Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
പകിണ്ണകകഥാവണ്ണനാ
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
൯൭൫. നത്ഥി നീവരണാതി വചനേന മിദ്ധസ്സപി നീവരണസ്സ പഹാനം വുത്തം, ന ച രൂപം പഹാതബ്ബം, ന ച രൂപകായഗേലഞ്ഞം മുനിനോ നത്ഥീതി സക്കാ വത്തും ‘‘പിട്ഠി മേ ആഗിലായതി, തമഹം ആയമിസ്സാമീ’’തി (മ॰ നി॰ ൨.൨൨) വചനതോ. സവിഞ്ഞാണകസദ്ദോതി വിഞ്ഞാണേന പവത്തിതോ വചീഘോസാദിസദ്ദോ. ന ഹി ഏതാനി ജായന്തീതി പരിപച്ചമാനസ്സ രൂപസ്സ പരിപച്ചനം ജരാ , ഖീയമാനസ്സ ഖയോ അനിച്ചതാതി രൂപഭാവമത്താനി ഏതാനി, ന സയം സഭാവവന്താനീതി സന്ധായ വുത്തം. തഥാ ജായമാനസ്സ ജനനം ജാതി, സാ ച രൂപഭാവോവ, ന സയം സഭാവവതീതി ‘‘ന പന പരമത്ഥതോ ജാതി ജായതീ’’തി വുത്തം.
975. Natthi nīvaraṇāti vacanena middhassapi nīvaraṇassa pahānaṃ vuttaṃ, na ca rūpaṃ pahātabbaṃ, na ca rūpakāyagelaññaṃ munino natthīti sakkā vattuṃ ‘‘piṭṭhi me āgilāyati, tamahaṃ āyamissāmī’’ti (ma. ni. 2.22) vacanato. Saviññāṇakasaddoti viññāṇena pavattito vacīghosādisaddo. Na hi etāni jāyantīti paripaccamānassa rūpassa paripaccanaṃ jarā , khīyamānassa khayo aniccatāti rūpabhāvamattāni etāni, na sayaṃ sabhāvavantānīti sandhāya vuttaṃ. Tathā jāyamānassa jananaṃ jāti, sā ca rūpabhāvova, na sayaṃ sabhāvavatīti ‘‘na pana paramatthato jāti jāyatī’’ti vuttaṃ.
തേസം പച്ചയോ ഏതിസ്സാതി തപ്പച്ചയാ, തപ്പച്ചയായ ഭാവോ തപ്പച്ചയഭാവോ, തപ്പച്ചയഭാവേന പവത്തോ വോഹാരോ തപ്പച്ചയഭാവവോഹാരോ, തം ലഭതി. അഭിനിബ്ബത്തിതധമ്മക്ഖണസ്മിന്തി അഭിനിബ്ബത്തിയമാനധമ്മക്ഖണസ്മിന്തി അധിപ്പായോ. ന ഹി തദാ തേ ധമ്മാ ന ജായന്തീതി ജായമാനഭാവോവ ജാതീതി യുത്താ തസ്സാ കമ്മാദിസമുട്ഠാനതാ തംനിബ്ബത്തതാ ച, ന പന തദാ തേ ധമ്മാ ജീയന്തി ഖീയന്തി ച, തസ്മാ ന തേസം തേ ജീരണഭിജ്ജനഭാവാ ചിത്താദിസമുട്ഠാനാ തംനിബ്ബത്താ ചാതി വചനം അരഹന്തി. ഏവമപി ഉപാദിന്ന-സദ്ദോ ഉപേതേന കമ്മുനാ ആദിന്നതം വദതി, ന നിബ്ബത്തിന്തി ഉപാദിന്നപാകഭേദാനം ഉപാദിന്നതാ തേസം വത്തബ്ബാതി ചേ? ന, ആദിന്ന-സദ്ദസ്സ നിബ്ബത്തിവാചകത്താ. ഉപേതേന നിബ്ബത്തഞ്ഹി ഉപാദിന്നന്തി പച്ചയാനുഭാവക്ഖണഞ്ച നിബ്ബത്തിഞ്ച ഗഹേത്വാവ പവത്തോ അയം വോഹാരോ തദാ അഭാവാ ജരാമരണേ ന പവത്തതീതി. പടിച്ചസമുപ്പന്നാനം ധമ്മാനം ജരാമരണത്താ തേസം ഉപ്പാദേ സതി ജരാമരണം ഹോതി, അസതി ന ഹോതി. ന ഹി അജാതം പരിപച്ചതി ഭിജ്ജതി വാ, തസ്മാ ജാതിപച്ചയതം സന്ധായ ‘‘ജരാമരണം പടിച്ചസമുപ്പന്ന’’ന്തി വുത്തം.
Tesaṃ paccayo etissāti tappaccayā, tappaccayāya bhāvo tappaccayabhāvo, tappaccayabhāvena pavatto vohāro tappaccayabhāvavohāro, taṃ labhati. Abhinibbattitadhammakkhaṇasminti abhinibbattiyamānadhammakkhaṇasminti adhippāyo. Na hi tadā te dhammā na jāyantīti jāyamānabhāvova jātīti yuttā tassā kammādisamuṭṭhānatā taṃnibbattatā ca, na pana tadā te dhammā jīyanti khīyanti ca, tasmā na tesaṃ te jīraṇabhijjanabhāvā cittādisamuṭṭhānā taṃnibbattā cāti vacanaṃ arahanti. Evamapi upādinna-saddo upetena kammunā ādinnataṃ vadati, na nibbattinti upādinnapākabhedānaṃ upādinnatā tesaṃ vattabbāti ce? Na, ādinna-saddassa nibbattivācakattā. Upetena nibbattañhi upādinnanti paccayānubhāvakkhaṇañca nibbattiñca gahetvāva pavatto ayaṃ vohāro tadā abhāvā jarāmaraṇe na pavattatīti. Paṭiccasamuppannānaṃ dhammānaṃ jarāmaraṇattā tesaṃ uppāde sati jarāmaraṇaṃ hoti, asati na hoti. Na hi ajātaṃ paripaccati bhijjati vā, tasmā jātipaccayataṃ sandhāya ‘‘jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppanna’’nti vuttaṃ.
നിസ്സയപടിബദ്ധവുത്തിതോതി ജായമാനപരിപച്ചമാനഭിജ്ജമാനാനം ജായമാനാദിഭാവമത്തത്താ ജായമാനാദിനിസ്സയപടിബദ്ധവുത്തികാ ജാതിആദയോതി വുത്തം ഹോതി. യദി ഏവം ഉപാദായരൂപാനഞ്ച ചക്ഖായതനാദീനം ഉപ്പാദാദിസഭാവഭൂതാ ജാതിആദയോ തംനിസ്സിതാ ഹോന്തീതി ഭൂതനിസ്സിതാനം തേസം ലക്ഖണാനം ഉപാദായഭാവോ വിയ ഉപാദായരൂപനിസ്സിതാനം ഉപാദായുപാദായഭാവോ ആപജ്ജതീതി ചേ? ന, ഭൂതപടിബദ്ധഉപാദായരൂപലക്ഖണാനഞ്ച ഭൂതപടിബദ്ധഭാവസ്സ അവിനിവത്തനതോ. അപിച ഏകകലാപപരിയാപന്നാനം രൂപാനം സഹേവ ഉപ്പാദാദിപ്പവത്തിതോ ഏകസ്സ കലാപസ്സ ഉപ്പാദാദയോ ഏകേകാവ ഹോന്തീതി യഥാ ഏകേകസ്സ കലാപസ്സ ജീവിതിന്ദ്രിയം കലാപാനുപാലകം ‘‘ഉപാദായരൂപ’’ന്തി വുച്ചതി, ഏവം കലാപുപ്പാദാദിസഭാവാ ജാതിആദയോ ‘‘ഉപാദായരൂപാനി’’ച്ചേവ വുച്ചന്തി. ഏവം വികാരപരിച്ഛേദരൂപാനി ച യോജേതബ്ബാനി.
Nissayapaṭibaddhavuttitoti jāyamānaparipaccamānabhijjamānānaṃ jāyamānādibhāvamattattā jāyamānādinissayapaṭibaddhavuttikā jātiādayoti vuttaṃ hoti. Yadi evaṃ upādāyarūpānañca cakkhāyatanādīnaṃ uppādādisabhāvabhūtā jātiādayo taṃnissitā hontīti bhūtanissitānaṃ tesaṃ lakkhaṇānaṃ upādāyabhāvo viya upādāyarūpanissitānaṃ upādāyupādāyabhāvo āpajjatīti ce? Na, bhūtapaṭibaddhaupādāyarūpalakkhaṇānañca bhūtapaṭibaddhabhāvassa avinivattanato. Apica ekakalāpapariyāpannānaṃ rūpānaṃ saheva uppādādippavattito ekassa kalāpassa uppādādayo ekekāva hontīti yathā ekekassa kalāpassa jīvitindriyaṃ kalāpānupālakaṃ ‘‘upādāyarūpa’’nti vuccati, evaṃ kalāpuppādādisabhāvā jātiādayo ‘‘upādāyarūpāni’’cceva vuccanti. Evaṃ vikāraparicchedarūpāni ca yojetabbāni.
കമ്മസമുട്ഠാനസമ്ബന്ധം ഉതുസമുട്ഠാനം കമ്മവിസേസേന സുവണ്ണദുബ്ബണ്ണസുസണ്ഠിതദുസ്സണ്ഠിതാദിവിസേസം ഹോതീതി ‘‘കമ്മപച്ചയ’’ന്തി വുത്തം. കമ്മവിപാകാനുഭവനസ്സ കാരണഭൂതം ബാഹിരഉതുസമുട്ഠാനം കമ്മപച്ചയഉതുസമുട്ഠാനം. കമ്മസഹായോ പച്ചയോ, കമ്മസ്സ വാ സഹായഭൂതോ പച്ചയോ കമ്മപച്ചയോ, സോവ ഉതു കമ്മപച്ചയഉതു, സോ സമുട്ഠാനം ഏതസ്സാതി കമ്മപച്ചയഉതുസമുട്ഠാനന്തി വചനത്ഥോ. സീതേ ഉണ്ഹേ വാ കിസ്മിഞ്ചി ഉതുമ്ഹി സമാഗതേ തതോ സുദ്ധട്ഠകം ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ സോ ഉതു സമുട്ഠാനം. ദുതിയസ്സ സുദ്ധട്ഠകസ്സ ഉതുസമുട്ഠാനികപടിബന്ധകസ്സ സോ ഏവ പുരിമോ ഉതു പച്ചയോ. തതിയം പന സുദ്ധട്ഠകം പുരിമഉതുസഹായേന ഉതുനാ നിബ്ബത്തത്താ പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ ‘‘ഉതുപച്ചയഉതുസമുട്ഠാന’’ന്തി വുത്തം. ഏവമയം പുരിമോ ഉതു തിസ്സോ സന്തതിയോ ഘട്ടേതി, തതോ പരം അഞ്ഞഉതുസമാഗമേ അഞ്ഞസന്തതിത്തയം, തതോ ച അഞ്ഞേന അഞ്ഞന്തി ഏവം പവത്തി ദട്ഠബ്ബാ. തദേതം സീതുണ്ഹാനം അപ്പബഹുഭാവേ തംസമ്ഫസ്സസ്സ അചിരപ്പവത്തിയാ ചിരപ്പവത്തിയാ ച വേദിതബ്ബം, അനുപാദിന്നേന ദീപനാ ന സന്തതിത്തയവസേന, അഥ ഖോ മേഘസമുട്ഠാപകമൂലഉതുവസേന പകാരന്തരേന ദട്ഠബ്ബാ, തം ദസ്സേതും ‘‘ഉതുസമുട്ഠാനോ നാമ വലാഹകോ’’തിആദിമാഹ. രൂപരൂപാനം വികാരാദിമത്തഭാവതോ അപരിനിപ്ഫന്നതാ വുത്താ. തേസഞ്ഹി രൂപവികാരാദിഭാവതോ രൂപതാതി അധിപ്പായോ. രൂപവികാരാദിഭാവതോ ഏവ പന രൂപേ സതി സന്തി, അസതി ന സന്തീതി അസങ്ഖതഭാവനിവാരണത്ഥം പരിനിപ്ഫന്നതാ വുത്താതി.
Kammasamuṭṭhānasambandhaṃ utusamuṭṭhānaṃ kammavisesena suvaṇṇadubbaṇṇasusaṇṭhitadussaṇṭhitādivisesaṃ hotīti ‘‘kammapaccaya’’nti vuttaṃ. Kammavipākānubhavanassa kāraṇabhūtaṃ bāhirautusamuṭṭhānaṃ kammapaccayautusamuṭṭhānaṃ. Kammasahāyo paccayo, kammassa vā sahāyabhūto paccayo kammapaccayo, sova utu kammapaccayautu, so samuṭṭhānaṃ etassāti kammapaccayautusamuṭṭhānanti vacanattho. Sīte uṇhe vā kismiñci utumhi samāgate tato suddhaṭṭhakaṃ uppajjati, tassa so utu samuṭṭhānaṃ. Dutiyassa suddhaṭṭhakassa utusamuṭṭhānikapaṭibandhakassa so eva purimo utu paccayo. Tatiyaṃ pana suddhaṭṭhakaṃ purimautusahāyena utunā nibbattattā pubbe vuttanayeneva ‘‘utupaccayautusamuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Evamayaṃ purimo utu tisso santatiyo ghaṭṭeti, tato paraṃ aññautusamāgame aññasantatittayaṃ, tato ca aññena aññanti evaṃ pavatti daṭṭhabbā. Tadetaṃ sītuṇhānaṃ appabahubhāve taṃsamphassassa acirappavattiyā cirappavattiyā ca veditabbaṃ, anupādinnena dīpanā na santatittayavasena, atha kho meghasamuṭṭhāpakamūlautuvasena pakārantarena daṭṭhabbā, taṃ dassetuṃ ‘‘utusamuṭṭhāno nāma valāhako’’tiādimāha. Rūparūpānaṃ vikārādimattabhāvato aparinipphannatā vuttā. Tesañhi rūpavikārādibhāvato rūpatāti adhippāyo. Rūpavikārādibhāvato eva pana rūpe sati santi, asati na santīti asaṅkhatabhāvanivāraṇatthaṃ parinipphannatā vuttāti.
രൂപകണ്ഡവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Rūpakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / രൂപവിഭത്തി • Rūpavibhatti
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / നവകാദിനിദ്ദേസവണ്ണനാ • Navakādiniddesavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / പകിണ്ണകകഥാവണ്ണനാ • Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā