Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
൫൬൫. നാസ്സുധ കോചീതി ഏത്ഥ അസ്സുധ-ഇതി അവധാരണത്ഥേ നിപാതോ. തത്ഥ കിഞ്ചാപി ‘‘ഏവം ഭന്തേതി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ’’തി ബഹുവചനം വുത്തം, തഥാപി തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പടിസ്സുണിത്വാ ഇധ തേസു ഭിക്ഖൂസു കോചി ഭഗവന്തം നാസ്സുധ ഉപസങ്കമതി അഞ്ഞത്ര ഏകേനാതി അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോ. തം സുഗ്ഗാഹം ഏകാഹം ഭന്തേ ഭഗവന്തം വരന്തിആദീസു (മഹാവ॰ ൩൩൭) വിയ, അനുജാനാമി…പേ॰… യഥാസുഖം മം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമന്തൂതി ദസ്സനത്ഥായ ഉപസങ്കമന്തു.
565.Nāssudha kocīti ettha assudha-iti avadhāraṇatthe nipāto. Tattha kiñcāpi ‘‘evaṃ bhanteti kho te bhikkhū’’ti bahuvacanaṃ vuttaṃ, tathāpi te bhikkhū bhagavato paṭissuṇitvā idha tesu bhikkhūsu koci bhagavantaṃ nāssudha upasaṅkamati aññatra ekenāti attho gahetabbo. Taṃ suggāhaṃ ekāhaṃ bhante bhagavantaṃ varantiādīsu (mahāva. 337) viya, anujānāmi…pe… yathāsukhaṃ maṃ dassanāya upasaṅkamantūti dassanatthāya upasaṅkamantu.
൫൬൬-൭. ‘‘മയം ആയസ്മന്തം ഉപസേന’’ന്തി തസ്സ ഗണപാമോക്ഖത്താ വുത്തം. ആരഞ്ഞികപിണ്ഡപാതികപംസുകൂലികവസേന സബ്ബാനി വുത്താനി. തേനേവാഹ അട്ഠകഥായം ‘‘സന്ഥതേ ചതുത്ഥചീവരസഞ്ഞിതായാ’’തി. കിം സബ്ബേപി തേ ചീവരം ന ബുജ്ഝന്തീതി ചേ? യഥാ ഹോതു. കതമം ചീവരം നാമാതി? ഛന്നം അഞ്ഞതരം വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമന്തി. കിഞ്ച വായിമം അവായിമന്തി? വായിമമേവാതി. കതരസുത്തേനാതി? അദ്ധാ സോ സുത്തമേവ ന പസ്സതി, സിവേയ്യകം ദുസ്സയുഗം, ഇദ്ധിമയികഞ്ച ദേവദത്തിയഞ്ച അചീവരം കരോതി. യദി ഏവം അവായിമമ്പീതി വദാമീതി. ഏവം സന്തേ സിദ്ധാ സന്ഥതേ ചീവരസഞ്ഞിതാ കമ്ബലസീസേന ഉണ്ണാമയസാമഞ്ഞതോ. കിം പന തേ സന്ഥതം അധിട്ഠഹിംസൂതി? ദുട്ഠു അധിട്ഠഹിംസു അചീവരത്താ, ന അധിട്ഠാനുപഗത്താ ച സന്ഥതസ്സ. അഥ നാധിട്ഠഹിംസു, പുബ്ബേവ തത്ഥ അചീവരസഞ്ഞിനോ ഏതേതി കത്വാ തത്ഥ ചീവരസഞ്ഞിതായ തദുഭയം ന യുജ്ജതീതി. കിം പനേതം അധിട്ഠാനുപഗം നത്ഥീതി? തത്ഥേവാഗതം , അപിചേതം അവികപ്പനുപഗം ചേ, ചീവരം ന ഹോതി, അഞ്ഞഥാ ‘‘ചീവരം നാമ ഛന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതര’’ന്തി ഏത്താവതാ സിദ്ധം ‘‘വികപ്പനുപഗം പച്ഛിമ’’ന്തി ന വത്തബ്ബം. അഥ ന വികപ്പനുപഗമ്പി ചീവരമേവ സിദ്ധം, അനധിട്ഠാനുപഗം , അവികപ്പനുപഗഞ്ച ഏകജ്ഝം ‘‘ചീവര’’ന്തി സങ്ഖ്യം ഗച്ഛതി. തേനേവാഹ ‘‘തേചീവരികസ്സ ചതുത്ഥചീവരം വത്തമാനം അംസകാസാവമേവ വട്ടതീ’’തി.
566-7. ‘‘Mayaṃ āyasmantaṃ upasena’’nti tassa gaṇapāmokkhattā vuttaṃ. Āraññikapiṇḍapātikapaṃsukūlikavasena sabbāni vuttāni. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘santhate catutthacīvarasaññitāyā’’ti. Kiṃ sabbepi te cīvaraṃ na bujjhantīti ce? Yathā hotu. Katamaṃ cīvaraṃ nāmāti? Channaṃ aññataraṃ vikappanupagaṃ pacchimanti. Kiñca vāyimaṃ avāyimanti? Vāyimamevāti. Katarasuttenāti? Addhā so suttameva na passati, siveyyakaṃ dussayugaṃ, iddhimayikañca devadattiyañca acīvaraṃ karoti. Yadi evaṃ avāyimampīti vadāmīti. Evaṃ sante siddhā santhate cīvarasaññitā kambalasīsena uṇṇāmayasāmaññato. Kiṃ pana te santhataṃ adhiṭṭhahiṃsūti? Duṭṭhu adhiṭṭhahiṃsu acīvarattā, na adhiṭṭhānupagattā ca santhatassa. Atha nādhiṭṭhahiṃsu, pubbeva tattha acīvarasaññino eteti katvā tattha cīvarasaññitāya tadubhayaṃ na yujjatīti. Kiṃ panetaṃ adhiṭṭhānupagaṃ natthīti? Tatthevāgataṃ , apicetaṃ avikappanupagaṃ ce, cīvaraṃ na hoti, aññathā ‘‘cīvaraṃ nāma channaṃ cīvarānaṃ aññatara’’nti ettāvatā siddhaṃ ‘‘vikappanupagaṃ pacchima’’nti na vattabbaṃ. Atha na vikappanupagampi cīvarameva siddhaṃ, anadhiṭṭhānupagaṃ , avikappanupagañca ekajjhaṃ ‘‘cīvara’’nti saṅkhyaṃ gacchati. Tenevāha ‘‘tecīvarikassa catutthacīvaraṃ vattamānaṃ aṃsakāsāvameva vaṭṭatī’’ti.
അപിച സന്ഥതേ ചീവരസഞ്ഞിതാ ന കേവലം തേസംയേവ, അഞ്ഞേസമ്പി അനുബന്ധതി ഏവ ‘‘പുരാണസന്ഥതം നാമ സകിം നിവത്ഥമ്പി സകിം പാരുതമ്പീ’’തി വചനതോ. അട്ഠകഥാചരിയോ പനസ്സ അചീവരതം സന്ധായഭാസിതത്ഥദീപനേന ദീപേതി. നിവത്ഥപാരുതന്തി ഏതേസം നിസിന്നഞ്ചേവ നിപന്നഞ്ചാതി അത്ഥോ. അപിച ഏവം സന്തേപി സന്ഥതേ ചീവരസഞ്ഞിതാ അനുബന്ധതി ഏവ. ഖന്ധകേ (മഹാവ॰ ൩൫൮) ഹി ‘‘നിസീദനം അധിട്ഠാതും ന വികപ്പേതു’’ന്തി ച, പരിവാരേ (പരി॰ ൩൨൯) ‘‘നവ ചീവരാനി അധിട്ഠാതബ്ബാനീ’’തി ച നിസീദനസിക്ഖാപദേ ‘‘ദസാ വിദത്ഥീ’’തി ച ഇധ ‘‘നിസീദനം നാമ സദസം വുച്ചതീ’’തി ച വുത്തം, അട്ഠകഥായഞ്ചസ്സ ‘‘സന്ഥതസദിസം സന്ഥരിത്വാ ഏകസ്മിം അന്തേ സുഗതവിദത്ഥിയാ വിദത്ഥിമത്തപദേസേ ദ്വീസു ഠാനേസു ഫാലേത്വാ തിസ്സോ ദസാ കരീയന്തി, താഹി ദസാഹി സദസം നാമ വുച്ചതീ’’തി ച ‘‘നിസീദനം വുത്തനയേന അധിട്ഠാതബ്ബമേവ, തഞ്ച ഖോ പമാണയുത്തം ഏകമേവ, ദ്വേ ന വട്ടന്തീ’’തി ച വുത്തം, തസ്മാ നിസീദനം നാമ നവന്നം ചീവരാനം അഞ്ഞതരം ചീവരം അധിട്ഠാതബ്ബം, തഞ്ച സന്ഥതസദിസം ഏളകലോമമയസന്ഥതവിസേസന്തി സിദ്ധം, തഥാ നിസീദനമേവ നിസീദനസന്ഥതഞ്ച സിദ്ധം. പോരാണഗണ്ഠിപദേ ച ‘‘ഏകമേവാ’’തി വുത്തം. തസ്മിം സിദ്ധേ സിദ്ധാ സന്ഥതേ ചീവരസഞ്ഞിതാതി അത്ഥോ. കസ്മാ? സന്ഥതസാമഞ്ഞതോ.
Apica santhate cīvarasaññitā na kevalaṃ tesaṃyeva, aññesampi anubandhati eva ‘‘purāṇasanthataṃ nāma sakiṃ nivatthampi sakiṃ pārutampī’’ti vacanato. Aṭṭhakathācariyo panassa acīvarataṃ sandhāyabhāsitatthadīpanena dīpeti. Nivatthapārutanti etesaṃ nisinnañceva nipannañcāti attho. Apica evaṃ santepi santhate cīvarasaññitā anubandhati eva. Khandhake (mahāva. 358) hi ‘‘nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti ca, parivāre (pari. 329) ‘‘nava cīvarāni adhiṭṭhātabbānī’’ti ca nisīdanasikkhāpade ‘‘dasā vidatthī’’ti ca idha ‘‘nisīdanaṃ nāma sadasaṃ vuccatī’’ti ca vuttaṃ, aṭṭhakathāyañcassa ‘‘santhatasadisaṃ santharitvā ekasmiṃ ante sugatavidatthiyā vidatthimattapadese dvīsu ṭhānesu phāletvā tisso dasā karīyanti, tāhi dasāhi sadasaṃ nāma vuccatī’’ti ca ‘‘nisīdanaṃ vuttanayena adhiṭṭhātabbameva, tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭantī’’ti ca vuttaṃ, tasmā nisīdanaṃ nāma navannaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ adhiṭṭhātabbaṃ, tañca santhatasadisaṃ eḷakalomamayasanthatavisesanti siddhaṃ, tathā nisīdanameva nisīdanasanthatañca siddhaṃ. Porāṇagaṇṭhipade ca ‘‘ekamevā’’ti vuttaṃ. Tasmiṃ siddhe siddhā santhate cīvarasaññitāti attho. Kasmā? Santhatasāmaññato.
ഏത്ഥാഹ – കഥം അദസമേവ സന്ഥതം ചീവരസങ്ഖ്യം ന ഗച്ഛതി. അനേകമ്പി അനധിട്ഠിതമ്പി മഹന്തമ്പി വട്ടതി, യതോ സദസമേവ സന്ഥതം ചീവരസങ്ഖ്യം ഗച്ഛതി, തതോ അധിട്ഠാനഞ്ച ഉപഗച്ഛതീതി. അസന്ഥതപരിയാപന്നത്താ ഓരേന ച ഛന്നം വസ്സാനം വിനാപി സമ്മുതിം, തഞ്ച പോരാണം വിസ്സജ്ജേത്വാ ഏവ, ന അവിസ്സജ്ജേത്വാ ‘‘തഞ്ച ഖോ പമാണയുത്തം ഏകമേവ, ദ്വേ ന വട്ടന്തീ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൪൬൯) വചനതോതി. അഥാപി സിയാ സന്ഥതം സയനത്ഥമേവ കരീയതി, നിസീദനം അസന്ഥതമേവാതി. തഞ്ച ന നിയമതോ ‘‘പുരാണസന്ഥതം നാമ സകിം നിവത്ഥം സകിം പാരുതമ്പീ’’തി വുത്തത്താതി. ഏത്ഥ വുച്ചതി, ന ഏത്ഥ കാരണം പരിയേസിതബ്ബം വിനയപഞ്ഞത്തിയാ അനഞ്ഞവിസയത്താ.
Etthāha – kathaṃ adasameva santhataṃ cīvarasaṅkhyaṃ na gacchati. Anekampi anadhiṭṭhitampi mahantampi vaṭṭati, yato sadasameva santhataṃ cīvarasaṅkhyaṃ gacchati, tato adhiṭṭhānañca upagacchatīti. Asanthatapariyāpannattā orena ca channaṃ vassānaṃ vināpi sammutiṃ, tañca porāṇaṃ vissajjetvā eva, na avissajjetvā ‘‘tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭantī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) vacanatoti. Athāpi siyā santhataṃ sayanatthameva karīyati, nisīdanaṃ asanthatamevāti. Tañca na niyamato ‘‘purāṇasanthataṃ nāma sakiṃ nivatthaṃ sakiṃ pārutampī’’ti vuttattāti. Ettha vuccati, na ettha kāraṇaṃ pariyesitabbaṃ vinayapaññattiyā anaññavisayattā.
സന്ഥതസ്സ പന അചീവരഭാവേ അയം യുത്തി – ആദിതോ ‘‘തീണി സന്ഥതാനി പന വിനയകമ്മം കത്വാ പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും ന വട്ടന്തീ’’തി അട്ഠകഥാവചനതോ താനി അകപ്പിയാനീതി സിദ്ധം, ഭഗവതാ ച ഖോമാദീനി ഛ അനുഞ്ഞാതാനീതി കോസേയ്യം കപ്പിയന്തി സിദ്ധം. ഏവം സന്തേ സുദ്ധകോസേയ്യമ്പി ചീവരം കപ്പിയം ജാതം, പഗേവ കോസിയമിസ്സകസന്ഥതചീവരന്തി ആപജ്ജതി. തഥാ കമ്ബലഞ്ച അനുഞ്ഞാതം, തഞ്ച സുദ്ധികമ്പി ഹോതി ജാതികാളകഭാവേന, പഗേവ ഓദാതഗോചരിയമിസ്സകസന്ഥതചീവരന്തി ആപജ്ജതി. തതോ ച അഞ്ഞമഞ്ഞവിരോധോ, തസ്മാ ന സന്ഥതം ചീവരം നാമ ഹോതി, നിസീദനം പന ഹോതി തസ്സ പമാണസണ്ഠാനപരിച്ഛേദസമ്ഭവതോ. ഏത്ഥാഹു കേചി ആചരിയാ ‘‘ദുവിധം നിസീദനം സന്ഥതം, അസന്ഥതഞ്ച. തത്ഥ സന്ഥതം സന്ഥതമേവ. അസന്ഥതം ഖോമാദിഛബ്ബിധം, തദനുലോമം വാ ഹോതി, അയമേതേസം വിസേസോ’’തി.
Santhatassa pana acīvarabhāve ayaṃ yutti – ādito ‘‘tīṇi santhatāni pana vinayakammaṃ katvā paṭilabhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭantī’’ti aṭṭhakathāvacanato tāni akappiyānīti siddhaṃ, bhagavatā ca khomādīni cha anuññātānīti koseyyaṃ kappiyanti siddhaṃ. Evaṃ sante suddhakoseyyampi cīvaraṃ kappiyaṃ jātaṃ, pageva kosiyamissakasanthatacīvaranti āpajjati. Tathā kambalañca anuññātaṃ, tañca suddhikampi hoti jātikāḷakabhāvena, pageva odātagocariyamissakasanthatacīvaranti āpajjati. Tato ca aññamaññavirodho, tasmā na santhataṃ cīvaraṃ nāma hoti, nisīdanaṃ pana hoti tassa pamāṇasaṇṭhānaparicchedasambhavato. Etthāhu keci ācariyā ‘‘duvidhaṃ nisīdanaṃ santhataṃ, asanthatañca. Tattha santhataṃ santhatameva. Asanthataṃ khomādichabbidhaṃ, tadanulomaṃ vā hoti, ayametesaṃ viseso’’ti.
ഏത്ഥാഹ – കസ്മാ പനേത്ഥ ‘‘സന്ഥതം പന ഭിക്ഖുനാ’’തി സിക്ഖാപദം അപഞ്ഞാപേത്വാ ‘‘നിസീദനസന്ഥത’’ന്തി പഞ്ഞത്തന്തി? ചീവരസഞ്ഞിതായ സന്ഥതാനം ഉജ്ഝിതത്താ തേസം അചീവരഭാവദസ്സനത്ഥം തഥാ പഞ്ഞത്തന്തി വുത്തം ഹോതി, തസ്മാ തേ ഭിക്ഖൂ ധുതങ്ഗഭേദഭയാ താനി ഉജ്ഝിത്വാ തേരസാപി ധുതങ്ഗാനി സമാദിയിംസു, സീസദസ്സനവസേന തീണേവ വുത്താനി, ഭഗവാ ച തേസം സന്ഥതം അനുജാനി, തതോ നേസം ഏവം ഹോതി ‘‘നിസീദനചീവരസണ്ഠാനമ്പേതം നിസീദനസന്ഥതം നോ അനുഞ്ഞാതം, ചതുത്ഥചീവരഭാവേന പഗേവ കതസന്ഥതം വാ’’തി. തതോ സന്ഥതേ നേസം ചീവരസഞ്ഞിതാ ന ഭവിസ്സതീതി തദത്ഥം ഭഗവതാ നിസീദനസന്ഥതന്തി പഞ്ഞത്തന്തി അധിപ്പായോ. ‘‘പച്ഛിമാനി ദ്വേ വട്ടന്തീ’’തി കഥം പഞ്ഞായതീതി ചേ? ‘‘അനാപത്തി അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതീ’’തി വചനതോതി.
Etthāha – kasmā panettha ‘‘santhataṃ pana bhikkhunā’’ti sikkhāpadaṃ apaññāpetvā ‘‘nisīdanasanthata’’nti paññattanti? Cīvarasaññitāya santhatānaṃ ujjhitattā tesaṃ acīvarabhāvadassanatthaṃ tathā paññattanti vuttaṃ hoti, tasmā te bhikkhū dhutaṅgabhedabhayā tāni ujjhitvā terasāpi dhutaṅgāni samādiyiṃsu, sīsadassanavasena tīṇeva vuttāni, bhagavā ca tesaṃ santhataṃ anujāni, tato nesaṃ evaṃ hoti ‘‘nisīdanacīvarasaṇṭhānampetaṃ nisīdanasanthataṃ no anuññātaṃ, catutthacīvarabhāvena pageva katasanthataṃ vā’’ti. Tato santhate nesaṃ cīvarasaññitā na bhavissatīti tadatthaṃ bhagavatā nisīdanasanthatanti paññattanti adhippāyo. ‘‘Pacchimāni dve vaṭṭantī’’ti kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Anāpatti aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti vacanatoti.
നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദം • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൫. നിസീദനസന്ഥതസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 5. Nisīdanasanthatasikkhāpadavaṇṇanā