Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౨. పధానసుత్తవణ్ణనా
2. Padhānasuttavaṇṇanā
౨. దుతియే ఉభతోబ్యూళ్హసఙ్గామప్పవేసనసదిసన్తి యుద్ధత్థాయ ఉభతోరాసికతచతురఙ్గినిసేనామజ్ఝప్పవేసనసదిసం. దానఞ్చ యుద్ధఞ్చ సమానమాహూతి ఏత్థ కథం పనీదముభయం సమానం? జీవితవినాసభీరుకో హి యుజ్ఝితుం న సక్కోతి, భోగక్ఖయభీరుకో దానం దాతుం న సక్కోతి. ‘‘జీవితఞ్చ రక్ఖిస్సామి, యుజ్ఝిస్సామీ’’తి హి వదన్తో న యుజ్ఝతి, జీవితే పన ఆలయం విస్సజ్జేత్వా ‘‘హత్థపాదాదిచ్ఛేదో వా హోతు మరణం వా, గణ్హిస్సామేతం ఇస్సరియ’’న్తి ఉస్సహన్తోవ యుజ్ఝతి . ‘‘భోగే చ రక్ఖిస్సామి, దానఞ్చ దస్సామీ’’తి వదన్తోపి న దదాతి, భోగేసు పన ఆలయం పిస్సజ్జేత్వా ‘‘మహాదానం దస్సామీ’’తి ఉస్సహన్తోవ దేతి. ఏవం దానఞ్చ యుద్ధఞ్చ సమం హోతి. కిఞ్చ భియ్యో – అప్పాపి సన్తా బహుకే జినన్తి, యథా చ యుద్ధే అప్పకాపి వీరపురిసా బహుకే భీరుపురిసే జినన్తి, ఏవం సద్ధాదిసమ్పన్నో అప్పకమ్పి దానం దదన్తో బహువిధం లోభదోసఇస్సామచ్ఛరియదిట్ఠివిచికిచ్ఛాదిభేదం తప్పటిపక్ఖం అభిభవతి, బహుఞ్చ దానవిపాకం అధిగచ్ఛతి. ఏవమ్పి దానఞ్చ యుద్ధఞ్చ సమానం. తేనాహ ‘‘అప్పమ్పి చే సద్దహానో దదాతి, తేనేవ సో హోతి సుఖీ పరత్థా’’తి.
2. Dutiye ubhatobyūḷhasaṅgāmappavesanasadisanti yuddhatthāya ubhatorāsikatacaturaṅginisenāmajjhappavesanasadisaṃ. Dānañca yuddhañca samānamāhūti ettha kathaṃ panīdamubhayaṃ samānaṃ? Jīvitavināsabhīruko hi yujjhituṃ na sakkoti, bhogakkhayabhīruko dānaṃ dātuṃ na sakkoti. ‘‘Jīvitañca rakkhissāmi, yujjhissāmī’’ti hi vadanto na yujjhati, jīvite pana ālayaṃ vissajjetvā ‘‘hatthapādādicchedo vā hotu maraṇaṃ vā, gaṇhissāmetaṃ issariya’’nti ussahantova yujjhati . ‘‘Bhoge ca rakkhissāmi, dānañca dassāmī’’ti vadantopi na dadāti, bhogesu pana ālayaṃ pissajjetvā ‘‘mahādānaṃ dassāmī’’ti ussahantova deti. Evaṃ dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Kiñca bhiyyo – appāpi santā bahuke jinanti, yathā ca yuddhe appakāpi vīrapurisā bahuke bhīrupurise jinanti, evaṃ saddhādisampanno appakampi dānaṃ dadanto bahuvidhaṃ lobhadosaissāmacchariyadiṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, bahuñca dānavipākaṃ adhigacchati. Evampi dānañca yuddhañca samānaṃ. Tenāha ‘‘appampi ce saddahāno dadāti, teneva so hoti sukhī paratthā’’ti.
అగారస్స హితం కసిగోరక్ఖాది అగారియం, తం నత్థి ఏత్థాతి అనగారియం, పబ్బజ్జాతి ఆహ ‘‘అగారస్స…పే॰… అనగారియం పబ్బజ్జ’’న్తి. సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గత్థాయాతి ఏత్థ చత్తారో ఉపధీ – కాముపధి, ఖన్ధుపధి, కిలేసుపధి, అభిసఙ్ఖారుపధీతి. కామాపి హి ‘‘యం పఞ్చ కామగుణే పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం, అయం కామానం అస్సాదో’’తి (అ॰ ని॰ ౯.౩౪) ఏవం వుత్తస్స సుఖస్స, తదస్సాదనిమిత్తస్స వా దుక్ఖస్స అధిట్ఠానభావతో ఉపధీయతి ఏత్థ సుఖన్తి ఇమినా వచనత్థేన ‘‘ఉపధీ’’తి వుచ్చన్తి. ఖన్ధాపి ఖన్ధమూలకస్స దుక్ఖస్స అధిట్ఠానభావతో, కిలేసాపి అపాయదుక్ఖస్స అధిట్ఠానభావతో, అభిసఙ్ఖారాపి భవదుక్ఖస్స అధిట్ఠానభావతో ‘‘ఉపధీ’’తి వుచ్చన్తి. సబ్బేసం ఉపధీనం పటినిస్సగ్గో పహానం ఏత్థాతి సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గం, నిబ్బానం. తేనాహ ‘‘సబ్బేసం ఖన్ధూపధి…పే॰… నిబ్బానస్స అత్థాయా’’తి.
Agārassa hitaṃ kasigorakkhādi agāriyaṃ, taṃ natthi etthāti anagāriyaṃ, pabbajjāti āha ‘‘agārassa…pe… anagāriyaṃ pabbajja’’nti. Sabbūpadhipaṭinissaggatthāyāti ettha cattāro upadhī – kāmupadhi, khandhupadhi, kilesupadhi, abhisaṅkhārupadhīti. Kāmāpi hi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (a. ni. 9.34) evaṃ vuttassa sukhassa, tadassādanimittassa vā dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato upadhīyati ettha sukhanti iminā vacanatthena ‘‘upadhī’’ti vuccanti. Khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhī’’ti vuccanti. Sabbesaṃ upadhīnaṃ paṭinissaggo pahānaṃ etthāti sabbūpadhipaṭinissaggaṃ, nibbānaṃ. Tenāha ‘‘sabbesaṃ khandhūpadhi…pe… nibbānassa atthāyā’’ti.
పధానసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Padhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౨. పధానసుత్తం • 2. Padhānasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౨. పధానసుత్తవణ్ణనా • 2. Padhānasuttavaṇṇanā