Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ૩. મહાવગ્ગો

    3. Mahāvaggo

    ૧. પબ્બજ્જાસુત્તવણ્ણના

    1. Pabbajjāsuttavaṇṇanā

    ૪૦૮. પબ્બજ્જં કિત્તયિસ્સામીતિ પબ્બજ્જાસુત્તં. કા ઉપ્પત્તિ? ભગવતિ કિર સાવત્થિયં વિહરન્તે આયસ્મતો આનન્દસ્સ પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘સારિપુત્તાદીનં મહાસાવકાનં પબ્બજ્જા કિત્તિતા, તં ભિક્ખૂ ચ ઉપાસકા ચ જાનન્તિ. ભગવતો પન અકિત્તિતા, યંનૂનાહં કિત્તેય્ય’’ન્તિ. સો જેતવનવિહારે આસને નિસીદિત્વા ચિત્તબીજનિં ગહેત્વા ભિક્ખૂનં ભગવતો પબ્બજ્જં કિત્તેન્તો ઇમં સુત્તમભાસિ.

    408.Pabbajjaṃkittayissāmīti pabbajjāsuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante āyasmato ānandassa parivitakko udapādi – ‘‘sāriputtādīnaṃ mahāsāvakānaṃ pabbajjā kittitā, taṃ bhikkhū ca upāsakā ca jānanti. Bhagavato pana akittitā, yaṃnūnāhaṃ kitteyya’’nti. So jetavanavihāre āsane nisīditvā cittabījaniṃ gahetvā bhikkhūnaṃ bhagavato pabbajjaṃ kittento imaṃ suttamabhāsi.

    તત્થ યસ્મા પબ્બજ્જં કિત્તેન્તેન યથા પબ્બજિ, તં કિત્તેતબ્બં. યથા ચ પબ્બજિ, તં કિત્તેન્તેન યથા વીમંસમાનો પબ્બજ્જં રોચેસિ, તં કિત્તેતબ્બં. તસ્મા ‘‘પબ્બજ્જં કિત્તયિસ્સામી’’તિ વત્વા ‘‘યથા પબ્બજી’’તિઆદિમાહ. ચક્ખુમાતિ પઞ્ચહિ ચક્ખૂહિ ચક્ખુમા ચક્ખુસમ્પન્નોતિ અત્થો. સેસમાદિગાથાય ઉત્તાનમેવ.

    Tattha yasmā pabbajjaṃ kittentena yathā pabbaji, taṃ kittetabbaṃ. Yathā ca pabbaji, taṃ kittentena yathā vīmaṃsamāno pabbajjaṃ rocesi, taṃ kittetabbaṃ. Tasmā ‘‘pabbajjaṃ kittayissāmī’’ti vatvā ‘‘yathā pabbajī’’tiādimāha. Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā cakkhusampannoti attho. Sesamādigāthāya uttānameva.

    ૪૦૯. ઇદાનિ ‘‘યથા વીમંસમાનો’’તિ તમત્થં પકાસેન્તો આહ ‘‘સમ્બાધોય’’ન્તિ. તત્થ સમ્બાધોતિ પુત્તદારાદિસમ્પીળનેન કિલેસસમ્પીળનેન ચ કુસલકિરિયાય ઓકાસરહિતો. રજસ્સાયતનન્તિ કમ્બોજાદયો વિય અસ્સાદીનં, રાગાદિરજસ્સ ઉપ્પત્તિદેસો. અબ્ભોકાસોતિ વુત્તસમ્બાધપટિપક્ખભાવેન આકાસો વિય વિવટા. ઇતિ દિસ્વાન પબ્બજીતિ ઇતિ ઘરાવાસપબ્બજ્જાસુ બ્યાધિજરામરણેહિ સુટ્ઠુતરં ચોદિયમાનહદયો આદીનવમાનિસંસઞ્ચ વીમંસિત્વા, મહાભિનિક્ખમનં નિક્ખમિત્વા , અનોમાનદીતીરે ખગ્ગેન કેસે છિન્દિત્વા, તાવદેવ ચ દ્વઙ્ગુલમત્તસણ્ઠિતસમણસારુપ્પકેસમસ્સુ હુત્વા ઘટિકારેન બ્રહ્મુના ઉપનીતે અટ્ઠ પરિક્ખારે ગહેત્વા ‘‘એવં નિવાસેતબ્બં પારુપિતબ્બ’’ન્તિ કેનચિ અનનુસિટ્ઠો અનેકજાતિસહસ્સપવત્તિતેન અત્તનો પબ્બજ્જાચિણ્ણેનેવ સિક્ખાપિયમાનો પબ્બજિ. એકં કાસાવં નિવાસેત્વા એકં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા એકં ચીવરં ખન્ધે કરિત્વા મત્તિકાપત્તં અંસે આલગ્ગેત્વા પબ્બજિતવેસં અધિટ્ઠાસીતિ વુત્તં હોતિ. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ.

    409. Idāni ‘‘yathā vīmaṃsamāno’’ti tamatthaṃ pakāsento āha ‘‘sambādhoya’’nti. Tattha sambādhoti puttadārādisampīḷanena kilesasampīḷanena ca kusalakiriyāya okāsarahito. Rajassāyatananti kambojādayo viya assādīnaṃ, rāgādirajassa uppattideso. Abbhokāsoti vuttasambādhapaṭipakkhabhāvena ākāso viya vivaṭā. Iti disvāna pabbajīti iti gharāvāsapabbajjāsu byādhijarāmaraṇehi suṭṭhutaraṃ codiyamānahadayo ādīnavamānisaṃsañca vīmaṃsitvā, mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā , anomānadītīre khaggena kese chinditvā, tāvadeva ca dvaṅgulamattasaṇṭhitasamaṇasāruppakesamassu hutvā ghaṭikārena brahmunā upanīte aṭṭha parikkhāre gahetvā ‘‘evaṃ nivāsetabbaṃ pārupitabba’’nti kenaci ananusiṭṭho anekajātisahassapavattitena attano pabbajjāciṇṇeneva sikkhāpiyamāno pabbaji. Ekaṃ kāsāvaṃ nivāsetvā ekaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ekaṃ cīvaraṃ khandhe karitvā mattikāpattaṃ aṃse ālaggetvā pabbajitavesaṃ adhiṭṭhāsīti vuttaṃ hoti. Sesamettha uttānameva.

    ૪૧૦. એવં ભગવતો પબ્બજ્જં કિત્તેત્વા તતો પરં પબ્બજિતપટિપત્તિં અનોમાનદીતીરં હિત્વા પધાનાય ગમનઞ્ચ પકાસેતું ‘‘પબ્બજિત્વાન કાયેના’’તિઆદિં સબ્બમભાસિ. તત્થ કાયેન પાપકમ્મં વિવજ્જયીતિ તિવિધં કાયદુચ્ચરિતં વજ્જેસિ. વચીદુચ્ચરિતન્તિ ચતુબ્બિધં વચીદુચ્ચરિતં. આજીવં પરિસોધયીતિ મિચ્છાજીવં હિત્વા સમ્માજીવમેવ પવત્તયિ.

    410. Evaṃ bhagavato pabbajjaṃ kittetvā tato paraṃ pabbajitapaṭipattiṃ anomānadītīraṃ hitvā padhānāya gamanañca pakāsetuṃ ‘‘pabbajitvāna kāyenā’’tiādiṃ sabbamabhāsi. Tattha kāyena pāpakammaṃ vivajjayīti tividhaṃ kāyaduccaritaṃ vajjesi. Vacīduccaritanti catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ. Ājīvaṃ parisodhayīti micchājīvaṃ hitvā sammājīvameva pavattayi.

    ૪૧૧. એવં આજીવટ્ઠમકસીલં સોધેત્વા અનોમાનદીતીરતો તિંસયોજનપ્પમાણં સત્તાહેન અગમા રાજગહં બુદ્ધો. તત્થ કિઞ્ચાપિ યદા રાજગહં અગમાસિ, તદા બુદ્ધો ન હોતિ, તથાપિ બુદ્ધસ્સ પુબ્બચરિયાતિ કત્વા એવં વત્તું લબ્ભતિ – ‘‘ઇધ રાજા જાતો, ઇધ રજ્જં અગ્ગહેસી’’તિઆદિ લોકિયવોહારવચનં વિય. મગધાનન્તિ મગધાનં જનપદસ્સ નગરન્તિ વુત્તં હોતિ. ગિરિબ્બજન્તિ ઇદમ્પિ તસ્સ નામં. તઞ્હિ પણ્ડવગિજ્ઝકૂટવેભારઇસિગિલિવેપુલ્લનામકાનં પઞ્ચન્નં ગિરીનં મજ્ઝે વજો વિય ઠિતં, તસ્મા ‘‘ગિરિબ્બજ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. પિણ્ડાય અભિહારેસીતિ ભિક્ખત્થાય તસ્મિં નગરે ચરિ. સો કિર નગરદ્વારે ઠત્વા ચિન્તેસિ – ‘‘સચાહં રઞ્ઞો બિમ્બિસારસ્સ અત્તનો આગમનં નિવેદેય્યં, ‘સુદ્ધોદનસ્સ પુત્તો સિદ્ધત્થો નામ કુમારો આગતો’તિ બહુમ્પિ મે પચ્ચયં અભિહરેય્ય. ન ખો પન મે તં પતિરૂપં પબ્બજિતસ્સ આરોચેત્વા પચ્ચયગહણં, હન્દાહં પિણ્ડાય ચરામી’’તિ દેવદત્તિયં પંસુકૂલચીવરં પારુપિત્વા મત્તિકાપત્તં ગહેત્વા પાચીનદ્વારેન નગરં પવિસિત્વા અનુઘરં પિણ્ડાય અચરિ. તેનાહ આયસ્મા આનન્દો – ‘‘પિણ્ડાય અભિહારેસી’’તિ. આકિણ્ણવરલક્ખણોતિ સરીરે આકિરિત્વા વિય ઠપિતવરલક્ખણો વિપુલવરલક્ખણો વા. વિપુલમ્પિ હિ ‘‘આકિણ્ણ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. યથાહ – ‘‘આકિણ્ણલુદ્દો પુરિસો, ધાતિચેલંવ મક્ખિતો’’તિ (જા॰ ૧.૬.૧૧૮; ૧.૯.૧૦૬). વિપુલલુદ્દોતિ અત્થો.

    411. Evaṃ ājīvaṭṭhamakasīlaṃ sodhetvā anomānadītīrato tiṃsayojanappamāṇaṃ sattāhena agamā rājagahaṃ buddho. Tattha kiñcāpi yadā rājagahaṃ agamāsi, tadā buddho na hoti, tathāpi buddhassa pubbacariyāti katvā evaṃ vattuṃ labbhati – ‘‘idha rājā jāto, idha rajjaṃ aggahesī’’tiādi lokiyavohāravacanaṃ viya. Magadhānanti magadhānaṃ janapadassa nagaranti vuttaṃ hoti. Giribbajanti idampi tassa nāmaṃ. Tañhi paṇḍavagijjhakūṭavebhāraisigilivepullanāmakānaṃ pañcannaṃ girīnaṃ majjhe vajo viya ṭhitaṃ, tasmā ‘‘giribbaja’’nti vuccati. Piṇḍāya abhihāresīti bhikkhatthāya tasmiṃ nagare cari. So kira nagaradvāre ṭhatvā cintesi – ‘‘sacāhaṃ rañño bimbisārassa attano āgamanaṃ nivedeyyaṃ, ‘suddhodanassa putto siddhattho nāma kumāro āgato’ti bahumpi me paccayaṃ abhihareyya. Na kho pana me taṃ patirūpaṃ pabbajitassa ārocetvā paccayagahaṇaṃ, handāhaṃ piṇḍāya carāmī’’ti devadattiyaṃ paṃsukūlacīvaraṃ pārupitvā mattikāpattaṃ gahetvā pācīnadvārena nagaraṃ pavisitvā anugharaṃ piṇḍāya acari. Tenāha āyasmā ānando – ‘‘piṇḍāya abhihāresī’’ti. Ākiṇṇavaralakkhaṇoti sarīre ākiritvā viya ṭhapitavaralakkhaṇo vipulavaralakkhaṇo vā. Vipulampi hi ‘‘ākiṇṇa’’nti vuccati. Yathāha – ‘‘ākiṇṇaluddo puriso, dhāticelaṃva makkhito’’ti (jā. 1.6.118; 1.9.106). Vipulaluddoti attho.

    ૪૧૨. તમદ્દસાતિ તતો કિર પુરિમાનિ સત્ત દિવસાનિ નગરે નક્ખત્તં ઘોસિતં અહોસિ. તં દિવસં પન ‘‘નક્ખત્તં વીતિવત્તં, કમ્મન્તા પયોજેતબ્બા’’તિ ભેરિ ચરિ. અથ મહાજનો રાજઙ્ગણે સન્નિપતિ. રાજાપિ ‘‘કમ્મન્તં સંવિદહિસ્સામી’’તિ સીહપઞ્જરં વિવરિત્વા બલકાયં પસ્સન્તો તં પિણ્ડાય અભિહારેન્તં મહાસત્તં અદ્દસ. તેનાહ આયસ્મા આનન્દો – ‘‘તમદ્દસા બિમ્બિસારો, પાસાદસ્મિં પતિટ્ઠિતો’’તિ. ઇમમત્થં અભાસથાતિ ઇમં અત્થં અમચ્ચાનં અભાસિ.

    412.Tamaddasāti tato kira purimāni satta divasāni nagare nakkhattaṃ ghositaṃ ahosi. Taṃ divasaṃ pana ‘‘nakkhattaṃ vītivattaṃ, kammantā payojetabbā’’ti bheri cari. Atha mahājano rājaṅgaṇe sannipati. Rājāpi ‘‘kammantaṃ saṃvidahissāmī’’ti sīhapañjaraṃ vivaritvā balakāyaṃ passanto taṃ piṇḍāya abhihārentaṃ mahāsattaṃ addasa. Tenāha āyasmā ānando – ‘‘tamaddasā bimbisāro, pāsādasmiṃ patiṭṭhito’’ti. Imamatthaṃ abhāsathāti imaṃ atthaṃ amaccānaṃ abhāsi.

    ૪૧૩. ઇદાનિ તં તેસં અમચ્ચાનં ભાસિતમત્થં દસ્સેન્તો આહ – ‘‘ઇમં ભોન્તો’’તિ. તત્થ ઇમન્તિ સો રાજા બોધિસત્તં દસ્સેતિ, ભોન્તોતિ અમચ્ચે આલપતિ. નિસામેથાતિ પસ્સથ. અભિરૂપોતિ દસ્સનીયઙ્ગપચ્ચઙ્ગો. બ્રહ્માતિ આરોહપરિણાહસમ્પન્નો. સુચીતિ પરિસુદ્ધછવિવણ્ણો. ચરણેનાતિ ગમનેન.

    413. Idāni taṃ tesaṃ amaccānaṃ bhāsitamatthaṃ dassento āha – ‘‘imaṃ bhonto’’ti. Tattha imanti so rājā bodhisattaṃ dasseti, bhontoti amacce ālapati. Nisāmethāti passatha. Abhirūpoti dassanīyaṅgapaccaṅgo. Brahmāti ārohapariṇāhasampanno. Sucīti parisuddhachavivaṇṇo. Caraṇenāti gamanena.

    ૪૧૪-૫. નીચકુલામિવાતિ નીચકુલા ઇવ પબ્બજિતો ન હોતીતિ અત્થો. મકારો પદસન્ધિકરો. કુહિં ભિક્ખુ ગમિસ્સતીતિ અયં ભિક્ખુ કુહિં ગમિસ્સતિ, અજ્જ કત્થ વસિસ્સતીતિ જાનિતું રાજદૂતા સીઘં ગચ્છન્તુ. દસ્સનકામા હિ મયં અસ્સાતિ ઇમિના અધિપ્પાયેન આહ. ગુત્તદ્વારો ઓક્ખિત્તચક્ખુતાય, સુસંવુતો સતિયા. ગુત્તદ્વારો વા સતિયા, સુસંવુતો પાસાદિકેન સઙ્ઘાટિચીવરધારણેન.

    414-5.Nīcakulāmivāti nīcakulā iva pabbajito na hotīti attho. Makāro padasandhikaro. Kuhiṃ bhikkhu gamissatīti ayaṃ bhikkhu kuhiṃ gamissati, ajja kattha vasissatīti jānituṃ rājadūtā sīghaṃ gacchantu. Dassanakāmā hi mayaṃ assāti iminā adhippāyena āha. Guttadvāro okkhittacakkhutāya, susaṃvuto satiyā. Guttadvāro vā satiyā, susaṃvuto pāsādikena saṅghāṭicīvaradhāraṇena.

    ૪૧૬. ખિપ્પં પત્તં અપૂરેસીતિ સમ્પજાનત્તા પતિસ્સતત્તા ચ અધિકં અગણ્હન્તો ‘‘અલં એત્તાવતા’’તિ અજ્ઝાસયપૂરણેન ખિપ્પં પત્તં અપૂરેસિ. મુનીતિ મોનત્થાય પટિપન્નત્તા અપ્પત્તમુનિભાવોપિ મુનિઇચ્ચેવ વુત્તો, લોકવોહારેન વા. લોકિયા હિ અમોનસમ્પત્તમ્પિ પબ્બજિતં ‘‘મુની’’તિ ભણન્તિ. પણ્ડવં અભિહારેસીતિ તં પબ્બતં અભિરુહિ. સો કિર મનુસ્સે પુચ્છિ ‘‘ઇમસ્મિં નગરે પબ્બજિતા કત્થ વસન્તી’’તિ. અથસ્સ તે ‘‘પણ્ડવસ્સ ઉપરિ પુરત્થાભિમુખપબ્ભારે’’તિ આરોચેસું. તસ્મા તમેવ પણ્ડવં અભિહારેસિ ‘‘એત્થ વાસો ભવિસ્સતી’’તિ એવં ચિન્તેત્વા.

    416.Khippaṃ pattaṃ apūresīti sampajānattā patissatattā ca adhikaṃ agaṇhanto ‘‘alaṃ ettāvatā’’ti ajjhāsayapūraṇena khippaṃ pattaṃ apūresi. Munīti monatthāya paṭipannattā appattamunibhāvopi muniicceva vutto, lokavohārena vā. Lokiyā hi amonasampattampi pabbajitaṃ ‘‘munī’’ti bhaṇanti. Paṇḍavaṃ abhihāresīti taṃ pabbataṃ abhiruhi. So kira manusse pucchi ‘‘imasmiṃ nagare pabbajitā kattha vasantī’’ti. Athassa te ‘‘paṇḍavassa upari puratthābhimukhapabbhāre’’ti ārocesuṃ. Tasmā tameva paṇḍavaṃ abhihāresi ‘‘ettha vāso bhavissatī’’ti evaṃ cintetvā.

    ૪૧૯-૨૩. બ્યગ્ઘુસભોવ સીહોવ ગિરિગબ્ભરેતિ ગિરિગુહાયં બ્યગ્ઘો વિય ઉસભો વિય સીહો વિય ચ નિસિન્નોતિ અત્થો. એતે હિ તયો સેટ્ઠા વિગતભયભેરવા ગિરિગબ્ભરે નિસીદન્તિ, તસ્મા એવં ઉપમં અકાસિ. ભદ્દયાનેનાતિ હત્થિઅસ્સરથસિવિકાદિના ઉત્તમયાનેન. સયાનભૂમિં યાયિત્વાતિ યાવતિકા ભૂમિ હત્થિઅસ્સાદિના યાનેન સક્કા ગન્તું, તં ગન્ત્વા. આસજ્જાતિ પત્વા, સમીપમસ્સ ગન્ત્વાતિ અત્થો. ઉપાવિસીતિ નિસીદિ. યુવાતિ યોબ્બનસમ્પન્નો. દહરોતિ જાતિયા તરુણો. પઠમુપ્પત્તિકો સુસૂતિ તદુભયવિસેસનમેવ. યુવા સુસૂતિ અતિયોબ્બનો. પઠમુપ્પત્તિકોતિ પઠમેનેવ યોબ્બનવેસેન ઉટ્ઠિતો. દહરો ચાસીતિ સતિ ચ દહરત્તે સુસુ બાલકો વિય ખાયસીતિ.

    419-23.Byagghusabhova sīhova girigabbhareti giriguhāyaṃ byaggho viya usabho viya sīho viya ca nisinnoti attho. Ete hi tayo seṭṭhā vigatabhayabheravā girigabbhare nisīdanti, tasmā evaṃ upamaṃ akāsi. Bhaddayānenāti hatthiassarathasivikādinā uttamayānena. Sayānabhūmiṃ yāyitvāti yāvatikā bhūmi hatthiassādinā yānena sakkā gantuṃ, taṃ gantvā. Āsajjāti patvā, samīpamassa gantvāti attho. Upāvisīti nisīdi. Yuvāti yobbanasampanno. Daharoti jātiyā taruṇo. Paṭhamuppattiko susūti tadubhayavisesanameva. Yuvā susūti atiyobbano. Paṭhamuppattikoti paṭhameneva yobbanavesena uṭṭhito. Daharo cāsīti sati ca daharatte susu bālako viya khāyasīti.

    ૪૨૪-૫. અનીકગ્ગન્તિ બલકાયં સેનામુખં. દદામિ ભોગે ભુઞ્જસ્સૂતિ એત્થ ‘‘અહં તે અઙ્ગમગધેસુ યાવિચ્છસિ, તાવ દદામિ ભોગે. તં ત્વં સોભયન્તો અનીકગ્ગં નાગસઙ્ઘપુરક્ખતો ભુઞ્જસ્સૂ’’તિ એવં સમ્બન્ધો વેદિતબ્બો. ઉજું જનપદો રાજાતિ ‘‘દદામિ ભોગે ભુઞ્જસ્સુ, જાતિં અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’તિ એવં કિર વુત્તો મહાપુરિસો ચિન્તેસિ – ‘‘સચે અહં રજ્જેન અત્થિકો અસ્સં, ચાતુમહારાજિકાદયોપિ મં અત્તનો અત્તનો રજ્જેન નિમન્તેય્યું, ગેહે ઠિતો એવ વા ચક્કવત્તિરજ્જં કારેય્યં. અયં પન રાજા અજાનન્તો એવમાહ – ‘હન્દાહં, તં જાનાપેમી’’’તિ બાહં ઉચ્ચારેત્વા અત્તનો આગતદિસાભાગં નિદ્દિસન્તો ‘‘ઉજું જનપદો રાજા’’તિઆદિમાહ. તત્થ હિમવન્તસ્સ પસ્સતોતિ ભણન્તો સસ્સસમ્પત્તિવેકલ્લાભાવં દસ્સેતિ. હિમવન્તઞ્હિ નિસ્સાય પાસાણવિવરસમ્ભવા મહાસાલાપિ પઞ્ચહિ વુદ્ધીહિ વડ્ઢન્તિ, કિમઙ્ગં પન ખેત્તે વુત્તાનિ સસ્સાનિ. ધનવીરિયેન સમ્પન્નોતિ ભણન્તો સત્તહિ રતનેહિ અવેકલ્લત્તં, પરરાજૂહિ અતક્કનીયં વીરપુરિસાધિટ્ઠિતભાવઞ્ચસ્સ દસ્સેતિ. કોસલેસુ નિકેતિનોતિ ભણન્તો નવકરાજભાવં પટિક્ખિપતિ. નવકરાજા હિ નિકેતીતિ ન વુચ્ચતિ. યસ્સ પન આદિકાલતો પભુતિ અન્વયવસેન સો એવ જનપદો નિવાસો, સો નિકેતીતિ વુચ્ચતિ. તથારૂપો ચ રાજા સુદ્ધોદનો, યં સન્ધાયાહ ‘‘કોસલેસુ નિકેતિનો’’તિ. તેન અન્વયાગતમ્પિ ભોગસમ્પત્તિં દીપેતિ.

    424-5.Anīkagganti balakāyaṃ senāmukhaṃ. Dadāmi bhoge bhuñjassūti ettha ‘‘ahaṃ te aṅgamagadhesu yāvicchasi, tāva dadāmi bhoge. Taṃ tvaṃ sobhayanto anīkaggaṃ nāgasaṅghapurakkhato bhuñjassū’’ti evaṃ sambandho veditabbo. Ujuṃ janapado rājāti ‘‘dadāmi bhoge bhuñjassu, jātiṃ akkhāhi pucchito’’ti evaṃ kira vutto mahāpuriso cintesi – ‘‘sace ahaṃ rajjena atthiko assaṃ, cātumahārājikādayopi maṃ attano attano rajjena nimanteyyuṃ, gehe ṭhito eva vā cakkavattirajjaṃ kāreyyaṃ. Ayaṃ pana rājā ajānanto evamāha – ‘handāhaṃ, taṃ jānāpemī’’’ti bāhaṃ uccāretvā attano āgatadisābhāgaṃ niddisanto ‘‘ujuṃ janapado rājā’’tiādimāha. Tattha himavantassapassatoti bhaṇanto sassasampattivekallābhāvaṃ dasseti. Himavantañhi nissāya pāsāṇavivarasambhavā mahāsālāpi pañcahi vuddhīhi vaḍḍhanti, kimaṅgaṃ pana khette vuttāni sassāni. Dhanavīriyena sampannoti bhaṇanto sattahi ratanehi avekallattaṃ, pararājūhi atakkanīyaṃ vīrapurisādhiṭṭhitabhāvañcassa dasseti. Kosalesu niketinoti bhaṇanto navakarājabhāvaṃ paṭikkhipati. Navakarājā hi niketīti na vuccati. Yassa pana ādikālato pabhuti anvayavasena so eva janapado nivāso, so niketīti vuccati. Tathārūpo ca rājā suddhodano, yaṃ sandhāyāha ‘‘kosalesu niketino’’ti. Tena anvayāgatampi bhogasampattiṃ dīpeti.

    ૪૨૬. એત્તાવતા અત્તનો ભોગસમ્પત્તિં દીપેત્વા ‘‘આદિચ્ચા નામ ગોત્તેન, સાકિયા નામ જાતિયા’’તિ ઇમિના જાતિસમ્પત્તિઞ્ચ આચિક્ખિત્વા યં વુત્તં રઞ્ઞા ‘‘દદામિ ભોગે ભુઞ્જસ્સૂ’’તિ, તં પટિક્ખિપન્તો આહ – ‘‘તમ્હા કુલા પબ્બજિતોમ્હિ, ન કામે અભિપત્થય’’ન્તિ. યદિ હિ અહં કામે અભિપત્થયેય્યં, ન ઈદિસં ધનવીરિયસમ્પન્નં દ્વાસીતિસહસ્સવીરપુરિસસમાકુલં કુલં છડ્ડેત્વા પબ્બજેય્યન્તિ અયં કિરેત્થ અધિપ્પાયો.

    426. Ettāvatā attano bhogasampattiṃ dīpetvā ‘‘ādiccā nāma gottena, sākiyā nāma jātiyā’’ti iminā jātisampattiñca ācikkhitvā yaṃ vuttaṃ raññā ‘‘dadāmi bhoge bhuñjassū’’ti, taṃ paṭikkhipanto āha – ‘‘tamhā kulā pabbajitomhi, na kāme abhipatthaya’’nti. Yadi hi ahaṃ kāme abhipatthayeyyaṃ, na īdisaṃ dhanavīriyasampannaṃ dvāsītisahassavīrapurisasamākulaṃ kulaṃ chaḍḍetvā pabbajeyyanti ayaṃ kirettha adhippāyo.

    ૪૨૭. એવં રઞ્ઞો વચનં પટિક્ખિપિત્વા તતો પરં અત્તનો પબ્બજ્જાહેતું દસ્સેન્તો આહ – ‘‘કામેસ્વાદીનવં દિસ્વા, નેક્ખમ્મં દટ્ઠુ ખેમતો’’તિ. એતં ‘‘પબ્બજિતોમ્હી’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધિતબ્બં. તત્થ દટ્ઠૂતિ દિસ્વા . સેસમેત્થ ઇતો પુરિમગાથાસુ ચ યં યં ન વિચારિતં, તં તં સબ્બં ઉત્તાનત્થત્તા એવ ન વિચારિતન્તિ વેદિતબ્બં. એવં અત્તનો પબ્બજ્જાહેતું વત્વા પધાનત્થાય ગન્તુકામો રાજાનં આમન્તેન્તો આહ – ‘‘પધાનાય ગમિસ્સામિ, એત્થ મે રઞ્જતી મનો’’તિ. તસ્સત્થો – યસ્માહં, મહારાજ, નેક્ખમ્મં દટ્ઠુ ખેમતો પબ્બજિતો, તસ્મા તં પરમત્થનેક્ખમ્મં નિબ્બાનામતં સબ્બધમ્માનં અગ્ગટ્ઠેન પધાનં પત્થેન્તો પધાનત્થાય ગમિસ્સામિ, એત્થ મે પધાને રઞ્જતિ મનો, ન કામેસૂતિ. એવં વુત્તે કિર રાજા બોધિસત્તં આહ – ‘‘પુબ્બેવ મેતં, ભન્તે, સુતં ‘સુદ્ધોદનરઞ્ઞો કિર પુત્તો સિદ્ધત્થકુમારો ચત્તારિ પુબ્બનિમિત્તાનિ દિસ્વા પબ્બજિત્વા બુદ્ધો ભવિસ્સતી’તિ, સોહં, ભન્તે, તુમ્હાકં અધિમુત્તિં દિસ્વા એવંપસન્નો ‘અદ્ધા બુદ્ધત્તં પાપુણિસ્સથા’તિ. સાધુ, ભન્તે, બુદ્ધત્તં પત્વા પઠમં મમ વિજિતં ઓક્કમેય્યાથા’’તિ.

    427. Evaṃ rañño vacanaṃ paṭikkhipitvā tato paraṃ attano pabbajjāhetuṃ dassento āha – ‘‘kāmesvādīnavaṃ disvā, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato’’ti. Etaṃ ‘‘pabbajitomhī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Tattha daṭṭhūti disvā . Sesamettha ito purimagāthāsu ca yaṃ yaṃ na vicāritaṃ, taṃ taṃ sabbaṃ uttānatthattā eva na vicāritanti veditabbaṃ. Evaṃ attano pabbajjāhetuṃ vatvā padhānatthāya gantukāmo rājānaṃ āmantento āha – ‘‘padhānāya gamissāmi, ettha me rañjatī mano’’ti. Tassattho – yasmāhaṃ, mahārāja, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato pabbajito, tasmā taṃ paramatthanekkhammaṃ nibbānāmataṃ sabbadhammānaṃ aggaṭṭhena padhānaṃ patthento padhānatthāya gamissāmi, ettha me padhāne rañjati mano, na kāmesūti. Evaṃ vutte kira rājā bodhisattaṃ āha – ‘‘pubbeva metaṃ, bhante, sutaṃ ‘suddhodanarañño kira putto siddhatthakumāro cattāri pubbanimittāni disvā pabbajitvā buddho bhavissatī’ti, sohaṃ, bhante, tumhākaṃ adhimuttiṃ disvā evaṃpasanno ‘addhā buddhattaṃ pāpuṇissathā’ti. Sādhu, bhante, buddhattaṃ patvā paṭhamaṃ mama vijitaṃ okkameyyāthā’’ti.

    પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય પબ્બજ્જાસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya pabbajjāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૧. પબ્બજ્જાસુત્તં • 1. Pabbajjāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact