Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ౧౦. నిరుత్తిపథసుత్తవణ్ణనా

    10. Niruttipathasuttavaṇṇanā

    ౬౨. నిరుత్తియోవ నిరుత్తిపథాతి పథ-సద్దేన పదవడ్ఢనమాహ యథా ‘‘బీజానియేవ బీజజాతానీ’’తి. నిరుత్తివసేనాతి నిబ్బచనవసేన. పథా చ అత్థానురూపభావతో . తీణిపీతి నిరుత్తిఅధివచనపఞ్ఞత్తిపథపదాని. తథా హి ‘‘ఫుసతీతి ఫస్సో’’తిఆదినా నీహరిత్వా వచనం నిరుత్తి, ‘‘సిరీవడ్ఢకో ధనవడ్ఢకో’’తిఆదినా వచనమత్తమేవ అధికారం కత్వా పవత్తం అధివచనం, ‘‘తక్కో వితక్కో’’తిఆదినా తంతంపకారేన ఞాపనతో పఞ్ఞత్తి. అథ వా తంతంఅత్థప్పకాసనేన నిచ్ఛితం, నియతం వా వచనం నిరుత్తి. అధి-సద్దో ఉపరిభాగే, ఉపరి వచనం అధివచనం. కస్స ఉపరి? పకాసేతబ్బస్స అత్థస్సాతి పాకటోయమత్థో. అధీనం వచనం అధివచనం. కేన అధీనం? అత్థేన. అత్థస్స పఞ్ఞాపనత్థేన పఞ్ఞత్తీతి ఏవం నిరుత్తిఆదిపదానం సబ్బవచనేసు పవత్తి వేదితబ్బా. అఞ్ఞథా ‘‘ఫుసతీతి ఫస్సో’’తిఆదిప్పకారేన నిద్ధారణవచనానంయేవ నిరుత్తితా, సిరివడ్ఢకధనవడ్ఢకపకారానమేవ అభిలాపనం అధివచనతా. ‘‘తక్కో వితక్కో’’తి ఏవంపకారానమేవ ఏకమేవ అత్థం తేన తేన పకారేన ఞాపేన్తానం వచనానం పఞ్ఞత్తితా చ ఆపజ్జేయ్య. అసంకిణ్ణాతి న సంకిణ్ణా. తేనాహ ‘‘అవిజహితా…పే॰… అఛడ్డితా’’తి. న సంకీయన్తీతి న సంకిరీయన్తి, న సంకీయిస్సన్తి న సంకిరీయిస్సన్తీతి అత్థో. అప్పటికుట్ఠాతి న పటిక్ఖిత్తా. యస్మా భఙ్గం అతిక్కన్తం ఉప్పాదాది అతిక్కన్తమేవ హోతి, తస్మా వుత్తం ‘‘భఙ్గమేవా’’తి. యస్మా దేసన్తరం సఙ్కన్తోపి అతిక్కన్తన్తి వుచ్చతి, తస్మా తదాభావం దస్సేతుం ‘‘దేసన్తరం అసఙ్కమిత్వా’’తి వుత్తం. యత్థ యత్థ హి సఙ్ఖారా ఉప్పజ్జన్తి, తత్థ తత్థేవ భిజ్జన్తి నిరుజ్ఝన్తి విపరిణమన్తి వినాసం ఆపజ్జన్తి. తేనాహ ‘‘విపరిణతన్తి…పే॰… నట్ఠ’’న్తి. అపాకటీభూతం అజాతత్తా ఏవ.

    62.Niruttiyova niruttipathāti patha-saddena padavaḍḍhanamāha yathā ‘‘bījāniyeva bījajātānī’’ti. Niruttivasenāti nibbacanavasena. Pathā ca atthānurūpabhāvato . Tīṇipīti niruttiadhivacanapaññattipathapadāni. Tathā hi ‘‘phusatīti phasso’’tiādinā nīharitvā vacanaṃ nirutti, ‘‘sirīvaḍḍhako dhanavaḍḍhako’’tiādinā vacanamattameva adhikāraṃ katvā pavattaṃ adhivacanaṃ, ‘‘takko vitakko’’tiādinā taṃtaṃpakārena ñāpanato paññatti. Atha vā taṃtaṃatthappakāsanena nicchitaṃ, niyataṃ vā vacanaṃ nirutti. Adhi-saddo uparibhāge, upari vacanaṃ adhivacanaṃ. Kassa upari? Pakāsetabbassa atthassāti pākaṭoyamattho. Adhīnaṃ vacanaṃ adhivacanaṃ. Kena adhīnaṃ? Atthena. Atthassa paññāpanatthena paññattīti evaṃ niruttiādipadānaṃ sabbavacanesu pavatti veditabbā. Aññathā ‘‘phusatīti phasso’’tiādippakārena niddhāraṇavacanānaṃyeva niruttitā, sirivaḍḍhakadhanavaḍḍhakapakārānameva abhilāpanaṃ adhivacanatā. ‘‘Takko vitakko’’ti evaṃpakārānameva ekameva atthaṃ tena tena pakārena ñāpentānaṃ vacanānaṃ paññattitā ca āpajjeyya. Asaṃkiṇṇāti na saṃkiṇṇā. Tenāha ‘‘avijahitā…pe… achaḍḍitā’’ti. Na saṃkīyantīti na saṃkirīyanti, na saṃkīyissanti na saṃkirīyissantīti attho. Appaṭikuṭṭhāti na paṭikkhittā. Yasmā bhaṅgaṃ atikkantaṃ uppādādi atikkantameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘bhaṅgamevā’’ti. Yasmā desantaraṃ saṅkantopi atikkantanti vuccati, tasmā tadābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘desantaraṃ asaṅkamitvā’’ti vuttaṃ. Yattha yattha hi saṅkhārā uppajjanti, tattha tattheva bhijjanti nirujjhanti vipariṇamanti vināsaṃ āpajjanti. Tenāha ‘‘vipariṇatanti…pe… naṭṭha’’nti. Apākaṭībhūtaṃ ajātattā eva.

    వసభణగోత్తతాయ వస్సభఞ్ఞా. మూలదిట్ఠిగతికాతి మూలభూతా దిట్ఠిగతికా, ఇమస్మిం కప్పే సబ్బపఠమం తాదిసదిట్ఠిసముప్పాదకా. పునప్పునం ఆవజ్జేన్తస్సాతి అహేతువాదపటిసంయుత్తగన్థం ఉగ్గహేత్వా పరియాపుణిత్వా తదత్థం వీమంసన్తస్స ‘‘నత్థి హేతు, నత్థి పచ్చయో సత్తానం సంకిలేసాయా’’తిఆదినయప్పవత్తాయ లద్ధియా ఆరమ్మణే మిచ్ఛాసతి సన్తిట్ఠతి, ‘‘నత్థి హేతూ’’తిఆదివసేన అనుస్సవూపలద్ధే అత్థే తదాకారపరివితక్కనేహి సవిగ్గహే వియ సరూపతో చిత్తస్స పచ్చుపట్ఠితే చిరకాలపరిచయేన ‘‘ఏవమేత’’న్తి నిజ్ఝానక్ఖమభావూపగమనేన నిజ్ఝానక్ఖన్తియా తథాగహితే పునప్పునం తథేవ ఆసేవన్తస్స బహులీకరోన్తస్స మిచ్ఛావితక్కేన సమాదియమానా మిచ్ఛావాయామూపత్థమ్భితా అతంసభావం ‘‘తంసభావ’’న్తి గణ్హన్తీ మిచ్ఛాసతీతి లద్ధనామా తంలద్ధిసహగతా తణ్హా సన్తిట్ఠతి. యథాసకం వితక్కాదిపచ్చయలాభేన తస్మిం ఆరమ్మణే అధిట్ఠితతాయ అనేకగ్గతం పహాయ చిత్తం ఏకగ్గతం అప్పితం వియ హోతి మిచ్ఛాసమాధినా. సోపి హి పచ్చయవిసేసేహి లద్ధభావనాబలో ఈదిసే ఠానే సమాధానపతిరూపకిచ్చకరో హోతియేవ వాలవిజ్ఝనాదీసు వియాతి దట్ఠబ్బం. తథా హి అనేకక్ఖత్తుం తేనాకారేన పుబ్బభాగియేసు జవనవారేసు పవత్తేసు సబ్బపచ్ఛిమే జవనవారే సత్త జవనాని జవన్తి. తత్థ పఠమే సతేకిచ్ఛో హోతి, తథా దుతియాదీసు. సత్తమే పన జవనే సమ్పత్తే అతేకిచ్ఛో హోతి. తేనాహ ‘‘అస్సాదేన్తస్సా’’తిఆది. ఇమేసుపీతి ద్వీసుపి ఠానేసు.

    Vasabhaṇagottatāya vassabhaññā. Mūladiṭṭhigatikāti mūlabhūtā diṭṭhigatikā, imasmiṃ kappe sabbapaṭhamaṃ tādisadiṭṭhisamuppādakā. Punappunaṃ āvajjentassāti ahetuvādapaṭisaṃyuttaganthaṃ uggahetvā pariyāpuṇitvā tadatthaṃ vīmaṃsantassa ‘‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’tiādinayappavattāya laddhiyā ārammaṇe micchāsati santiṭṭhati, ‘‘natthi hetū’’tiādivasena anussavūpaladdhe atthe tadākāraparivitakkanehi saviggahe viya sarūpato cittassa paccupaṭṭhite cirakālaparicayena ‘‘evameta’’nti nijjhānakkhamabhāvūpagamanena nijjhānakkhantiyā tathāgahite punappunaṃ tatheva āsevantassa bahulīkarontassa micchāvitakkena samādiyamānā micchāvāyāmūpatthambhitā ataṃsabhāvaṃ ‘‘taṃsabhāva’’nti gaṇhantī micchāsatīti laddhanāmā taṃladdhisahagatā taṇhā santiṭṭhati. Yathāsakaṃ vitakkādipaccayalābhena tasmiṃ ārammaṇe adhiṭṭhitatāya anekaggataṃ pahāya cittaṃ ekaggataṃ appitaṃ viya hoti micchāsamādhinā. Sopi hi paccayavisesehi laddhabhāvanābalo īdise ṭhāne samādhānapatirūpakiccakaro hotiyeva vālavijjhanādīsu viyāti daṭṭhabbaṃ. Tathā hi anekakkhattuṃ tenākārena pubbabhāgiyesu javanavāresu pavattesu sabbapacchime javanavāre satta javanāni javanti. Tattha paṭhame satekiccho hoti, tathā dutiyādīsu. Sattame pana javane sampatte atekiccho hoti. Tenāha ‘‘assādentassā’’tiādi. Imesupīti dvīsupi ṭhānesu.

    పచ్చుప్పన్నం వాతి ఏత్థ ఇతి-సద్దో ఆదిఅత్థో. తేన ‘‘యదేతం అనాగతం నామ, నయిదం అనాగత’’న్తిఆదికం సఙ్గణ్హాతి. తేపీతి తే వస్సభఞ్ఞాపి న మఞ్ఞింసు లోకసమఞ్ఞాయ అనతిక్కమనీయతో. తేనాహ ‘‘అతీతం పనా’’తిఆది. ఖన్ధానం ఉపరి నిరుళ్హా పణ్ణత్తి.

    Paccuppannaṃ vāti ettha iti-saddo ādiattho. Tena ‘‘yadetaṃ anāgataṃ nāma, nayidaṃ anāgata’’ntiādikaṃ saṅgaṇhāti. Tepīti te vassabhaññāpi na maññiṃsu lokasamaññāya anatikkamanīyato. Tenāha ‘‘atītaṃ panā’’tiādi. Khandhānaṃ upari niruḷhā paṇṇatti.

    నిరుత్తిపథసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Niruttipathasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ఉపయవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Upayavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧౦. నిరుత్తిపథసుత్తం • 10. Niruttipathasuttaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. నిరుత్తిపథసుత్తవణ్ణనా • 10. Niruttipathasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact