Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૪૧. પકિણ્ણકનિદ્દેસો
41. Pakiṇṇakaniddeso
પકિણ્ણકન્તિ –
Pakiṇṇakanti –
૩૩૫.
335.
સદ્વારબન્ધને ઠાને, સોદુક્ખલકપાસકે;
Sadvārabandhane ṭhāne, sodukkhalakapāsake;
સયન્તેન દિવા દ્વારં, બન્ધેય્ય પરિવટ્ટકં.
Sayantena divā dvāraṃ, bandheyya parivaṭṭakaṃ.
૩૩૬.
336.
સન્તે વિઞ્ઞુમ્હિ પુરિસે, આભોગો ચાપિ કપ્પતિ;
Sante viññumhi purise, ābhogo cāpi kappati;
સવસે તં વિનાકારં, સયન્તો દુક્કટં ફુસે.
Savase taṃ vinākāraṃ, sayanto dukkaṭaṃ phuse.
૩૩૭.
337.
રતનાનિત્થિરૂપાનિ, ધઞ્ઞમિત્થિપસાધનં;
Ratanānitthirūpāni, dhaññamitthipasādhanaṃ;
તૂરિયાવુધભણ્ડાનિ, આમસન્તસ્સ દુક્કટં.
Tūriyāvudhabhaṇḍāni, āmasantassa dukkaṭaṃ.
૩૩૮.
338.
સિત્થતેલોદતેલેહિ, ફણહત્થફણેહિ વા;
Sitthatelodatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
કોચ્છેનવાપિ યો કેસે, ઓસણ્ઠેય્યસ્સ દુક્કટં.
Kocchenavāpi yo kese, osaṇṭheyyassa dukkaṭaṃ.
૩૩૯.
339.
નેકપાવુરણા એકત્થરણા વા તુવટ્ટયું;
Nekapāvuraṇā ekattharaṇā vā tuvaṭṭayuṃ;
તથેકમઞ્ચે ભુઞ્જેય્યું, એકસ્મિં વાપિ ભાજને.
Tathekamañce bhuñjeyyuṃ, ekasmiṃ vāpi bhājane.
૩૪૦.
340.
ચતુરઙ્ગુલતો ઊનમધિકટ્ઠઙ્ગુલં તથા;
Caturaṅgulato ūnamadhikaṭṭhaṅgulaṃ tathā;
દન્તકટ્ઠં ન ખાદેય્ય, લસુણં ન અકલ્લકો.
Dantakaṭṭhaṃ na khādeyya, lasuṇaṃ na akallako.
૩૪૧.
341.
હીનુક્કટ્ઠેહિ ઉક્કટ્ઠં, હીનં વા જાતિઆદિહિ;
Hīnukkaṭṭhehi ukkaṭṭhaṃ, hīnaṃ vā jātiādihi;
ઉજું વાઞ્ઞાપદેસેન, વદે દુબ્ભાસિતં દવા.
Ujuṃ vāññāpadesena, vade dubbhāsitaṃ davā.
૩૪૨.
342.
દીઘે નખે ચ કેસે ચ, નાસલોમે ન ધારયે;
Dīghe nakhe ca kese ca, nāsalome na dhāraye;
ન લબ્ભં વીસતિમટ્ઠં, સમ્બાધે લોમહારણં.
Na labbhaṃ vīsatimaṭṭhaṃ, sambādhe lomahāraṇaṃ.
૩૪૩.
343.
યથાવુડ્ઢં ન બાધેય્ય, સઙ્ઘુદ્દિટ્ઠંવ સઙ્ઘિકં;
Yathāvuḍḍhaṃ na bādheyya, saṅghuddiṭṭhaṃva saṅghikaṃ;
અધોતઅલ્લપાદેહિ, નક્કમે સયનાસનં;
Adhotaallapādehi, nakkame sayanāsanaṃ;
સુધોતપાદકં વાપિ, તથેવ સઉપાહનો.
Sudhotapādakaṃ vāpi, tatheva saupāhano.
૩૪૪.
344.
સઙ્ઘાટિયા ન પલ્લત્થે, ભિત્તાદિં ન અપસ્સયે;
Saṅghāṭiyā na pallatthe, bhittādiṃ na apassaye;
પરિકમ્મકતં સન્તે, ઉદકે નો ન આચમે.
Parikammakataṃ sante, udake no na ācame.
૩૪૫.
345.
અકપ્પિયસમાદાને, દવા સિલાપવિજ્ઝને;
Akappiyasamādāne, davā silāpavijjhane;
દેસનાય સભાગાય, આવિકમ્મે ચ દુક્કટં.
Desanāya sabhāgāya, āvikamme ca dukkaṭaṃ.
૩૪૬.
346.
પટિસ્સવવિસંવાદે, સુદ્ધચિત્તસ્સ દુક્કટં;
Paṭissavavisaṃvāde, suddhacittassa dukkaṭaṃ;
પટિસ્સવક્ખણે એવ, પાચિત્તિ ઇતરસ્સ તુ.
Paṭissavakkhaṇe eva, pācitti itarassa tu.
૩૪૭.
347.
ન રુક્ખમભિરૂહેય્ય, સતિ કિચ્ચેવ પોરિસં;
Na rukkhamabhirūheyya, sati kicceva porisaṃ;
આપદાસુ યથાકામં, કપ્પતી અભિરૂહિતું.
Āpadāsu yathākāmaṃ, kappatī abhirūhituṃ.
૩૪૮.
348.
વિનાદ્ધાનં વજન્તસ્સ, દુક્કટં પરિસાવનં;
Vināddhānaṃ vajantassa, dukkaṭaṃ parisāvanaṃ;
યાચમાનસ્સ અદ્ધાને, અદદન્તસ્સ દુક્કટં.
Yācamānassa addhāne, adadantassa dukkaṭaṃ.
૩૪૯.
349.
થુલ્લચ્ચયં ફુસે અઙ્ગજાતચ્છેદેન દુક્કટં;
Thullaccayaṃ phuse aṅgajātacchedena dukkaṭaṃ;
આબાધપ્પચ્ચયાઞ્ઞત્ર, સેસઙ્ગે અત્તઘાતને.
Ābādhappaccayāññatra, sesaṅge attaghātane.
૩૫૦.
350.
ચિત્તપોત્થકરૂપાનિ, ન કરે ન ચ કારયે;
Cittapotthakarūpāni, na kare na ca kāraye;
ન વુટ્ઠાપેય્ય ભુઞ્જન્તં, આરામારઞ્ઞગેહસુ.
Na vuṭṭhāpeyya bhuñjantaṃ, ārāmāraññagehasu.
૩૫૧.
351.
યાનાનિ પુમયુત્તાનિ, સિવિકં હત્થવટ્ટકં;
Yānāni pumayuttāni, sivikaṃ hatthavaṭṭakaṃ;
પાટઙ્કિઞ્ચ ગિલાનસ્સ, કપ્પતી અભિરૂહિતું.
Pāṭaṅkiñca gilānassa, kappatī abhirūhituṃ.
૩૫૨.
352.
બુદ્ધં ધમ્મઞ્ચ સઙ્ઘઞ્ચ, આરબ્ભ કરણે દવં;
Buddhaṃ dhammañca saṅghañca, ārabbha karaṇe davaṃ;
દુક્કટં પરિસં વાપિ, અઞ્ઞસ્સ ઉપલાળને.
Dukkaṭaṃ parisaṃ vāpi, aññassa upalāḷane.
૩૫૩.
353.
કાયં ઊરું નિમિત્તં વા, ભિક્ખુનીનં ન દસ્સયે;
Kāyaṃ ūruṃ nimittaṃ vā, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
વિવરિત્વા ન સિઞ્ચેય્ય, તા કદ્દમુદકાદિના.
Vivaritvā na siñceyya, tā kaddamudakādinā.
૩૫૪.
354.
ન ગણ્હતો ચ ઓવાદં, ન પચ્ચાહરતોપિ ચ;
Na gaṇhato ca ovādaṃ, na paccāharatopi ca;
બાલં ગિલાનં ગમિયં, વજ્જયિત્વાન દુક્કટં.
Bālaṃ gilānaṃ gamiyaṃ, vajjayitvāna dukkaṭaṃ.
૩૫૫.
355.
લોકાયતં ન વાચેય્ય, પલિતં ન ચ ગાહયે;
Lokāyataṃ na vāceyya, palitaṃ na ca gāhaye;
પેળાયપિ ન ભુઞ્જેય્ય, ન કીળે કિઞ્ચિ કીળિતં.
Peḷāyapi na bhuñjeyya, na kīḷe kiñci kīḷitaṃ.
૩૫૬.
356.
પારુપે ન નિવાસેય્ય, ગિહિપારુતનિવાસનં;
Pārupe na nivāseyya, gihipārutanivāsanaṃ;
સંવેલ્લિયં નિવાસેય્ય, દાયં નાલિમ્પયેય્ય વા.
Saṃvelliyaṃ nivāseyya, dāyaṃ nālimpayeyya vā.
૩૫૭.
357.
વડ્ઢિં પયોજયે યાચે, નોઞ્ઞાતકપ્પવારિતે;
Vaḍḍhiṃ payojaye yāce, noññātakappavārite;
અત્તનો પરિભોગત્થં, દિન્નમઞ્ઞસ્સ નો દદે;
Attano paribhogatthaṃ, dinnamaññassa no dade;
અગ્ગં ગહેત્વા ભુત્વા વા, કતિપાહં પુનો દદે.
Aggaṃ gahetvā bhutvā vā, katipāhaṃ puno dade.
૩૫૮.
358.
ઉદ્દિસ્સ યાચને રક્ખં, ઞત્વાઞત્વા વ દણ્ડિનં;
Uddissa yācane rakkhaṃ, ñatvāñatvā va daṇḍinaṃ;
ગીવાસ્સ દણ્ડિતે દણ્ડો, સયં દણ્ડાપને પન;
Gīvāssa daṇḍite daṇḍo, sayaṃ daṇḍāpane pana;
દણ્ડસ્સ અગ્ઘભેદેન, ઞેય્યા પારાજિકાદિકા.
Daṇḍassa agghabhedena, ñeyyā pārājikādikā.
૩૫૯.
359.
હરન્તેસુ પરિક્ખારં, ‘‘ચોરો ચોરો’’તિ ભાસિતે;
Harantesu parikkhāraṃ, ‘‘coro coro’’ti bhāsite;
અનત્થાયેસં ગણ્હન્તે, દણ્ડં ગીવાસ્સ તત્તકં.
Anatthāyesaṃ gaṇhante, daṇḍaṃ gīvāssa tattakaṃ.
૩૬૦.
360.
વિઘાસુચ્ચારસઙ્કાર-મુત્તં છડ્ડેય્ય દુક્કટં;
Vighāsuccārasaṅkāra-muttaṃ chaḍḍeyya dukkaṭaṃ;
બહિ પાકારકુટ્ટાનં, વળઞ્જે નાવલોકિય;
Bahi pākārakuṭṭānaṃ, vaḷañje nāvalokiya;
હરિતે વાપિ વીહાદિ-નાળિકેરાદિરોપિમે.
Harite vāpi vīhādi-nāḷikerādiropime.
૩૬૧.
361.
યોજાપેતું પયોજેતું, પયુત્તાનિ ચ પસ્સિતું;
Yojāpetuṃ payojetuṃ, payuttāni ca passituṃ;
ન લબ્ભં ધમ્મયુત્તમ્પિ, નચ્ચં ગીતઞ્ચ વાદિતં;
Na labbhaṃ dhammayuttampi, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
‘‘ઉપહારં કરોમા’’તિ, વુત્તે વા સમ્પટિચ્છિતું.
‘‘Upahāraṃ karomā’’ti, vutte vā sampaṭicchituṃ.
૩૬૨.
362.
રાજાગારં પોક્ખરણિં, ઉય્યાનં ચિત્તગારકં;
Rājāgāraṃ pokkharaṇiṃ, uyyānaṃ cittagārakaṃ;
કીળત્થં ગચ્છતો દટ્ઠું, આરામં દુક્કટં કતં.
Kīḷatthaṃ gacchato daṭṭhuṃ, ārāmaṃ dukkaṭaṃ kataṃ.
૩૬૩.
363.
નવે ન પટિબાહેય્યા-સનેનુણ્હે ન ચીવરં;
Nave na paṭibāheyyā-sanenuṇhe na cīvaraṃ;
નિદહેય્ય ખમાપેય્ય, ગરુના ચ પણામિતો.
Nidaheyya khamāpeyya, garunā ca paṇāmito.
૩૬૪.
364.
અક્કોસને પરમ્મુખા, આપત્તીહિ ચ સત્તહિ;
Akkosane parammukhā, āpattīhi ca sattahi;
ભિક્ખું ઉપાસકં વાપિ, અઞ્ઞેનેવ ચ દુક્કટં.
Bhikkhuṃ upāsakaṃ vāpi, aññeneva ca dukkaṭaṃ.
૩૬૫.
365.
ન લબ્ભં વિનિપાતેતું, સદ્ધાદેય્યઞ્ચ ચીવરં;
Na labbhaṃ vinipātetuṃ, saddhādeyyañca cīvaraṃ;
લબ્ભં પિતૂનં સેસાનં, ઞાતીનમ્પિ ન લબ્ભતિ.
Labbhaṃ pitūnaṃ sesānaṃ, ñātīnampi na labbhati.
૩૬૬.
366.
વસ્સંવુત્થોઞ્ઞતોઞ્ઞત્ર , ભાગં ગણ્હેય્ય દુક્કટં;
Vassaṃvutthoññatoññatra , bhāgaṃ gaṇheyya dukkaṭaṃ;
પટિદેય્ય નટ્ઠે જિણ્ણે, ગીવા નો દેય્ય ચોદિતો;
Paṭideyya naṭṭhe jiṇṇe, gīvā no deyya codito;
ધુરનિક્ખેપતો તેસં, હોતિ ભણ્ડગ્ઘકારિયો.
Dhuranikkhepato tesaṃ, hoti bhaṇḍagghakāriyo.
૩૬૭.
367.
ન સન્તરુત્તરો ગામં, કલ્લો વા સઉપાહનો;
Na santaruttaro gāmaṃ, kallo vā saupāhano;
પવિસેય્ય ન ધારેય્ય, ચામરીમકસબીજનિં.
Paviseyya na dhāreyya, cāmarīmakasabījaniṃ.
૩૬૮.
368.
અગિલાનો ન છિન્દેય્ય, કેસે કત્તરિયા બહિ;
Agilāno na chindeyya, kese kattariyā bahi;
આરામતો ન ધારેય્ય, છત્તં લબ્ભતિ ગુત્તિયા.
Ārāmato na dhāreyya, chattaṃ labbhati guttiyā.
૩૬૯.
369.
ગાહેય્ય નુભતોકાજં, એકન્તરિકકાજકં;
Gāheyya nubhatokājaṃ, ekantarikakājakaṃ;
સીસક્ખન્ધકટિભારા, હત્થોલમ્બો ચ લબ્ભતિ.
Sīsakkhandhakaṭibhārā, hattholambo ca labbhati.
૩૭૦.
370.
આપત્તિયા અનોકાસ-કતં ચોદેય્ય દુક્કટં;
Āpattiyā anokāsa-kataṃ codeyya dukkaṭaṃ;
સુદ્ધસ્સ ચ અવત્થુસ્મિં, તથા ઓકાસકારણે.
Suddhassa ca avatthusmiṃ, tathā okāsakāraṇe.
૩૭૧.
371.
અટ્ઠઙ્ગુલાધિકં મઞ્ચપટિપાદં ન ધારયે;
Aṭṭhaṅgulādhikaṃ mañcapaṭipādaṃ na dhāraye;
પકતઙ્ગુલેન સત્તાનં, મઞ્ચં વા ઉચ્ચપાદકં.
Pakataṅgulena sattānaṃ, mañcaṃ vā uccapādakaṃ.
૩૭૨.
372.
મૂગબ્બતાદિં ગણ્હેય્ય, દુક્કટં તિત્થિયબ્બતં;
Mūgabbatādiṃ gaṇheyya, dukkaṭaṃ titthiyabbataṃ;
ખુરભણ્ડં પરિહરે, તથા ન્હાપિતપુબ્બકો.
Khurabhaṇḍaṃ parihare, tathā nhāpitapubbako.
૩૭૩.
373.
યં કિઞ્ચિ યાચિતું હત્થકમ્મં તદનુસારતો;
Yaṃ kiñci yācituṃ hatthakammaṃ tadanusārato;
લદ્ધં ગહેતું નિક્કમ્મમયાચિત્વાપિ કપ્પતિ;
Laddhaṃ gahetuṃ nikkammamayācitvāpi kappati;
કારેતુમાહરાપેતું, યં કિઞ્ચિપરસન્તકં.
Kāretumāharāpetuṃ, yaṃ kiñciparasantakaṃ.
૩૭૪.
374.
ગિહીનં ગોપકે દેન્તે, ગહેતું દેતિ યત્તકં;
Gihīnaṃ gopake dente, gahetuṃ deti yattakaṃ;
લબ્ભં યથાપરિચ્છેદં, સઙ્ઘચેતિયસન્તકે.
Labbhaṃ yathāparicchedaṃ, saṅghacetiyasantake.
૩૭૫.
375.
દ્વીહાપજ્જેય્ય આપત્તિં, કાયવાચાહિ વા છહિ;
Dvīhāpajjeyya āpattiṃ, kāyavācāhi vā chahi;
અલજ્જિઞ્ઞાણકુક્કુચ્ચપકતત્તા સતિપ્લવા;
Alajjiññāṇakukkuccapakatattā satiplavā;
અકપ્પિયે વા કપ્પિયે, કપ્પાકપ્પિયસઞ્ઞિતા.
Akappiye vā kappiye, kappākappiyasaññitā.
૩૭૬.
376.
અલજ્જિઞ્ઞાણતાપત્તિં , કાયવાચાહિ છાદયે;
Alajjiññāṇatāpattiṃ , kāyavācāhi chādaye;
લિઙ્ગે સઙ્ઘે ગણેકસ્મિં, ચતુધાપત્તિવુટ્ઠિતિ.
Liṅge saṅghe gaṇekasmiṃ, catudhāpattivuṭṭhiti.
૩૭૭.
377.
પરિકથોભાસવિઞ્ઞત્તિ, ન લબ્ભા પચ્ચયદ્વયે;
Parikathobhāsaviññatti, na labbhā paccayadvaye;
વિઞ્ઞત્તિયેવ તતિયે, સેસે સબ્બમ્પિ લબ્ભતિ.
Viññattiyeva tatiye, sese sabbampi labbhati.
૩૭૮.
378.
ન રૂહતચ્ચયે દાનં, પઞ્ચન્નં સહધમ્મિનં;
Na rūhataccaye dānaṃ, pañcannaṃ sahadhamminaṃ;
સઙ્ઘસ્સેવ ચ તં હોતિ, ગિહીનં પન રૂહતિ.
Saṅghasseva ca taṃ hoti, gihīnaṃ pana rūhati.
૩૭૯.
379.
ભિક્ખુ વા સામણેરો વા, કાલં કયિરાથૂપસ્સયે;
Bhikkhu vā sāmaṇero vā, kālaṃ kayirāthūpassaye;
ભિક્ખુસઙ્ઘોવ દાયજ્જો, તત્થ સેસેપ્યયંનયો.
Bhikkhusaṅghova dāyajjo, tattha sesepyayaṃnayo.
૩૮૦.
380.
પુરિમસ્સેવિમં દિન્નં, દેહિ નેત્વાસુકસ્સતિ;
Purimassevimaṃ dinnaṃ, dehi netvāsukassati;
પચ્છિમસ્સેવ દમ્મીતિ, દિન્નં ઞત્વા ઇમં વિધિં;
Pacchimasseva dammīti, dinnaṃ ñatvā imaṃ vidhiṃ;
ગણ્હે વિસ્સાસગાહં વાધિટ્ઠે મતકચીવરં.
Gaṇhe vissāsagāhaṃ vādhiṭṭhe matakacīvaraṃ.
૩૮૧.
381.
લોહભણ્ડે પહરણિં, દારુભણ્ડે ચ દારુજં;
Lohabhaṇḍe paharaṇiṃ, dārubhaṇḍe ca dārujaṃ;
પત્તં પાદુકપલ્લઙ્કં, આસન્દિં મત્તિકામયે;
Pattaṃ pādukapallaṅkaṃ, āsandiṃ mattikāmaye;
ઠપેત્વા કપ્પતિ સબ્બં, કતકં કુમ્ભકારિકન્તિ.
Ṭhapetvā kappati sabbaṃ, katakaṃ kumbhakārikanti.