Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya

    ૮. પચલાયમાનસુત્તં

    8. Pacalāyamānasuttaṃ

    ૬૧. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો મગધેસુ કલ્લવાળપુત્તગામે 1 પચલાયમાનો નિસિન્નો હોતિ. અદ્દસા ખો ભગવા દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં મગધેસુ કલ્લવાળપુત્તગામે પચલાયમાનં નિસિન્નં. દિસ્વા – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવં – ભગ્ગેસુ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે અન્તરહિતો મગધેસુ કલ્લવાળપુત્તગામે આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ સમ્મુખે પાતુરહોસિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને. નિસજ્જ ખો ભગવા આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં એતદવોચ –

    61. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno magadhesu kallavāḷaputtagāme 2 pacalāyamāno nisinno hoti. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ magadhesu kallavāḷaputtagāme pacalāyamānaṃ nisinnaṃ. Disvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – bhaggesu susumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito magadhesu kallavāḷaputtagāme āyasmato mahāmoggallānassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca –

    ‘‘પચલાયસિ નો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, પચલાયસિ નો ત્વં, મોગ્ગલ્લાના’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’ . ‘‘તસ્માતિહ, મોગ્ગલ્લાન, યથાસઞ્ઞિસ્સ તે વિહરતો તં મિદ્ધં ઓક્કમતિ, તં સઞ્ઞં મા મનસાકાસિ 3, તં સઞ્ઞં મા બહુલમકાસિ 4. ઠાનં ખો પનેતં, મોગ્ગલ્લાન, વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ’’.

    ‘‘Pacalāyasi no tvaṃ, moggallāna, pacalāyasi no tvaṃ, moggallānā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ . ‘‘Tasmātiha, moggallāna, yathāsaññissa te viharato taṃ middhaṃ okkamati, taṃ saññaṃ mā manasākāsi 5, taṃ saññaṃ mā bahulamakāsi 6. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, moggallāna, vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha’’.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, યથાસુતં યથાપરિયત્તં ધમ્મં ચેતસા અનુવિતક્કેય્યાસિ અનુવિચારેય્યાસિ, મનસા અનુપેક્ખેય્યાસિ. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkeyyāsi anuvicāreyyāsi, manasā anupekkheyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, યથાસુતં યથાપરિયત્તં ધમ્મં વિત્થારેન સજ્ઝાયં કરેય્યાસિ. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ kareyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, ઉભો કણ્ણસોતાનિ આવિઞ્છેય્યાસિ 7, પાણિના ગત્તાનિ અનુમજ્જેય્યાસિ. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ubho kaṇṇasotāni āviñcheyyāsi 8, pāṇinā gattāni anumajjeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, ઉટ્ઠાયાસના ઉદકેન અક્ખીનિ અનુમજ્જિત્વા 9 દિસા અનુવિલોકેય્યાસિ , નક્ખત્તાનિ તારકરૂપાનિ ઉલ્લોકેય્યાસિ. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, uṭṭhāyāsanā udakena akkhīni anumajjitvā 10 disā anuvilokeyyāsi , nakkhattāni tārakarūpāni ullokeyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, આલોકસઞ્ઞં મનસિ કરેય્યાસિ, દિવાસઞ્ઞં અધિટ્ઠહેય્યાસિ – યથા દિવા તથા રત્તિં યથા રત્તિં તથા દિવા. ઇતિ વિવટેન 11 ચેતસા અપરિયોનદ્ધેન સપ્પભાસં ચિત્તં ભાવેય્યાસિ. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, ālokasaññaṃ manasi kareyyāsi, divāsaññaṃ adhiṭṭhaheyyāsi – yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā. Iti vivaṭena 12 cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveyyāsi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, પચ્છાપુરેસઞ્ઞી 13 ચઙ્કમં અધિટ્ઠહેય્યાસિ અન્તોગતેહિ ઇન્દ્રિયેહિ અબહિગતેન માનસેન. ઠાનં ખો પનેતં વિજ્જતિ યં તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, pacchāpuresaññī 14 caṅkamaṃ adhiṭṭhaheyyāsi antogatehi indriyehi abahigatena mānasena. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha.

    ‘‘નો ચે તે એવં વિહરતો તં મિદ્ધં પહીયેથ, તતો ત્વં, મોગ્ગલ્લાન, દક્ખિણેન પસ્સેન સીહસેય્યં કપ્પેય્યાસિ પાદે પાદં અચ્ચાધાય સતો સમ્પજાનો ઉટ્ઠાનસઞ્ઞં મનસિ કરિત્વા. પટિબુદ્ધેન ચ 15 તે, મોગ્ગલ્લાન, ખિપ્પઞ્ઞેવ પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં – ‘ન સેય્યસુખં ન પસ્સસુખં ન મિદ્ધસુખં અનુયુત્તો વિહરિસ્સામી’તિ. એવઞ્હિ તે, મોગ્ગલ્લાન, સિક્ખિતબ્બં.

    ‘‘No ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha, tato tvaṃ, moggallāna, dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā. Paṭibuddhena ca 16 te, moggallāna, khippaññeva paccuṭṭhātabbaṃ – ‘na seyyasukhaṃ na passasukhaṃ na middhasukhaṃ anuyutto viharissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ.

    ‘‘તસ્માતિહ, મોગ્ગલ્લાન, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન ઉચ્ચાસોણ્ડં પગ્ગહેત્વા કુલાનિ ઉપસઙ્કમિસ્સામી’તિ. એવઞ્હિ તે, મોગ્ગલ્લાન, સિક્ખિતબ્બં. સચે, મોગ્ગલ્લાન, ભિક્ખુ ઉચ્ચાસોણ્ડં પગ્ગહેત્વા કુલાનિ ઉપસઙ્કમતિ, સન્તિ હિ, મોગ્ગલ્લાન, કુલેસુ કિચ્ચકરણીયાનિ. યેહિ મનુસ્સા આગતં ભિક્ખું ન મનસિ કરોન્તિ, તત્ર ભિક્ખુસ્સ એવં હોતિ – ‘કોસુ નામ ઇદાનિ મં ઇમસ્મિં કુલે પરિભિન્દિ, વિરત્તરૂપા દાનિમે મયિ મનુસ્સા’તિ. ઇતિસ્સ અલાભેન મઙ્કુભાવો, મઙ્કુભૂતસ્સ ઉદ્ધચ્ચં, ઉદ્ધતસ્સ અસંવરો, અસંવુતસ્સ આરા ચિત્તં સમાધિમ્હા.

    ‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamissāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Sace, moggallāna, bhikkhu uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamati, santi hi, moggallāna, kulesu kiccakaraṇīyāni. Yehi manussā āgataṃ bhikkhuṃ na manasi karonti, tatra bhikkhussa evaṃ hoti – ‘kosu nāma idāni maṃ imasmiṃ kule paribhindi, virattarūpā dānime mayi manussā’ti. Itissa alābhena maṅkubhāvo, maṅkubhūtassa uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā.

    ‘‘તસ્માતિહ, મોગ્ગલ્લાન, એવં સિક્ખિતબ્બં – ‘ન વિગ્ગાહિકકથં કથેસ્સામી’તિ. એવઞ્હિ તે, મોગ્ગલ્લાન, સિક્ખિતબ્બં. વિગ્ગાહિકાય, મોગ્ગલ્લાન, કથાય સતિ કથાબાહુલ્લં પાટિકઙ્ખં, કથાબાહુલ્લે સતિ ઉદ્ધચ્ચં, ઉદ્ધતસ્સ અસંવરો, અસંવુતસ્સ આરા ચિત્તં સમાધિમ્હા 17. નાહં, મોગ્ગલ્લાન, સબ્બેહેવ સંસગ્ગં વણ્ણયામિ. ન પનાહં , મોગ્ગલ્લાન, સબ્બેહેવ સંસગ્ગં ન વણ્ણયામિ. સગહટ્ઠપબ્બજિતેહિ ખો અહં, મોગ્ગલ્લાન, સંસગ્ગં ન વણ્ણયામિ 18. યાનિ ચ ખો તાનિ સેનાસનાનિ અપ્પસદ્દાનિ અપ્પનિગ્ઘોસાનિ વિજનવાતાનિ મનુસ્સરાહસ્સેય્યકાનિ 19 પટિસલ્લાનસારુપ્પાનિ તથારૂપેહિ સેનાસનેહિ સંસગ્ગં 20 વણ્ણયામી’’તિ.

    ‘‘Tasmātiha, moggallāna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na viggāhikakathaṃ kathessāmī’ti. Evañhi te, moggallāna, sikkhitabbaṃ. Viggāhikāya, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā 21. Nāhaṃ, moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ vaṇṇayāmi. Na panāhaṃ , moggallāna, sabbeheva saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi. Sagahaṭṭhapabbajitehi kho ahaṃ, moggallāna, saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi 22. Yāni ca kho tāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 23 paṭisallānasāruppāni tathārūpehi senāsanehi saṃsaggaṃ 24 vaṇṇayāmī’’ti.

    એવં વુત્તે આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભન્તે, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ?

    Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti?

    ‘‘ઇધ, મોગ્ગલ્લાન, ભિક્ખુનો સુતં હોતિ – ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ; એવઞ્ચેતં, મોગ્ગલ્લાન, ભિક્ખુનો સુતં હોતિ – ‘સબ્બે ધમ્મા નાલં અભિનિવેસાયા’તિ. સો સબ્બં ધમ્મં અભિજાનાતિ, સબ્બં ધમ્મં અભિઞ્ઞાય સબ્બં ધમ્મં પરિજાનાતિ. સબ્બં ધમ્મં પરિઞ્ઞાય યંકિઞ્ચિ વેદનં વેદિયતિ સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરતિ, વિરાગાનુપસ્સી વિહરતિ, નિરોધાનુપસ્સી વિહરતિ, પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરતિ. સો તાસુ વેદનાસુ અનિચ્ચાનુપસ્સી વિહરન્તો વિરાગાનુપસ્સી વિહરન્તો નિરોધાનુપસ્સી વિહરન્તો પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી વિહરન્તો ન કિઞ્ચિ 25 લોકે ઉપાદિયતિ, અનુપાદિયં ન પરિતસ્સતિ, અપરિતસ્સં પચ્ચત્તંયેવ પરિનિબ્બાયતિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. એત્તાવતા ખો, મોગ્ગલ્લાન, ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ. અટ્ઠમં.

    ‘‘Idha, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti; evañcetaṃ, moggallāna, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti. So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti. Sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṃkiñci vedanaṃ vediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. So tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto virāgānupassī viharanto nirodhānupassī viharanto paṭinissaggānupassī viharanto na kiñci 26 loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ettāvatā kho, moggallāna, bhikkhu saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti. Aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. કલ્લવાલમુત્તગામે (સ્યા॰)
    2. kallavālamuttagāme (syā.)
    3. મા મનસિકાસિ (સી॰), મનસિ કરેય્યાસિ (સ્યા॰), મનસાકાસિ (ક॰)
    4. તં સઞ્ઞં બહુલં કરેય્યાસિ (સ્યા॰), તં સઞ્ઞં બહુલમકાસિ (ક॰)
    5. mā manasikāsi (sī.), manasi kareyyāsi (syā.), manasākāsi (ka.)
    6. taṃ saññaṃ bahulaṃ kareyyāsi (syā.), taṃ saññaṃ bahulamakāsi (ka.)
    7. આવિઞ્જેય્યાસિ (સી॰ સ્યા॰)
    8. āviñjeyyāsi (sī. syā.)
    9. પનિઞ્જિત્વા (ક॰)
    10. paniñjitvā (ka.)
    11. વિવટ્ટેન (સ્યા॰), મિદ્ધવિગતેન (ક॰)
    12. vivaṭṭena (syā.), middhavigatena (ka.)
    13. પચ્છાપુરે તથાસઞ્ઞી (કત્થચિ)
    14. pacchāpure tathāsaññī (katthaci)
    15. પટિબુદ્ધેનેવ (સ્યા॰)
    16. paṭibuddheneva (syā.)
    17. નાહં મોગ્ગલાન સબ્બેહેવ સમગ્ગં વણ્ણયામિ ગહટ્ઠેહિ. પબ્બજિતેહિ ખો અહં મોગ્ગલ્લાન સમગ્ગં વણ્ણયામિ (ક॰)
    18. નાહં મોગ્ગલ્લાન સબ્બેહેવ સમગ્ગં વણ્ણયામિ ગહટ્ઠેહિ, પબ્બજિતેહિ ખો અહં મોગ્ગલ્લાન સમગ્ગં વણ્ણયામિ (ક॰)
    19. મનુસ્સરાહસેય્યકાનિ (સી॰ સ્યા॰)
    20. સમગ્ગં (ક॰)
    21. nāhaṃ moggalāna sabbeheva samaggaṃ vaṇṇayāmi gahaṭṭhehi. pabbajitehi kho ahaṃ moggallāna samaggaṃ vaṇṇayāmi (ka.)
    22. nāhaṃ moggallāna sabbeheva samaggaṃ vaṇṇayāmi gahaṭṭhehi, pabbajitehi kho ahaṃ moggallāna samaggaṃ vaṇṇayāmi (ka.)
    23. manussarāhaseyyakāni (sī. syā.)
    24. samaggaṃ (ka.)
    25. ન ચ કિઞ્ચિ (સી॰ સ્યા॰ ક॰) મ॰ નિ॰ ૧.૩૯૦ પસ્સિતબ્બં
    26. na ca kiñci (sī. syā. ka.) ma. ni. 1.390 passitabbaṃ



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૮. પચલાયમાનસુત્તવણ્ણના • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૮. પચલાયમાનસુત્તવણ્ણના • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact