Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
൧൧. നിസ്സഗ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
11. Nissaggiyaniddesavaṇṇanā
൧൧൬-൭. രൂപിയേന അരൂപിയം രൂപിയഞ്ച ഇതരേന രൂപിയഞ്ച പരിവത്തേയ്യാതി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥ രൂപിയേനാതി രൂപിയസങ്ഖാതേന നിസ്സഗ്ഗിയവത്ഥുനാ. അരൂപിയന്തി അരൂപിയസങ്ഖാതം ദുക്കടവത്ഥും കപ്പിയവത്ഥുഞ്ച. ഇതരേനാതി അരൂപിയേന. നിസ്സഗ്ഗീതി നിസ്സജ്ജനം നിസ്സഗ്ഗോ, പുബ്ബഭാഗേ കത്തബ്ബസ്സ വിനയകമ്മസ്സേതം നാമം. നിസ്സഗ്ഗോ അസ്സ അത്ഥീതി നിസ്സഗ്ഗി, കിം തം? പാചിത്തിയം. രൂപിയസ്സ മൂലഗ്ഗഹണേ പന രൂപിയപ്പടിഗ്ഗഹണസിക്ഖാപദേന നിസ്സഗ്ഗിയം പാചിത്തിയം.
116-7. Rūpiyena arūpiyaṃ rūpiyañca itarena rūpiyañca parivatteyyāti sambandho. Tattha rūpiyenāti rūpiyasaṅkhātena nissaggiyavatthunā. Arūpiyanti arūpiyasaṅkhātaṃ dukkaṭavatthuṃ kappiyavatthuñca. Itarenāti arūpiyena. Nissaggīti nissajjanaṃ nissaggo, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggo assa atthīti nissaggi, kiṃ taṃ? Pācittiyaṃ. Rūpiyassa mūlaggahaṇe pana rūpiyappaṭiggahaṇasikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
ഇദാനി രൂപിയാദിം ദസ്സേതും ‘‘ഇധാ’’തിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥ കഹാ…പേ॰… മാസകം ഇധ രൂപിയന്തി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥ കഹാപണോ നാമ സുവണ്ണമയോ വാ രജതമയോ വാ ഏതരഹി പകതികഹാപണോ വാ. സജ്ഝൂതി രജതം. സിങ്ഗീതി സുവണ്ണഭേദോ, തഥാപി ചേത്ഥ സാമഞ്ഞേന സുവണ്ണമധിപ്പേതം. വോഹാരൂപഗമാസകന്തി വോഹാരം കയവിക്കയം ഉപഗച്ഛതീതി വോഹാരൂപഗം, തഞ്ച തം മാസകഞ്ച. തം പന സമുട്ഠാപിതരൂപഞ്ച അസമുട്ഠാപിതരൂപഞ്ച ലോഹദാരുആദിമയം വുച്ചതി. ഇധ രൂപിയന്തി ഇമസ്മിം സിക്ഖാപദേ രൂപിയം നാമാതി അത്ഥോ. വത്ഥമുത്താദി കപ്പം ദുക്കടവത്ഥുഞ്ച ഇതരന്തി യോജനാ. തത്ഥ വത്ഥഞ്ച മുത്താ ച ആദി യസ്സാതി സമാസോ. ആദി-സദ്ദോ പച്ചേകം യോജേതബ്ബോ ‘‘വത്ഥാദി മുത്താദീ’’തി. തത്ഥ പഠമേന ആദി-സദ്ദേന കപ്പാസസുത്താപരണ്ണാദികം യം കിഞ്ചി കപ്പിയവത്ഥും, ദുതിയേന മണി സങ്ഖോ സിലാ പവാളം ലോഹിതങ്കോ മസാരഗല്ലം സത്തധഞ്ഞാനി ദാസിദാസഖേത്തവത്ഥുപുപ്ഫാരാമഫലാരാമാദയോതി ഇദം ദുക്കടവത്ഥും സങ്ഗണ്ഹാതി. വത്ഥാദികപ്പിയവത്ഥും, മുത്താദിദുക്കടവത്ഥുഞ്ച ഇതരം അഞ്ഞം അരൂപിയം നാമാതി അത്ഥോ.
Idāni rūpiyādiṃ dassetuṃ ‘‘idhā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kahā…pe… māsakaṃ idha rūpiyanti sambandho. Tattha kahāpaṇo nāma suvaṇṇamayo vā rajatamayo vā etarahi pakatikahāpaṇo vā. Sajjhūti rajataṃ. Siṅgīti suvaṇṇabhedo, tathāpi cettha sāmaññena suvaṇṇamadhippetaṃ. Vohārūpagamāsakanti vohāraṃ kayavikkayaṃ upagacchatīti vohārūpagaṃ, tañca taṃ māsakañca. Taṃ pana samuṭṭhāpitarūpañca asamuṭṭhāpitarūpañca lohadāruādimayaṃ vuccati. Idha rūpiyanti imasmiṃ sikkhāpade rūpiyaṃ nāmāti attho. Vatthamuttādi kappaṃ dukkaṭavatthuñca itaranti yojanā. Tattha vatthañca muttā ca ādi yassāti samāso. Ādi-saddo paccekaṃ yojetabbo ‘‘vatthādi muttādī’’ti. Tattha paṭhamena ādi-saddena kappāsasuttāparaṇṇādikaṃ yaṃ kiñci kappiyavatthuṃ, dutiyena maṇi saṅkho silā pavāḷaṃ lohitaṅko masāragallaṃ sattadhaññāni dāsidāsakhettavatthupupphārāmaphalārāmādayoti idaṃ dukkaṭavatthuṃ saṅgaṇhāti. Vatthādikappiyavatthuṃ, muttādidukkaṭavatthuñca itaraṃ aññaṃ arūpiyaṃ nāmāti attho.
൧൧൮. ഏത്താവതാ രൂപിയസംവോഹാരം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി കപ്പിയഭണ്ഡേ കയവിക്കയം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘ഇമ’’ന്തിആദി. തത്ഥ ‘‘ഇമം ഗഹേത്വാ ഇമം ദേഹി, ഇമം കര, ഇമം ആനയാ’’തി വാ ‘‘ഇമം ഭുത്വാ ഇമം ദേഹി, ഇമം കര, ഇമം ആനയാ’’തി വാ ‘‘ഇമം ദേമി, ഇമം ദേഹി, ഇമം കര, ഇമം ആനയാ’’തി വാ കയവിക്കയേ സമാപന്നേ നിസ്സഗ്ഗീതി യോജനാ. തത്ഥ ഇമന്തി തണ്ഡുലാദിം. ഭുത്വാതി ഓദനാദിം ഭുഞ്ജിത്വാ. ഇമം ദേഹീതി ഏതം വത്ഥാദികം ദേഹി. ഇമം കരാതി ഏതം രജനപചനാദിം കരോഹി. ഇമം ആനയാതി ഏതം രജനകട്ഠാദിം ആനേഹി. ഇമം ദേമീതി ഏതം വത്ഥാദികം തവ ദേമി. സമാപന്നേതി കതേ. തസ്മാ കപ്പിയം ഭണ്ഡം പരിവത്തേന്തേന അഞ്ഞാതകേഹി സദ്ധിം ‘‘ഇമം ദേഹീ’’തി വദതോ വിഞ്ഞത്തി, ‘‘ഇമം ഗണ്ഹാഹീ’’തി വദതോ സദ്ധാദേയ്യവിനിപാതനം, ‘‘ഇമിനാ ഇമം ദേഹീ’’തി വദതോ കയവിക്കയന്തി വുത്താ തിസ്സോ ആപത്തിയോ. മാതാപിതൂഹി പന സദ്ധിം കയവിക്കയമത്തം മോചേന്തേന പരിവത്തേതബ്ബം. അയഞ്ഹി കയവിക്കയോ ഠപേത്വാ പഞ്ചസഹധമ്മികേ അവസേസേഹി ഗിഹിപബ്ബജിതേഹി ന വട്ടതി. സചേ പന നവകമ്മാനി കാരേതി, അട്ഠകഥാപമാണേന പാചിത്തിയമത്തം ദേസേതബ്ബം.
118. Ettāvatā rūpiyasaṃvohāraṃ dassetvā idāni kappiyabhaṇḍe kayavikkayaṃ dassetumāha ‘‘ima’’ntiādi. Tattha ‘‘imaṃ gahetvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ bhutvā imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā ‘‘imaṃ demi, imaṃ dehi, imaṃ kara, imaṃ ānayā’’ti vā kayavikkaye samāpanne nissaggīti yojanā. Tattha imanti taṇḍulādiṃ. Bhutvāti odanādiṃ bhuñjitvā. Imaṃ dehīti etaṃ vatthādikaṃ dehi. Imaṃ karāti etaṃ rajanapacanādiṃ karohi. Imaṃ ānayāti etaṃ rajanakaṭṭhādiṃ ānehi. Imaṃ demīti etaṃ vatthādikaṃ tava demi. Samāpanneti kate. Tasmā kappiyaṃ bhaṇḍaṃ parivattentena aññātakehi saddhiṃ ‘‘imaṃ dehī’’ti vadato viññatti, ‘‘imaṃ gaṇhāhī’’ti vadato saddhādeyyavinipātanaṃ, ‘‘iminā imaṃ dehī’’ti vadato kayavikkayanti vuttā tisso āpattiyo. Mātāpitūhi pana saddhiṃ kayavikkayamattaṃ mocentena parivattetabbaṃ. Ayañhi kayavikkayo ṭhapetvā pañcasahadhammike avasesehi gihipabbajitehi na vaṭṭati. Sace pana navakammāni kāreti, aṭṭhakathāpamāṇena pācittiyamattaṃ desetabbaṃ.
൧൧൯-൧൨൦. ഇദാനി പരിണാമനവസേന ആപത്തിഭേദം ദസ്സേതും ‘‘അത്തനോ’’തിആദി ആരദ്ധം. തത്ഥായം പിണ്ഡത്ഥോ – സങ്ഘസ്സ നതം ലാഭം അത്തനോ പരിണാമേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗി. അഞ്ഞതോ പുഗ്ഗലസ്സ പരിണാമേയ്യ, പാചിത്തി. അഞ്ഞസ്സ സങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ പരിണാമേയ്യ, ദുക്കടം. അഞ്ഞസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ നതം ലാഭം അത്തനോ വാ സങ്ഘസ്സ വാ അഞ്ഞപുഗ്ഗലസ്സ വാ അഞ്ഞചേതിയസ്സ വാ പരിണാമേയ്യ, ദുക്കടന്തി യോജനാ. തത്ഥ നതന്തി കായേന വാ വചസാ വാ നിന്നം കതം. ലാഭന്തി ലഭിതബ്ബം ചീവരാദി. അഞ്ഞതോ അഞ്ഞസ്മിം പുഗ്ഗലേ വാ ചേതിയേ വാ, ചേതിയേ പന ദുക്കടം. അഞ്ഞസ്സാതി ചേതിയാദിനോ അന്തമസോ സുനഖസ്സ. അഞ്ഞതോ വാതി ചേതിയാദിമ്ഹി വാ. സങ്ഘസ്സാതി പന ഇദം കാകക്ഖിഗോളകഞായേന ‘‘നതം പരിണാമേയ്യാ’’തി ഉഭയത്ഥ പരിവത്തതി. നിസ്സട്ഠം സകസഞ്ഞായ ന ദദേയ്യ വാ, ദുക്കടന്തി സമ്ബന്ധോ. അഞ്ഞഥാ അഞ്ഞേന പകാരേന, ഥേയ്യസഞ്ഞായ ന ദദേയ്യ ചേതി വുത്തം ഹോതി. ഇതരന്തി വത്ഥുവസേന അഞ്ഞം പാരാജികം ഥുല്ലച്ചയം ദുക്കടഞ്ച ഹോതീതി അത്ഥോ.
119-120. Idāni pariṇāmanavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi āraddhaṃ. Tatthāyaṃ piṇḍattho – saṅghassa nataṃ lābhaṃ attano pariṇāmeyya, nissaggi. Aññato puggalassa pariṇāmeyya, pācitti. Aññassa saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭaṃ. Aññassa puggalassa vā cetiyassa vā nataṃ lābhaṃ attano vā saṅghassa vā aññapuggalassa vā aññacetiyassa vā pariṇāmeyya, dukkaṭanti yojanā. Tattha natanti kāyena vā vacasā vā ninnaṃ kataṃ. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādi. Aññato aññasmiṃ puggale vā cetiye vā, cetiye pana dukkaṭaṃ. Aññassāti cetiyādino antamaso sunakhassa. Aññato vāti cetiyādimhi vā. Saṅghassāti pana idaṃ kākakkhigoḷakañāyena ‘‘nataṃ pariṇāmeyyā’’ti ubhayattha parivattati. Nissaṭṭhaṃ sakasaññāya na dadeyya vā, dukkaṭanti sambandho. Aññathā aññena pakārena, theyyasaññāya na dadeyya ceti vuttaṃ hoti. Itaranti vatthuvasena aññaṃ pārājikaṃ thullaccayaṃ dukkaṭañca hotīti attho.
നിസ്സഗ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Nissaggiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.