādiseso, saha upādisesenāti saupādisesaṃ. Nibbānaṃ kathitaṃ sakalakammakilesavūpasamatthassa jotitattā. Heṭṭhā dvīhi padehi anupādiṇṇakakkhandhā gahitāti ‘‘vedanāna’’nti ettha upādiṇṇakaggahaṇaṃ yuttanti āha ‘‘upādiṇṇakavedanāna’’nti. Nirodhenāti tappaṭibaddhachandarāganirodhavasena nirujjhanena. Upasamenāti accantūpasamena appavattanena. Evañca katvā ca-saddaggahaṇaṃ samatthitaṃ hoti. Tesanti tassā vedanāya taṃsampayuttānañca tiṇṇaṃ khandhānaṃ. Vatthārammaṇavasenāti vatthubhūtānaṃ channaṃ ārammaṇabhūtānañca sabbesampi upādiṇṇakarūpadhammānaṃ vasena.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾಯೇವ ವುತ್ತಾ, ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ನ ಗಹಿತೋತಿ? ವಿಸೇಸಭಾವತೋ। ಸಉಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತಿಯಞ್ಹಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ವಿಯ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಯೇವ ನತ್ಥಿ। ದುತಿಯನಯೇತಿ ನನ್ದಿಯಾ ಚ ಭವಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏತಮ್ಹಿ ಪಕ್ಖೇ। ನನ್ದಿಗ್ಗಹಣೇನ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ ಗಹಿತೋ ತಂಸಹಚರಣತೋ। ಉಪಪತ್ತಿಭವಸಙ್ಖಾತೋ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕರೂಪಧಮ್ಮಮೇವ ವದತಿ। ತಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಚ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಕಾನಿ ಉತುಆಹಾರಜಾನಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಗ್ಗಹಣೇನ ಚಿತ್ತಜಾನೀತಿ ಚತುಸನ್ತತಿರೂಪಸ್ಸಪೇತ್ಥ ಗಹಿತತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಞ್ಞಾದೀಹೀತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಞ್ಞಾಣವೇದನಾಗಹಣೇಹಿ ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ಗಹಿತಾ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಉಪಾದಿಣ್ಣಾ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಾತಿ ವಿಭಾಗಂ ಅಕತ್ವಾ ಅವಿಸೇಸತೋ। ಅವಿಸೇಸೇನ ಹಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏವಂ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾನಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ‘‘ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಇಧ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಇಮಮೇವ ಚ ನಯನ್ತಿ ಇದಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ದುತಿಯಮೇವ। ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾನಿಕಾಯೇ ಧಾರೇತೀತಿ ಚತುನಿಕಾಯಿಕೋ। ಭಣ್ಡಿಕನಾಮಕೋ ಥೇರೋ ಭಣ್ಡಿಕತ್ಥೇರೋ। ಇತೀತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಪರಾಮಸನಂ। ನಿಬ್ಬಾನವಸೇನೇವಾತಿ ಪಠಮನಯೇ ಸಉಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಚ, ದುತಿಯೇ ಪನ ‘‘ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ ವಸೇನ ಭಗವಾ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ ಸಮಾಪೇಸೀತಿ।
Kasmā pana heṭṭhā cattāro arūpakkhandhāyeva vuttā, rūpakkhandho na gahitoti? Visesabhāvato. Saupādisesanibbānappattiyañhi upādiṇṇakarūpadhammānaṃ viya anupādiṇṇakarūpadhammānaṃ appavattiyeva natthi. Dutiyanayeti nandiyā ca bhavassa cāti etamhi pakkhe. Nandiggahaṇena saṅkhārakkhandho gahito taṃsahacaraṇato. Upapattibhavasaṅkhāto rūpakkhandhoti upādiṇṇakarūpadhammameva vadati. Taggahaṇeneva ca tannimittakāni utuāhārajāni, viññāṇaggahaṇena cittajānīti catusantatirūpassapettha gahitatā veditabbā. Saññādīhīti saññāviññāṇavedanāgahaṇehi tayo khandhā gahitā, tañca kho upādiṇṇā anupādiṇṇāti vibhāgaṃ akatvā avisesato. Avisesena hi pañcannaṃ khandhānaṃ appavatti nibbānaṃ. Tenāha ‘‘evaṃ…pe… nibbānaṃ kathitaṃ hotī’’ti. ‘‘Nibbāna’’nti hi idha amatamahānibbānaṃ adhippetaṃ. Imameva ca nayanti idaṃ yathāvuttaṃ dutiyameva. Cattāro mahānikāye dhāretīti catunikāyiko. Bhaṇḍikanāmako thero bhaṇḍikatthero. Itīti vuttappakāraparāmasanaṃ. Nibbānavasenevāti paṭhamanaye saupādisesanibbānassa anupādisesanibbānassa ca, dutiye pana ‘‘amatamahānibbānassā’’ti sabbathāpi nibbānasseva vasena bhagavā desanaṃ niṭṭhapesi samāpesīti.
ನಿಮೋಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nimokkhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ನಿಮೋಕ್ಖಸುತ್ತಂ • 2. Nimokkhasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ನಿಮೋಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Nimokkhasuttavaṇṇanā
