| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
၅. ပဗ္ဗတူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ
5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
၁၃၆. ပဉ္စမေ မုဒ္ဓာဝသိတ္တာနန္တိ ခတ္တိယာဘိသေကေန မုဒ္ဓနိ အဝသိတ္တာနံ ကတာဘိသေကာနံ။ ကာမဂေဓပရိယုဋ္ဌိတာနန္တိ ကာမေသု ဂေဓေန ပရိယုဋ္ဌိတာနံ အဘိဘူတာနံ။ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တာနန္တိ ဇနပဒေ ထိရဘာဝပ္ပတ္တာနံ။ ရာဇကရဏီယာနီတိ ရာဇကမ္မာနိ ရာဇူဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စာနိ။ တေသု ခ္ဝာဟန္တိ တေသု အဟံ။ ဥသုက္ကမာပန္နောတိ ဗ္ယာပာရံ အာပန္နော။ ဧသ ကိရ ရာဇာ ဒိဝသသ္သ တိက္ခတ္တုံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, အန္တရာဂမနာနိ ဗဟူနိပိ ဟောန္တိ။ တသ္သ နိဗဒ္ဓံ ဂစ္ဆတော ဗလကာယော မဟာပိ ဟောတိ အပ္ပောပိ။ အထေကဒိဝသံ ပဉ္စသတာ စောရာ စိန္တယိံသု – ‘‘အယံ ရာဇာ အဝေလာယ အပ္ပေန ဗလေန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, အန္တရာမဂ္ဂေ နံ ဂဟေတ္ဝာ ရဇ္ဇံ ဂဏ္ဟိသ္သာမာ’’တိ။ တေ အန္ဓဝနေ နိလီယိံသု။ ရာဇာနော စ နာမ မဟာပုညာ ဟောန္တိ။ အထ တေသံယေဝ အဗ္ဘန္တရတော ဧကော ပုရိသော နိက္ခမိတ္ဝာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ မဟန္တံ ဗလကာယံ အာဒာယ အန္ဓဝနံ ပရိဝာရေတ္ဝာ တေ သဗ္ဗေ ဂဟေတ္ဝာ အန္ဓဝနတော ယာဝ နဂရဒ္ဝာရာ မဂ္ဂသ္သ ဥဘောသု ပသ္သေသု ယထာ အညမညံ စက္ခုနာ စက္ခုံ ဥပနိဗန္ဓိတ္ဝာ ဩလောကေန္တိ, ဧဝံ အာသန္နာနိ သူလာနိ ရောပာပေတ္ဝာ သူလေသု ဥတ္တာသေသိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။
136. Pañcame muddhāvasittānanti khattiyābhisekena muddhani avasittānaṃ katābhisekānaṃ. Kāmagedhapariyuṭṭhitānanti kāmesu gedhena pariyuṭṭhitānaṃ abhibhūtānaṃ. Janapadatthāvariyappattānanti janapade thirabhāvappattānaṃ. Rājakaraṇīyānīti rājakammāni rājūhi kattabbakiccāni. Tesu khvāhanti tesu ahaṃ. Usukkamāpannoti byāpāraṃ āpanno. Esa kira rājā divasassa tikkhattuṃ bhagavato upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāgamanāni bahūnipi honti. Tassa nibaddhaṃ gacchato balakāyo mahāpi hoti appopi. Athekadivasaṃ pañcasatā corā cintayiṃsu – ‘‘ayaṃ rājā avelāya appena balena samaṇassa gotamassa upaṭṭhānaṃ gacchati, antarāmagge naṃ gahetvā rajjaṃ gaṇhissāmā’’ti. Te andhavane nilīyiṃsu. Rājāno ca nāma mahāpuññā honti. Atha tesaṃyeva abbhantarato eko puriso nikkhamitvā rañño ārocesi. Rājā mahantaṃ balakāyaṃ ādāya andhavanaṃ parivāretvā te sabbe gahetvā andhavanato yāva nagaradvārā maggassa ubhosu passesu yathā aññamaññaṃ cakkhunā cakkhuṃ upanibandhitvā olokenti, evaṃ āsannāni sūlāni ropāpetvā sūlesu uttāsesi. Idaṃ sandhāya evamāha.
အထ သတ္ထာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဝက္ခာမိ, ‘မဟာရာဇ, မာဒိသေ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဓုရဝိဟာရေ ဝသန္တေ တယာ ဧဝရူပံ ဒာရုဏံ ကမ္မံ ကတံ, အယုတ္တံ တေ ကတ’န္တိ, အထာယံ ရာဇာ မင္ကု ဟုတ္ဝာ သန္ထမ္ဘိတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ, ပရိယာယေန ဓမ္မံ ကထေန္တသ္သေဝ မေ သလ္လက္ခေသ္သတီ’’တိ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘန္တော တံ ကိံ မညသီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဒ္ဓာယိကောတိ သဒ္ဓာတဗ္ဗော, ယသ္သ တ္ဝံ ဝစနံ သဒ္ဒဟသီတိ အတ္ထော။ ပစ္စယိကောတိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ, ယသ္သ ဝစနံ ပတ္တိယာယသီတိ အတ္ထော။ အဗ္ဘသမန္တိ အာကာသသမံ။ နိပ္ပောထေန္တော အာဂစ္ဆတီတိ ပထဝိတလတော ယာဝ အကနိဋ္ဌဗ္ရဟ္မလောကာ သဗ္ဗေ သတ္တေ သဏ္ဟကရဏီယံ တိဏစုဏ္ဏံ ဝိယ ကရောန္တော ပိသန္တော အာဂစ္ဆတိ။
Atha satthā cintesi – ‘‘sacāhaṃ vakkhāmi, ‘mahārāja, mādise nāma sammāsambuddhe dhuravihāre vasante tayā evarūpaṃ dāruṇaṃ kammaṃ kataṃ, ayuttaṃ te kata’nti, athāyaṃ rājā maṅku hutvā santhambhituṃ na sakkuṇeyya, pariyāyena dhammaṃ kathentasseva me sallakkhessatī’’ti dhammadesanaṃ ārabhanto taṃ kiṃ maññasītiādimāha. Tattha saddhāyikoti saddhātabbo, yassa tvaṃ vacanaṃ saddahasīti attho. Paccayikoti tasseva vevacanaṃ, yassa vacanaṃ pattiyāyasīti attho. Abbhasamanti ākāsasamaṃ. Nippothento āgacchatīti pathavitalato yāva akaniṭṭhabrahmalokā sabbe satte saṇhakaraṇīyaṃ tiṇacuṇṇaṃ viya karonto pisanto āgacchati.
အညတ္ရ ဓမ္မစရိယာယာတိ ဌပေတ္ဝာ ဓမ္မစရိယံ အညံ ကာတဗ္ဗံ နတ္ထိ, ဒသကုသလကမ္မပထသင္ခာတာ ဓမ္မစရိယာဝ ကတ္တဗ္ဗာ, ဘန္တေတိ – သမစရိယာဒီနိ တသ္သေဝ ဝေဝစနာနိ။ အာရောစေမီတိ အာစိက္ခာမိ။ ပဋိဝေဒယာမီတိ ဇာနာပေမိ။ အဓိဝတ္တတီတိ အဇ္ဈောတ္ထရတိ။ ဟတ္ထိယုဒ္ဓာနီတိ နာဠာဂိရိသဒိသေ ဟေမကပ္ပနေ နာဂေ အဘိရုယ္ဟ ယုဇ္ဈိတဗ္ဗယုဒ္ဓာနိ။ ဂတီတိ နိပ္ဖတ္တိ။ ဝိသယောတိ ဩကာသော, သမတ္ထဘာဝော ဝာ။ န ဟိ သက္ကာ တေဟိ ဇရာမရဏံ ပဋိဗာဟိတုံ ။ မန္တိနော မဟာမတ္တာတိ မန္တသမ္ပန္နာ မဟောသဓဝိဓုရပဏ္ဍိတာဒိသဒိသာ မဟာအမစ္စာ။ ဘူမိဂတန္တိ မဟာလောဟကုမ္ဘိယော ပူရေတ္ဝာ ဘူမိယံ ဌပိတံ။ ဝေဟာသဋ္ဌန္တိ စမ္မပသိဗ္ဗကေ ပူရေတ္ဝာ တုလာသင္ဃာဋာဒီသု လဂ္ဂေတ္ဝာ စေဝ နိယ္ယုဟာဒီသု စ ပူရေတ္ဝာ ဌပိတံ။ ဥပလာပေတုန္တိ အညမညံ ဘိန္ဒိတုံ။ ယထာ ဒ္ဝေ ဇနာ ဧကေန မဂ္ဂေန န ဂစ္ဆန္တိ ဧဝံ ကာတုံ။
Aññatra dhammacariyāyāti ṭhapetvā dhammacariyaṃ aññaṃ kātabbaṃ natthi, dasakusalakammapathasaṅkhātā dhammacariyāva kattabbā, bhanteti – samacariyādīni tasseva vevacanāni. Ārocemīti ācikkhāmi. Paṭivedayāmīti jānāpemi. Adhivattatīti ajjhottharati. Hatthiyuddhānīti nāḷāgirisadise hemakappane nāge abhiruyha yujjhitabbayuddhāni. Gatīti nipphatti. Visayoti okāso, samatthabhāvo vā. Na hi sakkā tehi jarāmaraṇaṃ paṭibāhituṃ . Mantino mahāmattāti mantasampannā mahosadhavidhurapaṇḍitādisadisā mahāamaccā. Bhūmigatanti mahālohakumbhiyo pūretvā bhūmiyaṃ ṭhapitaṃ. Vehāsaṭṭhanti cammapasibbake pūretvā tulāsaṅghāṭādīsu laggetvā ceva niyyuhādīsu ca pūretvā ṭhapitaṃ. Upalāpetunti aññamaññaṃ bhindituṃ. Yathā dve janā ekena maggena na gacchanti evaṃ kātuṃ.
နဘံ အာဟစ္စာတိ အာကာသံ ပူရေတ္ဝာ။ ဧဝံ ဇရာ စ မစ္စု စာတိ ဣဓ ဒ္ဝေယေဝ ပဗ္ဗတာ ဂဟိတာ, ရာဇောဝာဒေ ပန ‘‘ဇရာ အာဂစ္ဆတိ သဗ္ဗယောဗ္ဗနံ ဝိလုမ္ပမာနာ’’တိ ဧဝံ ဇရာ မရဏံ ဗ္ယာဓိ ဝိပတ္တီတိ စတ္တာရောပေတေ အာဂတာဝ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဟတ္ထိယုဒ္ဓာဒီဟိ ဇရာမရဏံ ဇိနိတုံ န သက္ကာ, တသ္မာ။ သဒ္ဓံ နိဝေသယေတိ သဒ္ဓံ နိဝေသေယ္ယ, ပတိဋ္ဌာပေယ္ယာတိ။ ပဉ္စမံ။
Nabhaṃ āhaccāti ākāsaṃ pūretvā. Evaṃ jarā ca maccu cāti idha dveyeva pabbatā gahitā, rājovāde pana ‘‘jarā āgacchati sabbayobbanaṃ vilumpamānā’’ti evaṃ jarā maraṇaṃ byādhi vipattīti cattāropete āgatāva. Tasmāti yasmā hatthiyuddhādīhi jarāmaraṇaṃ jinituṃ na sakkā, tasmā. Saddhaṃ nivesayeti saddhaṃ niveseyya, patiṭṭhāpeyyāti. Pañcamaṃ.
တတိယော ဝဂ္ဂော။
Tatiyo vaggo.
ဣတိ သာရတ္ထပ္ပကာသိနိယာ
Iti sāratthappakāsiniyā
သံယုတ္တနိကာယ-အဋ္ဌကထာယ
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
ကောသလသံယုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Kosalasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၅. ပဗ္ဗတူပမသုတ္တံ • 5. Pabbatūpamasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၅. ပဗ္ဗတူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Pabbatūpamasuttavaṇṇanā
