Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೮. ನಿಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
8. Nisabhattheragāthāvaṇṇanā
ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಹಿತ್ವಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಿಸಭತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಕಪಿತ್ಥಫಲಮದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕೋಲಿಯಜನಪದೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ನಿಸಭೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಸಾಕಿಯಕೋಲಿಯಾನಂ ಸಙ್ಗಾಮೇ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತದಹೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೨.೭-೧೧) –
Pañcakāmaguṇe hitvāti āyasmato nisabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannacitto kapitthaphalamadāsi. So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde koliyajanapade kulagehe nibbattitvā nisabhoti laddhanāmo vayappatto sākiyakoliyānaṃ saṅgāme buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā tadaheva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.7-11) –
‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಂ।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
ರಥಿಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ, ಕಪಿತ್ಥಂ ಅದದಿಂ ಫಲಂ॥
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, kapitthaṃ adadiṃ phalaṃ.
‘‘ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಂ ಅದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಸೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯಭಿಕ್ಖೂ ಪಮಾದವಿಹಾರೇನ ಕಾಲಂ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇ ಓವದನ್ತೋ –
So arahattaṃ pana patvā attano sahāyabhikkhū pamādavihārena kālaṃ vītināmente disvā te ovadanto –
೧೯೫.
195.
‘‘ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಹಿತ್ವಾ, ಪಿಯರೂಪೇ ಮನೋರಮೇ।
‘‘Pañca kāmaguṇe hitvā, piyarūpe manorame;
ಸದ್ಧಾಯ ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಭವೇ’’ತಿ॥ –
Saddhāya gharā nikkhamma, dukkhassantakaro bhave’’ti. –
ಪಠಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Paṭhamaṃ gāthaṃ abhāsi.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಸಭಾವತಾಯ ಪಿಯರೂಪೇ ಮನುಞ್ಞಸಭಾವತಾಯ ಮನೋರಮೇ ರೂಪಾದಿಕೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಕಾಮಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಹಿತ್ವಾ ಪಹಾಯ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಫಲಸದ್ಧಾಯ ರತನತ್ತಯಸದ್ಧಾಯ ಚ ವಸೇನ ಘರಾ ಘರಬನ್ಧನತೋ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಗತೋ ವಿಞ್ಞುಜಾತಿಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತಕರೋ ಭವೇ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ಏವಂ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಓವದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಪರೇ ಏವ ಸಞ್ಞಾಪೇನ್ತೋ ವಿಹರತಿ, ‘‘ಸಯಂ ಪನ ಅಕಾರಕೋ’ತಿ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ತೇಸಂ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪನ್ನಭಾವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ –
Tassattho – bālaputhujjanassa piyāyitabbasabhāvatāya piyarūpe manuññasabhāvatāya manorame rūpādike pañca kāmaguṇe kāmakoṭṭhāse hitvā pahāya pariccajitvā kammaphalasaddhāya ratanattayasaddhāya ca vasena gharā gharabandhanato nikkhamma nikkhamitvā pabbajjaṃ upagato viññujātiko pabbajitakālato paṭṭhāya ghaṭento vāyamanto vaṭṭadukkhassa antakaro bhave bhaveyyāti. Evaṃ te bhikkhū ovaditvā ‘‘ayaṃ pare eva saññāpento viharati, ‘‘sayaṃ pana akārako’ti mā cintayitthā’’ti tesaṃ attano paṭipannabhāvaṃ pakāsento –
೧೯೬.
196.
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ।
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ॥ –
Kālañca paṭikaṅkhāmi, sampajāno patissato’’ti. –
ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತತ್ಥ ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣನ್ತಿ ಮರಣಂ ನ ಅಭಿಕಙ್ಖಾಮಿ। ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ತಸ್ಸ ಕಾರಣವಚನಂ, ಯಸ್ಮಾ ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣನ್ತಿ। ಯೋ ಹಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಾಯ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇ ಆಚಿನೋತಿ ಉಪಚಿನೋತಿ, ಸೋ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಂ ಅಭಿನನ್ದನ್ತೋ ನಾನ್ತರಿಯಕತಾಯ ಅತ್ತನೋ ಮರಣಮ್ಪಿ ಅಭಿನನ್ದತಿ ನಾಮ ಕಾರಣಸ್ಸ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ, ಖೀಣಾಸವೋ ಪನ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಚಯಗಾಮಿಧಮ್ಮೇ ಪಹಾಯ ಅಪಚಯಗಾಮಿಧಮ್ಮೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುಕೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಜೀವಿತಂ ಅನಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಮರಣಮ್ಪಿ ಅನಭಿನನ್ದತಿ ನಾಮ ಕಾರಣಸ್ಸ ಏವ ಸುಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ। ತೇನಾಹ – ‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಭಿಕಙ್ಖಾ, ಯಾವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾ ಅವಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ’’ತಿ, ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಸಿದ್ಧೇ ಸತಿಪಞ್ಞಾವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಕೇವಲಂ ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲಂ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ತಂ ಉದಿಕ್ಖಮಾನೋ ಆಗಮಯಮಾನೋ ವಿಹರಾಮಿ, ನ ಪನ ಮೇ ಮರಣೇ ಜೀವಿತೇ ವಾ ಅಭಿನನ್ದನಾ ಅತ್ಥಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನೇವ ತಸ್ಸ ಸಮುಗ್ಘಾಟಿತತ್ತಾತಿ।
Dutiyagāthāya aññaṃ byākāsi. Tattha nābhinandāmi maraṇanti maraṇaṃ na abhikaṅkhāmi. Nābhinandāmi jīvitanti idaṃ pana tassa kāraṇavacanaṃ, yasmā nābhinandāmi jīvitaṃ, tasmā nābhinandāmi maraṇanti. Yo hi āyatiṃ jātijarāmaraṇāya kilesābhisaṅkhāre ācinoti upacinoti, so punabbhavābhinibbattiṃ abhinandanto nāntariyakatāya attano maraṇampi abhinandati nāma kāraṇassa appahīnattā, khīṇāsavo pana sabbaso ācayagāmidhamme pahāya apacayagāmidhamme patiṭṭhito pariññātavatthuko sabbaso jīvitaṃ anabhinandanto maraṇampi anabhinandati nāma kāraṇassa eva suppahīnattā. Tenāha – ‘‘nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvita’’nti. Yadi evaṃ khīṇāsavassa parinibbānābhikaṅkhā, yāva parinibbānā avaṭṭhānañca kathanti āha ‘‘kālañca paṭikaṅkhāmi, sampajāno patissato’’ti, kilesaparinibbāne siddhe satipaññāvepullappattiyā sato sampajāno kevalaṃ khandhaparinibbānakālaṃ paṭikaṅkhāmi, taṃ udikkhamāno āgamayamāno viharāmi, na pana me maraṇe jīvite vā abhinandanā atthi arahattamaggeneva tassa samugghāṭitattāti.
ನಿಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nisabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೮. ನಿಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 8. Nisabhattheragāthā