Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
౮. పచలాయమానసుత్తవణ్ణనా
8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
౬౧. అట్ఠమే పచలాయమానోతి తం గామం ఉపనిస్సాయ ఏకస్మిం వనసణ్డే సమణధమ్మం కరోన్తో సత్తాహం చఙ్కమనవీరియేన నిమ్మథితత్తా కిలన్తగత్తో చఙ్కమనకోటియం పచలాయమానో నిసిన్నో హోతి. పచలాయసి నోతి నిద్దాయసి ను. అనుమజ్జిత్వాతి పరిమజ్జిత్వా. ఆలోకసఞ్ఞన్తి మిద్ధవినోదనఆలోకసఞ్ఞం. దివాసఞ్ఞన్తి దివాతిసఞ్ఞం. యథా దివా తథా రత్తిన్తి యథా దివా ఆలోకసఞ్ఞా అధిట్ఠితా, తథా నం రత్తిమ్పి అధిట్ఠహేయ్యాసి. యథా రత్తిం తథా దివాతి యథా చ తే రత్తిం ఆలోకసఞ్ఞా అధిట్ఠితా, తథా నం దివాపి అధిట్ఠహేయ్యాసి. సప్పభాసన్తి దిబ్బచక్ఖుఞాణత్థాయ సహోభాసం. పచ్ఛాపురేసఞ్ఞీతి పురతో చ పచ్ఛతో చ అభిహరణసఞ్ఞాయ సఞ్ఞావా. అన్తోగతేహి ఇన్ద్రియేహీతి బహి అవిక్ఖిత్తేహి అన్తో అనుపవిట్ఠేహేవ పఞ్చహి ఇన్ద్రియేహి. మిద్ధసుఖన్తి నిద్దాసుఖం. ఏత్తకేన ఠానేన భగవా థేరస్స మిద్ధవినోదనకమ్మట్ఠానం కథేసి. సోణ్డన్తి మానసోణ్డం. కిచ్చకరణీయానీతి ఏత్థ అవస్సం కత్తబ్బాని కిచ్చాని, ఇతరాని కరణీయాని. మఙ్కుభావోతి నిత్తేజతా దోమనస్సతా. ఏత్తకేన ఠానేన సత్థారా థేరస్స భిక్ఖాచారవత్తం కథితం.
61. Aṭṭhame pacalāyamānoti taṃ gāmaṃ upanissāya ekasmiṃ vanasaṇḍe samaṇadhammaṃ karonto sattāhaṃ caṅkamanavīriyena nimmathitattā kilantagatto caṅkamanakoṭiyaṃ pacalāyamāno nisinno hoti. Pacalāyasi noti niddāyasi nu. Anumajjitvāti parimajjitvā. Ālokasaññanti middhavinodanaālokasaññaṃ. Divāsaññanti divātisaññaṃ. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ rattimpi adhiṭṭhaheyyāsi. Yathā rattiṃ tathā divāti yathā ca te rattiṃ ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ divāpi adhiṭṭhaheyyāsi. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇatthāya sahobhāsaṃ. Pacchāpuresaññīti purato ca pacchato ca abhiharaṇasaññāya saññāvā. Antogatehi indriyehīti bahi avikkhittehi anto anupaviṭṭheheva pañcahi indriyehi. Middhasukhanti niddāsukhaṃ. Ettakena ṭhānena bhagavā therassa middhavinodanakammaṭṭhānaṃ kathesi. Soṇḍanti mānasoṇḍaṃ. Kiccakaraṇīyānīti ettha avassaṃ kattabbāni kiccāni, itarāni karaṇīyāni. Maṅkubhāvoti nittejatā domanassatā. Ettakena ṭhānena satthārā therassa bhikkhācāravattaṃ kathitaṃ.
ఇదాని భస్సే పరియన్తకారితాయ సమాదపేతుం తస్మాతిహాతిఆదిమాహ. తత్థ విగ్గాహికకథన్తి ‘‘న త్వం ఇమం ధమ్మవినయం ఆజానాసీ’’తిఆదినయప్పవత్తా విగ్గాహికకథా. నాహం మోగ్గల్లానాతిఆది పాపమిత్తసంసగ్గవివజ్జనత్థం వుత్తం. కిత్తావతా ను ఖోతి కిత్తకేన ను ఖో. తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తో హోతీతి తణ్హాసఙ్ఖయే నిబ్బానే తం ఆరమ్మణం కత్వా విముత్తచిత్తతాయ తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తో నామ సంఖిత్తేన కిత్తావతా హోతి. యాయ పటిపత్తియా తణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తో హోతి, తమేవ ఖీణాసవస్స భిక్ఖునో పుబ్బభాగపటిపదం సంఖిత్తేన దేసేథాతి పుచ్ఛతి. అచ్చన్తనిట్ఠోతి ఖయవయసఙ్ఖాతం అన్తం అతీతాతి అచ్చన్తా, అచ్చన్తా నిట్ఠా అస్సాతి అచ్చన్తనిట్ఠో, ఏకన్తనిట్ఠో సతతనిట్ఠోతి అత్థో. అచ్చన్తయోగక్ఖేమీతి అచ్చన్తం యోగక్ఖేమీ, నిచ్చయోగక్ఖేమీతి అత్థో. అచ్చన్తబ్రహ్మచారీతి అచ్చన్తం బ్రహ్మచారీ, నిచ్చబ్రహ్మచారీతి అత్థో. అచ్చన్తం పరియోసానమస్సాతి పురిమనయేనేవ అచ్చన్తపరియోసానో. సేట్ఠో దేవమనుస్సానన్తి దేవానఞ్చ మనుస్సానఞ్చ సేట్ఠో ఉత్తమో. ఏవరూపో భిక్ఖు కిత్తావతా హోతి, సఙ్ఖేపేనేవ తస్స పటిపత్తిం కథేథాతి యాచతి.
Idāni bhasse pariyantakāritāya samādapetuṃ tasmātihātiādimāha. Tattha viggāhikakathanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinayappavattā viggāhikakathā. Nāhaṃ moggallānātiādi pāpamittasaṃsaggavivajjanatthaṃ vuttaṃ. Kittāvatā nu khoti kittakena nu kho. Taṇhāsaṅkhayavimutto hotīti taṇhāsaṅkhaye nibbāne taṃ ārammaṇaṃ katvā vimuttacittatāya taṇhāsaṅkhayavimutto nāma saṃkhittena kittāvatā hoti. Yāya paṭipattiyā taṇhāsaṅkhayavimutto hoti, tameva khīṇāsavassa bhikkhuno pubbabhāgapaṭipadaṃ saṃkhittena desethāti pucchati. Accantaniṭṭhoti khayavayasaṅkhātaṃ antaṃ atītāti accantā, accantā niṭṭhā assāti accantaniṭṭho, ekantaniṭṭho satataniṭṭhoti attho. Accantayogakkhemīti accantaṃ yogakkhemī, niccayogakkhemīti attho. Accantabrahmacārīti accantaṃ brahmacārī, niccabrahmacārīti attho. Accantaṃ pariyosānamassāti purimanayeneva accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti devānañca manussānañca seṭṭho uttamo. Evarūpo bhikkhu kittāvatā hoti, saṅkhepeneva tassa paṭipattiṃ kathethāti yācati.
సబ్బే ధమ్మా నాలం అభినివేసాయాతి ఏత్థ సబ్బే ధమ్మా నామ పఞ్చక్ఖన్ధా ద్వాదసాయతనాని అట్ఠారస ధాతుయో, తే సబ్బేపి తణ్హాదిట్ఠివసేన అభినివేసాయ నాలం న పరియత్తా న సమత్తా న యుత్తా. కస్మా? గహితాకారేన అతిట్ఠనతో. తే హి నిచ్చా సుఖా అత్తాతి గహితాపి అనిచ్చా దుక్ఖా అనత్తావ సమ్పజ్జన్తి. తస్మా నాలం అభినివేసాయ. అభిజానాతీతి అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తాతి ఞాతపరిఞ్ఞాయ అభిజానాతి. పరిజానాతీతి తథేవ తీరణపరిఞ్ఞాయ పరిజానాతి. యంకిఞ్చి వేదనన్తి అన్తమసో పఞ్చవిఞ్ఞాణసమ్పయుత్తం యంకిఞ్చి అప్పమత్తకమ్పి వేదనం అనుభవతి. ఇమినా భగవా థేరస్స వేదనావసేన చ వినివట్టేత్వా అరూపపరిగ్గహం దస్సేసి.
Sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti ettha sabbe dhammā nāma pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, te sabbepi taṇhādiṭṭhivasena abhinivesāya nālaṃ na pariyattā na samattā na yuttā. Kasmā? Gahitākārena atiṭṭhanato. Te hi niccā sukhā attāti gahitāpi aniccā dukkhā anattāva sampajjanti. Tasmā nālaṃ abhinivesāya. Abhijānātīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ñātapariññāya abhijānāti. Parijānātīti tatheva tīraṇapariññāya parijānāti. Yaṃkiñci vedananti antamaso pañcaviññāṇasampayuttaṃ yaṃkiñci appamattakampi vedanaṃ anubhavati. Iminā bhagavā therassa vedanāvasena ca vinivaṭṭetvā arūpapariggahaṃ dassesi.
అనిచ్చానుపస్సీతి అనిచ్చతో అనుపస్సన్తో. విరాగానుపస్సీతి ఏత్థ ద్వే విరాగా ఖయవిరాగో చ అచ్చన్తవిరాగో చ. తత్థ సఙ్ఖారానం ఖయం ఖయతో పస్సనా విపస్సనాపి, అచ్చన్తవిరాగం నిబ్బానం విరాగతో దస్సనమగ్గఞాణమ్పి విరాగానుపస్సనా. తదుభయసమఙ్గిపుగ్గలో విరాగానుపస్సీ నామ. తం సన్ధాయ వుత్తం – ‘‘విరాగానుపస్సీ’’తి, విరాగతో అనుపస్సన్తోతి అత్థో. నిరోధానుపస్సిమ్హిపి ఏసేవ నయో. నిరోధోపి హి ఖయనిరోధో అచ్చన్తనిరోధోతి దువిధోయేవ. పటినిస్సగ్గానుపస్సీతి ఏత్థ పటినిస్సగ్గో వుచ్చతి వోస్సగ్గో. సో చ పరిచ్చాగవోస్సగ్గో పక్ఖన్దనవోస్సగ్గోతి దువిధో హోతి. తత్థ పరిచ్చాగవోస్సగ్గోతి విపస్సనా. సా హి తదఙ్గవసేన కిలేసే చ ఖన్ధే చ వోస్సజతి. పక్ఖన్దనవోస్సగ్గోతి మగ్గో. సో హి నిబ్బానం ఆరమ్మణతో పక్ఖన్దతి. ద్వీహిపి వా కారణేహి సో వోస్సగ్గోయేవ, సముచ్ఛేదవసేన ఖన్ధానం కిలేసానఞ్చ వోస్సజనతో నిబ్బానే చ పక్ఖన్దనతో. తస్మా కిలేసే చ ఖన్ధే చ పరిచ్చజతీతి పరిచ్చాగవోస్సగ్గో. నిరోధాయ నిబ్బానధాతుయా చిత్తం పక్ఖన్దతీతి పక్ఖన్దనవోస్సగ్గోతి ఉభయమ్పేతం మగ్గే సమేతి. తదుభయసమఙ్గీ పుగ్గలో ఇమాయ పటినిస్సగ్గానుపస్సనాయ సమన్నాగతత్తా పటినిస్సగ్గానుపస్సీ నామ హోతి. తం సన్ధాయేతం వుత్తం. న కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతీతి కిఞ్చి ఏకమ్పి సఙ్ఖారగతం తణ్హావసేన న ఉపాదియతి న గణ్హాతి న పరామసతి. అనుపాదియం న పరితస్సతీతి అగ్గణ్హన్తో తణ్హాపరితస్సనాయ న పరితస్సతి. పచ్చత్తంయేవ పరినిబ్బాయతీతి సయమేవ కిలేసపరినిబ్బానేన పరినిబ్బాయతి. ఖీణా జాతీతిఆదినా పనస్స పచ్చవేక్ఖణా దస్సితా. ఇతి భగవా సంఖిత్తేన ఖీణాసవస్స పుబ్బభాగప్పటిపదం పుచ్ఛితో సంఖిత్తేనేవ కథేసి. ఇదం పన సుత్తం థేరస్స ఓవాదోపి అహోసి విపస్సనాపి. సో ఇమస్మింయేవ సుత్తే విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పత్తోతి.
Aniccānupassīti aniccato anupassanto. Virāgānupassīti ettha dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca. Tattha saṅkhārānaṃ khayaṃ khayato passanā vipassanāpi, accantavirāgaṃ nibbānaṃ virāgato dassanamaggañāṇampi virāgānupassanā. Tadubhayasamaṅgipuggalo virāgānupassī nāma. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘virāgānupassī’’ti, virāgato anupassantoti attho. Nirodhānupassimhipi eseva nayo. Nirodhopi hi khayanirodho accantanirodhoti duvidhoyeva. Paṭinissaggānupassīti ettha paṭinissaggo vuccati vossaggo. So ca pariccāgavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanā. Sā hi tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca vossajati. Pakkhandanavossaggoti maggo. So hi nibbānaṃ ārammaṇato pakkhandati. Dvīhipi vā kāraṇehi so vossaggoyeva, samucchedavasena khandhānaṃ kilesānañca vossajanato nibbāne ca pakkhandanato. Tasmā kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo. Nirodhāya nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggoti ubhayampetaṃ magge sameti. Tadubhayasamaṅgī puggalo imāya paṭinissaggānupassanāya samannāgatattā paṭinissaggānupassī nāma hoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Na kiñci loke upādiyatīti kiñci ekampi saṅkhāragataṃ taṇhāvasena na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati. Anupādiyaṃ na paritassatīti aggaṇhanto taṇhāparitassanāya na paritassati. Paccattaṃyeva parinibbāyatīti sayameva kilesaparinibbānena parinibbāyati. Khīṇā jātītiādinā panassa paccavekkhaṇā dassitā. Iti bhagavā saṃkhittena khīṇāsavassa pubbabhāgappaṭipadaṃ pucchito saṃkhitteneva kathesi. Idaṃ pana suttaṃ therassa ovādopi ahosi vipassanāpi. So imasmiṃyeva sutte vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౮. పచలాయమానసుత్తం • 8. Pacalāyamānasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౮. పచలాయమానసుత్తవణ్ణనా • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā