Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
പകിണ്ണകകഥാവണ്ണനാ
Pakiṇṇakakathāvaṇṇanā
സാഹത്ഥികാണത്തികന്തി ഏകഭണ്ഡം ഏവ. ‘‘ഭാരിയഞ്ഹിദം ത്വമ്പി ഏകപസ്സം ഗണ്ഹ, അഹമ്പി ഏകപസ്സം ഗണ്ഹാമീതി സംവിദഹിത്വാ ഉഭയേസം പയോഗേന ഠാനാചാവനേ കതേ കായവാചാചിത്തേഹി ഹോതി . അഞ്ഞഥാ ‘സാഹത്ഥികം വാ ആണത്തികസ്സ അങ്ഗം ന ഹോതി, ആണത്തികം വാ സാഹത്ഥികസ്സാ’തി ഇമിനാ വിരുജ്ഝതീ’’തി ലിഖിതം. ധമ്മസിരിത്ഥേരോ പന ‘‘ന കേവലം ഭാരിയേ ഏവ വത്ഥുമ്ഹി അയം നയോ ലബ്ഭതി, പഞ്ചമാസകമത്തമ്പി ദ്വേ ചേ ജനാ സംവിദഹിത്വാ ഗണ്ഹന്തി, ദ്വിന്നമ്പി പാടേക്കം, സാഹത്ഥികം നാമ തം കമ്മം, സാഹത്ഥികപയോഗത്താ ഏകസ്മിംയേവ ഭണ്ഡേ, തസ്മാ ‘സാഹത്ഥികം ആണത്തികസ്സ അങ്ഗം ന ഹോതീ’തി വചനമിമം നയം ന പടിബാഹതി. ‘സാഹത്ഥികവത്ഥുഅങ്ഗന്തി സാഹത്ഥികസ്സ വത്ഥുസ്സ അങ്ഗം ന ഹോതീ’തി തത്ഥ വുത്തം. ഇധ പന പയോഗം സന്ധായ വുത്തത്താ യുജ്ജതീ’’തി ആഹ കിര, തം അയുത്തം കായവചീകമ്മന്തി വചനാഭാവാ, തസ്മാ സാഹത്ഥികാണത്തികേസു പയോഗേസു അഞ്ഞതരേന വായമാപത്തി സമുട്ഠാതി , തഥാപി തുരിതതുരിതാ ഹുത്വാ വിലോപനാദീസു ഗഹണഗാഹാപനവസേനേതം വുത്തം. യഥാ കാലേന അത്തനോ കാലേന പരസ്സ ധമ്മം ആരബ്ഭ സീഘം സീഘം ഉപ്പത്തിം സന്ധായ ‘‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ ധമ്മാ’’തി (ധ॰ സ॰ തികമാതികാ ൨൧) വുത്താ, ഏവംസമ്പദമിദന്തി ദട്ഠബ്ബം.
Sāhatthikāṇattikanti ekabhaṇḍaṃ eva. ‘‘Bhāriyañhidaṃ tvampi ekapassaṃ gaṇha, ahampi ekapassaṃ gaṇhāmīti saṃvidahitvā ubhayesaṃ payogena ṭhānācāvane kate kāyavācācittehi hoti . Aññathā ‘sāhatthikaṃ vā āṇattikassa aṅgaṃ na hoti, āṇattikaṃ vā sāhatthikassā’ti iminā virujjhatī’’ti likhitaṃ. Dhammasiritthero pana ‘‘na kevalaṃ bhāriye eva vatthumhi ayaṃ nayo labbhati, pañcamāsakamattampi dve ce janā saṃvidahitvā gaṇhanti, dvinnampi pāṭekkaṃ, sāhatthikaṃ nāma taṃ kammaṃ, sāhatthikapayogattā ekasmiṃyeva bhaṇḍe, tasmā ‘sāhatthikaṃ āṇattikassa aṅgaṃ na hotī’ti vacanamimaṃ nayaṃ na paṭibāhati. ‘Sāhatthikavatthuaṅganti sāhatthikassa vatthussa aṅgaṃ na hotī’ti tattha vuttaṃ. Idha pana payogaṃ sandhāya vuttattā yujjatī’’ti āha kira, taṃ ayuttaṃ kāyavacīkammanti vacanābhāvā, tasmā sāhatthikāṇattikesu payogesu aññatarena vāyamāpatti samuṭṭhāti , tathāpi turitaturitā hutvā vilopanādīsu gahaṇagāhāpanavasenetaṃ vuttaṃ. Yathā kālena attano kālena parassa dhammaṃ ārabbha sīghaṃ sīghaṃ uppattiṃ sandhāya ‘‘ajjhattabahiddhārammaṇā dhammā’’ti (dha. sa. tikamātikā 21) vuttā, evaṃsampadamidanti daṭṭhabbaṃ.
തത്ഥപി യേ അനുത്തരാദയോ ഏകന്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനാദയോ ഏകന്തഅജ്ഝത്താരമ്മണാ, ഇതരേ അനിയതാരമ്മണത്താ ‘‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ’’തി വുച്ചന്തി, ന ഏകക്ഖണേ ഉഭയാരമ്മണത്താ. അയം പന ആപത്തി യഥാവുത്തനയേന സാഹത്ഥികാ ആണത്തികാപി ഹോതിയേവ, തസ്മാ അനിദസ്സനമേതന്തി അയുത്തം. ‘‘യഥാ അനിയതാരമ്മണത്താ ‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ’തി വുത്താ, തഥാ അനിയതപയോഗത്താ അയമ്പി ആപത്തി ‘സാഹത്ഥികാണത്തികാ’തി വുത്താതി നിദസ്സനമേവേത’’ന്തി ഏകച്ചേ ആചരിയാ ആഹു. ‘‘ഇമേ പനാചരിയാ ഉഭിന്നം ഏകതോ ആരമ്മണകരണം നത്ഥി. അത്ഥി ചേ, ‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണം ധമ്മം പടിച്ച അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണോ ധമ്മോ ഉപ്പജ്ജതി ഹേതുപച്ചയാ’തിആദിനാ (പട്ഠാ॰ ൨.൨൧.൧ അജ്ഝത്താരമ്മണതിക) പട്ഠാനപാഠേന ഭവിതബ്ബന്തി സഞ്ഞായ ആഹംസു, തേസം മതേന ‘സിയാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ’തി വചനം നിരത്ഥകം സിയാ, ന ച നിരത്ഥകം, തസ്മാ അത്ഥേവ ഏകതോ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണോ ധമ്മോ. പുന ‘അയം സോ’തി നിയമേന അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ ധമ്മാ വിയ നിദ്ദിസിതബ്ബാഭാവതോ ന ഉദ്ധടോ സിയാ. തത്ഥ അനുദ്ധടത്താ ഏവ ധമ്മസങ്ഗഹട്ഠകഥായം ഉഭിന്നമ്പി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാധമ്മാനം ഏകതോ ആരമ്മണകരണധമ്മവസേന ‘അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണാ’തി അവത്വാ ‘കാലേന അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ പവത്തിയം അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണ’ന്തി വുത്തം, തസ്മാ ഗണ്ഠിപദേ വുത്തനയോവ സാരോതി നോ തക്കോ’’തി ആചരിയോ. തത്ഥ ‘‘കായവചീകമ്മ’’ന്തി അവചനം പനസ്സ സാഹത്ഥികപയോഗത്താ ഏകപയോഗസ്സ അനേകകമ്മത്താവ, യദി ഭവേയ്യ, മനോകമ്മമ്പി വത്തബ്ബം ഭവേയ്യ, യഥാ തത്ഥ മനോകമ്മം വിജ്ജമാനമ്പി അബ്ബോഹാരികം ജാതം, ഏവം തസ്മിം സാഹത്ഥികാണത്തികേ വചീകമ്മം അബ്ബോഹാരികന്തി വേദിതബ്ബം, തം പന കേവലം കായകമ്മസ്സ ഉപനിസ്സയം ജാതം, ചിത്തം വിയ തത്ഥ അങ്ഗമേവ ജാതം, തസ്മാ വുത്തം ‘‘സാഹത്ഥികപയോഗത്താ’’തി, ‘‘അങ്ഗഭാവമത്തമേവ ഹി സന്ധായ ‘സാഹത്ഥികാണത്തിക’ന്തി വുത്തന്തി നോ തക്കോ’’തി ച, വിചാരേത്വാ ഗഹേതബ്ബം.
Tatthapi ye anuttarādayo ekantabahiddhārammaṇā viññāṇañcāyatanādayo ekantaajjhattārammaṇā, itare aniyatārammaṇattā ‘‘ajjhattabahiddhārammaṇā’’ti vuccanti, na ekakkhaṇe ubhayārammaṇattā. Ayaṃ pana āpatti yathāvuttanayena sāhatthikā āṇattikāpi hotiyeva, tasmā anidassanametanti ayuttaṃ. ‘‘Yathā aniyatārammaṇattā ‘ajjhattabahiddhārammaṇā’ti vuttā, tathā aniyatapayogattā ayampi āpatti ‘sāhatthikāṇattikā’ti vuttāti nidassanameveta’’nti ekacce ācariyā āhu. ‘‘Ime panācariyā ubhinnaṃ ekato ārammaṇakaraṇaṃ natthi. Atthi ce, ‘ajjhattabahiddhārammaṇaṃ dhammaṃ paṭicca ajjhattabahiddhārammaṇo dhammo uppajjati hetupaccayā’tiādinā (paṭṭhā. 2.21.1 ajjhattārammaṇatika) paṭṭhānapāṭhena bhavitabbanti saññāya āhaṃsu, tesaṃ matena ‘siyā ajjhattabahiddhārammaṇā’ti vacanaṃ niratthakaṃ siyā, na ca niratthakaṃ, tasmā attheva ekato ajjhattabahiddhārammaṇo dhammo. Puna ‘ayaṃ so’ti niyamena ajjhattabahiddhārammaṇā dhammā viya niddisitabbābhāvato na uddhaṭo siyā. Tattha anuddhaṭattā eva dhammasaṅgahaṭṭhakathāyaṃ ubhinnampi ajjhattabahiddhādhammānaṃ ekato ārammaṇakaraṇadhammavasena ‘ajjhattabahiddhārammaṇā’ti avatvā ‘kālena ajjhattabahiddhā pavattiyaṃ ajjhattabahiddhārammaṇa’nti vuttaṃ, tasmā gaṇṭhipade vuttanayova sāroti no takko’’ti ācariyo. Tattha ‘‘kāyavacīkamma’’nti avacanaṃ panassa sāhatthikapayogattā ekapayogassa anekakammattāva, yadi bhaveyya, manokammampi vattabbaṃ bhaveyya, yathā tattha manokammaṃ vijjamānampi abbohārikaṃ jātaṃ, evaṃ tasmiṃ sāhatthikāṇattike vacīkammaṃ abbohārikanti veditabbaṃ, taṃ pana kevalaṃ kāyakammassa upanissayaṃ jātaṃ, cittaṃ viya tattha aṅgameva jātaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘sāhatthikapayogattā’’ti, ‘‘aṅgabhāvamattameva hi sandhāya ‘sāhatthikāṇattika’nti vuttanti no takko’’ti ca, vicāretvā gahetabbaṃ.
കായവാചാ സമുട്ഠാനാ, യസ്സാ ആപത്തിയാ സിയും;
Kāyavācā samuṭṭhānā, yassā āpattiyā siyuṃ;
തത്ഥ കമ്മം ന തം ചിത്തം, കമ്മം നസ്സതി ഖീയതി.
Tattha kammaṃ na taṃ cittaṃ, kammaṃ nassati khīyati.
കിരിയാകിരിയാദികം യഞ്ച, കമ്മാകമ്മാദികം ഭവേ;
Kiriyākiriyādikaṃ yañca, kammākammādikaṃ bhave;
ന യുത്തം തം വിരുദ്ധത്താ, കമ്മമേകംവ യുജ്ജതി.
Na yuttaṃ taṃ viruddhattā, kammamekaṃva yujjati.