Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
౨. పచ్చయపచ్చనీయవణ్ణనా
2. Paccayapaccanīyavaṇṇanā
౪౨-౪౪. తేవీసతిమూలకన్తి ఇదఞ్చేత్థ దుమూలకంయేవ సన్ధాయ వుత్తన్తి ఇదం దుకమూలకే పుచ్ఛానం మూలభూతా తేవీసతి దుకా సమ్భవన్తీతి తస్స ‘‘తేవీసతిమూలక’’న్తి నామం కత్వా యావ యత్తకో పభేదో అత్థి, తావ తత్తకం తేవీసతిమూలకం యథానులోమే విత్థారితం. ఏవం పచ్చనీయేపి విత్థారేతబ్బన్తి దుకమూలకేన తికమూలకాదీసు నయం దస్సేతీతి ఇమినా అధిప్పాయేన వుత్తం సియా. యది పన యావ తేవీసతిమం మూలం యథా విత్థారితన్తి అయమత్థో అధిప్పేతో, ‘‘యావ తేవీసతిమం మూల’’న్త్వేవ పాఠేన భవితబ్బం సియా. న హి ‘‘తేవీసతిమూలక’’న్తి ఏతస్స బ్యఞ్జనస్స తేవీసతిమం మూలకన్తి అయమత్థో సమ్భవతి. యథా అనులోమే ‘‘ఏకేకపదస్సా’’తిఆదినా పన ఏకమూలాదిసబ్బమూలకపరియోసానం తత్థ నయదస్సనవసేన దస్సితం ఏకేకస్స పదస్స విత్థారం దస్సేతీతి సబ్బమూలకమేవ చేత్థ ‘‘తేవీసతిమూలక’’న్తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం. తఞ్హి తేవీసతియా పచ్చయానం అవసేసస్స పచ్చయస్స మూలభావతో ‘‘తేవీసతిమూలక’’న్తి చ తతో పరం మూలస్స అఞ్ఞస్స అభావతో ‘‘సబ్బమూలక’’న్తి చ వుచ్చతి.
42-44. Tevīsatimūlakanti idañcettha dumūlakaṃyeva sandhāya vuttanti idaṃ dukamūlake pucchānaṃ mūlabhūtā tevīsati dukā sambhavantīti tassa ‘‘tevīsatimūlaka’’nti nāmaṃ katvā yāva yattako pabhedo atthi, tāva tattakaṃ tevīsatimūlakaṃ yathānulome vitthāritaṃ. Evaṃ paccanīyepi vitthāretabbanti dukamūlakena tikamūlakādīsu nayaṃ dassetīti iminā adhippāyena vuttaṃ siyā. Yadi pana yāva tevīsatimaṃ mūlaṃ yathā vitthāritanti ayamattho adhippeto, ‘‘yāva tevīsatimaṃ mūla’’ntveva pāṭhena bhavitabbaṃ siyā. Na hi ‘‘tevīsatimūlaka’’nti etassa byañjanassa tevīsatimaṃ mūlakanti ayamattho sambhavati. Yathā anulome ‘‘ekekapadassā’’tiādinā pana ekamūlādisabbamūlakapariyosānaṃ tattha nayadassanavasena dassitaṃ ekekassa padassa vitthāraṃ dassetīti sabbamūlakameva cettha ‘‘tevīsatimūlaka’’nti vuttanti veditabbaṃ. Tañhi tevīsatiyā paccayānaṃ avasesassa paccayassa mūlabhāvato ‘‘tevīsatimūlaka’’nti ca tato paraṃ mūlassa aññassa abhāvato ‘‘sabbamūlaka’’nti ca vuccati.
పచ్చయపచ్చనీయవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paccayapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / ౩. పుచ్ఛావారో • 3. Pucchāvāro
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౨. పచ్చయపచ్చనీయవణ్ణనా • 2. Paccayapaccanīyavaṇṇanā