Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
౩-౪. పధానియఙ్గసుత్తాదివణ్ణనా
3-4. Padhāniyaṅgasuttādivaṇṇanā
౫౩-౫౪. తతియే పదహతీతి పదహనో, భావనమనుయుత్తో యోగీ, తస్స భావో భావనానుయోగో పదహనభావో. పధానమస్స అత్థీతి పధానికో, క-కారస్స య-కారం కత్వా ‘‘పధానియో’’తి వుత్తం. ‘‘అభినీహారతో పట్ఠాయ ఆగతత్తా’’తి వుత్తత్తా పచ్చేకబోధిసత్తసావకబోధిసత్తానమ్పి పణిధానతో పభుతి ఆగతసద్ధా ఆగమనసద్దా ఏవ, ఉక్కట్ఠనిద్దేసేన పన ‘‘సబ్బఞ్ఞుబోధిసత్తాన’’న్తి వుత్తం. అధిగమతో సముదాగతత్తా అగ్గమగ్గఫలసమ్పయుత్తా చాపి అధిగమసద్ధా నామ, యా సోతాపన్నస్స అఙ్గభావేన వుత్తా. అచలభావేనాతి పటిపక్ఖేన అనధిభవనీయత్తా నిచ్చలభావేన. ఓకప్పనన్తి ఓక్కన్దిత్వా అధిముచ్చనం, పసాదుప్పత్తియా పసాదనీయవత్థుస్మిం పసీదనమేవ. సుప్పటివిద్ధన్తి సుట్ఠు పటివిద్ధం. యథా తేన పటివిద్ధేన సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణం హత్థగతం అహోసి, తథా పటివిద్ధం. యస్స బుద్ధసుబుద్ధతాయ సద్ధా అచలా అసమ్పవేధి, తస్స ధమ్మసుధమ్మతాయ సఙ్ఘసుప్పటిపన్నతాయ తేన పటివేధేన సద్ధా న తథాతి అట్ఠానమేతం అనవకాసో. తేనాహ భగవా – ‘‘యో, భిక్ఖవే, బుద్ధే పసన్నో ధమ్మే పసన్నో సఙ్ఘే పసన్నో’’తిఆది. పధానవీరియం ఇజ్ఝతి ‘‘అద్ధా ఇమాయ పటిపదాయ జరామరణతో ముచ్చిస్సామీ’’తి సక్కచ్చం పదహనతో.
53-54. Tatiye padahatīti padahano, bhāvanamanuyutto yogī, tassa bhāvo bhāvanānuyogo padahanabhāvo. Padhānamassa atthīti padhāniko, ka-kārassa ya-kāraṃ katvā ‘‘padhāniyo’’ti vuttaṃ. ‘‘Abhinīhārato paṭṭhāya āgatattā’’ti vuttattā paccekabodhisattasāvakabodhisattānampi paṇidhānato pabhuti āgatasaddhā āgamanasaddā eva, ukkaṭṭhaniddesena pana ‘‘sabbaññubodhisattāna’’nti vuttaṃ. Adhigamato samudāgatattā aggamaggaphalasampayuttā cāpi adhigamasaddhā nāma, yā sotāpannassa aṅgabhāvena vuttā. Acalabhāvenāti paṭipakkhena anadhibhavanīyattā niccalabhāvena. Okappananti okkanditvā adhimuccanaṃ, pasāduppattiyā pasādanīyavatthusmiṃ pasīdanameva. Suppaṭividdhanti suṭṭhu paṭividdhaṃ. Yathā tena paṭividdhena sabbaññutaññāṇaṃ hatthagataṃ ahosi, tathā paṭividdhaṃ. Yassa buddhasubuddhatāya saddhā acalā asampavedhi, tassa dhammasudhammatāya saṅghasuppaṭipannatāya tena paṭivedhena saddhā na tathāti aṭṭhānametaṃ anavakāso. Tenāha bhagavā – ‘‘yo, bhikkhave, buddhe pasanno dhamme pasanno saṅghe pasanno’’tiādi. Padhānavīriyaṃ ijjhati ‘‘addhā imāya paṭipadāya jarāmaraṇato muccissāmī’’ti sakkaccaṃ padahanato.
అప్ప-సద్దో అభావత్థో ‘‘అప్పసద్దస్స…పే॰… ఖో పనా’’తిఆదీసు వియాతి ఆహ ‘‘అరోగో’’తి. సమవేపాకినియాతి యథాభుత్తమాహారం సమాకారేనేవ పచనసీలాయ. దళ్హం కత్వా పచన్తీ హి గహణీ ఘోరభావేన పిత్తవికారాదివసేన రోగం జనేతి, సిథిలం కత్వా పచన్తీ మన్దభావేన వాతవికారాదివసేన తేనాహ ‘‘నాతిసీతాయ నాచ్చుణ్హాయా’’తి. గహణితేజస్స మన్దపటుతావసేన సత్తానం యథాక్కమం సీతుణ్హసహతాతి ఆహ ‘‘అతిసీతలగ్గహణికో’’తిఆది. యాథావతో అచ్చయదేసనా అత్తనో ఆవికరణం నామాతి ఆహ ‘‘యథాభూతం అత్తనో అగుణం పకాసేతా’’తి. ఉదయత్థగామినియాతి సఙ్ఖారానం ఉదయఞ్చ వయఞ్చ పటివిజ్ఝన్తియాతి అయమేత్థ అత్థోతి ఆహ ‘‘ఉదయఞ్చా’’తిఆది. పరిసుద్ధాయాతి నిరుపక్కిలేసాయ. నిబ్బిజ్ఝితుం సమత్థాయాతి తదఙ్గవసేన సవిసేసం పజహితుం సమత్థాయ. తస్స దుక్ఖస్స ఖయగామినియాతి యం దుక్ఖం ఇమస్మిం ఞాణే అనధిగతే పవత్తిరహం, అధిగతే న పవత్తి, తం సన్ధాయ వదతి. తథాహేస యోగావచరో ‘‘చూళసోతాపన్నో’’తి వుచ్చతి. చతుత్థం ఉత్తానమేవ.
Appa-saddo abhāvattho ‘‘appasaddassa…pe… kho panā’’tiādīsu viyāti āha ‘‘arogo’’ti. Samavepākiniyāti yathābhuttamāhāraṃ samākāreneva pacanasīlāya. Daḷhaṃ katvā pacantī hi gahaṇī ghorabhāvena pittavikārādivasena rogaṃ janeti, sithilaṃ katvā pacantī mandabhāvena vātavikārādivasena tenāha ‘‘nātisītāya nāccuṇhāyā’’ti. Gahaṇitejassa mandapaṭutāvasena sattānaṃ yathākkamaṃ sītuṇhasahatāti āha ‘‘atisītalaggahaṇiko’’tiādi. Yāthāvato accayadesanā attano āvikaraṇaṃ nāmāti āha ‘‘yathābhūtaṃ attano aguṇaṃ pakāsetā’’ti. Udayatthagāminiyāti saṅkhārānaṃ udayañca vayañca paṭivijjhantiyāti ayamettha atthoti āha ‘‘udayañcā’’tiādi. Parisuddhāyāti nirupakkilesāya. Nibbijjhituṃ samatthāyāti tadaṅgavasena savisesaṃ pajahituṃ samatthāya. Tassa dukkhassa khayagāminiyāti yaṃ dukkhaṃ imasmiṃ ñāṇe anadhigate pavattirahaṃ, adhigate na pavatti, taṃ sandhāya vadati. Tathāhesa yogāvacaro ‘‘cūḷasotāpanno’’ti vuccati. Catutthaṃ uttānameva.
పధానియఙ్గసుత్తాదివణ్ణనా నిట్ఠితా.
Padhāniyaṅgasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya
౩. పధానియఙ్గసుత్తం • 3. Padhāniyaṅgasuttaṃ
౪. సమయసుత్తం • 4. Samayasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
౩. పధానియఙ్గసుత్తవణ్ణనా • 3. Padhāniyaṅgasuttavaṇṇanā
౪. సమయసుత్తవణ్ణనా • 4. Samayasuttavaṇṇanā