| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၂၀. နိသီဒနာဒိအနုဇာနနာ
220. Nisīdanādianujānanā
၃၅၃. တေန ခော ပန သမယေန ဘိက္ခူ ပဏီတာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ မုဋ္ဌသ္သတီ အသမ္ပဇာနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တိ။ တေသံ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အသမ္ပဇာနာနံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တာနံ သုပိနန္တေန အသုစိ မုစ္စတိ, သေနာသနံ အသုစိနာ မက္ခိယတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ပစ္ဆာသမဏေန သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော အဒ္ဒသ သေနာသနံ အသုစိနာ မက္ခိတံ, ဒိသ္ဝာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ ဧတံ, အာနန္ဒ, သေနာသနံ မက္ခိတ’’န္တိ? ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပဏီတာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ မုဋ္ဌသ္သတီ အသမ္ပဇာနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တိ။ တေသံ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အသမ္ပဇာနာနံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တာနံ သုပိနန္တေန အသုစိ မုစ္စတိ; တယိဒံ, ဘဂဝာ, သေနာသနံ အသုစိနာ မက္ခိတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ။ မုစ္စတိ ဟိ, အာနန္ဒ, မုဋ္ဌသ္သတီနံ အသမ္ပဇာနာနံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တာနံ သုပိနန္တေန အသုစိ။ ယေ တေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌိတသ္သတီ သမ္ပဇာနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တိ, တေသံ အသုစိ န မုစ္စတိ။ ယေပိ တေ, အာနန္ဒ, ပုထုဇ္ဇနာ ကာမေသု ဝီတရာဂာ, တေသမ္ပိ အသုစိ န မုစ္စတိ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာနန္ဒ, အနဝကာသော ယံ အရဟတော အသုစိ မုစ္စေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, အာနန္ဒေန ပစ္ဆာသမဏေန သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော အဒ္ဒသံ သေနာသနံ အသုစိနာ မက္ခိတံ, ဒိသ္ဝာန အာနန္ဒံ အာမန္တေသိံ ‘ကိံ ဧတံ, အာနန္ဒ, သေနာသနံ မက္ခိတ’န္တိ? ‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပဏီတာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ မုဋ္ဌသ္သတီ အသမ္ပဇာနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တိ။ တေသံ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အသမ္ပဇာနာနံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တာနံ သုပိနန္တေန အသုစိ မုစ္စတိ; တယိဒံ, ဘဂဝာ, သေနာသနံ အသုစိနာ မက္ခိတ’န္တိ။ ‘ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, ဧဝမေတံ, အာနန္ဒ, မုစ္စတိ ဟိ, အာနန္ဒ, မုဋ္ဌသ္သတီနံ အသမ္ပဇာနာနံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တာနံ သုပိနန္တေန အသုစိ။ ယေ တေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌိတသ္သတီ သမ္ပဇာနာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမန္တိ, တေသံ အသုစိ န မုစ္စတိ။ ယေပိ တေ, အာနန္ဒ, ပုထုဇ္ဇနာ ကာမေသု ဝီတရာဂာ တေသမ္ပိ အသုစိ န မုစ္စတိ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာနန္ဒ, အနဝကာသော ယံ အရဟတော အသုစိ မုစ္စေယ္ယာ’’’တိ။
353. Tena kho pana samayena bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati, senāsanaṃ asucinā makkhiyati. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasa senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ etaṃ, ānanda, senāsanaṃ makkhita’’nti? ‘‘Etarahi, bhante, bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati; tayidaṃ, bhagavā, senāsanaṃ asucinā makkhita’’nti. ‘‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda. Muccati hi, ānanda, muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci. Ye te, ānanda, bhikkhū upaṭṭhitassatī sampajānā niddaṃ okkamanti, tesaṃ asuci na muccati. Yepi te, ānanda, puthujjanā kāmesu vītarāgā, tesampi asuci na muccati. Aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘idhāhaṃ, bhikkhave, ānandena pacchāsamaṇena senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto addasaṃ senāsanaṃ asucinā makkhitaṃ, disvāna ānandaṃ āmantesiṃ ‘kiṃ etaṃ, ānanda, senāsanaṃ makkhita’nti? ‘Etarahi, bhante, bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī asampajānā niddaṃ okkamanti. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci muccati; tayidaṃ, bhagavā, senāsanaṃ asucinā makkhita’nti. ‘Evametaṃ, ānanda, evametaṃ, ānanda, muccati hi, ānanda, muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ supinantena asuci. Ye te, ānanda, bhikkhū upaṭṭhitassatī sampajānā niddaṃ okkamanti, tesaṃ asuci na muccati. Yepi te, ānanda, puthujjanā kāmesu vītarāgā tesampi asuci na muccati. Aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ arahato asuci mucceyyā’’’ti.
‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဒီနဝာ မုဋ္ဌသ္သတိသ္သ အသမ္ပဇာနသ္သ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတော – ဒုက္ခံ သုပတိ, ဒုက္ခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ, ပာပကံ သုပိနံ ပသ္သတိ, ဒေဝတာ န ရက္ခန္တိ, အသုစိ မုစ္စတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အာဒီနဝာ မုဋ္ဌသ္သတိသ္သ အသမ္ပဇာနသ္သ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတော။
‘‘Pañcime, bhikkhave, ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato – dukkhaṃ supati, dukkhaṃ paṭibujjhati, pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā na rakkhanti, asuci muccati. Ime kho, bhikkhave, pañca ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato.
‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, အာနိသံသာ ဥပဋ္ဌိတသ္သတိသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတော – သုခံ သုပတိ, သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ, န ပာပကံ သုပိနံ ပသ္သတိ, ဒေဝတာ ရက္ခန္တိ, အသုစိ န မုစ္စတိ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ အာနိသံသာ ဥပဋ္ဌိတသ္သတိသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတော။
‘‘Pañcime , bhikkhave, ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamato – sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā rakkhanti, asuci na muccati. Ime kho, bhikkhave, pañca ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamato.
‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကာယဂုတ္တိယာ စီဝရဂုတ္တိယာ သေနာသနဂုတ္တိယာ နိသီဒန’’န္တိ။
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, kāyaguttiyā cīvaraguttiyā senāsanaguttiyā nisīdana’’nti.
တေန ခော ပန သမယေန အတိခုဒ္ဒကံ နိသီဒနံ န သဗ္ဗံ သေနာသနံ သံဂောပေတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝမဟန္တံ ပစ္စတ္ထရဏံ အာကင္ခတိ တာဝမဟန္တံ ပစ္စတ္ထရဏံ ကာတုန္တိ။
Tena kho pana samayena atikhuddakaṃ nisīdanaṃ na sabbaṃ senāsanaṃ saṃgopeti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, yāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ ākaṅkhati tāvamahantaṃ paccattharaṇaṃ kātunti.
၃၅၄. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဥပဇ္ဈာယသ္သ အာယသ္မတော ဗေလဋ္ဌသီသသ္သ ထုလ္လကစ္ဆာဗာဓော ဟောတိ။ တသ္သ လသိကာယ စီဝရာနိ ကာယေ လဂ္ဂန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခူ ဥဒကေန တေမေတ္ဝာ တေမေတ္ဝာ အပကဍ္ဎန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော တေ ဘိက္ခူ တာနိ စီဝရာနိ ဥဒကေန တေမေတ္ဝာ တေမေတ္ဝာ အပကဍ္ဎန္တေ, ဒိသ္ဝာန ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင္ကမိ, ဥပင္ကမိတ္ဝာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ ဣမသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာဗာဓော’’တိ? ‘‘ဣမသ္သ, ဘန္တေ, အာယသ္မတော ထုလ္လကစ္ဆာဗာဓော။ လသိကာယ စီဝရာနိ ကာယေ လဂ္ဂန္တိ။ တာနိ မယံ ဥဒကေန တေမေတ္ဝာ တေမေတ္ဝာ အပကဍ္ဎာမာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ ကဏ္ဍု ဝာ ပိဠကာ ဝာ အသ္သာဝော ဝာ ထုလ္လကစ္ဆု ဝာ အာဗာဓော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ’’န္တိ။
354. Tena kho pana samayena āyasmato ānandassa upajjhāyassa āyasmato belaṭṭhasīsassa thullakacchābādho hoti. Tassa lasikāya cīvarāni kāye lagganti. Tāni bhikkhū udakena temetvā temetvā apakaḍḍhanti. Addasā kho bhagavā senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto te bhikkhū tāni cīvarāni udakena temetvā temetvā apakaḍḍhante, disvāna yena te bhikkhū tenupasaṅkami, upaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kiṃ imassa, bhikkhave, bhikkhuno ābādho’’ti? ‘‘Imassa, bhante, āyasmato thullakacchābādho. Lasikāya cīvarāni kāye lagganti. Tāni mayaṃ udakena temetvā temetvā apakaḍḍhāmā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yassa kaṇḍu vā piḷakā vā assāvo vā thullakacchu vā ābādho kaṇḍuppaṭicchādi’’nti.
၃၅၅. အထ ခော ဝိသာခာ မိဂာရမာတာ မုခပုဉ္ဆနစောဠံ 1 အာဒာယ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော ဝိသာခာ မိဂာရမာတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ မုခပုဉ္ဆနစောဠံ, ယံ မမသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝာ မုခပုဉ္ဆနစောဠံ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဝိသာခံ မိဂာရမာတရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ဝိသာခာ မိဂာရမာတာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မုခပုဉ္ဆနစောဠက’’န္တိ 2။
355. Atha kho visākhā migāramātā mukhapuñchanacoḷaṃ 3 ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho visākhā migāramātā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā mukhapuñchanacoḷaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā mukhapuñchanacoḷaṃ. Atha kho bhagavā visākhaṃ migāramātaraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho visākhā migāramātā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, mukhapuñchanacoḷaka’’nti 4.
၃၅၆. တေန ခော ပန သမယေန ရောဇော မလ္လော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ သဟာယော ဟောတိ။ ရောဇသ္သ မလ္လသ္သ ခောမပိလောတိကာ အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ဟတ္ထေ နိက္ခိတ္တာ ဟောတိ။ အာယသ္မတော စ အာနန္ဒသ္သ ခောမပိလောတိကာယ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတသ္သ ဝိသ္သာသံ ဂဟေတုံ – သန္ဒိဋ္ဌော စ ဟောတိ, သမ္ဘတ္တော စ, အာလပိတော စ, ဇီဝတိ စ, ဇာနာတိ စ, ဂဟိတေ မေ အတ္တမနော ဘဝိသ္သတီတိ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေဟိ ပဉ္စဟင္ဂေဟိ သမန္နာဂတသ္သ ဝိသ္သာသံ ဂဟေတုန္တိ။
356. Tena kho pana samayena rojo mallo āyasmato ānandassa sahāyo hoti. Rojassa mallassa khomapilotikā āyasmato ānandassa hatthe nikkhittā hoti. Āyasmato ca ānandassa khomapilotikāya attho hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ – sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, jānāti ca, gahite me attamano bhavissatīti. Anujānāmi, bhikkhave, imehi pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetunti.
၃၅၇. တေန ခော ပန သမယေန ဘိက္ခူနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ တိစီဝရံ။ အတ္ထော စ ဟောတိ ပရိသ္သာဝနေဟိပိ ထဝိကာဟိပိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပရိက္ခာရစောဠကန္တိ။
357. Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ paripuṇṇaṃ hoti ticīvaraṃ. Attho ca hoti parissāvanehipi thavikāhipi. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, parikkhāracoḷakanti.
နိသီဒနာဒိအနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။
Nisīdanādianujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / အတိရေကစီဝရာဒိကထာ • Atirekacīvarādikathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / နိသီဒနာဒိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ • Nisīdanādianujānanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / နိသီဒနာဒိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ • Nisīdanādianujānanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၁၈. အတိရေကစီဝရာဒိကထာ • 218. Atirekacīvarādikathā
