| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಪದ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammapada-aṭṭhakathā |
೨೨. ನಿರಯವಗ್ಗೋ
22. Nirayavaggo
೧. ಸುನ್ದರೀಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾವತ್ಥು
1. Sundarīparibbājikāvatthu
ಅಭೂತವಾದೀತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಸುನ್ದರಿಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Abhūtavādīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sundariṃ paribbājikaṃ ārabbha kathesi.
‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕತೋ ಹೋತಿ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ’’ತಿ ವತ್ಥು ವಿತ್ಥಾರತೋ ಉದಾನೇ (ಉದಾ॰ ೩೮) ಆಗತಮೇವ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ – ಭಗವತೋ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಮಹಾನದೀನಂ ಮಹೋಘಸದಿಸೇ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಕಾಲೇ ಖಜ್ಜೋಪನಕಾ ವಿಯ ನಿಪ್ಪಭಾ ಹುತ್ವಾ ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಮನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಮಯಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾ, ನ ನೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥಿಭಾವಮ್ಪಿ ಜಾನಾತಿ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಮಸ್ಸ ಅನ್ತರಧಾಪೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ನೇಸಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸುನ್ದರಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಕ್ಕುಣಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ತೇ ಏಕದಿವಸಂ ಸುನ್ದರಿಂ ತಿತ್ಥಿಯಾರಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ನಾಲಪಿಂಸು। ಸಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸಲ್ಲಪನ್ತೀಪಿ ಪಟಿವಚನಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ಅಪಿ ಪನಯ್ಯಾ, ಕೇನಚಿ ವಿಹೇಠಿತತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಕಿಂ, ಭಗಿನಿ, ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಅಮ್ಹೇ ವಿಹೇಠೇತ್ವಾ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರೇ ಕತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಂ ನ ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಮಯಾ ಏತ್ಥ ಕಿಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ? ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ಭಗಿನಿ, ಅಭಿರೂಪಾ ಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತಾ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅಯಸಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಂ ತವ ಕಥಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಸಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಕಪ್ಪೂರಕಟುಕಫಲಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಾಯಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ನಗರಂ ಪವಿಸನಕಾಲೇ ಜೇತವನಾಭಿಮುಖೀ ಗಚ್ಛತಿ, ‘‘ಕಹಂ ಗಚ್ಛಸೀ’’ತಿ ಚ ಪುಟ್ಠಾ ‘‘ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಹಞ್ಹಿ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ತಿತ್ಥಿಯಾರಾಮೇ ವಸಿತ್ವಾ ಪಾತೋವ ಜೇತವನಮಗ್ಗಂ ಓತರಿತ್ವಾ ನಗರಾಭಿಮುಖೀ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀ ‘‘ಕಿಂ, ಸುನ್ದರಿ, ಕಹಂ ಗತಾಸೀ’’ತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘‘ಸಮಣೇನ ಗೋತಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಸಿತ್ವಾ ತಂ ಕಿಲೇಸರತಿಯಾ ರಮಾಪೇತ್ವಾ ಆಗತಾಮ್ಹೀ’’ತಿ ವದತಿ।
‘‘Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito’’ti vatthu vitthārato udāne (udā. 38) āgatameva. Ayaṃ panettha saṅkhepo – bhagavato kira bhikkhusaṅghassa ca pañcannaṃ mahānadīnaṃ mahoghasadise lābhasakkāre uppanne hatalābhasakkārā aññatitthiyā sūriyuggamanakāle khajjopanakā viya nippabhā hutvā ekato sannipatitvā mantayiṃsu – ‘‘mayaṃ samaṇassa gotamassa uppannakālato paṭṭhāya hatalābhasakkārā, na no koci atthibhāvampi jānāti, kena nu kho saddhiṃ ekato hutvā samaṇassa gotamassa avaṇṇaṃ uppādetvā lābhasakkāramassa antaradhāpeyyāmā’’ti. Atha nesaṃ etadahosi – ‘‘sundariyā saddhiṃ ekato hutvā sakkuṇissāmā’’ti. Te ekadivasaṃ sundariṃ titthiyārāmaṃ pavisitvā vanditvā ṭhitaṃ nālapiṃsu. Sā punappunaṃ sallapantīpi paṭivacanaṃ alabhitvā ‘‘api panayyā, kenaci viheṭhitatthā’’ti pucchi. ‘‘Kiṃ, bhagini, samaṇaṃ gotamaṃ amhe viheṭhetvā hatalābhasakkāre katvā vicarantaṃ na passasī’’ti? ‘‘Mayā ettha kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Tvaṃ khosi, bhagini, abhirūpā sobhaggappattā, samaṇassa gotamassa ayasaṃ āropetvā mahājanaṃ tava kathaṃ gāhāpetvā hatalābhasakkāraṃ karohī’’ti. Sā taṃ sutvā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā pakkantā tato paṭṭhāya mālāgandhavilepanakappūrakaṭukaphalādīni gahetvā sāyaṃ mahājanassa satthu dhammadesanaṃ sutvā nagaraṃ pavisanakāle jetavanābhimukhī gacchati, ‘‘kahaṃ gacchasī’’ti ca puṭṭhā ‘‘samaṇassa gotamassa santikaṃ gamissāmi, ahañhi tena saddhiṃ ekagandhakuṭiyaṃ vasāmī’’ti vatvā aññatarasmiṃ titthiyārāme vasitvā pātova jetavanamaggaṃ otaritvā nagarābhimukhī āgacchantī ‘‘kiṃ, sundari, kahaṃ gatāsī’’ti puṭṭhā ‘‘samaṇena gotamena saddhiṃ ekagandhakuṭiyaṃ vasitvā taṃ kilesaratiyā ramāpetvā āgatāmhī’’ti vadati.
ಅಥ ತೇ ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನ ಧುತ್ತಾನಂ ಕಹಾಪಣೇ ದತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಥ ಸುನ್ದರಿಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಾ ಸಮೀಪೇ ಮಾಲಾಕಚವರನ್ತರೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಏಥಾ’’ತಿ ವದಿಂಸು। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು। ತತೋ ತಿತ್ಥಿಯಾ ‘‘ಸುನ್ದರಿಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕೋಲಾಹಲಂ ಕತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ಕಹಂ ವೋ ಆಸಙ್ಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ‘‘ಇಮೇಸು ದಿವಸೇಸು ಜೇತವನೇ ವಸತಿ, ತತ್ಥಸ್ಸಾ ಪವತ್ತಿಂ ನ ಜಾನಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಗಚ್ಛಥ, ನಂ ವಿಚಿನಥಾ’’ತಿ ರಞ್ಞಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಚಿನನ್ತಾ ಮಾಲಾಕಚವರನ್ತರೇ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಞ್ಚಕಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ‘‘ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಾವಕಾ ‘ಸತ್ಥಾರಾ ಕತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸುನ್ದರಿಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಮಾಲಾಕಚವರನ್ತರೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿಂಸೂ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚಯಿಂಸು। ರಾಜಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಗಚ್ಛಥ, ನಗರಂ ಆಹಿಣ್ಡಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ನಗರವೀಥೀಸು ‘‘ಪಸ್ಸಥ ಸಮಣಾನಂ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾನಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ರಞ್ಞೋ ನಿವೇಸನದ್ವಾರಂ ಆಗಮಿಂಸು। ರಾಜಾ ಸುನ್ದರಿಯಾ ಸರೀರಂ ಆಮಕಸುಸಾನೇ ಅಟ್ಟಕಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ರಕ್ಖಾಪೇಸಿ। ಸಾವತ್ಥಿವಾಸಿನೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೇ ಸೇಸಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ‘‘ಪಸ್ಸಥ ಸಮಣಾನಂ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾನಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಅನ್ತೋನಗರೇಪಿ ಬಹಿನಗರೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸತ್ಥಾ ‘‘ತೇನ ಹಿ ತುಮ್ಹೇಪಿ ತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ಏವಂ ಪಟಿಚೋದೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Atha te katipāhaccayena dhuttānaṃ kahāpaṇe datvā ‘‘gacchatha sundariṃ māretvā samaṇassa gotamassa gandhakuṭiyā samīpe mālākacavarantare nikkhipitvā ethā’’ti vadiṃsu. Te tathā akaṃsu. Tato titthiyā ‘‘sundariṃ na passāmā’’ti kolāhalaṃ katvā rañño ārocetvā ‘‘kahaṃ vo āsaṅkā’’ti vuttā ‘‘imesu divasesu jetavane vasati, tatthassā pavattiṃ na jānāmā’’ti vatvā ‘‘tena hi gacchatha, naṃ vicinathā’’ti raññā anuññātā attano upaṭṭhāke gahetvā jetavanaṃ gantvā vicinantā mālākacavarantare taṃ disvā mañcakaṃ āropetvā nagaraṃ pavesetvā ‘‘samaṇassa gotamassa sāvakā ‘satthārā kataṃ pāpakammaṃ paṭicchādessāmā’ti sundariṃ māretvā mālākacavarantare nikkhipiṃsū’’ti rañño ārocayiṃsu. Rājā ‘‘tena hi gacchatha, nagaraṃ āhiṇḍathā’’ti āha. Te nagaravīthīsu ‘‘passatha samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kamma’’ntiādīni vatvā puna rañño nivesanadvāraṃ āgamiṃsu. Rājā sundariyā sarīraṃ āmakasusāne aṭṭakaṃ āropetvā rakkhāpesi. Sāvatthivāsino ṭhapetvā ariyasāvake sesā yebhuyyena ‘‘passatha samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kamma’’ntiādīni vatvā antonagarepi bahinagarepi bhikkhū akkosantā vicaranti. Bhikkhū taṃ pavattiṃ tathāgatassa ārocesuṃ. Satthā ‘‘tena hi tumhepi te manusse evaṃ paṭicodethā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
೩೦೬.
306.
‘‘ಅಭೂತವಾದೀ ನಿರಯಂ ಉಪೇತಿ,
‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
ಯೋ ವಾಪಿ ಕತ್ವಾ ನ ಕರೋಮಿಚಾಹ।
Yo vāpi katvā na karomicāha;
ಉಭೋಪಿ ತೇ ಪೇಚ್ಚ ಸಮಾ ಭವನ್ತಿ,
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
ನಿಹೀನಕಮ್ಮಾ ಮನುಜಾ ಪರತ್ಥಾ’’ತಿ॥
Nihīnakammā manujā paratthā’’ti.
ತತ್ಥ ಅಭೂತವಾದೀತಿ ಪರಸ್ಸ ದೋಸಂ ಅದಿಸ್ವಾವ ಮುಸಾವಾದಂ ಕತ್ವಾ ತುಚ್ಛೇನ ಪರಂ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೋ। ಕತ್ವಾತಿ ಯೋ ವಾ ಪನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ನಾಹಂ ಏತಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಪೇಚ್ಚ ಸಮಾ ಭವನ್ತೀತಿ ತೇ ಉಭೋಪಿ ಜನಾ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿರಯಂ ಉಪಗಮನೇನ ಗತಿಯಾ ಸಮಾ ಭವನ್ತಿ। ಗತಿಯೇವ ನೇಸಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಆಯು ಪನ ನೇಸಂ ನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ। ಬಹುಕಞ್ಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಚಿರಂ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಪರಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮೇವ ಕಾಲಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಲಾಮಕಮೇವ ಕಮ್ಮಂ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನಿಹೀನಕಮ್ಮಾ ಮನುಜಾ ಪರತ್ಥಾ’’ತಿ। ಪರತ್ಥಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಪದಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪೇಚ್ಚಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪೇಚ್ಚ ಪರತ್ಥ ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇ ನಿಹೀನಕಮ್ಮಾ ಪರಲೋಕೇ ಸಮಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಬಹೂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಿಂಸೂತಿ।
Tattha abhūtavādīti parassa dosaṃ adisvāva musāvādaṃ katvā tucchena paraṃ abbhācikkhanto. Katvāti yo vā pana pāpakammaṃ katvā ‘‘nāhaṃ etaṃ karomī’’ti āha. Pecca samā bhavantīti te ubhopi janā paralokaṃ gantvā nirayaṃ upagamanena gatiyā samā bhavanti. Gatiyeva nesaṃ paricchinnā, āyu pana nesaṃ na paricchinnaṃ. Bahukañhi pāpakammaṃ katvā ciraṃ niraye paccanti, parittaṃ katvā appamattakameva kālaṃ. Yasmā pana nesaṃ ubhinnampi lāmakameva kammaṃ, tena vuttaṃ – ‘‘nihīnakammā manujā paratthā’’ti. Paratthāti imassa pana padassa purato peccapadena sambandho. Pecca parattha ito gantvā te nihīnakammā paraloke samā bhavantīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.
ರಾಜಾ ‘‘ಸುನ್ದರಿಯಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಮಾರಿತಭಾವಂ ಜಾನಾಥಾ’’ತಿ ಪುರಿಸೇ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ। ಅಥ ತೇ ಧುತ್ತಾ ತೇಹಿ ಕಹಾಪಣೇಹಿ ಸುರಂ ಪಿವನ್ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕಲಹಂ ಕರಿಂಸು। ಏಕೋ ಏಕಂ ಆಹ – ‘‘ತ್ವಂ ಸುನ್ದರಿಂ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಮಾರೇತ್ವಾ ಮಾಲಾಕಚವರನ್ತರೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತತೋ ಲದ್ಧಕಹಾಪಣೇಹಿ ಸುರಂ ಪಿವಸಿ, ಹೋತು ಹೋತೂ’’ತಿ। ರಾಜಪುರಿಸಾ ತೇ ಧುತ್ತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸುಂ। ಅಥ ನೇ ರಾಜಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸಾ ಮಾರಿತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಆಮ, ದೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ಕೇಹಿ ಮಾರಾಪಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ, ದೇವಾ’’ತಿ। ರಾಜಾ ತಿತ್ಥಿಯೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ತಥೇವ ವದಿಂಸು। ತೇನ ಹಿ ಗಚ್ಛಥ ತುಮ್ಹೇ ಏವಂ ವದನ್ತಾ ನಗರಂ ಆಹಿಣ್ಡಥ – ‘‘ಅಯಂ ಸುನ್ದರೀ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಆರೋಪೇತುಕಾಮೇಹಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಮಾರಾಪಿತಾ, ನೇವ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ, ನ ಸಾವಕಾನಂ ದೋಸೋ ಅತ್ಥಿ, ಅಮ್ಹಾಕಮೇವ ದೋಸೋ’’ತಿ। ತೇ ತಥಾ ಕರಿಂಸು। ಬಾಲಮಹಾಜನೋ ತದಾ ಸದ್ದಹಿ, ತಿತ್ಥಿಯಾಪಿ ಧುತ್ತಾಪಿ ಪುರಿಸವಧದಣ್ಡಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಕ್ಕಾರೋ ಮಹಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Rājā ‘‘sundariyā aññehi māritabhāvaṃ jānāthā’’ti purise uyyojesi. Atha te dhuttā tehi kahāpaṇehi suraṃ pivantā aññamaññaṃ kalahaṃ kariṃsu. Eko ekaṃ āha – ‘‘tvaṃ sundariṃ ekappahāreneva māretvā mālākacavarantare nikkhipitvā tato laddhakahāpaṇehi suraṃ pivasi, hotu hotū’’ti. Rājapurisā te dhutte gahetvā rañño dassesuṃ. Atha ne rājā ‘‘tumhehi sā māritā’’ti pucchi. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Kehi mārāpitā’’ti? ‘‘Aññatitthiyehi, devā’’ti. Rājā titthiye pakkosāpetvā pucchi. Te tatheva vadiṃsu. Tena hi gacchatha tumhe evaṃ vadantā nagaraṃ āhiṇḍatha – ‘‘ayaṃ sundarī samaṇassa gotamassa avaṇṇaṃ āropetukāmehi amhehi mārāpitā, neva samaṇassa gotamassa, na sāvakānaṃ doso atthi, amhākameva doso’’ti. Te tathā kariṃsu. Bālamahājano tadā saddahi, titthiyāpi dhuttāpi purisavadhadaṇḍaṃ pāpuṇiṃsu. Tato paṭṭhāya buddhānaṃ sakkāro mahā ahosīti.
ಸುನ್ದರೀಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾವತ್ಥು ಪಠಮಂ।
Sundarīparibbājikāvatthu paṭhamaṃ.
೨. ದುಚ್ಚರಿತಫಲಪೀಳಿತವತ್ಥು
2. Duccaritaphalapīḷitavatthu
ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದುಚ್ಚರಿತಫಲಾನುಭಾವೇನ ಪೀಳಿತೇ ಸತ್ತೇ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Kāsāvakaṇṭhāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto duccaritaphalānubhāvena pīḷite satte ārabbha kathesi.
ಆಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗಿಜ್ಝಕೂಟಾ ಓರೋಹನ್ತೋ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಪೇತಾದೀನಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ದಿಸ್ವಾ ಸಿತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರೇನ ಸಿತಕಾರಣಂ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ಅಕಾಲೋ, ಆವುಸೋ, ಇಮಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಮಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಥೇರೇನ ಪುಟ್ಠೋ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಪೇತಾದೀನಂ ದಿಟ್ಠಭಾವಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಗಿಜ್ಝಕೂಟಾ ಪಬ್ಬತಾ ಓರೋಹನ್ತೋ ಅದ್ದಸಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ವೇಹಾಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಿ ಆದಿತ್ತಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾ ಸಜೋತಿಭೂತಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೋಪಿ ಆದಿತ್ತೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೨೩೦; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೧೮) ನಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪತ್ತಚೀವರಕಾಯಬನ್ಧನಾದೀಹಿ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಪಞ್ಚ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಕಸ್ಸಪದಸಬಲಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅನುರೂಪಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾನಂ ಪಾಪಭಾವಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಬಹೂನಂ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂನಂ ದುಚ್ಚರಿತಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Āyasmā hi moggallāno lakkhaṇattherena saddhiṃ gijjhakūṭā orohanto aṭṭhisaṅkhalikapetādīnaṃ attabhāve disvā sitaṃ karonto lakkhaṇattherena sitakāraṇaṃ puṭṭho ‘‘akālo, āvuso, imassa pañhassa, tathāgatassa santike maṃ puccheyyāsī’’ti vatvā tathāgatassa santike therena puṭṭho aṭṭhisaṅkhalikapetādīnaṃ diṭṭhabhāvaṃ ācikkhitvā ‘‘idhāhaṃ, āvuso, gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ bhikkhuṃ vehāsaṃ gacchantaṃ, tassa saṅghāṭipi ādittā sampajjalitā sajotibhūtā…pe… kāyopi āditto’’tiādinā (pārā. 230; saṃ. ni. 2.218) nayena saddhiṃ pattacīvarakāyabandhanādīhi ḍayhamāne pañca sahadhammike ārocesi. Satthā tesaṃ kassapadasabalassa sāsane pabbajitvā pabbajjāya anurūpaṃ kātuṃ asakkontānaṃ pāpabhāvaṃ ācikkhitvā tasmiṃ khaṇe tattha nisinnānaṃ bahūnaṃ pāpabhikkhūnaṃ duccaritakammassa vipākaṃ dassento imaṃ gāthamāha –
೩೦೭.
307.
‘‘ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾ ಬಹವೋ, ಪಾಪಧಮ್ಮಾ ಅಸಞ್ಞತಾ।
‘‘Kāsāvakaṇṭhā bahavo, pāpadhammā asaññatā;
ಪಾಪಾ ಪಾಪೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ, ನಿರಯಂ ತೇ ಉಪಪಜ್ಜರೇ’’ತಿ॥
Pāpā pāpehi kammehi, nirayaṃ te upapajjare’’ti.
ತತ್ಥ ಕಾಸಾವಕಣ್ಠಾತಿ ಕಾಸಾವೇನ ಪಲಿವೇಠಿತಕಣ್ಠಾ। ಪಾಪಧಮ್ಮಾತಿ ಲಾಮಕಧಮ್ಮಾ। ಅಸಞ್ಞತಾತಿ ಕಾಯಾದಿಸಂಯಮರಹಿತಾ, ತಥಾರೂಪಾ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲಾ ಅತ್ತನಾ ಕತೇಹಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇಹಿ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ತತ್ಥ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತಾ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಪೇತೇಸುಪಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha kāsāvakaṇṭhāti kāsāvena paliveṭhitakaṇṭhā. Pāpadhammāti lāmakadhammā. Asaññatāti kāyādisaṃyamarahitā, tathārūpā pāpapuggalā attanā katehi akusalakammehi nirayaṃ upapajjanti, te tattha paccitvā tato cutā vipākāvasesena petesupi evaṃ paccantīti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಬಹೂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.
ದುಚ್ಚರಿತಫಲಪೀಳಿತವತ್ಥು ದುತಿಯಂ।
Duccaritaphalapīḷitavatthu dutiyaṃ.
೩. ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು
3. Vaggumudātīriyabhikkhuvatthu
ಸೇಯ್ಯೋ ಅಯೋಗುಳೋತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ವೇಸಾಲಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ। ವತ್ಥು ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಪಾರಾಜಿಕೇ (ಪಾರಾ॰ ೧೯೩ ಆದಯೋ) ಆಗತಮೇವ।
Seyyo ayoguḷoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā vesāliṃ upanissāya mahāvane viharanto vaggumudātīriye bhikkhū ārabbha kathesi. Vatthu uttarimanussadhammapārājike (pārā. 193 ādayo) āgatameva.
ತದಾ ಹಿ ಸತ್ಥಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದರಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಗಿಹೀನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿತ್ಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಗರಹಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Tadā hi satthā te bhikkhū ‘‘kiṃ pana tumhe, bhikkhave, udarassatthāya gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsitthā’’ti vatvā tehi ‘‘āma, bhante’’ti vutte te bhikkhū anekapariyāyena garahitvā imaṃ gāthamāha –
೩೦೮.
308.
‘‘ಸೇಯ್ಯೋ ಅಯೋಗುಳೋ ಭುತ್ತೋ, ತತ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಸಿಖೂಪಮೋ।
‘‘Seyyo ayoguḷo bhutto, tatto aggisikhūpamo;
ಯಞ್ಚೇ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ ದುಸ್ಸೀಲೋ, ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಮಸಞ್ಞತೋ’’ತಿ॥
Yañce bhuñjeyya dussīlo, raṭṭhapiṇḍamasaññato’’ti.
ತತ್ಥ ಯಞ್ಚೇ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಯಂ ದುಸ್ಸೀಲೋ ನಿಸ್ಸೀಲಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಅಸಞ್ಞತೋ ರಟ್ಠವಾಸೀಹಿ ಸದ್ಧಾಯ ದಿನ್ನಂ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಂ ‘‘ಸಮಣೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ತತ್ತೋ ಆದಿತ್ತೋ ಅಗ್ಗಿವಣ್ಣೋ ಅಯೋಗುಳೋವ ಭುತ್ತೋ ಸೇಯ್ಯೋ ಸುನ್ದರತರೋ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಹಿ ಏಕೋವ ಅತ್ತಭಾವೋ ಝಾಯೇಯ್ಯ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ಪನ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನೇಕಾನಿಪಿ ಜಾತಿಸತಾನಿ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha yañce bhuñjeyyāti yaṃ dussīlo nissīlapuggalo kāyādīhi asaññato raṭṭhavāsīhi saddhāya dinnaṃ raṭṭhapiṇḍaṃ ‘‘samaṇomhī’’ti paṭijānanto gahetvā bhuñjeyya, tatto āditto aggivaṇṇo ayoguḷova bhutto seyyo sundarataro. Kiṃ kāraṇā? Tappaccayā hi ekova attabhāvo jhāyeyya, dussīlo pana saddhādeyyaṃ bhuñjitvā anekānipi jātisatāni niraye pacceyyāti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಬಹೂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti.
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು ತತಿಯಂ।
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthu tatiyaṃ.
೪. ಖೇಮಕಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತವತ್ಥು
4. Khemakaseṭṭhiputtavatthu
ಚತ್ತಾರಿ ಠಾನಾನೀತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ಖೇಮಕಂ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Cattāriṭhānānīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto anāthapiṇḍikassa bhāgineyyaṃ khemakaṃ nāma seṭṭhiputtaṃ ārabbha kathesi.
ಸೋ ಕಿರ ಅಭಿರೂಪೋ ಅಹೋಸಿ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಇತ್ಥಿಯೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಗಾಭಿಭೂತಾ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಸೋಪಿ ಪರದಾರಕಮ್ಮಾಭಿರತೋವ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ನಂ ರತ್ತಿಂ ರಾಜಪುರಿಸಾ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸುಂ। ರಾಜಾ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಲಜ್ಜಾಮೀತಿ ತಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇಸಿ। ಸೋ ಪನ ನೇವ ವಿರಮಿ । ಅಥ ನಂ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತತಿಯಮ್ಪಿ ರಾಜಪುರಿಸಾ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸುಂ। ರಾಜಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇಸಿಯೇವ। ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ, ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ತಂ ಆದಾಯ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಸಂವೇಗಕಥಂ ವತ್ವಾ ಪರದಾರಸೇವನಾಯ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
So kira abhirūpo ahosi, yebhuyyena itthiyo taṃ disvā rāgābhibhūtā sakabhāvena saṇṭhātuṃ nāsakkhiṃsu. Sopi paradārakammābhiratova ahosi. Atha naṃ rattiṃ rājapurisā gahetvā rañño dassesuṃ. Rājā mahāseṭṭhissa lajjāmīti taṃ kiñci avatvā vissajjāpesi. So pana neva virami . Atha naṃ dutiyampi tatiyampi rājapurisā gahetvā rañño dassesuṃ. Rājā vissajjāpesiyeva. Mahāseṭṭhi, taṃ pavattiṃ sutvā taṃ ādāya satthu santikaṃ gantvā taṃ pavattiṃ ārocetvā, ‘‘bhante, imassa dhammaṃ desethā’’ti āha. Satthā tassa saṃvegakathaṃ vatvā paradārasevanāya dosaṃ dassento imā gāthā abhāsi –
೩೦೯.
309.
‘‘ಚತ್ತಾರಿ ಠಾನಾನಿ ನರೋ ಪಮತ್ತೋ,
‘‘Cattāri ṭhānāni naro pamatto,
ಆಪಜ್ಜತಿ ಪರದಾರೂಪಸೇವೀ।
Āpajjati paradārūpasevī;
ಅಪುಞ್ಞಲಾಭಂ ನ ನಿಕಾಮಸೇಯ್ಯಂ,
Apuññalābhaṃ na nikāmaseyyaṃ,
ನಿನ್ದಂ ತತೀಯಂ ನಿರಯಂ ಚತುತ್ಥಂ॥
Nindaṃ tatīyaṃ nirayaṃ catutthaṃ.
೩೧೦.
310.
‘‘ಅಪುಞ್ಞಲಾಭೋ ಚ ಗತೀ ಚ ಪಾಪಿಕಾ,
‘‘Apuññalābho ca gatī ca pāpikā,
ಭೀತಸ್ಸ ಭೀತಾಯ ರತೀ ಚ ಥೋಕಿಕಾ।
Bhītassa bhītāya ratī ca thokikā;
ರಾಜಾ ಚ ದಣ್ಡಂ ಗರುಕಂ ಪಣೇತಿ,
Rājā ca daṇḍaṃ garukaṃ paṇeti,
ತಸ್ಮಾ ನರೋ ಪರದಾರಂ ನ ಸೇವೇ’’ತಿ॥
Tasmā naro paradāraṃ na seve’’ti.
ತತ್ಥ ಠಾನಾನೀತಿ ದುಕ್ಖಕಾರಣಾನಿ। ಪಮತ್ತೋತಿ ಸತಿವೋಸ್ಸಗ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಪರದಾರೂಪಸೇವೀತಿ ಪರದಾರಂ ಉಪಸೇವನ್ತೋ ಉಪ್ಪಥಚಾರೀ। ಅಪುಞ್ಞಲಾಭನ್ತಿ ಅಕುಸಲಲಾಭಂ। ನ ನಿಕಾಮಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಯಥಾ ಇಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಸೇಯ್ಯಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಅನಿಚ್ಛಿತಂ ಪರಿತ್ತಕಮೇವ ಕಾಲಂ ಸೇಯ್ಯಂ ಲಭತಿ। ಅಪುಞ್ಞಲಾಭೋ ಚಾತಿ ಏವಂ ತಸ್ಸ ಅಯಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಲಾಭೋ, ತೇನ ಚ ಅಪುಞ್ಞೇನ ನಿರಯಸಙ್ಖಾತಾ ಪಾಪಿಕಾ ಗತಿ ಹೋತಿ। ರತೀ ಚ ಥೋಕಿಕಾತಿ ಯಾ ತಸ್ಸ ಭೀತಸ್ಸ ಭೀತಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ರತಿ, ಸಾಪಿ ಥೋಕಿಕಾ ಪರಿತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಗರುಕನ್ತಿ ರಾಜಾ ಚ ಹತ್ಥಚ್ಛೇದಾದಿವಸೇನ ಗರುಕಂ ದಣ್ಡಂ ಪಣೇತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಪರದಾರಂ ಸೇವನ್ತೋ ಏತಾನಿ ಅಪುಞ್ಞಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪರದಾರಂ ನ ಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha ṭhānānīti dukkhakāraṇāni. Pamattoti sativossaggena samannāgato. Āpajjatīti pāpuṇāti. Paradārūpasevīti paradāraṃ upasevanto uppathacārī. Apuññalābhanti akusalalābhaṃ. Na nikāmaseyyanti yathā icchati, evaṃ seyyaṃ alabhitvā anicchitaṃ parittakameva kālaṃ seyyaṃ labhati. Apuññalābho cāti evaṃ tassa ayañca apuññalābho, tena ca apuññena nirayasaṅkhātā pāpikā gati hoti. Ratī ca thokikāti yā tassa bhītassa bhītāya itthiyā saddhiṃ rati, sāpi thokikā parittā hoti. Garukanti rājā ca hatthacchedādivasena garukaṃ daṇḍaṃ paṇeti. Tasmāti yasmā paradāraṃ sevanto etāni apuññādīni pāpuṇāti, tasmā paradāraṃ na seveyyāti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಖೇಮಕೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಹಾಜನೋ ಸುಖಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ। ಕಿಂ ಪನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮನ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಉತ್ತಮಮಲ್ಲೋ ಹುತ್ವಾ ದ್ವೇ ಸುವಣ್ಣಪಟಾಕಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಕಞ್ಚನಥೂಪೇ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಿತ್ಥಿಯೋ ಅವಸೇಸಾ ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ರಜ್ಜನ್ತೂ’’ತಿ। ಇದಮಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮನ್ತಿ। ತೇನ ತಂ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ದಿಸ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಇತ್ಥಿಯೋ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne khemako sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tato paṭṭhāya mahājano sukhaṃ vītināmesi. Kiṃ panassa pubbakammanti? So kira kassapabuddhakāle uttamamallo hutvā dve suvaṇṇapaṭākā dasabalassa kañcanathūpe āropetvā patthanaṃ paṭṭhapesi ‘‘ṭhapetvā ñātisālohititthiyo avasesā maṃ disvā rajjantū’’ti. Idamassa pubbakammanti. Tena taṃ nibbattanibbattaṭṭhāne disvā paresaṃ itthiyo sakabhāvena saṇṭhātuṃ nāsakkhiṃsūti.
ಖೇಮಕಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತವತ್ಥು ಚತುತ್ಥಂ।
Khemakaseṭṭhiputtavatthu catutthaṃ.
೫. ದುಬ್ಬಚಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು
5. Dubbacabhikkhuvatthu
ಕುಸೋ ಯಥಾತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ದುಬ್ಬಚಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Kuso yathāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi.
ಏಕೋ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖು ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಏಕಂ ತಿಣಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಯೋ ತಿಣಂ ಛಿನ್ದತಿ, ತಸ್ಸ ಕಿಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ತಂ ಅತ್ತನಾ ಕತಭಾವಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥ ನಂ ಇತರೋ ‘‘ತ್ವಂ ತಿಣಸ್ಸ ಛಿನ್ನಕಾರಣಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಹೋತೀತಿ ಸಞ್ಞಂ ಕರೋಸಿ, ನ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿ ಹೋತಿ, ದೇಸೇತ್ವಾ ಪನ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ತಿಣಂ ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸತ್ಥು ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸತ್ಥಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ವಿಗರಹಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
Eko kira bhikkhu asañcicca ekaṃ tiṇaṃ chinditvā kukkucce uppanne ekaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā, ‘‘āvuso, yo tiṇaṃ chindati, tassa kiṃ hotī’’ti taṃ attanā katabhāvaṃ ārocetvā pucchi. Atha naṃ itaro ‘‘tvaṃ tiṇassa chinnakāraṇā kiñci hotīti saññaṃ karosi, na ettha kiñci hoti, desetvā pana muccatī’’ti vatvā sayampi ubhohi hatthehi tiṇaṃ luñcitvā aggahesi. Bhikkhū taṃ pavattiṃ satthu ārocesuṃ. Satthā taṃ bhikkhuṃ anekapariyāyena vigarahitvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –
೩೧೧.
311.
‘‘ಕುಸೋ ಯಥಾ ದುಗ್ಗಹಿತೋ, ಹತ್ಥಮೇವಾನುಕನ್ತತಿ।
‘‘Kuso yathā duggahito, hatthamevānukantati;
ಸಾಮಞ್ಞಂ ದುಪ್ಪರಾಮಟ್ಠಂ, ನಿರಯಾಯುಪಕಡ್ಢತಿ॥
Sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhaṃ, nirayāyupakaḍḍhati.
೩೧೨.
312.
‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಞ್ಚ ಯಂ ವತಂ।
‘‘Yaṃ kiñci sithilaṃ kammaṃ, saṃkiliṭṭhañca yaṃ vataṃ;
ಸಙ್ಕಸ್ಸರಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ನ ತಂ ಹೋತಿ ಮಹಪ್ಫಲಂ॥
Saṅkassaraṃ brahmacariyaṃ, na taṃ hoti mahapphalaṃ.
೩೧೩.
313.
‘‘ಕಯಿರಾ ಚೇ ಕಯಿರಾಥೇನಂ, ದಳ್ಹಮೇನಂ ಪರಕ್ಕಮೇ।
‘‘Kayirā ce kayirāthenaṃ, daḷhamenaṃ parakkame;
ಸಿಥಿಲೋ ಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜೋ, ಭಿಯ್ಯೋ ಆಕಿರತೇ ರಜ’’ನ್ತಿ॥
Sithilo hi paribbājo, bhiyyo ākirate raja’’nti.
ತತ್ಥ ಕುಸೋತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ತಿಖಿಣಧಾರಂ ತಿಣಂ ಅನ್ತಮಸೋ ತಾಲಪಣ್ಣಮ್ಪಿ, ಯಥಾ ಸೋ ಕುಸೋ ಯೇನ ದುಗ್ಗಹಿತೋ, ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ ಅನುಕನ್ತತಿ ಫಾಲೇತಿ, ಏವಮೇವ ಸಮಣಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತಂ ಸಾಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಖಣ್ಡಸೀಲಾದಿತಾಯ ದುಪ್ಪರಾಮಟ್ಠಂ ನಿರಯಾಯುಪಕಡ್ಢತಿ, ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಿಥಿಲನ್ತಿ ಓಲೀಯಿತ್ವಾ ಕರಣೇನ ಸಿಥಿಲಗಾಹಂ ಕತ್ವಾ ಕತಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠನ್ತಿ ವೇಸಿಯಾದಿಕೇಸು ಅಗೋಚರೇಸು ಚರಣೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ। ಸಙ್ಕಸ್ಸರನ್ತಿ ಸಙ್ಕಾಹಿ ಸರಿತಬ್ಬಂ, ಉಪೋಸಥಕಿಚ್ಚಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಕಿಚ್ಚೇನ ಸನ್ನಿಪತಿತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಇಮೇ ಮಮ ಚರಿಯಂ ಞತ್ವಾ ಮಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಕಾಮಾವ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಆಸಙ್ಕಾಹಿ ಸರಿತಂ ಉಸ್ಸಙ್ಕಿತಂ ಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ। ನ ತಂ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಏವರೂಪಂ ಸಮಣಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮಹಪ್ಫಲಂ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಮಹಪ್ಫಲಾಭಾವೇನೇವ ಭಿಕ್ಖದಾಯಕಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಯಿರಾ ಚೇತಿ ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ಕರೇಯ್ಯಾಥೇವ। ದಳ್ಹಮೇನಂ ಪರಕ್ಕಮೇತಿ ಥಿರಕತಮೇವ ಕತ್ವಾ ಅವತ್ತಸಮಾದಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಏನಂ ಕಯಿರಾ। ಪರಿಬ್ಬಾಜೋತಿ ಸಿಥಿಲಭಾವೇನ ಕತೋ ಖಣ್ಡಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತೋ ಸಮಣಧಮ್ಮೋ। ಭಿಯ್ಯೋ ಆಕಿರತೇ ರಜನ್ತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಂ ರಾಗರಜಾದಿಂ ಏವರೂಪೋ ಸಮಣಧಮ್ಮೋ ಅಪನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ಅಪರಮ್ಪಿ ರಾಗರಜಾದಿಂ ಆಕಿರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha kusoti yaṃ kiñci tikhiṇadhāraṃ tiṇaṃ antamaso tālapaṇṇampi, yathā so kuso yena duggahito, tassa hatthaṃ anukantati phāleti, evameva samaṇadhammasaṅkhātaṃ sāmaññampi khaṇḍasīlāditāya dupparāmaṭṭhaṃ nirayāyupakaḍḍhati, niraye nibbattāpetīti attho. Sithilanti olīyitvā karaṇena sithilagāhaṃ katvā kataṃ yaṃkiñci kammaṃ. Saṃkiliṭṭhanti vesiyādikesu agocaresu caraṇena saṃkiliṭṭhaṃ. Saṅkassaranti saṅkāhi saritabbaṃ, uposathakiccādīsu aññatarakiccena sannipatitampi saṅghaṃ disvā ‘‘addhā ime mama cariyaṃ ñatvā maṃ ukkhipitukāmāva sannipatitā’’ti evaṃ attano āsaṅkāhi saritaṃ ussaṅkitaṃ parisaṅkitaṃ. Na taṃ hotīti taṃ evarūpaṃ samaṇadhammasaṅkhātaṃ brahmacariyaṃ tassa puggalassa mahapphalaṃ na hoti, tassa mahapphalābhāveneva bhikkhadāyakānampissa na mahapphalaṃ hotīti attho. Kayirā ceti tasmā yaṃ kammaṃ kareyya, taṃ kareyyātheva. Daḷhamenaṃ parakkameti thirakatameva katvā avattasamādāno hutvā enaṃ kayirā. Paribbājoti sithilabhāvena kato khaṇḍādibhāvappatto samaṇadhammo. Bhiyyo ākirate rajanti abbhantare vijjamānaṃ rāgarajādiṃ evarūpo samaṇadhammo apanetuṃ na sakkoti, atha kho tassa upari aparampi rāgarajādiṃ ākiratīti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಬಹೂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ಸೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಂವರೇ ಠತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ।
Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu, sopi bhikkhu saṃvare ṭhatvā pacchā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇīti.
ದುಬ್ಬಚಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು ಪಞ್ಚಮಂ।
Dubbacabhikkhuvatthu pañcamaṃ.
೬. ಇಸ್ಸಾಪಕತಿತ್ಥಿವತ್ಥು
6. Issāpakatitthivatthu
ಅಕತನ್ತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಇಸ್ಸಾಪಕತಂ ಇತ್ಥಿಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Akatanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ issāpakataṃ itthiṃ ārabbha kathesi.
ತಸ್ಸಾ ಕಿರ ಸಾಮಿಕೋ ಏಕಾಯ ಗೇಹದಾಸಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ಅಕಾಸಿ। ಸಾ ಇಸ್ಸಾಪಕತಾ ತಂ ದಾಸಿಂ ಹತ್ಥಪಾದೇಸು ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಕಣ್ಣನಾಸಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗುಳ್ಹಗಬ್ಭೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಕತಭಾವಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತುಂ ‘‘ಏಹಿ, ಅಯ್ಯ, ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಾಮಿಕಂ ಆದಾಯ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತೀ ನಿಸೀದಿ। ಅಥಸ್ಸಾ ಆಗನ್ತುಕಞಾತಕಾ ಗೇಹಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ದಾಸಿಂ ಮೋಚಯಿಂಸು। ಸಾ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಠಿತಾ ತಮತ್ಥಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ದುಚ್ಚರಿತಂ ನಾಮ ‘ಇದಂ ಮೇ ಅಞ್ಞೇ ನ ಜಾನನ್ತೀ’ತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಅಜಾನನ್ತೇಪಿ ಸುಚರಿತಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಕತಮ್ಪಿ ಹಿ ದುಚ್ಚರಿತಂ ನಾಮ ಪಚ್ಛಾನುತಾಪಂ ಕರೋತಿ, ಸುಚರಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಮೇವ ಜನೇತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Tassā kira sāmiko ekāya gehadāsiyā saddhiṃ santhavaṃ akāsi. Sā issāpakatā taṃ dāsiṃ hatthapādesu bandhitvā tassā kaṇṇanāsaṃ chinditvā ekasmiṃ guḷhagabbhe pakkhipitvā dvāraṃ pidahitvā tassa kammassa attanā katabhāvaṃ paṭicchādetuṃ ‘‘ehi, ayya, vihāraṃ gantvā dhammaṃ suṇissāmā’’ti sāmikaṃ ādāya vihāraṃ gantvā dhammaṃ suṇantī nisīdi. Athassā āgantukañātakā gehaṃ āgantvā dvāraṃ vivaritvā taṃ vippakāraṃ disvā dāsiṃ mocayiṃsu. Sā vihāraṃ gantvā catuparisamajjhe ṭhitā tamatthaṃ dasabalassa ārocesi. Satthā tassā vacanaṃ sutvā ‘‘duccaritaṃ nāma ‘idaṃ me aññe na jānantī’ti appamattakampi na kātabbaṃ, aññasmiṃ ajānantepi sucaritameva kātabbaṃ. Paṭicchādetvā katampi hi duccaritaṃ nāma pacchānutāpaṃ karoti, sucaritaṃ pāmojjameva janetī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
೩೧೪.
314.
‘‘ಅಕತಂ ದುಕ್ಕಟಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಪಚ್ಛಾ ತಪ್ಪತಿ ದುಕ್ಕಟಂ।
‘‘Akataṃ dukkaṭaṃ seyyo, pacchā tappati dukkaṭaṃ;
ಕತಞ್ಚ ಸುಕತಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ಕತ್ವಾ ನಾನುತಪ್ಪತೀ’’ತಿ॥
Katañca sukataṃ seyyo, yaṃ katvā nānutappatī’’ti.
ತತ್ಥ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಸಾವಜ್ಜಂ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕತಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ ವರಂ ಉತ್ತಮಂ। ಪಚ್ಛಾ ತಪ್ಪತೀತಿ ತಞ್ಹಿ ಅನುಸ್ಸರಿತಾನುಸ್ಸರಿತಕಾಲೇ ತಪ್ಪತಿಯೇವ। ಸುಕತನ್ತಿ ಅನವಜ್ಜಂ ಪನ ಸುಖದಾಯಕಂ ಸುಗತಿಸಂವತ್ತನಿಕಮೇವ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಸೇಯ್ಯೋ। ಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅನುಸ್ಸರಣಕಾಲೇ ನ ತಪ್ಪತಿ ನಾನುತಪ್ಪತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋವ ಹೋತಿ, ತಂ ಕಮ್ಮಂ ವರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha dukkaṭanti sāvajjaṃ apāyasaṃvattanikaṃ kammaṃ akatameva seyyo varaṃ uttamaṃ. Pacchā tappatīti tañhi anussaritānussaritakāle tappatiyeva. Sukatanti anavajjaṃ pana sukhadāyakaṃ sugatisaṃvattanikameva kammaṃ kataṃ seyyo. Yaṃ katvāti yaṃ kammaṃ katvā pacchā anussaraṇakāle na tappati nānutappati, somanassajātova hoti, taṃ kammaṃ varanti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಉಪಾಸಕೋ ಚ ಸಾ ಚ ಇತ್ಥೀ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ತಞ್ಚ ಪನ ದಾಸಿಂ ತತ್ಥೇವ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಾರಿನಿಂ ಕರಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne upāsako ca sā ca itthī sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Tañca pana dāsiṃ tattheva bhujissaṃ katvā dhammacāriniṃ kariṃsūti.
ಇಸ್ಸಾಪಕತಿತ್ಥಿವತ್ಥು ಛಟ್ಠಂ।
Issāpakatitthivatthu chaṭṭhaṃ.
೭. ಸಮ್ಬಹುಲಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು
7. Sambahulabhikkhuvatthu
ನಗರಂ ಯಥಾತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಆಗನ್ತುಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Nagaraṃyathāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sambahule āgantuke bhikkhū ārabbha kathesi.
ತೇ ಕಿರ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಪಠಮಮಾಸೇ ಸುಖಂ ವಿಹರಿಂಸು। ಮಜ್ಝಿಮಮಾಸೇ ಚೋರಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಕರಮರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗಮಂಸು। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮನುಸ್ಸಾ ಚೋರಾನಂ ಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಾಯ ತಂ ಪಚ್ಚನ್ತನಗರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಾತುಂ ಓಕಾಸಂ ನ ಲಭಿಂಸು। ತೇ ಅಫಾಸುಕಂ ವಸ್ಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ವುತ್ಥವಸ್ಸಾ ಸತ್ಥು ದಸ್ಸನಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕತಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ‘‘ಕಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಸುಖಂ ವಸಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಂ ಪಠಮಮಾಸಮೇವ ಸುಖಂ ವಸಿಮ್ಹಾ, ಮಜ್ಝಿಮಮಾಸೇ ಚೋರಾ ಗಾಮಂ ಪಹರಿಂಸು, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮನುಸ್ಸಾ ನಗರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಾತುಂ ಓಕಾಸಂ ನ ಲಭಿಂಸು। ತಸ್ಮಾ ಅಫಾಸುಕಂ ವಸ್ಸಂ ವಸಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಲಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥ, ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ನಾಮ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ದುಲ್ಲಭೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಾಮ ಯಥಾ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ನಗರಂ ಗೋಪಯಿಂಸು, ಏವಂ ಅತ್ತಭಾವಮೇವ ಗೋಪಯಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Te kira ekasmiṃ paccante vassaṃ upagantvā paṭhamamāse sukhaṃ vihariṃsu. Majjhimamāse corā āgantvā tesaṃ gocaragāmaṃ paharitvā karamare gahetvā agamaṃsu. Tato paṭṭhāya manussā corānaṃ paṭibāhanatthāya taṃ paccantanagaraṃ abhisaṅkharontā te bhikkhū sakkaccaṃ upaṭṭhātuṃ okāsaṃ na labhiṃsu. Te aphāsukaṃ vassaṃ vasitvā vutthavassā satthu dassanāya sāvatthiṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Satthā tehi saddhiṃ katapaṭisanthāro ‘‘kiṃ, bhikkhave , sukhaṃ vasitthā’’ti pucchitvā, ‘‘bhante, mayaṃ paṭhamamāsameva sukhaṃ vasimhā, majjhimamāse corā gāmaṃ pahariṃsu, tato paṭṭhāya manussā nagaraṃ abhisaṅkharontā sakkaccaṃ upaṭṭhātuṃ okāsaṃ na labhiṃsu. Tasmā aphāsukaṃ vassaṃ vasimhā’’ti vutte ‘‘alaṃ, bhikkhave, mā cintayittha, phāsuvihāro nāma niccakālaṃ dullabho, bhikkhunā nāma yathā te manussā nagaraṃ gopayiṃsu, evaṃ attabhāvameva gopayituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
೩೧೫.
315.
‘‘ನಗರಂ ಯಥಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ, ಗುತ್ತಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ।
‘‘Nagaraṃ yathā paccantaṃ, guttaṃ santarabāhiraṃ;
ಏವಂ ಗೋಪೇಥ ಅತ್ತಾನಂ, ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾ।
Evaṃ gopetha attānaṃ, khaṇo vo mā upaccagā;
ಖಣಾತೀತಾ ಹಿ ಸೋಚನ್ತಿ, ನಿರಯಮ್ಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ’’ತಿ॥
Khaṇātītā hi socanti, nirayamhi samappitā’’ti.
ತತ್ಥ ಸನ್ತರಬಾಹಿರನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಥಾ ತೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ತಂ ಪಚ್ಚನ್ತನಗರಂ ದ್ವಾರಪಾಕಾರಾದೀನಿ ಥಿರಾನಿ ಕರೋನ್ತೇಹಿ ಸಅನ್ತರಂ, ಅಟ್ಟಾಲಕಪರಿಖಾದೀನಿ ಥಿರಾನಿ ಕರೋನ್ತೇಹಿ ಸಬಾಹಿರನ್ತಿ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ ಸುಗುತ್ತಂ ಕತಂ, ಏವಂ ತುಮ್ಹೇಪಿ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಛ ದ್ವಾರಾನಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ದ್ವಾರರಕ್ಖಿಕಂ ಸತಿಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಯಥಾ ಗಯ್ಹಮಾನಾನಿ ಬಾಹಿರಾನಿ ಛ ಆಯತನಾನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಂ ಉಪಘಾತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಗ್ಗಹಣೇನ ತಾನಿಪಿ ಥಿರಾನಿ ಕತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪವೇಸಾಯ ದ್ವಾರರಕ್ಖಿಕಂ ಸತಿಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ವಿಚರನ್ತಾ ಅತ್ತಾನಂ ಗೋಪೇಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖಣೋ ವೋ ಮಾ ಉಪಚ್ಚಗಾತಿ ಯೋ ಹಿ ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ನ ಗೋಪೇತಿ, ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅಯಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಖಣೋ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿಖಣೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಟಿಲದ್ಧಖಣೋ ಛನ್ನಂ ಆಯತನಾನಂ ಅವೇಕಲ್ಲಖಣೋತಿ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಅಯಂ ಖಣೋ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಸೋ ಖಣೋ ತುಮ್ಹೇ ಮಾ ಅತಿಕ್ಕಮತು। ಖಣಾತೀತಾತಿ ಯೇ ಹಿ ತಂ ಖಣಂ ಅತೀತಾ, ತೇ ಚ ಪುಗ್ಗಲೇ ಸೋ ಚ ಖಣೋ ಅತೀತೋ, ತೇ ನಿರಯಮ್ಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಸೋಚನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha santarabāhiranti, bhikkhave, yathā tehi manussehi taṃ paccantanagaraṃ dvārapākārādīni thirāni karontehi saantaraṃ, aṭṭālakaparikhādīni thirāni karontehi sabāhiranti santarabāhiraṃ suguttaṃ kataṃ, evaṃ tumhepi satiṃ upaṭṭhapetvā ajjhattikāni cha dvārāni pidahitvā dvārarakkhikaṃ satiṃ avissajjetvā yathā gayhamānāni bāhirāni cha āyatanāni ajjhattikānaṃ upaghātāya saṃvattanti, tathā aggahaṇena tānipi thirāni katvā tesaṃ appavesāya dvārarakkhikaṃ satiṃ appahāya vicarantā attānaṃ gopethāti attho. Khaṇo vo mā upaccagāti yo hi evaṃ attānaṃ na gopeti, taṃ puggalaṃ ayaṃ buddhuppādakhaṇo majjhimadese uppattikhaṇo sammādiṭṭhiyā paṭiladdhakhaṇo channaṃ āyatanānaṃ avekallakhaṇoti sabbopi ayaṃ khaṇo atikkamati, so khaṇo tumhe mā atikkamatu. Khaṇātītāti ye hi taṃ khaṇaṃ atītā, te ca puggale so ca khaṇo atīto, te nirayamhi samappitā hutvā tattha nibbattitvā socantīti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗಾ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne te bhikkhū uppannasaṃvegā arahatte patiṭṭhahiṃsūti.
ಸಮ್ಬಹುಲಭಿಕ್ಖುವತ್ಥು ಸತ್ತಮಂ।
Sambahulabhikkhuvatthu sattamaṃ.
೮. ನಿಗಣ್ಠವತ್ಥು
8. Nigaṇṭhavatthu
ಅಲಜ್ಜಿತಾಯೇತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ನಿಗಣ್ಠೇ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Alajjitāyeti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto nigaṇṭhe ārabbha kathesi.
ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನಿಗಣ್ಠೇ ದಿಸ್ವಾ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸುಂ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಸಬ್ಬಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇಹಿ ಅಚೇಲಕೇಹಿ ಇಮೇ ನಿಗಣ್ಠಾ ವರತರಾ, ಯೇ ಏಕಂ ಪುರಿಮಪಸ್ಸಮ್ಪಿ ತಾವ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಿ, ಸಹಿರಿಕಾ ಮಞ್ಞೇ ಏತೇ’’ತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ನಿಗಣ್ಠಾ ‘‘ನ ಮಯಂ ಏತೇನ ಕಾರಣೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಮ, ಪಂಸುರಜಾದಯೋ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಾ ಏವ, ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಟಿಬದ್ಧಾ ಏವ, ತೇ ನೋ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನೇಸು ಮಾ ಪತಿಂಸೂತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಾದಪಟಿವಾದವಸೇನ ಬಹುಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸುಂ। ಭಿಕ್ಖೂ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಕಾಲೇ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸತ್ಥಾ, ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ ಲಜ್ಜಿತ್ವಾ ಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ ಅಲಜ್ಜಮಾನಾ ನಾಮ ದುಗ್ಗತಿಪರಾಯಣಾವ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
Ekasmiñhi divase bhikkhū nigaṇṭhe disvā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, sabbaso appaṭicchannehi acelakehi ime nigaṇṭhā varatarā, ye ekaṃ purimapassampi tāva paṭicchādenti, sahirikā maññe ete’’ti. Taṃ sutvā nigaṇṭhā ‘‘na mayaṃ etena kāraṇena paṭicchādema, paṃsurajādayo pana puggalā eva, jīvitindriyapaṭibaddhā eva, te no bhikkhābhājanesu mā patiṃsūti iminā kāraṇena paṭicchādemā’’ti vatvā tehi saddhiṃ vādapaṭivādavasena bahuṃ kathaṃ kathesuṃ. Bhikkhū satthāraṃ upasaṅkamitvā nisinnakāle taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. Satthā, ‘‘bhikkhave, alajjitabbena lajjitvā lajjitabbena alajjamānā nāma duggatiparāyaṇāva hontī’’ti vatvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –
೩೧೬.
316.
‘‘ಅಲಜ್ಜಿತಾಯೇ ಲಜ್ಜನ್ತಿ, ಲಜ್ಜಿತಾಯೇ ನ ಲಜ್ಜರೇ।
‘‘Alajjitāye lajjanti, lajjitāye na lajjare;
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ॥
Micchādiṭṭhisamādānā, sattā gacchanti duggatiṃ.
೩೧೭.
317.
‘‘ಅಭಯೇ ಭಯದಸ್ಸಿನೋ, ಭಯೇ ಚಾಭಯದಸ್ಸಿನೋ।
‘‘Abhaye bhayadassino, bhaye cābhayadassino;
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ॥
Micchādiṭṭhisamādānā, sattā gacchanti duggati’’nti.
ತತ್ಥ ಅಲಜ್ಜಿತಾಯೇತಿ ಅಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ। ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಞ್ಹಿ ಅಲಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ನಾಮ, ತೇ ಪನ ತಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾ ತೇನ ಲಜ್ಜನ್ತಿ ನಾಮ। ಲಜ್ಜಿತಾಯೇತಿ ಅಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇನ ಹಿರಿಕೋಪೀನಙ್ಗೇನ ಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ। ತೇ ಪನ ತಂ ಅಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾ ಲಜ್ಜಿತಾಯೇ ನ ಲಜ್ಜನ್ತಿ ನಾಮ। ತೇನ ತೇಸಂ ಅಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ ಲಜ್ಜಿತಂ ಲಜ್ಜಿತಬ್ಬೇನ ಅಲಜ್ಜಿತಂ ತುಚ್ಛಗಹಣಭಾವೇನ ಚ ಅಞ್ಞಥಾಗಹಣಭಾವೇನ ಚ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ। ತಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾ ಪನ ತೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ ಸತ್ತಾ ನಿರಯಾದಿಭೇದಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭಯೇತಿ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ರಾಗದೋಸಮೋಹಮಾನದಿಟ್ಠಿಕಿಲೇಸದುಚ್ಚರಿತಭಯಾನಂ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಅಭಯಂ ನಾಮ, ಭಯೇನ ತಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಾ ಪನ ಅಭಯೇ ಭಯದಸ್ಸಿನೋ ನಾಮ। ಹಿರಿಕೋಪೀನಙ್ಗಂ ಪನ ನಿಸ್ಸಾಯ ರಾಗಾದೀನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ತಂ ಭಯಂ ನಾಮ, ತಸ್ಸ ಅಪಟಿಚ್ಛಾದನೇನ ಭಯೇ ಚಾಭಯದಸ್ಸಿನೋ। ತಸ್ಸ ತಂ ಅಯಥಾಗಹಣಸ್ಸ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ ಸತ್ತಾ ದುಗ್ಗಹಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha alajjitāyeti alajjitabbena. Bhikkhābhājanañhi alajjitabbaṃ nāma, te pana taṃ paṭicchādetvā vicarantā tena lajjanti nāma. Lajjitāyeti apaṭicchannena hirikopīnaṅgena lajjitabbena. Te pana taṃ apaṭicchādetvā vicarantā lajjitāye na lajjanti nāma. Tena tesaṃ alajjitabbena lajjitaṃ lajjitabbena alajjitaṃ tucchagahaṇabhāvena ca aññathāgahaṇabhāvena ca micchādiṭṭhi hoti. Taṃ samādiyitvā vicarantā pana te micchādiṭṭhisamādānā sattā nirayādibhedaṃ duggatiṃ gacchantīti attho. Abhayeti bhikkhābhājanaṃ nissāya rāgadosamohamānadiṭṭhikilesaduccaritabhayānaṃ anuppajjanato bhikkhābhājanaṃ abhayaṃ nāma, bhayena taṃ paṭicchādentā pana abhaye bhayadassino nāma. Hirikopīnaṅgaṃ pana nissāya rāgādīnaṃ uppajjanato taṃ bhayaṃ nāma, tassa apaṭicchādanena bhaye cābhayadassino. Tassa taṃ ayathāgahaṇassa samādinnattā micchādiṭṭhisamādānā sattā duggahiṃ gacchantīti attho.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಬಹೂ ನಿಗಣ್ಠಾ ಸಂವಿಗ್ಗಮಾನಸಾ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು, ಸಮ್ಪತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Desanāvasāne bahū nigaṇṭhā saṃviggamānasā pabbajiṃsu, sampattānampi sātthikā dhammadesanā ahosīti.
ನಿಗಣ್ಠವತ್ಥು ಅಟ್ಠಮಂ।
Nigaṇṭhavatthu aṭṭhamaṃ.
೯. ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕವತ್ಥು
9. Titthiyasāvakavatthu
ಅವಜ್ಜೇತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ।
Avajjeti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto titthiyasāvake ārabbha kathesi.
ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕಾ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಪುತ್ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಪರಿವಾರೇ ಕೀಳಮಾನೇ ದಿಸ್ವಾ ಗೇಹಂ ಆಗತಕಾಲೇ ‘‘ನ ವೋ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ವನ್ದಿತಬ್ಬಾ, ನಾಪಿ ತೇಸಂ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸಪಥಂ ಕಾರಯಿಂಸು। ತೇ ಏಕದಿವಸಂ ಜೇತವನವಿಹಾರಸ್ಸ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸಾಮನ್ತೇ ಕೀಳನ್ತಾ ಪಿಪಾಸಿತಾ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥೇಕಂ ಉಪಾಸಕದಾರಕಂ ‘‘ತ್ವಂ ಏತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಆಹರಾಹೀ’’ತಿ ಪಹಿಣಿಂಸು। ಸೋ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ತ್ವಮೇವ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಇತರೇಪಿ ಪಾನೀಯಪಿವನತ್ಥಾಯ ಇಧೇವ ಪೇಸೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ತೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ತೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ ತೇ ಅಚಲಸದ್ಧೇ ಕತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ತೇ ಸಕಾನಿ ಗೇಹಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಆರೋಚೇಸುಂ । ಅಥ ನೇಸಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘‘ಪುತ್ತಕಾ ನೋ ವಿಪನ್ನದಿಟ್ಠಿಕಾ ಜಾತಾ’’ತಿ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತಾ ಪರಿದೇವಿಂಸು। ಅಥ ತೇಸಂ ಛೇಕಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಪಟಿವಿಸ್ಸಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದೋಮನಸ್ಸವೂಪಸಮನತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಕಥಯಿಂಸು। ತೇ ತೇಸಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಇಮೇ ದಾರಕೇ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸೇವ ನಿಯ್ಯಾದೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಮಹನ್ತೇನ ಞಾತಿಗಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಂ ನಯಿಂಸು। ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
Ekasmiñhi samaye aññatitthiyasāvakā attano putte sammādiṭṭhikānaṃ upāsakānaṃ puttehi saddhiṃ saparivāre kīḷamāne disvā gehaṃ āgatakāle ‘‘na vo samaṇā sakyaputtiyā vanditabbā, nāpi tesaṃ vihāraṃ pavisitabba’’nti sapathaṃ kārayiṃsu. Te ekadivasaṃ jetavanavihārassa bahidvārakoṭṭhakasāmante kīḷantā pipāsitā ahesuṃ. Athekaṃ upāsakadārakaṃ ‘‘tvaṃ ettha gantvā pānīyaṃ pivitvā amhākampi āharāhī’’ti pahiṇiṃsu. So vihāraṃ pavisitvā satthāraṃ vanditvā pānīyaṃ pivitvā tamatthaṃ ārocesi. Atha naṃ satthā ‘‘tvameva pānīyaṃ pivitvā gantvā itarepi pānīyapivanatthāya idheva pesehī’’ti āha. So tathā akāsi. Te āgantvā pānīyaṃ piviṃsu. Satthā te pakkosāpetvā tesaṃ sappāyaṃ dhammakathaṃ kathetvā te acalasaddhe katvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāpesi. Te sakāni gehāni gantvā tamatthaṃ mātāpitūnaṃ ārocesuṃ . Atha nesaṃ mātāpitaro ‘‘puttakā no vipannadiṭṭhikā jātā’’ti domanassappattā parideviṃsu. Atha tesaṃ chekā sambahulā paṭivissakā manussā āgantvā domanassavūpasamanatthāya dhammaṃ kathayiṃsu. Te tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘ime dārake samaṇassa gotamasseva niyyādessāmā’’ti mahantena ñātigaṇena saddhiṃ vihāraṃ nayiṃsu. Satthā tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –
೩೧೮.
318.
‘‘ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಮತಿನೋ, ವಜ್ಜೇ ಚಾವಜ್ಜದಸ್ಸಿನೋ।
‘‘Avajje vajjamatino, vajje cāvajjadassino;
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ॥
Micchādiṭṭhisamādānā, sattā gacchanti duggatiṃ.
೩೧೯.
319.
‘‘ವಜ್ಜಞ್ಚ ವಜ್ಜತೋ ಞತ್ವಾ, ಅವಜ್ಜಞ್ಚ ಅವಜ್ಜತೋ।
‘‘Vajjañca vajjato ñatvā, avajjañca avajjato;
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಸುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ॥
Sammādiṭṭhisamādānā, sattā gacchanti suggati’’nti.
ತತ್ಥ ಅವಜ್ಜೇತಿ ದಸವತ್ಥುಕಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ, ತಸ್ಸಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭೂತೇ ಧಮ್ಮೇ ಚ। ವಜ್ಜಮತಿನೋತಿ ವಜ್ಜಂ ಇದನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಮತಿನೋ। ದಸವತ್ಥುಕಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪನ ತಸ್ಸಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭೂತೇ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಅವಜ್ಜದಸ್ಸಿನೋ, ಏತಿಸ್ಸಾ ಅವಜ್ಜಂ ವಜ್ಜತೋ ವಜ್ಜಞ್ಚ ಅವಜ್ಜತೋ ಞತ್ವಾ ಗಹಣಸಙ್ಖಾತಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಮಾದಾನಾ ಸತ್ತಾ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha avajjeti dasavatthukāya sammādiṭṭhiyā, tassā upanissayabhūte dhamme ca. Vajjamatinoti vajjaṃ idanti uppannamatino. Dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā pana tassā upanissayabhūte dhamme ca avajjadassino, etissā avajjaṃ vajjato vajjañca avajjato ñatvā gahaṇasaṅkhātāya micchādiṭṭhiyā samādinnattā micchādiṭṭhisamādānā sattā duggatiṃ gacchantīti attho. Dutiyagāthāya vuttavipariyāyena attho veditabbo.
ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ತೀಸು ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಅಪರಾಪರಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸೂತಿ।
Desanāvasāne sabbepi te tīsu saraṇesu patiṭṭhāya aparāparaṃ dhammaṃ suṇantā sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsūti.
ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕವತ್ಥು ನವಮಂ।
Titthiyasāvakavatthu navamaṃ.
ನಿರಯವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nirayavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ದ್ವಾವೀಸತಿಮೋ ವಗ್ಗೋ।
Dvāvīsatimo vaggo.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಧಮ್ಮಪದಪಾಳಿ • Dhammapadapāḷi / ೨೨. ನಿರಯವಗ್ಗೋ • 22. Nirayavaggo
