| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૩. નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના
3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
૧૩. તતિયે વડ્ઢિતાતિ ભાવનાપારિપૂરિવસેન પરિબ્રૂહિતા. પુનપ્પુનં કતાતિ ભાવનાય બહુલીકરણેન અપરાપરં પવત્તિતા. યુત્તયાનસદિસા કતાતિ યથા યુત્તમાજઞ્ઞયાનં છેકેન સારથિના અધિટ્ઠિતં યથારુચિ પવત્તતિ, એવં યથારુચિ પવત્તિરહં ગહિતા. વત્થુકતાતિ વા અધિટ્ઠાનટ્ઠેન વત્થુ વિય કતા, સબ્બસો ઉપક્કિલેસવિસોધનેન ઇદ્ધિવિસેસતાય પવત્તિટ્ઠાનભાવતો સુવિસોધિતપરિસ્સયવત્થુ વિય કતાતિ વુત્તં હોતિ. અધિટ્ઠિતાતિ પટિપક્ખદૂરીભાવતો સુભાવિતભાવેન તંતંઅધિટ્ઠાનયોગ્યતાય ઠપિતા. સમન્તતો ચિતાતિ સબ્બભાગેન ભાવનૂપચયં ગમિતા. તેનાહ ‘‘ઉપચિતા’તિ. સુટ્ઠુ સમારદ્ધાતિ ઇદ્ધિભાવનાસિખાપ્પત્તિયા સમ્મદેવ સમ્ભાવિતા. અભૂતબ્યાકરણં બ્યાકરોતીતિ ‘‘મેત્તા હિ ખો મે ચેતોવિમુત્તિ ભાવિતા’’તિઆદિના અત્તનિ અવિજ્જમાનગુણાભિબ્યાહારં બ્યાહરતિ. ચેતોવિમુત્તિસદ્દં અપેક્ખિત્વા ‘‘નિસ્સટા’’તિ વુત્તં. પુન બ્યાપાદો નત્થીતિ ઇદાનિ મમ બ્યાપાદો નામ સબ્બસો નત્થીતિ ઞત્વા.
13. Tatiye vaḍḍhitāti bhāvanāpāripūrivasena paribrūhitā. Punappunaṃ katāti bhāvanāya bahulīkaraṇena aparāparaṃ pavattitā. Yuttayānasadisā katāti yathā yuttamājaññayānaṃ chekena sārathinā adhiṭṭhitaṃ yathāruci pavattati, evaṃ yathāruci pavattirahaṃ gahitā. Vatthukatāti vā adhiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katā, sabbaso upakkilesavisodhanena iddhivisesatāya pavattiṭṭhānabhāvato suvisodhitaparissayavatthu viya katāti vuttaṃ hoti. Adhiṭṭhitāti paṭipakkhadūrībhāvato subhāvitabhāvena taṃtaṃadhiṭṭhānayogyatāya ṭhapitā. Samantato citāti sabbabhāgena bhāvanūpacayaṃ gamitā. Tenāha ‘‘upacitā’ti. Suṭṭhu samāraddhāti iddhibhāvanāsikhāppattiyā sammadeva sambhāvitā. Abhūtabyākaraṇaṃ byākarotīti ‘‘mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā’’tiādinā attani avijjamānaguṇābhibyāhāraṃ byāharati. Cetovimuttisaddaṃ apekkhitvā ‘‘nissaṭā’’ti vuttaṃ. Puna byāpādo natthīti idāni mama byāpādo nāma sabbaso natthīti ñatvā.
બલવવિપસ્સનાતિ ભયતુપટ્ઠાને ઞાણં, આદીનવાનુપસ્સને ઞાણં મુચ્ચિતુકમ્યતાઞાણં, ભઙ્ગઞાણન્તિ ચતુન્નં ઞાણાનં અધિવચનં. યેસં નિમિત્તાનં અભાવેન અરહત્તફલસમાપત્તિયા અનિમિત્તતા, તં દસ્સેતું ‘‘સા હી’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ રાગસ્સ નિમિત્તં, રાગો એવ વા નિમિત્તં રાગનિમિત્તં. આદિ-સદ્દેન દોસનિમિત્તાદીનં સઙ્ગહો દટ્ઠબ્બો. રૂપવેદનાદિસઙ્ખારનિમિત્તં રૂપનિમિત્તાદિ. તેસંયેવ નિચ્ચાદિવસેન ઉપટ્ઠાનં નિચ્ચનિમિત્તાદિ. તયિદં નિમિત્તં યસ્મા સબ્બેન સબ્બં અરહત્તફલે નત્થિ, તસ્મા વુત્તં ‘‘સા હિ…પે॰… અનિમિત્તા’’તિ. નિમિત્તં અનુસ્સરતિ અનુગચ્છતિ આરબ્ભ પવત્તતિ સીલેનાતિ નિમિત્તાનુસારી. તેનાહ ‘‘વુત્તપ્પભેદં નિમિત્તં અનુસરણસભાવ’’ન્તિ.
Balavavipassanāti bhayatupaṭṭhāne ñāṇaṃ, ādīnavānupassane ñāṇaṃ muccitukamyatāñāṇaṃ, bhaṅgañāṇanti catunnaṃ ñāṇānaṃ adhivacanaṃ. Yesaṃ nimittānaṃ abhāvena arahattaphalasamāpattiyā animittatā, taṃ dassetuṃ ‘‘sā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha rāgassa nimittaṃ, rāgo eva vā nimittaṃ rāganimittaṃ. Ādi-saddena dosanimittādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Rūpavedanādisaṅkhāranimittaṃ rūpanimittādi. Tesaṃyeva niccādivasena upaṭṭhānaṃ niccanimittādi. Tayidaṃ nimittaṃ yasmā sabbena sabbaṃ arahattaphale natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘sā hi…pe… animittā’’ti. Nimittaṃ anussarati anugacchati ārabbha pavattati sīlenāti nimittānusārī. Tenāha ‘‘vuttappabhedaṃ nimittaṃ anusaraṇasabhāva’’nti.
અસ્મિમાનોતિ ‘‘અસ્મી’’તિ પવત્તો અત્તવિસયો માનો. અયં નામ અહમસ્મીતિ રૂપલક્ખણો વેદનાદીસુ વા અઞ્ઞતરલક્ખણો અયં નામ અત્તા અહં અસ્મીતિ. અસ્મિમાનો સમુગ્ઘાતીયતિ એતેનાતિ અસ્મિમાનસમુગ્ઘાતો, અરહત્તમગ્ગો. પુન અસ્મિમાનો નત્થીતિ તસ્સ અનુપ્પત્તિધમ્મતાપાદનં કિત્તેન્તો સમુગ્ઘાતત્તમેવ વિભાવેતિ.
Asmimānoti ‘‘asmī’’ti pavatto attavisayo māno. Ayaṃ nāma ahamasmīti rūpalakkhaṇo vedanādīsu vā aññataralakkhaṇo ayaṃ nāma attā ahaṃ asmīti. Asmimāno samugghātīyati etenāti asmimānasamugghāto, arahattamaggo. Puna asmimāno natthīti tassa anuppattidhammatāpādanaṃ kittento samugghātattameva vibhāveti.
નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. નિસ્સારણીયસુત્તં • 3. Nissāraṇīyasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૩. નિસ્સારણીયસુત્તવણ્ણના • 3. Nissāraṇīyasuttavaṇṇanā
