Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ

    Padabhājanīyavaṇṇanā

    ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ಪನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಯೋ ಪನಾತಿ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಪದಂ, ತಥಾಪಿ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಪದೇನ ಸಮಾನಾಧಿಕರಣತ್ತಾ ತದನುರೂಪಾನೇವಸ್ಸ ವಿಭಙ್ಗಪದಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ಭಿಕ್ಖುನಿಬ್ಬಚನಪದಾನಿ ತೀಣಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಭಿಕ್ಖುಭಾವಸ್ಸ, ಅಭಿಕ್ಖುಭಾವಸ್ಸ ಚಾತಿ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣಾನಿ, ತಥಾಪಿ ‘‘ಅಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ತಞ್ಚೇ ಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಸಮಾನೋ ಅನೋಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಚನತ್ಥಯುತ್ತೋವ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೯) ಏತ್ಥ ವತ್ಥು, ನ ಇತರೋ ಗಿಹಿಭೂತೋತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ವಿನಯಪಿಟಕಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣಂ ಭಿಕ್ಖುಲಕ್ಖಣಂ ವತ್ಥುಞ್ಹಿ ಭಗವಾ ಆರಭಿ। ಯೋ ಪನ ಸುದ್ಧೋ ಏವ ಸಮಾನೋ ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತೋ, ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಸಭಿಕ್ಖುಭಾವತ್ತಾ ಏವ ವತ್ಥು ಹೋತಿ, ಅಸುದ್ಧೋಪಿ ಭಿಕ್ಖುಲಿಙ್ಗೇ ಠಿತತ್ತಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ಅಸುದ್ಧೋಪಿ ಞಾತಕೇಹಿ, ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇಹಿ ವಾ ರಾಜಭಯಾದಿಕಾರಣೇನ ವಾ ಕಾಸಾವೇಸು ಸಉಸ್ಸಾಹೋವ ಅಪನೀತಕಾಸಾವೋ ವತ್ಥು ಏವ ಪುನ ಕಾಸಾವಗ್ಗಹಣೇನ ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕಭಾವಾನುಪಗಮನತೋ, ಭಿಕ್ಖುನಿಬ್ಬಚನತ್ಥೇ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪನ ಲಿಙ್ಗತ್ಥೇನಕೋ ಭಿಕ್ಖುನಿಬ್ಬಚನತ್ಥಂ ಸಯಞ್ಚ ಅಜ್ಝುಪಗತೋ, ಸಂವಾಸಂ ಥೇನೇನ್ತೋ, ತಞ್ಚೇ ಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಸಮಾನೋ ಅನೋಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ।

    Sikkhāpadavibhaṅge pana kiñcāpi yo panāti anavasesapariyādānapadaṃ, tathāpi bhikkhūti iminā parapadena samānādhikaraṇattā tadanurūpānevassa vibhaṅgapadāni vuttāni. Bhikkhunibbacanapadāni tīṇi kiñcāpi sabhikkhubhāvassa, abhikkhubhāvassa cāti yassa kassaci pabbajitassa sādhāraṇāni, tathāpi ‘‘asuddho hoti puggalo aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpanno, tañce suddhadiṭṭhi samāno anokāsaṃ kārāpetvā cāvanādhippāyo vadeti, āpatti saṅghādisesena dukkaṭassā’’ti evamādisuttaṃ nibbacanatthayuttova puggalo ‘‘āpatti saṅghādisesena dukkaṭassā’’ti (pārā. 389) ettha vatthu, na itaro gihibhūtoti dassanatthaṃ vuttaṃ. Sabbassapi vinayapiṭakassa sādhāraṇaṃ bhikkhulakkhaṇaṃ vatthuñhi bhagavā ārabhi. Yo pana suddho eva samāno kenaci kāraṇena gihiliṅge ṭhito, so attano sabhikkhubhāvattā eva vatthu hoti, asuddhopi bhikkhuliṅge ṭhitattāti ayamattho dassito hoti. Asuddhopi ñātakehi, paccatthikehi vā rājabhayādikāraṇena vā kāsāvesu saussāhova apanītakāsāvo vatthu eva puna kāsāvaggahaṇena theyyasaṃvāsakabhāvānupagamanato, bhikkhunibbacanatthe anikkhittadhurattāti vuttaṃ hoti. Yo pana liṅgatthenako bhikkhunibbacanatthaṃ sayañca ajjhupagato, saṃvāsaṃ thenento, tañce suddhadiṭṭhi samāno anokāsaṃ kārāpetvā cāvanādhippāyo vadeti, āpatti saṅghādisesena dukkaṭassāti ayampi attho dassito hoti.

    ‘‘ಸಮಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವಚನದ್ವಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ಉಪಬ್ರೂಹೇತಿ, ಅನ್ತರಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ನಿಯತಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಪಚ್ಛಿನ್ನಕುಸಲಮೂಲೋ ಕೇವಲಾಯ ಸಮಞ್ಞಾಯ, ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಚ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಪರಮತ್ಥತೋತಿ ಇಮಂ ಅತಿರೇಕತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಂ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ಏವಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಂ ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪರಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾವಜ್ಜಾನೀ’’ತಿ ಆಹಚ್ಚಭಾಸಿತಂ ಸಙ್ಗೀತಿತ್ತಯಾರುಳ್ಹಂ ಸುತ್ತಂ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮ್ಪಿಸ್ಸ ‘‘ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪರಮಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪರಮಾನೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೩೧೦) ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಚ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಾನಿ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಾನಿ, ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಪನ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತರಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸಞ್ಹಿ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬಬಲವಮ್ಪಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಕಮೇವ ಹೋತಿ, ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪನ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಭವತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಕರಣಾ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸುದ್ಧೋವಾಯ’’ನ್ತಿ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ। ‘‘ದಿಟ್ಠಿವಿಪತ್ತಿಪಚ್ಚಯಾ ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ‘‘ಅಸುದ್ಧೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವಾ ವತ್ತುಂ। ಏಸ ಹಿ ಉಭೋಪಿ ಪಕ್ಖೇ ನ ಭಜತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮಞ್ಞಾಯ, ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಭಿಕ್ಖು, ನ ಪರಮತ್ಥತೋ’’ತಿ।

    ‘‘Samaññāya bhikkhu paṭiññāya bhikkhū’’ti vacanadvayaṃ yathāvuttañca atthaṃ upabrūheti, antarā uppannāya niyatāya micchādiṭṭhiyā upacchinnakusalamūlo kevalāya samaññāya, paṭiññāya ca ‘‘bhikkhū’’ti vuccati, na paramatthatoti imaṃ atirekatthaṃ dīpeti. Kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ mahāsāvajjaṃ yathayidaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhiparamāni, bhikkhave, mahāvajjānī’’ti āhaccabhāsitaṃ saṅgītittayāruḷhaṃ suttaṃ, aṭṭhakathāyampissa ‘‘micchādiṭṭhiparamā etesanti micchādiṭṭhiparamānī’’ti (a. ni. 1.310) vuttaṃ. Pañca ānantariyakammāni mahāsāvajjāni, micchādiṭṭhi pana mahāsāvajjatarāti adhippāyoti. Kasmā? Tesañhi paricchedo atthi, sabbabalavampi kappaṭṭhitikameva hoti, niyatamicchādiṭṭhiyā pana paricchedo natthi, tāya samannāgatassa bhavato vuṭṭhānaṃ natthi, tasmā ‘‘imassa bhikkhukaraṇā kusalā dhammā saṃvijjantī’’ti vā ‘‘suddhovāya’’nti vā na sakkā vattuṃ. ‘‘Diṭṭhivipattipaccayā dve āpattiyo āpajjatī’’ti vuttattā na sakkā ‘‘asuddho’’ti vā ‘‘aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpanno’’ti vā vattuṃ. Esa hi ubhopi pakkhe na bhajati, tena vuttaṃ ‘‘samaññāya, paṭiññāya ca bhikkhu, na paramatthato’’ti.

    ಕಿಮತ್ಥಂ ಪನೇವಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಾಯ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಭಗವಾ ನ ಪಞ್ಞಪೇಸೀತಿ? ದುಬ್ಬಿಜಾನತ್ತಾ। ಪಕತಿಯಾಪೇಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ನಾಮ ‘‘ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಮಿಚ್ಛಾ’’ತಿ ವಾ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ಪಗೇವ ‘‘ನಿಯತಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅನಿಯತಾ’’ತಿ ವಾತಿ। ತತ್ಥ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಯಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಸಮದಿಟ್ಠಿಕಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಉಪೋಸಥಾದೀನಿ ಅಕತ್ವಾ ಅಚಿರೇನೇವ ಸಾಸನಂ ವಿನಾಸೇಯ್ಯುಂ, ಸಯಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವೇಯ್ಯುಂ ಸುದ್ಧೇಸುಪಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು ವಿಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನೇನ। ತಸ್ಮಾ ಉಪಾಯಕುಸಲತಾಯ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಅಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಕ್ಖೇಪನೀಯಕಮ್ಮಂ, ಸಮ್ಮಾವತ್ತಞ್ಚ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಸಙ್ಘೇನ ಅಸಮ್ಭೋಗಂ, ಅಸಂವಾಸಞ್ಚ ಅಕಾಸಿ। ಭಗವಾ ಹಿ ತಸ್ಸ ಚೇ ಏಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಅನಿಯತಾ, ಸಮ್ಮಾವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಓಸಾರಣಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪಕತತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯ। ನಿಯತಾ ಚೇ, ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋ, ಯಂ ಸೋ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಸಮ್ಮಾವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಓಸಾರಣಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪಕತತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಕೇವಲಂ ‘‘ಸಮಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ನಾಮಮತ್ತಧಾರಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅರಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ಸಂಸಾರಖಾಣುಕೋವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಂ ನಯಂ ಅದ್ದಸ।

    Kimatthaṃ panevaṃ mahāsāvajjāya niyatamicchādiṭṭhiyā pārājikaṃ bhagavā na paññapesīti? Dubbijānattā. Pakatiyāpesā diṭṭhi nāma ‘‘sammā’’ti vā ‘‘micchā’’ti vā duviññeyyā, pageva ‘‘niyatā’’ti vā ‘‘aniyatā’’ti vāti. Tattha pārājikāpattiyā paññattāya bhikkhū aññamaññaṃ asamadiṭṭhikaṃ pārājikaṃ maññamānā uposathādīni akatvā acireneva sāsanaṃ vināseyyuṃ, sayañca apuññaṃ pasaveyyuṃ suddhesupi bhikkhūsu vippaṭipattiyā paṭipajjanena. Tasmā upāyakusalatāya pārājikaṃ apaññāpetvā tassa ukkhepanīyakammaṃ, sammāvattañca paññāpetvā taṃ saṅghena asambhogaṃ, asaṃvāsañca akāsi. Bhagavā hi tassa ce esā diṭṭhi aniyatā, sammāvattaṃ pūretvā osāraṇaṃ labhitvā pakatatto bhaveyya. Niyatā ce, aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ so niyatamicchādiṭṭhiko sammāvattaṃ pūretvā osāraṇaṃ labhitvā pakatatto bhaveyya. Kevalaṃ ‘‘samaññāyabhikkhu paṭiññāyabhikkhū’’ti nāmamattadhārako hutvā paraṃ maraṇā ariṭṭho viya saṃsārakhāṇukova bhavissatīti imaṃ nayaṃ addasa.

    ಅಟ್ಠಸು ಉಪಸಮ್ಪದಾಸು ತಿಸ್ಸೋವೇತ್ಥ ವುತ್ತಾ, ನ ಇತರಾ ಪಾಟಿಪುಗ್ಗಲತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಸನ್ತಕತ್ತಾ ಚ। ತತ್ಥ ಹಿ ಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೂಪಸಮ್ಪದಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಥೇರಾನಂ ಏವ, ಸೇಸಾ ತಿಸ್ಸೋ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಕಾತಿ ಇಧ ನಾಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಿಸ್ಸನ್ನಮ್ಪಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ‘‘ಭದ್ರೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪದಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಸಾಧಾರಣತ್ತಾ। ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನ ವಾ ಸರಣಗಮನಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ವಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹಿ ಭದ್ರೋ ಚ ಸಾರೋ ಚ ಸೇಕ್ಖೋ ಚ ಅಸೇಕ್ಖೋ ಚ ಹೋತಿ, ಉಪಸಮ್ಪದವಚನಂ ಪನ ನೇಸಂ ಸಾವಕಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ। ಇಮೇ ಏವ ಹಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚ।

    Aṭṭhasu upasampadāsu tissovettha vuttā, na itarā pāṭipuggalattā, bhikkhūnaṃ asantakattā ca. Tattha hi ovādapaṭiggahaṇapañhabyākaraṇūpasampadā dvinnaṃ therānaṃ eva, sesā tisso bhikkhunīnaṃ santakāti idha nādhippetā, tissannampi upasampadānaṃ majjhe ‘‘bhadro bhikkhū’’tiādīni cattāri padāni vuttāni tissannaṃ sādhāraṇattā. Ehibhikkhubhāvena vā saraṇagamanañatticatutthena vā upasampanno hi bhadro ca sāro ca sekkho ca asekkho ca hoti, upasampadavacanaṃ pana nesaṃ sāvakabhāvadīpanatthaṃ. Ime eva hi āpattiṃ āpajjanti, na sammāsambuddhā, paccekabuddhā ca.

    ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಏತ್ಥ ಚ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತುಂ ಭಬ್ಬಾ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನೇವ ಕಮ್ಮೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ। ನ ಹಿ ಅಞ್ಞೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಸರಣಗಮನಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣಾಹಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತುಂ ಭಬ್ಬಾ, ತೇನೇತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಅನ್ತಿಮೋವ ವುತ್ತೋತಿ ಕಿರ ಧಮ್ಮಸಿರಿತ್ಥೇರೋ, ತಂ ಅಯುತ್ತಂ। ‘‘ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಭಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತುಂ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚಾ’’ತಿ (ಪರಿ॰ ೩೨೨) ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಥಾ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಆದಯೋಪಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಸಿಯುಂ। ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋ ‘‘ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಭಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತುಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಚಾ’’ತಿ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚ, ಅಪಿಚ ಆಪತ್ತಿಭಯಟ್ಠಾನದಸ್ಸನತೋ ಚ। ಕಥಂ? ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆವಸಥಪಿಣ್ಡಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತೋ ನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ, ಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸಭಯಾ ಚ ಸಬ್ಬಂ ತಿಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನದಿಂ ತರನ್ತೋ ಮನಂ ವುಳ್ಹೋ ಅಹೋಸಿ ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋ। ಕಿಞ್ಚ ಸರಣಗಮನೂಪಸಮ್ಪದಾಯ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೇ ಆರಬ್ಭ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಾದೀನಿ ಅಸಮ್ಮಾವತ್ತನ್ತಾನಂ ನೇಸಂ ದುಕ್ಕಟಾನಿ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ದುಬ್ಬಿಚಾರಿತಮೇತಂ। ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾಯ ಸರಣಗಮನೂಪಸಮ್ಪದಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತಪ್ಪಸಙ್ಗಭಯಾತಿ ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ, ಆಪತ್ತಿಯಾ ಭಬ್ಬತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ವುತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾಪಿ ಸಾ ಪುನ ಏವಂ ವದನ್ತೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಾತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ ವಾ ವಿಮತಿ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ , ತಸ್ಮಾ ನ ವುತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖುನೀ ನಾಮ ಉಭತೋಸಙ್ಘೇ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೧೬೧) ಇಮಿನಾ ಸಮೇತಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಸಾಕಿಯಾದೀನಂ ಅನುಞ್ಞಾತಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧಭಯಾ ವುತ್ತಂ।

    Ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetoti ettha ca āpattiṃ āpajjituṃ bhabbā ñatticatuttheneva kammena upasampannā. Na hi aññe ehibhikkhusaraṇagamanaovādapaṭiggahaṇapañhabyākaraṇāhi upasampannā āpattiṃ āpajjituṃ bhabbā, tenete paṭikkhipitvā ‘‘ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū’’ti antimova vuttoti kira dhammasiritthero, taṃ ayuttaṃ. ‘‘Dve puggalā abhabbā āpattiṃ āpajjituṃ buddhā ca paccekabuddhā cā’’ti (pari. 322) ettakameva vuttanti. Aññathā ehibhikkhuādayopi vattabbā siyuṃ. Kiñca bhiyyo ‘‘dve puggalā bhabbā āpattiṃ āpajjituṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo cā’’ti sāmaññena vuttattā ca, apica āpattibhayaṭṭhānadassanato ca. Kathaṃ? Āyasmā sāriputto āvasathapiṇḍaṃ kukkuccāyanto na paṭiggahesi, cīvaravippavāsabhayā ca sabbaṃ ticīvaraṃ gahetvā nadiṃ taranto manaṃ vuḷho ahosi mahākassapo. Kiñca saraṇagamanūpasampadāya upasampanne ārabbha saddhivihārikavattādīni asammāvattantānaṃ nesaṃ dukkaṭāni ca paññattāni dissanti, tasmā dubbicāritametaṃ. Ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti paṭikkhittāya saraṇagamanūpasampadāya anuññātappasaṅgabhayāti upatissatthero, āpattiyā bhabbataṃ sandhāya tasmimpi vutte pubbe paṭikkhittāpi sā puna evaṃ vadantena anuññātāti bhikkhūnaṃ micchāgāho vā vimati vā uppajjati , tasmā na vuttāti vuttaṃ hoti, taṃ ‘‘bhikkhunī nāma ubhatosaṅghe upasampannā’’ti (pāci. 161) iminā sameti. Idañhi sākiyādīnaṃ anuññātaupasampadāya anuppabandhabhayā vuttaṃ.

    ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ – ಭಿಕ್ಖು-ಪದನಿದ್ದೇಸತ್ತಾ ಯತ್ತಕಾನಿ ತೇನ ಪದೇನ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಯೇ ಚ ವಿನಯಪಿಟಕೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಸಯಂ ಆಪತ್ತಾಪಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ವಾ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾರೋಚನಪಟಿಚ್ಛಾದನಾದೀಸು ಪರೇಸಂ ಆಪತ್ತಿಕರಣಟ್ಠೇನ ವಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯದಿದಂ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖು-ಪದಸ್ಸ ವಿಸೇಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ ಪರಪದಂ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಇದಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ। ಸೋ ಏವ ಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾನನ್ತರಮೇವ ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಉದ್ದೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನತೋ, ತಸ್ಸೇವ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ, ನೇತರಸ್ಸ। ತಸ್ಸೇವ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಸಮ್ಭವತಿ ‘‘ಉಲ್ಲುಮ್ಪತು ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಙ್ಘೋ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೭೧, ೧೨೬) ವತ್ವಾ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ, ತಸ್ಸೇವ ಚ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸಮನನ್ತರಮೇವ ಅಕರಣೀಯನಿಸ್ಸಯಾಚಿಕ್ಖನದಸ್ಸನತೋ, ವಿನಯಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದೇಸಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿಆದಿಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಪಾರಿಪೂರಿತೋ ಚಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಸೋ ಏವ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Ayaṃ panettha amhākaṃ khanti – bhikkhu-padaniddesattā yattakāni tena padena saṅgahaṃ gacchanti, ye ca vinayapiṭake tattha tattha sandissanti sayaṃ āpattāpajjanaṭṭhena vā duṭṭhullārocanapaṭicchādanādīsu paresaṃ āpattikaraṇaṭṭhena vā, te sabbepi dassetvā idāni yadidaṃ tassa bhikkhu-padassa visesanatthaṃ vuttaṃ parapadaṃ ‘‘sikkhāsājīvasamāpanno’’ti, tassa vasena idaṃ vuttaṃ ‘‘ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū’’ti. So eva hi kammavācānantarameva sikkhāsājīvasamāpanno hoti tato paṭṭhāya sauddesasikkhāpadānaṃ uppattidassanato, tasseva ca sikkhāpaccakkhānaṃ dissati, netarassa. Tasseva ca sikkhāpaccakkhānaṃ sambhavati ‘‘ullumpatu maṃ, bhante, saṅgho anukampaṃ upādāyā’’ti (mahāva. 71, 126) vatvā samādinnattā, tasseva ca upasampannasamanantarameva akaraṇīyanissayācikkhanadassanato, vinayaṃ pātimokkhaṃ uddesaṃ paccakkhāmītiādisikkhāpaccakkhānalakkhaṇapāripūrito cāti sikkhāpaccakkhānaṃ upādāya so eva idhādhippetoti vuttaṃ hoti.

    ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ತಂ ತಂ ವತ್ಥುಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ತತೋ ತತೋ ಆಪತ್ತಿತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಇತರಸ್ಸ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಸಾವಜ್ಜಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅನವಜ್ಜಪಞ್ಞತ್ತಿ ವಾ, ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ತದಜ್ಝಾಚಾರತ್ಥೇನಾಯಮೇವ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ‘ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀ’ತಿ ಅತ್ಥೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ, ತಮ್ಪಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ। ಕಥಂ ಹೋತಿ? ವಿರೋಧದೋಸೋಪಿ ಪರಿಹತೋ ಹೋತಿ। ಕಥಂ? ಸಚೇ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಏವ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಚ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಚ, ತೇನ ನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಮಾತಿ ಕತ್ವಾ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ನಾಮ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಾದಯೋ ಇತರೇಸಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಸಹಸೇಯ್ಯಪದಸೋಧಮ್ಮಾಪತ್ತಿಂ ಜನೇಯ್ಯುಂ, ಓಮಸನಾದಿಕಾಲೇ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ಜನೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಕೋ ವಿರೋಧದೋಸೋ ಪರಿಹತೋ ಹೋತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಆಚರಿಯೋ ವದತಿ। ಮಙ್ಗುರಚ್ಛವಿ ನಾಮ ಸಾಮೋ।

    Yasmā panassa sikkhāpaccakkhānaṃ sabbathā yujjati, tasmā ‘‘sikkhaṃ paccakkhāya taṃ taṃ vatthuṃ vītikkamantassa tato tato āpattito anāpatti, itarassa āpattī’’ti vattuṃ yujjati, tasmā ‘‘yattha yattha sāvajjapaññatti, anavajjapaññatti vā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti vuccati, tattha tattha tadajjhācāratthenāyameva ñatticatutthena upasampanno adhippeto nāmā’’ti vattuṃ yujjatīti veditabbaṃ. Evaṃ sante yaṃ vuttaṃ ‘‘yāya kāyaci upasampadāya ayaṃ imasmiṃ ‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājiko hotī’ti atthe bhikkhūti adhippeto’’ti, tampi na vattabbameva. Kathaṃ hoti? Virodhadosopi parihato hoti. Kathaṃ? Sace ñatticatutthena upasampanno eva idhādhippeto ‘‘bhikkhū’’ti ca ‘‘upasampanno’’ti ca, tena na upasampanno anupasampanno nāmāti katvā ñatticatutthakammato aññathā upasampannā nāma mahākassapattherādayo itaresaṃ anupasampannaṭṭhāne ṭhatvā sahaseyyapadasodhammāpattiṃ janeyyuṃ, omasanādikāle ca dukkaṭameva janeyyunti evamādiko virodhadoso parihato hotīti sabbaṃ ācariyo vadati. Maṅguracchavi nāma sāmo.

    ಯಸ್ಮಾ ತೇ ಅತಿಮಹನ್ತೋ ಜಾತಿಮದೋ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ । ‘‘ಸಾತಸಹಗತಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸುಖಸಹಗತಾ ಅಸುಭೇ ಚ ಆನಾಪಾನೇ ಚಾ’’ತಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ಉದ್ಧುಮಾತಕಸಞ್ಞಾತಿ ಉದ್ಧುಮಾತಕನಿಮಿತ್ತೇ ಪಟಿಲದ್ಧಪಠಮಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾ। ರೂಪಸಞ್ಞಾತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಾದಿರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾ। ಸೋ ತಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ ‘‘ಅವಿಭೂತಾ, ಭನ್ತೇ, ಉದ್ಧುಮಾತಕಸಞ್ಞಾ ಅವಡ್ಢಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಅಸುಭಾನಂ, ವಿಭೂತಾ, ಭನ್ತೇ, ರೂಪಸಞ್ಞಾ ವಡ್ಢಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಕಸಿಣಾನ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಉಪಸಮ್ಪದಕ್ಕಮೋ ಮಹಾವಗ್ಗಾ ಗಹಿತೋ। ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಞತ್ತಿ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ವುಚ್ಚತಿ, ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಪನ ಅನುಸ್ಸಾವನಾನಂ ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಭೇದಾಭಾವತೋ ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಭಿನ್ನಾ ಞತ್ತಿತಾಸಂ ಚತುತ್ಥಾತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಬ್ಯಞ್ಜನಾನುರೂಪಮೇವ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ‘‘ತೀಹಿ ಅನುಸ್ಸಾವನಾಹಿ ಏಕಾಯ ಚ ಞತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅತ್ಥಪವತ್ತಿಕ್ಕಮೇನ ಪದೇನ ಪನ ‘‘ಏಕಾಯ ಞತ್ತಿಯಾ ತೀಹಿ ಅನುಸ್ಸಾವನಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಾನಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೪), ಛ ಇಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಾನಿ ಅಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ ವಗ್ಗಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೮೭) ವಚನತೋ ಕುಪ್ಪಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಕತ್ಥಚಿ ‘‘ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಕುಪ್ಪೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Yasmā te atimahanto jātimado cittaṃ pariyuṭṭhāti, tasmā tumhehi mama sāsane evaṃ sikkhitabbaṃ . ‘‘Sātasahagatā paṭhamajjhānasukhasahagatā asubhe ca ānāpāne cā’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Uddhumātakasaññāti uddhumātakanimitte paṭiladdhapaṭhamajjhānasaññā. Rūpasaññāti pathavīkasiṇādirūpāvacarajjhānasaññā. So taṃ byākāsi ‘‘avibhūtā, bhante, uddhumātakasaññā avaḍḍhitabbattā asubhānaṃ, vibhūtā, bhante, rūpasaññā vaḍḍhitabbattā kasiṇāna’’nti. Pañcaupasampadakkamo mahāvaggā gahito. Ñatticatutthenāti ettha kiñcāpi ñatti sabbapaṭhamaṃ vuccati, tissannaṃ pana anussāvanānaṃ atthabyañjanabhedābhāvato atthabyañjanabhinnā ñattitāsaṃ catutthāti katvā ‘‘ñatticatuttha’’nti vuccati. Byañjanānurūpameva aṭṭhakathāya ‘‘tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā’’ti vuttaṃ, atthapavattikkamena padena pana ‘‘ekāya ñattiyā tīhi anussāvanāhī’’ti vattabbaṃ. Yasmā panettha ‘‘cattārimāni, bhikkhave, kammāni (mahāva. 384), cha imāni, bhikkhave, kammāni adhammakammaṃ vaggakamma’’nti (mahāva. 387) vacanato kuppakammampi katthaci ‘‘kamma’’nti vuccati tasmā ‘‘akuppenā’’ti vuttaṃ.

    ಯಸ್ಮಾ ಅಕುಪ್ಪಮ್ಪಿ ಏಕಚ್ಚಂ ನ ಠಾನಾರಹಂ, ಯೇನ ಅಪ್ಪತ್ತೋ ಓಸಾರಣಂ ‘‘ಸೋಸಾರಿತೋ’’ತಿ ಚಮ್ಪೇಯ್ಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಮಹಾವ॰ ೩೯೫ ಆದಯೋ) ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಠಾನಾರಹೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಿ ಏವಂ ‘‘ಠಾನಾರಹೇನಾ’’ತಿ ಇದಮೇವ ಪದಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ನ ಪುಬ್ಬಪದಂ ಇಮಿನಾ ಅಕುಪ್ಪಸಿದ್ಧಿತೋತಿ ಚೇ? ತಂ ನ, ಅಟ್ಠಾನಾರಹೇನ ಅಕುಪ್ಪೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅನಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಅನಿಟ್ಠಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ। ದ್ವೀಹಿ ಪನೇತೇಹಿ ಏಕತೋ ವುತ್ತೇಹಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ‘‘ಕೇವಲಂ ತೇನ ಅಕುಪ್ಪೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಯಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ‘ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ, ಠಾನಾರಹೇನ ಚ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಯಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ‘ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ, ಕುಪ್ಪೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ। ತೇನಾಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಸಾಧಿತೋ ಹೋತಿ ‘‘ಯೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖು, ಜಾನಂ ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಸೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೪೦೩) ವಚನತೋ ಯಾವ ನ ಞಾಯತಿ, ತಾವ ಸಮಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖುಪಟಿಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಉಪಗತೋಪಿ ನ ಪುಬ್ಬೇ ದಸ್ಸಿತಸಮಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖುಪಟಿಞ್ಞಾಯಭಿಕ್ಖು ವಿಯ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಓಮಸನಪಾಚಿತ್ತಿಯಾದಿವತ್ಥು ಹೋತಿ, ಕೇವಲಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸಞ್ಞೀ ಪದಸೋ ಧಮ್ಮಂ ವಾಚೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ (ಪಾಚಿ॰ ೪೭) ಆಪತ್ತಿವತ್ಥುಮೇವ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಕುಪ್ಪೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪನ ಪಚ್ಛಾ ಪಾರಾಜಿಕೋಪಿ ಜಾತಿತೋ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ‘‘ಪಣ್ಡಕೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ, ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಸೇತಬ್ಬೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೧೦೯) ನಯೇನ ವುತ್ತೇಸು ಪನ ವಜ್ಜನೀಯಪುಗ್ಗಲೇಸು ಕೋಚಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ನೋಪಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಕೋಚಿ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Yasmā akuppampi ekaccaṃ na ṭhānārahaṃ, yena appatto osāraṇaṃ ‘‘sosārito’’ti campeyyakkhandhake (mahāva. 395 ādayo) vuccati, tasmā ‘‘ṭhānārahenā’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ ‘‘ṭhānārahenā’’ti idameva padaṃ vattabbaṃ, na pubbapadaṃ iminā akuppasiddhitoti ce? Taṃ na, aṭṭhānārahena akuppena upasampanno imasmiṃ atthe anadhippetoti aniṭṭhappasaṅgato. Dvīhi panetehi ekato vuttehi ayamattho paññāyati ‘‘kevalaṃ tena akuppena upasampanno ayampi imasmiṃ atthe adhippeto ‘bhikkhū’ti, ṭhānārahena ca upasampanno ayampi imasmiṃ atthe adhippeto ‘bhikkhū’ti, kuppena upasampanno nādhippeto’’ti. Tenāyampi attho sādhito hoti ‘‘yo pana, bhikkhu, jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādeyya, so ca puggalo anupasampanno’’ti (pāci. 403) vacanato yāva na ñāyati, tāva samaññāyabhikkhupaṭiññāyabhikkhubhāvaṃ upagatopi na pubbe dassitasamaññāyabhikkhupaṭiññāyabhikkhu viya aññesaṃ bhikkhūnaṃ upasampannaṭṭhāne ṭhatvā omasanapācittiyādivatthu hoti, kevalaṃ anupasampannaṭṭhāne ṭhatvā ‘‘anupasampanne upasampannasaññī padaso dhammaṃ vāceti, āpatti pācittiyassā’’tiādi (pāci. 47) āpattivatthumeva hutvā tiṭṭhati. Akuppena upasampanno pana pacchā pārājikopi jātito upasampannaṭṭhāne tiṭṭhatīti ‘‘paṇḍako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’’tiādinā (mahāva. 109) nayena vuttesu pana vajjanīyapuggalesu koci puggalo ‘‘upasampanno’’ti vuccati, nopi upasampannaṭṭhāne tiṭṭhati, koci tiṭṭhatīti veditabbaṃ.

    ಏತ್ಥ ಪನ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಅಕುಪ್ಪಂ ಠಾನಾರಹಂ, ಅತ್ಥಿ ಠಾನಾರಹಂ ನಾಕುಪ್ಪಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಕುಪ್ಪಞ್ಚೇವ ನ ಠಾನಾರಹಞ್ಚ, ಅತ್ಥಿ ನಾಕುಪ್ಪಂ ನ ಚ ಠಾನಾರಹನ್ತಿ ಇದಂ ಚತುಕ್ಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಪಠಮಂ ತಾವ ವುತ್ತಂ, ತತಿಯಚತುತ್ಥಾನಿ ಪಾಕಟಾನಿ। ದುತಿಯಂ ಪರಿಯಾಯೇನ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘತೋ ಏಕತೋಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾಯ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತೇ ಸತಿ ಲಬ್ಭತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಸಿಕ್ಖಮಾನಕಾಲೇ ಲದ್ಧಂ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಉಪಸಮ್ಪದಾಕಮ್ಮಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಕುಪ್ಪಞ್ಚೇವ ಠಾನಾರಹಞ್ಚ, ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗೇ ಪನ ಪಾತುಭೂತೇ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಂಯೇವ ಉಪಜ್ಝಂ ತಮೇವ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೬೯) ಏತ್ಥ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕೇವಲಂ ಸಾಮಣೇರಭಾವಾಪತ್ತಿತೋ ಕಮ್ಮಂ ದಾನಿ ಕುಪ್ಪಂ ಜಾತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತೇನ ಚೀವರಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಿಜಹನಂ ವಿಯ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘೇನ ಕತಾಯ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ವಿಜಹನಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಥ ವಾ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತೇ ಅಸತಿಪಿತಂ ಏಕತೋಉಪಸಮ್ಪದಾಕಮ್ಮಂ ಕುಪ್ಪತಿ, ಯಥಾಠಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ತಾವ ಸಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖುನೀ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಉಪ್ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮತಾಯ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗಂ ಸಾದಿಯನ್ತಿಯಾ ಪುನಪಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಉಭತೋಸಙ್ಘೇ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ‘‘ಕುಪ್ಪತೀತಿ ಕುಪ್ಪ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಥಾವುತ್ತಕಮ್ಮದೋಸಾಭಾವತೋ ಪನ ‘‘ಠಾನಾರಹ’’ನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀ ಪನ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗಂ ಸಾದಿಯನ್ತಿಕಾಲೇ ನ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಪಾತುಭಾವೇ ಸತಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಸಾಧಕಂ ಕಾರಣಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಉಪ್ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚೇ, ಲಭತೀತಿ ಏಕೇ, ತಂ ಪನಾಯುತ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖನಾಭಾವತೋತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತೀತಿ ಆಚರಿಯೋ। ‘‘ಯಥಾ ‘ಕತ್ತಬ್ಬ’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಥಾ ಅಕತೇ ಕುಪ್ಪತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಕರಣಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನ’’ನ್ತಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ‘‘ಗಣ್ಠಿಪದೇ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ‘‘ಧಮ್ಮಸಿರಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಣ್ಠಿಪದೇ’’ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    Ettha pana atthi kammaṃ akuppaṃ ṭhānārahaṃ, atthi ṭhānārahaṃ nākuppaṃ, atthi akuppañceva na ṭhānārahañca, atthi nākuppaṃ na ca ṭhānārahanti idaṃ catukkaṃ veditabbaṃ. Tattha paṭhamaṃ tāva vuttaṃ, tatiyacatutthāni pākaṭāni. Dutiyaṃ pariyāyena bhikkhunisaṅghato ekatoupasampannāya liṅgaparivatte sati labbhati. Tassa hi puggalassa pubbe sikkhamānakāle laddhaṃ ñatticatutthaupasampadākammaṃ kiñcāpi akuppañceva ṭhānārahañca, purisaliṅge pana pātubhūte ‘‘anujānāmi, bhikkhave, taṃyeva upajjhaṃ tameva upasampada’’nti (pārā. 69) ettha apariyāpannattā tassa puggalassa kevalaṃ sāmaṇerabhāvāpattito kammaṃ dāni kuppaṃ jātanti vuccati. Liṅgaparivattena cīvarassa adhiṭṭhānavijahanaṃ viya tassa puggalassa bhikkhunisaṅghena katāya upasampadāya vijahanaṃ hotīti veditabbaṃ, aññathā so puggalo upasampanno bhikkhūti āpajjati. Atha vā liṅgaparivatte asatipitaṃ ekatoupasampadākammaṃ kuppati, yathāṭhāne na tiṭṭhati. Tasmā na tāva sā ‘‘bhikkhunī’’ti saṅkhyaṃ gacchati. Yasmā aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ āpajjitvāpi anāpajjitvāpi uppabbajitukāmatāya gihiliṅgaṃ sādiyantiyā punapi upasampadā ubhatosaṅghe labbhati, tasmā tena pariyāyena ‘‘kuppatīti kuppa’’nti vuccati, yathāvuttakammadosābhāvato pana ‘‘ṭhānāraha’’nti. Bhikkhunī pana gihiliṅgaṃ sādiyantikāle na purisaliṅgapātubhāve sati bhikkhūsu upasampadaṃ labbhatīti sādhakaṃ kāraṇaṃ na dissati, sikkhaṃ paccakkhāya uppabbajitā ce, labhatīti eke, taṃ panāyuttaṃ bhikkhuniyā sikkhāpaccakkhanābhāvatoti amhākaṃ khantīti ācariyo. ‘‘Yathā ‘kattabba’nti vuttaṃ, tathā akate kuppatīti katvā karaṇaṃ satthusāsana’’nti gaṇṭhipade vuttaṃ. Yattha yattha ‘‘gaṇṭhipade’’ti vuccati, tattha tattha ‘‘dhammasirittherassa gaṇṭhipade’’ti gahetabbaṃ.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact