Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૨. પધાનસુત્તવણ્ણના
2. Padhānasuttavaṇṇanā
૨. દુતિયે ઉભતોબ્યૂળ્હસઙ્ગામપ્પવેસનસદિસન્તિ યુદ્ધત્થાય ઉભતોરાસિકતચતુરઙ્ગિનિસેનામજ્ઝપ્પવેસનસદિસં. દાનઞ્ચ યુદ્ધઞ્ચ સમાનમાહૂતિ એત્થ કથં પનીદમુભયં સમાનં? જીવિતવિનાસભીરુકો હિ યુજ્ઝિતું ન સક્કોતિ, ભોગક્ખયભીરુકો દાનં દાતું ન સક્કોતિ. ‘‘જીવિતઞ્ચ રક્ખિસ્સામિ, યુજ્ઝિસ્સામી’’તિ હિ વદન્તો ન યુજ્ઝતિ, જીવિતે પન આલયં વિસ્સજ્જેત્વા ‘‘હત્થપાદાદિચ્છેદો વા હોતુ મરણં વા, ગણ્હિસ્સામેતં ઇસ્સરિય’’ન્તિ ઉસ્સહન્તોવ યુજ્ઝતિ . ‘‘ભોગે ચ રક્ખિસ્સામિ, દાનઞ્ચ દસ્સામી’’તિ વદન્તોપિ ન દદાતિ, ભોગેસુ પન આલયં પિસ્સજ્જેત્વા ‘‘મહાદાનં દસ્સામી’’તિ ઉસ્સહન્તોવ દેતિ. એવં દાનઞ્ચ યુદ્ધઞ્ચ સમં હોતિ. કિઞ્ચ ભિય્યો – અપ્પાપિ સન્તા બહુકે જિનન્તિ, યથા ચ યુદ્ધે અપ્પકાપિ વીરપુરિસા બહુકે ભીરુપુરિસે જિનન્તિ, એવં સદ્ધાદિસમ્પન્નો અપ્પકમ્પિ દાનં દદન્તો બહુવિધં લોભદોસઇસ્સામચ્છરિયદિટ્ઠિવિચિકિચ્છાદિભેદં તપ્પટિપક્ખં અભિભવતિ, બહુઞ્ચ દાનવિપાકં અધિગચ્છતિ. એવમ્પિ દાનઞ્ચ યુદ્ધઞ્ચ સમાનં. તેનાહ ‘‘અપ્પમ્પિ ચે સદ્દહાનો દદાતિ, તેનેવ સો હોતિ સુખી પરત્થા’’તિ.
2. Dutiye ubhatobyūḷhasaṅgāmappavesanasadisanti yuddhatthāya ubhatorāsikatacaturaṅginisenāmajjhappavesanasadisaṃ. Dānañca yuddhañca samānamāhūti ettha kathaṃ panīdamubhayaṃ samānaṃ? Jīvitavināsabhīruko hi yujjhituṃ na sakkoti, bhogakkhayabhīruko dānaṃ dātuṃ na sakkoti. ‘‘Jīvitañca rakkhissāmi, yujjhissāmī’’ti hi vadanto na yujjhati, jīvite pana ālayaṃ vissajjetvā ‘‘hatthapādādicchedo vā hotu maraṇaṃ vā, gaṇhissāmetaṃ issariya’’nti ussahantova yujjhati . ‘‘Bhoge ca rakkhissāmi, dānañca dassāmī’’ti vadantopi na dadāti, bhogesu pana ālayaṃ pissajjetvā ‘‘mahādānaṃ dassāmī’’ti ussahantova deti. Evaṃ dānañca yuddhañca samaṃ hoti. Kiñca bhiyyo – appāpi santā bahuke jinanti, yathā ca yuddhe appakāpi vīrapurisā bahuke bhīrupurise jinanti, evaṃ saddhādisampanno appakampi dānaṃ dadanto bahuvidhaṃ lobhadosaissāmacchariyadiṭṭhivicikicchādibhedaṃ tappaṭipakkhaṃ abhibhavati, bahuñca dānavipākaṃ adhigacchati. Evampi dānañca yuddhañca samānaṃ. Tenāha ‘‘appampi ce saddahāno dadāti, teneva so hoti sukhī paratthā’’ti.
અગારસ્સ હિતં કસિગોરક્ખાદિ અગારિયં, તં નત્થિ એત્થાતિ અનગારિયં, પબ્બજ્જાતિ આહ ‘‘અગારસ્સ…પે॰… અનગારિયં પબ્બજ્જ’’ન્તિ. સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગત્થાયાતિ એત્થ ચત્તારો ઉપધી – કામુપધિ, ખન્ધુપધિ, કિલેસુપધિ, અભિસઙ્ખારુપધીતિ. કામાપિ હિ ‘‘યં પઞ્ચ કામગુણે પટિચ્ચ ઉપ્પજ્જતિ સુખં સોમનસ્સં, અયં કામાનં અસ્સાદો’’તિ (અ॰ નિ॰ ૯.૩૪) એવં વુત્તસ્સ સુખસ્સ, તદસ્સાદનિમિત્તસ્સ વા દુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો ઉપધીયતિ એત્થ સુખન્તિ ઇમિના વચનત્થેન ‘‘ઉપધી’’તિ વુચ્ચન્તિ. ખન્ધાપિ ખન્ધમૂલકસ્સ દુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો, કિલેસાપિ અપાયદુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો, અભિસઙ્ખારાપિ ભવદુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો ‘‘ઉપધી’’તિ વુચ્ચન્તિ. સબ્બેસં ઉપધીનં પટિનિસ્સગ્ગો પહાનં એત્થાતિ સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગં, નિબ્બાનં. તેનાહ ‘‘સબ્બેસં ખન્ધૂપધિ…પે॰… નિબ્બાનસ્સ અત્થાયા’’તિ.
Agārassa hitaṃ kasigorakkhādi agāriyaṃ, taṃ natthi etthāti anagāriyaṃ, pabbajjāti āha ‘‘agārassa…pe… anagāriyaṃ pabbajja’’nti. Sabbūpadhipaṭinissaggatthāyāti ettha cattāro upadhī – kāmupadhi, khandhupadhi, kilesupadhi, abhisaṅkhārupadhīti. Kāmāpi hi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (a. ni. 9.34) evaṃ vuttassa sukhassa, tadassādanimittassa vā dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato upadhīyati ettha sukhanti iminā vacanatthena ‘‘upadhī’’ti vuccanti. Khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhī’’ti vuccanti. Sabbesaṃ upadhīnaṃ paṭinissaggo pahānaṃ etthāti sabbūpadhipaṭinissaggaṃ, nibbānaṃ. Tenāha ‘‘sabbesaṃ khandhūpadhi…pe… nibbānassa atthāyā’’ti.
પધાનસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Padhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૨. પધાનસુત્તં • 2. Padhānasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૨. પધાનસુત્તવણ્ણના • 2. Padhānasuttavaṇṇanā