Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૨૨. નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથા
22. Nissayapaṭippassaddhikathā
આણત્તિવિનિચ્છયો
Āṇattivinicchayo
૮૩. ‘‘નિસ્સયપટિપસ્સદ્ધીસૂ’’તિ સમૂહાધારો. ‘‘ઉપજ્ઝાયો પક્કન્તો વાતિઆદીસૂ’’તિ અવયવાધારો. ‘‘વિપ્પવસિતુકામો’’તિ ઇમિના નિરાલયભાવં દસ્સેતિ. એવં ગતેતિ એવં ઉપજ્ઝાયે ગતેતિ યોજના. અઞ્ઞદાપીતિ અઞ્ઞસ્મિમ્પિ કાલે. ઉપજ્ઝાયેન પવાસિતકાલેતિ અત્થો. એકસમ્ભોગપરિભોગોતિ અત્તના વા ઉપજ્ઝાયેન વા એકો પચ્ચયસમ્ભોગો ચ ધમ્મપરિભોગો ચ. એકદિવસમ્પીતિ પિસદ્દો ગરહત્થો, દ્વિહાદિકં પન પગેવાતિ અત્થો. પરિહારો નત્થીતિ આપત્તિપરિહારો નત્થિ, આપત્તિયા પરિહરણં અપનયનં નત્થીતિ અધિપ્પાયો. લજ્જી પેસલોતિ લજ્જી હુત્વા પિયસીલો ભિક્ખૂતિ સમ્બન્ધો. તદહેવાતિ તસ્મિં ઉપજ્ઝાયસ્સ પક્કન્તઅહનિ એવ. તથાતિ યથા ‘‘ઉપજ્ઝાયો લહું આગમિસ્સતી’’તિ પુચ્છતિ, તથા ‘‘અહં લહું આગમિસ્સામી’’તિ વુત્તન્તિ અત્થો. સચે વદતીતિ સચે આચરિયો વદતીતિ યોજના. અસ્સાતિ ભિક્ખુસ્સ. સભાગતન્તિ લજ્જિપેસલભાવં.
83. ‘‘Nissayapaṭipassaddhīsū’’ti samūhādhāro. ‘‘Upajjhāyo pakkanto vātiādīsū’’ti avayavādhāro. ‘‘Vippavasitukāmo’’ti iminā nirālayabhāvaṃ dasseti. Evaṃ gateti evaṃ upajjhāye gateti yojanā. Aññadāpīti aññasmimpi kāle. Upajjhāyena pavāsitakāleti attho. Ekasambhogaparibhogoti attanā vā upajjhāyena vā eko paccayasambhogo ca dhammaparibhogo ca. Ekadivasampīti pisaddo garahattho, dvihādikaṃ pana pagevāti attho. Parihāro natthīti āpattiparihāro natthi, āpattiyā pariharaṇaṃ apanayanaṃ natthīti adhippāyo. Lajjī pesaloti lajjī hutvā piyasīlo bhikkhūti sambandho. Tadahevāti tasmiṃ upajjhāyassa pakkantaahani eva. Tathāti yathā ‘‘upajjhāyo lahuṃ āgamissatī’’ti pucchati, tathā ‘‘ahaṃ lahuṃ āgamissāmī’’ti vuttanti attho. Sace vadatīti sace ācariyo vadatīti yojanā. Assāti bhikkhussa. Sabhāgatanti lajjipesalabhāvaṃ.
યાવ આગમનાતિ ઉપજ્ઝાયસ્સ યાવ આગમના. નન્તિ ઉપજ્ઝાયં. ‘‘વાસેન્તિયેવા’’તિપદે કારિતકમ્મં. તત્થાતિ ઉપજ્ઝાયસ્સ ગતટ્ઠાને. તેનાતિ ઉપજ્ઝાયેન. પવત્તીતિ પવત્તનં. નદીપૂરેન વા ઉપદ્દુતોતિ સમ્બન્ધો. નદીપૂરત્તા ઉદકોસક્કનં આગમેતિ, ચોરાદીનં ઉપદ્દુતત્તા સહાયે પરિયેસતિ. સોતિ ઉપજ્ઝાયો.
Yāva āgamanāti upajjhāyassa yāva āgamanā. Nanti upajjhāyaṃ. ‘‘Vāsentiyevā’’tipade kāritakammaṃ. Tatthāti upajjhāyassa gataṭṭhāne. Tenāti upajjhāyena. Pavattīti pavattanaṃ. Nadīpūrena vā upaddutoti sambandho. Nadīpūrattā udakosakkanaṃ āgameti, corādīnaṃ upaddutattā sahāye pariyesati. Soti upajjhāyo.
‘‘નિસ્સયપણામના’’તિ ઇમિના આણાપનં આણત્તીતિ વચનત્થેન નિસ્સયપણામના આણત્તીતિ વુચ્ચતીતિ દસ્સેતિ. નિસ્સયપણામનાતિ નિસ્સયસ્સ ઉપજ્ઝાચરિયસ્સ પણામના. તસ્મા પણામિતો હોતીતિ સમ્બન્ધો. ‘‘આપુચ્છીતિઆદિના’’તિ એત્થ આદિસદ્દેન ‘‘મા મં સુસાનગમનં આપુચ્છી’’તિઆદયો સઙ્ગણ્હાતિ. તેનાતિ સદ્ધિવિહારિકેન. ખમાપેતબ્બોતિ તિતિક્ખાપેતબ્બો.
‘‘Nissayapaṇāmanā’’ti iminā āṇāpanaṃ āṇattīti vacanatthena nissayapaṇāmanā āṇattīti vuccatīti dasseti. Nissayapaṇāmanāti nissayassa upajjhācariyassa paṇāmanā. Tasmā paṇāmito hotīti sambandho. ‘‘Āpucchītiādinā’’ti ettha ādisaddena ‘‘mā maṃ susānagamanaṃ āpucchī’’tiādayo saṅgaṇhāti. Tenāti saddhivihārikena. Khamāpetabboti titikkhāpetabbo.
તાવાતિ મહાથેરેહિ, મહાથેરાનં વા પઠમં. અઞ્ઞત્થાતિ ઉપજ્ઝાયસ્સ વિહારતો અઞ્ઞં વિહારં. અપ્પેવાતિ અપિ એવ નામ ખમેય્યાતિ યોજના. તત્રેવાતિ અઞ્ઞત્થેવ. દુબ્ભિક્ખાદિદોસેનાતિ એત્થ આદિસદ્દેન ઞાતિવિયોગાદિદોસો ગહેતબ્બો. તંયેવાતિ અત્તના વસિતં તમેવ ઠાનં. અઞ્ઞસ્સાતિ ઉપજ્ઝાયતો અઞ્ઞસ્સ ભિક્ખુસ્સાતિ સમ્બન્ધો. ઇમિના ઉપજ્ઝાયેન પરિચ્ચત્તત્તા ઉપજ્ઝાયસમોધાને નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિ નત્થીતિ દીપેતિ.
Tāvāti mahātherehi, mahātherānaṃ vā paṭhamaṃ. Aññatthāti upajjhāyassa vihārato aññaṃ vihāraṃ. Appevāti api eva nāma khameyyāti yojanā. Tatrevāti aññattheva. Dubbhikkhādidosenāti ettha ādisaddena ñātiviyogādidoso gahetabbo. Taṃyevāti attanā vasitaṃ tameva ṭhānaṃ. Aññassāti upajjhāyato aññassa bhikkhussāti sambandho. Iminā upajjhāyena pariccattattā upajjhāyasamodhāne nissayapaṭippassaddhi natthīti dīpeti.
સમોધાનવિનિચ્છયો
Samodhānavinicchayo
આપુચ્છિત્વાતિ =૦૦ અન્તેવાસિકં આપુચ્છિત્વા. તત્રાપીતિ આચરિયન્તેવાસિકેસુપિ. કદાતિ કસ્મિં કાલે. સાયન્હે વા રત્તિંવાતિ અજ્જ સાયન્હે વા રત્તિં વા. તંખણેયેવાતિ તસ્મિં સમ્પટિચ્છનક્ખણેયેવ.
Āpucchitvāti =00 antevāsikaṃ āpucchitvā. Tatrāpīti ācariyantevāsikesupi. Kadāti kasmiṃ kāle. Sāyanhe vā rattiṃvāti ajja sāyanhe vā rattiṃ vā. Taṃkhaṇeyevāti tasmiṃ sampaṭicchanakkhaṇeyeva.
સો ચાતિ અન્તેવાસિકો ચ. તતોતિ ગામતો. સુગતોતિ સુટ્ઠુ ગતો, નિસ્સયો પટિપ્પસ્સમ્ભતીતિ અધિપ્પાયો. અથાપીતિ પુન ચ પરં. આપુચ્છિત્વા પક્કમને વિનિચ્છયં દસ્સેત્વા આપુચ્છિત્વા પક્કમને તં દસ્સેન્તો આહ ‘‘આચરિયં અનાપુચ્છા’’તિઆદિ. ઉપચારસીમાતિક્કમેતિ ઉપચારસીમાય અતિક્કમે સતિ, અતિક્કમનહેતુ વાતિ યોજના. એત્થ ચ ઉપચારસીમા નામ પરિક્ખિત્તસ્સ વિહારસ્સ પરિક્ખેપોયેવ, અપરિક્ખિત્તસ્સ પરિક્ખેપારહટ્ઠાનં.
So cāti antevāsiko ca. Tatoti gāmato. Sugatoti suṭṭhu gato, nissayo paṭippassambhatīti adhippāyo. Athāpīti puna ca paraṃ. Āpucchitvā pakkamane vinicchayaṃ dassetvā āpucchitvā pakkamane taṃ dassento āha ‘‘ācariyaṃ anāpucchā’’tiādi. Upacārasīmātikkameti upacārasīmāya atikkame sati, atikkamanahetu vāti yojanā. Ettha ca upacārasīmā nāma parikkhittassa vihārassa parikkhepoyeva, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ.
સાયન્હે વા રત્તિભાગે વાતિ અજ્જ સાયન્હે વા રત્તિભાગે વા. સ્વેતિ સુવે.
Sāyanhe vā rattibhāge vāti ajja sāyanhe vā rattibhāge vā. Sveti suve.
બહિસીમન્તિ ઉપચારસીમતો બહિ. તતોતિ બહિસીમતો. દ્વિન્નં લેડ્ડુપાતાનન્તિ અન્તેવાસિકતો દ્વિન્નં લેડ્ડુપાતાનં. અતિક્કમિત્વાતિ ઉપચારસીમતો બહિ અન્તેવાસિકસદ્ધિવિહારિકાનં વસનટ્ઠાનતો અતિક્કમિત્વા.
Bahisīmanti upacārasīmato bahi. Tatoti bahisīmato. Dvinnaṃ leḍḍupātānanti antevāsikato dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ. Atikkamitvāti upacārasīmato bahi antevāsikasaddhivihārikānaṃ vasanaṭṭhānato atikkamitvā.
મુચ્ચિતુકામોતિ અન્તેવાસિકમ્હા મુચ્ચિતુકામો એવ. પણામેતીતિ કાયવાચાહિ પણામેતિ. સાલયોતિ આચરિયે સાપેક્ખો. ‘‘નિરાલયો’’તિ વત્વા તસ્સ અત્થં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘ન દાની’’તિઆદિ. એવમ્પીતિ ધુરે નિક્ખિત્તેપિ. ઉભિન્નં ધુરનિક્ખેપે સતિ, ધુરનિક્ખેપહેતુ વા પટિપ્પસ્સમ્ભતીતિ યોજના. પણામિતેન પટિપજ્જિતબ્બન્તિ સમ્બન્ધો.
Muccitukāmoti antevāsikamhā muccitukāmo eva. Paṇāmetīti kāyavācāhi paṇāmeti. Sālayoti ācariye sāpekkho. ‘‘Nirālayo’’ti vatvā tassa atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘na dānī’’tiādi. Evampīti dhure nikkhittepi. Ubhinnaṃ dhuranikkhepe sati, dhuranikkhepahetu vā paṭippassambhatīti yojanā. Paṇāmitena paṭipajjitabbanti sambandho.
વુત્તમેવત્થં વિત્થારેન્તો આહ ‘‘સચે હી’’તિઆદિ. આચરિયન્તિ નિસ્સયાચરિયં. ચેતિયં વા વન્દન્તં ઉપજ્ઝાયન્તિ સમ્બન્ધો, મગ્ગપ્પટિપન્નં વા ઉપજ્ઝાયન્તિ યોજના. દૂરત્તાતિ દૂરભાવતો. ઉપરિપાસાદેતિ પાસાદસ્સ ઉપરિ. તન્તિ ઉપજ્ઝાયં. નિસિન્નં ઉપજ્ઝાયન્તિ સમ્બન્ધો.
Vuttamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘sace hī’’tiādi. Ācariyanti nissayācariyaṃ. Cetiyaṃ vā vandantaṃ upajjhāyanti sambandho, maggappaṭipannaṃ vā upajjhāyanti yojanā. Dūrattāti dūrabhāvato. Uparipāsādeti pāsādassa upari. Tanti upajjhāyaṃ. Nisinnaṃ upajjhāyanti sambandho.
સવનવસેન સમોધાને વિનિચ્છયો એવં વેદિતબ્બોતિ યોજના. ઉપજ્ઝાયસ્સ સદ્દન્તિ સમ્બન્ધો.
Savanavasena samodhāne vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Upajjhāyassa saddanti sambandho.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૨૨. નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથા • 22. Nissayapaṭippassaddhikathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથા • Nissayapaṭippassaddhikathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથાવણ્ણના • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથાવણ્ણના • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથાવણ્ણના • Nissayapaṭippassaddhikathāvaṇṇanā