| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
નોઉપાદાભાજનીયકથાવણ્ણના
Noupādābhājanīyakathāvaṇṇanā
૬૪૬. ન ઉપાદિયતેવાતિ ન નિસ્સયતિ એવ, કિન્તુ નિસ્સયતિ ચ નિસ્સીયતિ ચાતિ અત્થો.
646. Na upādiyatevāti na nissayati eva, kintu nissayati ca nissīyati cāti attho.
૬૪૭. પુરિમા પનાતિ પઞ્ચવિધસઙ્ગહે પથવીધાતુઆપોધાતુતેજોધાતુવાયોધાતૂનં પુરિમુદ્દેસવસેન વુત્તં. ફોટ્ઠબ્બાયતનનિદ્દેસે વા વુત્તાનં પથવીધાતુઆદીનં પુરિમા ઉદ્દેસે વુત્તા આપોધાતૂતિ અધિપ્પાયો, વુત્તસ્સ વા ફોટ્ઠબ્બાયતનસ્સ અતીતતાય પચ્છિમતા, અનાગતતાય ચ આપોધાતુયા પુરિમતા વુત્તાતિ દટ્ઠબ્બા. આયૂતિ જીવિતિન્દ્રિયં. કમ્મજતેજં ઉસ્મા. યં કિઞ્ચિ ધાતું…પે॰… એકપ્પહારેન નુપ્પજ્જતીતિ એકસ્મિં ખણે અનેકાસુ પથવીસુ આપાથગતાસુ તાસુ તાસુ સહ નુપ્પજ્જતિ, તથા તેજવાયૂસુ ચાતિ અત્થો. અનેકેસુ આરમ્મણેસુ સન્નિપતિતેસુ આભુજિતવસેન આરમ્મણપસાદાધિમત્તતાવસેન ચ પઠમં કત્થચિ ઉપ્પત્તિ દસ્સિતા, અઞ્ઞત્થ ચ પન ઉપ્પત્તિ અત્થિ એવ. સાયં આરમ્મણતો આરમ્મણન્તરસઙ્કન્તિ યેન ઉપાયેન હોતિ, તસ્સ વિજાનનત્થં પુચ્છતિ ‘‘કથં પન ચિત્તસ્સ આરમ્મણતો સઙ્કન્તિ હોતી’’તિ.
647. Purimā panāti pañcavidhasaṅgahe pathavīdhātuāpodhātutejodhātuvāyodhātūnaṃ purimuddesavasena vuttaṃ. Phoṭṭhabbāyatananiddese vā vuttānaṃ pathavīdhātuādīnaṃ purimā uddese vuttā āpodhātūti adhippāyo, vuttassa vā phoṭṭhabbāyatanassa atītatāya pacchimatā, anāgatatāya ca āpodhātuyā purimatā vuttāti daṭṭhabbā. Āyūti jīvitindriyaṃ. Kammajatejaṃ usmā. Yaṃ kiñci dhātuṃ…pe… ekappahārena nuppajjatīti ekasmiṃ khaṇe anekāsu pathavīsu āpāthagatāsu tāsu tāsu saha nuppajjati, tathā tejavāyūsu cāti attho. Anekesu ārammaṇesu sannipatitesu ābhujitavasena ārammaṇapasādādhimattatāvasena ca paṭhamaṃ katthaci uppatti dassitā, aññattha ca pana uppatti atthi eva. Sāyaṃ ārammaṇato ārammaṇantarasaṅkanti yena upāyena hoti, tassa vijānanatthaṃ pucchati ‘‘kathaṃ pana cittassa ārammaṇato saṅkanti hotī’’ti.
૬૫૧. અયપિણ્ડિઆદીસુ પથવીધાતુ તાદિસાય આપોધાતુયા અનાબદ્ધા સન્તી વિસરેય્ય, તસ્મા ‘‘તાનિ આપોધાતુ આબન્ધિત્વા બદ્ધાનિ કરોતી’’તિ વુત્તં. યથા હિ યુત્તપ્પમાણં ઉદકં પંસુચુણ્ણાનિ આબન્ધિત્વા મત્તિકાપિણ્ડં કત્વા ઠપેતિ, એવં અયોપિણ્ડિઆદીસુપિ તદનુરૂપપચ્ચયેહિ તત્થેવ ઉપ્પન્ના આપોધાતુ તથા આબન્ધિત્વા ઠપેતીતિ દટ્ઠબ્બા.
651. Ayapiṇḍiādīsu pathavīdhātu tādisāya āpodhātuyā anābaddhā santī visareyya, tasmā ‘‘tāni āpodhātu ābandhitvā baddhāni karotī’’ti vuttaṃ. Yathā hi yuttappamāṇaṃ udakaṃ paṃsucuṇṇāni ābandhitvā mattikāpiṇḍaṃ katvā ṭhapeti, evaṃ ayopiṇḍiādīsupi tadanurūpapaccayehi tattheva uppannā āpodhātu tathā ābandhitvā ṭhapetīti daṭṭhabbā.
અફુસિત્વા પતિટ્ઠા હોતીતિ આપોધાતુયા અફોટ્ઠબ્બભાવતો વુત્તં, તથા ‘‘અફુસિત્વાવ આબન્ધતી’’તિ. ન હિ યથા ફોટ્ઠબ્બધાતૂનં ફોટ્ઠબ્બભાવેન અઞ્ઞમઞ્ઞનિસ્સયતા, એવં ફોટ્ઠબ્બાફોટ્ઠબ્બધાતૂનં હોતીતિ અધિપ્પાયો વેદિતબ્બો. અવિનિબ્ભોગવુત્તીસુ હિ ભૂતેસુ અઞ્ઞમઞ્ઞનિસ્સયતા અઞ્ઞમઞ્ઞપચ્ચયભૂતેસુ ન સક્કા નિવારેતું, નાપિ સહજાતેસુ અવિનિબ્ભોગતાય એકીભૂતેસુ ફુસનાફુસનાનિ વિચારેતું યુત્તાનીતિ. ન ઉણ્હા હુત્વા ઝાયતીતિ તેજોસભાવતંયેવ પટિક્ખિપતિ, ન સીતત્તં અનુજાનાતિ, તેજોસભાવપટિક્ખેપેનેવ ચ સીતત્તઞ્ચ પટિક્ખિત્તં હોતિ. તેજો એવ હિ સીતં હિમપાતસમયાદીસુ સીતસ્સ પરિપાચકતાદસ્સનતો, સીતુણ્હાનઞ્ચ અઞ્ઞમઞ્ઞપટિપક્ખભાવતો ઉણ્હેન સહ ન સીતં ભૂતન્તરં પવત્તતીતિ યુજ્જતિ. ઉણ્હકલાપે પન સીતસ્સ અપ્પવત્તિ સીતકલાપે ચ ઉણ્હસ્સ દ્વિન્નં અઞ્ઞમઞ્ઞપટિપક્ખત્તા તેજોવિસેસભાવે યુજ્જતીતિ. ભાવઞ્ઞથત્તન્તિ ખરાનં ગુળાદીનં દવતા મુદુતા રસાદીનઞ્ચ દવાનં ખરતા પચ્ચયવિસેસેહિ ઓમત્તાધિમત્તપથવીધાતુઆદિકાનં ઉપ્પત્તિ. લક્ખણઞ્ઞથત્તં કક્ખળાદિલક્ખણવિજહનં, તં એતેસં ન હોતિ, ઓમત્તાધિમત્તતાસઙ્ખાતં ભાવઞ્ઞથત્તંયેવ હોતીતિ અત્થો.
Aphusitvā patiṭṭhā hotīti āpodhātuyā aphoṭṭhabbabhāvato vuttaṃ, tathā ‘‘aphusitvāva ābandhatī’’ti. Na hi yathā phoṭṭhabbadhātūnaṃ phoṭṭhabbabhāvena aññamaññanissayatā, evaṃ phoṭṭhabbāphoṭṭhabbadhātūnaṃ hotīti adhippāyo veditabbo. Avinibbhogavuttīsu hi bhūtesu aññamaññanissayatā aññamaññapaccayabhūtesu na sakkā nivāretuṃ, nāpi sahajātesu avinibbhogatāya ekībhūtesu phusanāphusanāni vicāretuṃ yuttānīti. Na uṇhā hutvā jhāyatīti tejosabhāvataṃyeva paṭikkhipati, na sītattaṃ anujānāti, tejosabhāvapaṭikkhepeneva ca sītattañca paṭikkhittaṃ hoti. Tejo eva hi sītaṃ himapātasamayādīsu sītassa paripācakatādassanato, sītuṇhānañca aññamaññapaṭipakkhabhāvato uṇhena saha na sītaṃ bhūtantaraṃ pavattatīti yujjati. Uṇhakalāpe pana sītassa appavatti sītakalāpe ca uṇhassa dvinnaṃ aññamaññapaṭipakkhattā tejovisesabhāve yujjatīti. Bhāvaññathattanti kharānaṃ guḷādīnaṃ davatā mudutā rasādīnañca davānaṃ kharatā paccayavisesehi omattādhimattapathavīdhātuādikānaṃ uppatti. Lakkhaṇaññathattaṃ kakkhaḷādilakkhaṇavijahanaṃ, taṃ etesaṃ na hoti, omattādhimattatāsaṅkhātaṃ bhāvaññathattaṃyeva hotīti attho.
૬૫૨. અનુપાદિન્નાદીનંયેવાતિ એકન્તઅનુપાદિન્નએકન્તનચિત્તસમુટ્ઠાનાદીનં નિદ્દેસેસુ ગહણેસુ ગહિતાતિ અત્થો. યં વા પનઞ્ઞમ્પીતિ પન વચનેન પુરિમાનમ્પિ નકમ્મસ્સકતત્તાભાવાદિકં દીપેતિ. તા હિ અનુપાદિન્નાદિનકમ્મસ્સકતત્તાદિવચનાનં સમાનત્થત્તા એકેન અવત્તબ્બત્તે ઇતરેનપિ અવત્તબ્બા સિયું, વત્તબ્બત્તે વા વત્તબ્બા. તસ્મા એકન્તાકમ્મજાદીસ્વેવ ગહેતબ્બત્તા તા અનેકન્તેસુ ન ગહિતાતિ દટ્ઠબ્બા.
652. Anupādinnādīnaṃyevāti ekantaanupādinnaekantanacittasamuṭṭhānādīnaṃ niddesesu gahaṇesu gahitāti attho. Yaṃ vā panaññampīti pana vacanena purimānampi nakammassakatattābhāvādikaṃ dīpeti. Tā hi anupādinnādinakammassakatattādivacanānaṃ samānatthattā ekena avattabbatte itarenapi avattabbā siyuṃ, vattabbatte vā vattabbā. Tasmā ekantākammajādīsveva gahetabbattā tā anekantesu na gahitāti daṭṭhabbā.
૬૬૬. એકન્ત …પે॰… પઞ્ઞાયતિ તેસં વિકારત્તા, અનિપ્ફન્નત્તા પન તસ્સ ઉપ્પાદો ન કેનચિ સક્કા વત્તુન્તિ અધિપ્પાયો.
666. Ekanta…pe… paññāyati tesaṃ vikārattā, anipphannattā pana tassa uppādo na kenaci sakkā vattunti adhippāyo.
દુકનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dukaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / રૂપવિભત્તિ • Rūpavibhatti
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / અભિધમ્મપિટક (અટ્ઠકથા) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ઉપાદાભાજનીયકથા • Upādābhājanīyakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-અનુટીકા • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / નોઉપાદાભાજનીયકથાવણ્ણના • Noupādābhājanīyakathāvaṇṇanā
