Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
൮. പചലായമാനസുത്തവണ്ണനാ
8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā
൬൧. അട്ഠമേ പചലായമാനോതി തം ഗാമം ഉപനിസ്സായ ഏകസ്മിം വനസണ്ഡേ സമണധമ്മം കരോന്തോ സത്താഹം ചങ്കമനവീരിയേന നിമ്മഥിതത്താ കിലന്തഗത്തോ ചങ്കമനകോടിയം പചലായമാനോ നിസിന്നോ ഹോതി. പചലായസി നോതി നിദ്ദായസി നു. അനുമജ്ജിത്വാതി പരിമജ്ജിത്വാ. ആലോകസഞ്ഞന്തി മിദ്ധവിനോദനആലോകസഞ്ഞം. ദിവാസഞ്ഞന്തി ദിവാതിസഞ്ഞം. യഥാ ദിവാ തഥാ രത്തിന്തി യഥാ ദിവാ ആലോകസഞ്ഞാ അധിട്ഠിതാ, തഥാ നം രത്തിമ്പി അധിട്ഠഹേയ്യാസി. യഥാ രത്തിം തഥാ ദിവാതി യഥാ ച തേ രത്തിം ആലോകസഞ്ഞാ അധിട്ഠിതാ, തഥാ നം ദിവാപി അധിട്ഠഹേയ്യാസി. സപ്പഭാസന്തി ദിബ്ബചക്ഖുഞാണത്ഥായ സഹോഭാസം. പച്ഛാപുരേസഞ്ഞീതി പുരതോ ച പച്ഛതോ ച അഭിഹരണസഞ്ഞായ സഞ്ഞാവാ. അന്തോഗതേഹി ഇന്ദ്രിയേഹീതി ബഹി അവിക്ഖിത്തേഹി അന്തോ അനുപവിട്ഠേഹേവ പഞ്ചഹി ഇന്ദ്രിയേഹി. മിദ്ധസുഖന്തി നിദ്ദാസുഖം. ഏത്തകേന ഠാനേന ഭഗവാ ഥേരസ്സ മിദ്ധവിനോദനകമ്മട്ഠാനം കഥേസി. സോണ്ഡന്തി മാനസോണ്ഡം. കിച്ചകരണീയാനീതി ഏത്ഥ അവസ്സം കത്തബ്ബാനി കിച്ചാനി, ഇതരാനി കരണീയാനി. മങ്കുഭാവോതി നിത്തേജതാ ദോമനസ്സതാ. ഏത്തകേന ഠാനേന സത്ഥാരാ ഥേരസ്സ ഭിക്ഖാചാരവത്തം കഥിതം.
61. Aṭṭhame pacalāyamānoti taṃ gāmaṃ upanissāya ekasmiṃ vanasaṇḍe samaṇadhammaṃ karonto sattāhaṃ caṅkamanavīriyena nimmathitattā kilantagatto caṅkamanakoṭiyaṃ pacalāyamāno nisinno hoti. Pacalāyasi noti niddāyasi nu. Anumajjitvāti parimajjitvā. Ālokasaññanti middhavinodanaālokasaññaṃ. Divāsaññanti divātisaññaṃ. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ rattimpi adhiṭṭhaheyyāsi. Yathā rattiṃ tathā divāti yathā ca te rattiṃ ālokasaññā adhiṭṭhitā, tathā naṃ divāpi adhiṭṭhaheyyāsi. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇatthāya sahobhāsaṃ. Pacchāpuresaññīti purato ca pacchato ca abhiharaṇasaññāya saññāvā. Antogatehi indriyehīti bahi avikkhittehi anto anupaviṭṭheheva pañcahi indriyehi. Middhasukhanti niddāsukhaṃ. Ettakena ṭhānena bhagavā therassa middhavinodanakammaṭṭhānaṃ kathesi. Soṇḍanti mānasoṇḍaṃ. Kiccakaraṇīyānīti ettha avassaṃ kattabbāni kiccāni, itarāni karaṇīyāni. Maṅkubhāvoti nittejatā domanassatā. Ettakena ṭhānena satthārā therassa bhikkhācāravattaṃ kathitaṃ.
ഇദാനി ഭസ്സേ പരിയന്തകാരിതായ സമാദപേതും തസ്മാതിഹാതിആദിമാഹ. തത്ഥ വിഗ്ഗാഹികകഥന്തി ‘‘ന ത്വം ഇമം ധമ്മവിനയം ആജാനാസീ’’തിആദിനയപ്പവത്താ വിഗ്ഗാഹികകഥാ. നാഹം മോഗ്ഗല്ലാനാതിആദി പാപമിത്തസംസഗ്ഗവിവജ്ജനത്ഥം വുത്തം. കിത്താവതാ നു ഖോതി കിത്തകേന നു ഖോ. തണ്ഹാസങ്ഖയവിമുത്തോ ഹോതീതി തണ്ഹാസങ്ഖയേ നിബ്ബാനേ തം ആരമ്മണം കത്വാ വിമുത്തചിത്തതായ തണ്ഹാസങ്ഖയവിമുത്തോ നാമ സംഖിത്തേന കിത്താവതാ ഹോതി. യായ പടിപത്തിയാ തണ്ഹാസങ്ഖയവിമുത്തോ ഹോതി, തമേവ ഖീണാസവസ്സ ഭിക്ഖുനോ പുബ്ബഭാഗപടിപദം സംഖിത്തേന ദേസേഥാതി പുച്ഛതി. അച്ചന്തനിട്ഠോതി ഖയവയസങ്ഖാതം അന്തം അതീതാതി അച്ചന്താ, അച്ചന്താ നിട്ഠാ അസ്സാതി അച്ചന്തനിട്ഠോ, ഏകന്തനിട്ഠോ സതതനിട്ഠോതി അത്ഥോ. അച്ചന്തയോഗക്ഖേമീതി അച്ചന്തം യോഗക്ഖേമീ, നിച്ചയോഗക്ഖേമീതി അത്ഥോ. അച്ചന്തബ്രഹ്മചാരീതി അച്ചന്തം ബ്രഹ്മചാരീ, നിച്ചബ്രഹ്മചാരീതി അത്ഥോ. അച്ചന്തം പരിയോസാനമസ്സാതി പുരിമനയേനേവ അച്ചന്തപരിയോസാനോ. സേട്ഠോ ദേവമനുസ്സാനന്തി ദേവാനഞ്ച മനുസ്സാനഞ്ച സേട്ഠോ ഉത്തമോ. ഏവരൂപോ ഭിക്ഖു കിത്താവതാ ഹോതി, സങ്ഖേപേനേവ തസ്സ പടിപത്തിം കഥേഥാതി യാചതി.
Idāni bhasse pariyantakāritāya samādapetuṃ tasmātihātiādimāha. Tattha viggāhikakathanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinayappavattā viggāhikakathā. Nāhaṃ moggallānātiādi pāpamittasaṃsaggavivajjanatthaṃ vuttaṃ. Kittāvatā nu khoti kittakena nu kho. Taṇhāsaṅkhayavimutto hotīti taṇhāsaṅkhaye nibbāne taṃ ārammaṇaṃ katvā vimuttacittatāya taṇhāsaṅkhayavimutto nāma saṃkhittena kittāvatā hoti. Yāya paṭipattiyā taṇhāsaṅkhayavimutto hoti, tameva khīṇāsavassa bhikkhuno pubbabhāgapaṭipadaṃ saṃkhittena desethāti pucchati. Accantaniṭṭhoti khayavayasaṅkhātaṃ antaṃ atītāti accantā, accantā niṭṭhā assāti accantaniṭṭho, ekantaniṭṭho satataniṭṭhoti attho. Accantayogakkhemīti accantaṃ yogakkhemī, niccayogakkhemīti attho. Accantabrahmacārīti accantaṃ brahmacārī, niccabrahmacārīti attho. Accantaṃ pariyosānamassāti purimanayeneva accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti devānañca manussānañca seṭṭho uttamo. Evarūpo bhikkhu kittāvatā hoti, saṅkhepeneva tassa paṭipattiṃ kathethāti yācati.
സബ്ബേ ധമ്മാ നാലം അഭിനിവേസായാതി ഏത്ഥ സബ്ബേ ധമ്മാ നാമ പഞ്ചക്ഖന്ധാ ദ്വാദസായതനാനി അട്ഠാരസ ധാതുയോ, തേ സബ്ബേപി തണ്ഹാദിട്ഠിവസേന അഭിനിവേസായ നാലം ന പരിയത്താ ന സമത്താ ന യുത്താ. കസ്മാ? ഗഹിതാകാരേന അതിട്ഠനതോ. തേ ഹി നിച്ചാ സുഖാ അത്താതി ഗഹിതാപി അനിച്ചാ ദുക്ഖാ അനത്താവ സമ്പജ്ജന്തി. തസ്മാ നാലം അഭിനിവേസായ. അഭിജാനാതീതി അനിച്ചം ദുക്ഖം അനത്താതി ഞാതപരിഞ്ഞായ അഭിജാനാതി. പരിജാനാതീതി തഥേവ തീരണപരിഞ്ഞായ പരിജാനാതി. യംകിഞ്ചി വേദനന്തി അന്തമസോ പഞ്ചവിഞ്ഞാണസമ്പയുത്തം യംകിഞ്ചി അപ്പമത്തകമ്പി വേദനം അനുഭവതി. ഇമിനാ ഭഗവാ ഥേരസ്സ വേദനാവസേന ച വിനിവട്ടേത്വാ അരൂപപരിഗ്ഗഹം ദസ്സേസി.
Sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti ettha sabbe dhammā nāma pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, te sabbepi taṇhādiṭṭhivasena abhinivesāya nālaṃ na pariyattā na samattā na yuttā. Kasmā? Gahitākārena atiṭṭhanato. Te hi niccā sukhā attāti gahitāpi aniccā dukkhā anattāva sampajjanti. Tasmā nālaṃ abhinivesāya. Abhijānātīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ñātapariññāya abhijānāti. Parijānātīti tatheva tīraṇapariññāya parijānāti. Yaṃkiñci vedananti antamaso pañcaviññāṇasampayuttaṃ yaṃkiñci appamattakampi vedanaṃ anubhavati. Iminā bhagavā therassa vedanāvasena ca vinivaṭṭetvā arūpapariggahaṃ dassesi.
അനിച്ചാനുപസ്സീതി അനിച്ചതോ അനുപസ്സന്തോ. വിരാഗാനുപസ്സീതി ഏത്ഥ ദ്വേ വിരാഗാ ഖയവിരാഗോ ച അച്ചന്തവിരാഗോ ച. തത്ഥ സങ്ഖാരാനം ഖയം ഖയതോ പസ്സനാ വിപസ്സനാപി, അച്ചന്തവിരാഗം നിബ്ബാനം വിരാഗതോ ദസ്സനമഗ്ഗഞാണമ്പി വിരാഗാനുപസ്സനാ. തദുഭയസമങ്ഗിപുഗ്ഗലോ വിരാഗാനുപസ്സീ നാമ. തം സന്ധായ വുത്തം – ‘‘വിരാഗാനുപസ്സീ’’തി, വിരാഗതോ അനുപസ്സന്തോതി അത്ഥോ. നിരോധാനുപസ്സിമ്ഹിപി ഏസേവ നയോ. നിരോധോപി ഹി ഖയനിരോധോ അച്ചന്തനിരോധോതി ദുവിധോയേവ. പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സീതി ഏത്ഥ പടിനിസ്സഗ്ഗോ വുച്ചതി വോസ്സഗ്ഗോ. സോ ച പരിച്ചാഗവോസ്സഗ്ഗോ പക്ഖന്ദനവോസ്സഗ്ഗോതി ദുവിധോ ഹോതി. തത്ഥ പരിച്ചാഗവോസ്സഗ്ഗോതി വിപസ്സനാ. സാ ഹി തദങ്ഗവസേന കിലേസേ ച ഖന്ധേ ച വോസ്സജതി. പക്ഖന്ദനവോസ്സഗ്ഗോതി മഗ്ഗോ. സോ ഹി നിബ്ബാനം ആരമ്മണതോ പക്ഖന്ദതി. ദ്വീഹിപി വാ കാരണേഹി സോ വോസ്സഗ്ഗോയേവ, സമുച്ഛേദവസേന ഖന്ധാനം കിലേസാനഞ്ച വോസ്സജനതോ നിബ്ബാനേ ച പക്ഖന്ദനതോ. തസ്മാ കിലേസേ ച ഖന്ധേ ച പരിച്ചജതീതി പരിച്ചാഗവോസ്സഗ്ഗോ. നിരോധായ നിബ്ബാനധാതുയാ ചിത്തം പക്ഖന്ദതീതി പക്ഖന്ദനവോസ്സഗ്ഗോതി ഉഭയമ്പേതം മഗ്ഗേ സമേതി. തദുഭയസമങ്ഗീ പുഗ്ഗലോ ഇമായ പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സനായ സമന്നാഗതത്താ പടിനിസ്സഗ്ഗാനുപസ്സീ നാമ ഹോതി. തം സന്ധായേതം വുത്തം. ന കിഞ്ചി ലോകേ ഉപാദിയതീതി കിഞ്ചി ഏകമ്പി സങ്ഖാരഗതം തണ്ഹാവസേന ന ഉപാദിയതി ന ഗണ്ഹാതി ന പരാമസതി. അനുപാദിയം ന പരിതസ്സതീതി അഗ്ഗണ്ഹന്തോ തണ്ഹാപരിതസ്സനായ ന പരിതസ്സതി. പച്ചത്തംയേവ പരിനിബ്ബായതീതി സയമേവ കിലേസപരിനിബ്ബാനേന പരിനിബ്ബായതി. ഖീണാ ജാതീതിആദിനാ പനസ്സ പച്ചവേക്ഖണാ ദസ്സിതാ. ഇതി ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഖീണാസവസ്സ പുബ്ബഭാഗപ്പടിപദം പുച്ഛിതോ സംഖിത്തേനേവ കഥേസി. ഇദം പന സുത്തം ഥേരസ്സ ഓവാദോപി അഹോസി വിപസ്സനാപി. സോ ഇമസ്മിംയേവ സുത്തേ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ അരഹത്തം പത്തോതി.
Aniccānupassīti aniccato anupassanto. Virāgānupassīti ettha dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca. Tattha saṅkhārānaṃ khayaṃ khayato passanā vipassanāpi, accantavirāgaṃ nibbānaṃ virāgato dassanamaggañāṇampi virāgānupassanā. Tadubhayasamaṅgipuggalo virāgānupassī nāma. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘virāgānupassī’’ti, virāgato anupassantoti attho. Nirodhānupassimhipi eseva nayo. Nirodhopi hi khayanirodho accantanirodhoti duvidhoyeva. Paṭinissaggānupassīti ettha paṭinissaggo vuccati vossaggo. So ca pariccāgavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanā. Sā hi tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca vossajati. Pakkhandanavossaggoti maggo. So hi nibbānaṃ ārammaṇato pakkhandati. Dvīhipi vā kāraṇehi so vossaggoyeva, samucchedavasena khandhānaṃ kilesānañca vossajanato nibbāne ca pakkhandanato. Tasmā kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo. Nirodhāya nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggoti ubhayampetaṃ magge sameti. Tadubhayasamaṅgī puggalo imāya paṭinissaggānupassanāya samannāgatattā paṭinissaggānupassī nāma hoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Na kiñci loke upādiyatīti kiñci ekampi saṅkhāragataṃ taṇhāvasena na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati. Anupādiyaṃ na paritassatīti aggaṇhanto taṇhāparitassanāya na paritassati. Paccattaṃyeva parinibbāyatīti sayameva kilesaparinibbānena parinibbāyati. Khīṇā jātītiādinā panassa paccavekkhaṇā dassitā. Iti bhagavā saṃkhittena khīṇāsavassa pubbabhāgappaṭipadaṃ pucchito saṃkhitteneva kathesi. Idaṃ pana suttaṃ therassa ovādopi ahosi vipassanāpi. So imasmiṃyeva sutte vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൮. പചലായമാനസുത്തം • 8. Pacalāyamānasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൮. പചലായമാനസുത്തവണ്ണനാ • 8. Pacalāyamānasuttavaṇṇanā