Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૫. પકિણ્ણકનિદ્દેસો
5. Pakiṇṇakaniddeso
૫૩.
53.
સઙ્ઘિકં ગરુભણ્ડં યો, દેતિ અઞ્ઞસ્સ ઇસ્સરો;
Saṅghikaṃ garubhaṇḍaṃ yo, deti aññassa issaro;
થુલ્લચ્ચયં યથાવત્થું, થેય્યા પારાજિકાદિપિ.
Thullaccayaṃ yathāvatthuṃ, theyyā pārājikādipi.
૫૪.
54.
કુસાદિમયચીરાનિ, કમ્બલં કેસવાલજં;
Kusādimayacīrāni, kambalaṃ kesavālajaṃ;
સમયં વિના ધારયતો, લૂકપક્ખાજિનક્ખિપં.
Samayaṃ vinā dhārayato, lūkapakkhājinakkhipaṃ.
૫૫.
55.
સત્થકમ્મે વત્થિકમ્મે, સં નિમિત્તઞ્ચ છિન્દતો;
Satthakamme vatthikamme, saṃ nimittañca chindato;
થુલ્લચ્ચયં મનુસ્સાનં, મંસાદિભોજનેપિ વા.
Thullaccayaṃ manussānaṃ, maṃsādibhojanepi vā.
૫૬.
56.
કદલેરકક્કદુસ્સાનિ , પોત્થકં સબ્બનીલકં;
Kadalerakakkadussāni , potthakaṃ sabbanīlakaṃ;
સબ્બપીતાદિકઞ્ચાપિ, ધારયન્તસ્સ દુક્કટં.
Sabbapītādikañcāpi, dhārayantassa dukkaṭaṃ.
૫૭.
57.
હત્થિસ્સુરગસોણાનં, સીહબ્યગ્ઘચ્છદીપિનં;
Hatthissuragasoṇānaṃ, sīhabyagghacchadīpinaṃ;
તરચ્છસ્સ ચ મંસાદિં, ઉદ્દિસ્સકતકમ્પિ ચ.
Taracchassa ca maṃsādiṃ, uddissakatakampi ca.
૫૮.
58.
અનાપુચ્છિતમંસઞ્ચ, ભુઞ્જતો દુક્કટં સિયા;
Anāpucchitamaṃsañca, bhuñjato dukkaṭaṃ siyā;
યાતાનુપુબ્બં હિત્વાન, દકતિત્થાદિકં વજે.
Yātānupubbaṃ hitvāna, dakatitthādikaṃ vaje.
૫૯.
59.
સહસા વુબ્ભજિત્વાન, પવિસે નિક્ખમેય્ય વા;
Sahasā vubbhajitvāna, pavise nikkhameyya vā;
વચ્ચપસ્સાવકુટિકં, વિના ઉક્કાસિકં વિસે.
Vaccapassāvakuṭikaṃ, vinā ukkāsikaṃ vise.
૬૦.
60.
નિત્થુનન્તો કરે વચ્ચં, દન્તકટ્ઠઞ્ચ ખાદયં;
Nitthunanto kare vaccaṃ, dantakaṭṭhañca khādayaṃ;
વચ્ચપસ્સાવદોણીનં, બહિ વચ્ચાદિકં કરે.
Vaccapassāvadoṇīnaṃ, bahi vaccādikaṃ kare.
૬૧.
61.
ખરેન ચાવલેખેય્ય, કટ્ઠં પાતેય્ય કૂપકે;
Kharena cāvalekheyya, kaṭṭhaṃ pāteyya kūpake;
ઊહતઞ્ચ ન ધોવેય્ય, ઉક્લાપઞ્ચ ન સોધયે.
Ūhatañca na dhoveyya, uklāpañca na sodhaye.
૬૨.
62.
દકકિચ્ચં કરોન્તસ્સ, કત્વા ‘‘ચપુચપૂ’’તિ ચ;
Dakakiccaṃ karontassa, katvā ‘‘capucapū’’ti ca;
અનજ્ઝિટ્ઠોવ થેરેન, પાતિમોક્ખમ્પિ ઉદ્દિસે.
Anajjhiṭṭhova therena, pātimokkhampi uddise.
૬૩.
63.
અનાપુચ્છાય પઞ્હસ્સ, કથને વિસ્સજ્જનેપિ ચ;
Anāpucchāya pañhassa, kathane vissajjanepi ca;
સજ્ઝાયકરણે દીપ-જાલને વિજ્ઝાપનેપિ ચ.
Sajjhāyakaraṇe dīpa-jālane vijjhāpanepi ca.
૬૪.
64.
વાતપાનકવાટાનિ, વિવરેય્ય થકેય્ય વા;
Vātapānakavāṭāni, vivareyya thakeyya vā;
વન્દનાદિં કરે નગ્ગો, ગમનં ભોજનાદિકં.
Vandanādiṃ kare naggo, gamanaṃ bhojanādikaṃ.
૬૫.
65.
પરિકમ્મં કરે કારે, તિપટિચ્છન્નકં વિના;
Parikammaṃ kare kāre, tipaṭicchannakaṃ vinā;
કાયં નહાયં ઘંસેય્ય, કુટ્ટે થમ્ભે તરુમ્હિ વા.
Kāyaṃ nahāyaṃ ghaṃseyya, kuṭṭe thambhe tarumhi vā.
૬૬.
66.
કુરુવિન્દકસુત્તેન, અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ કાયતો;
Kuruvindakasuttena, aññamaññassa kāyato;
અગિલાનો બહારામે, ચરેય્ય સઉપાહનો.
Agilāno bahārāme, careyya saupāhano.
૬૭.
67.
ઉપાહનં યો ધારેતિ, સબ્બનીલાદિકમ્પિ ચ;
Upāhanaṃ yo dhāreti, sabbanīlādikampi ca;
નિમિત્તં ઇત્થિયા રત્તો, મુખં વા ભિક્ખદાયિયા.
Nimittaṃ itthiyā ratto, mukhaṃ vā bhikkhadāyiyā.
૬૮.
68.
ઉજ્ઝાનસઞ્ઞી અઞ્ઞસ્સ, પત્તં વા અત્તનો મુખં;
Ujjhānasaññī aññassa, pattaṃ vā attano mukhaṃ;
આદાસાદિમ્હિ પસ્સેય્ય, ઉચ્ચાસનમહાસને.
Ādāsādimhi passeyya, uccāsanamahāsane.
૬૯.
69.
નિસજ્જાદિં કરોન્તસ્સ, દુક્કટં વન્દનેપિ ચ;
Nisajjādiṃ karontassa, dukkaṭaṃ vandanepi ca;
ઉક્ખિત્તાનુપસમ્પન્ન-નાનાસંવાસકાદિનં.
Ukkhittānupasampanna-nānāsaṃvāsakādinaṃ.
૭૦.
70.
એકતો પણ્ડકિત્થીહિ, ઉભતોબ્યઞ્જનેન વા;
Ekato paṇḍakitthīhi, ubhatobyañjanena vā;
દીઘાસને નિસીદેય્ય, અદીઘે આસને પન.
Dīghāsane nisīdeyya, adīghe āsane pana.
૭૧.
71.
અસમાનાસનિકેન, મઞ્ચપીઠે સયેય્ય વા;
Asamānāsanikena, mañcapīṭhe sayeyya vā;
કુલસઙ્ગહત્થં દદતો, ફલપુપ્ફાદિકમ્પિ ચ.
Kulasaṅgahatthaṃ dadato, phalapupphādikampi ca.
૭૨.
72.
ગન્થિમાદિં કરે કારે, જિનવારિતપચ્ચયે;
Ganthimādiṃ kare kāre, jinavāritapaccaye;
પરિભુઞ્જેય્ય અબ્યત્તો, અનિસ્સાય વસેય્ય વા.
Paribhuñjeyya abyatto, anissāya vaseyya vā.
૭૩.
73.
અનુઞ્ઞાતેહિ અઞ્ઞસ્સ, ભેસજ્જં વા કરે વદે;
Anuññātehi aññassa, bhesajjaṃ vā kare vade;
કરે સાપત્તિકો ભિક્ખુ, ઉપોસથપ્પવારણં.
Kare sāpattiko bhikkhu, uposathappavāraṇaṃ.
૭૪.
74.
દ્વારબન્ધાદિકે ઠાને, પરિવત્તકવાટકં;
Dvārabandhādike ṭhāne, parivattakavāṭakaṃ;
અપિધાય વિનાભોગં, નિયોગં વા સયે દિવા.
Apidhāya vinābhogaṃ, niyogaṃ vā saye divā.
૭૫.
75.
ધઞ્ઞિત્થિરૂપરતનં, આવુધિત્થિપસાધનં;
Dhaññitthirūparatanaṃ, āvudhitthipasādhanaṃ;
તૂરિયભણ્ડં ફલં રુક્ખે, પુબ્બણ્ણાદિઞ્ચ આમસે.
Tūriyabhaṇḍaṃ phalaṃ rukkhe, pubbaṇṇādiñca āmase.
૭૬.
76.
સસિત્થોદકતેલેહિ, ફણહત્થફણેહિ વા;
Sasitthodakatelehi, phaṇahatthaphaṇehi vā;
કેસમોસણ્ઠનેકસ્મિં, ભાજને ભોજનેપિ ચ.
Kesamosaṇṭhanekasmiṃ, bhājane bhojanepi ca.
૭૭.
77.
એકત્થરણપાવુરણા, સયેય્યું દ્વેકમઞ્ચકે;
Ekattharaṇapāvuraṇā, sayeyyuṃ dvekamañcake;
દન્તકટ્ઠઞ્ચ ખાદેય્ય, અધિકૂનં પમાણતો.
Dantakaṭṭhañca khādeyya, adhikūnaṃ pamāṇato.
૭૮.
78.
યોજેતિ વા યોજાપેતિ, નચ્ચં ગીતઞ્ચ વાદિતં;
Yojeti vā yojāpeti, naccaṃ gītañca vāditaṃ;
દસ્સનં સવનં તેસં, કરોન્તસ્સ ચ દુક્કટં.
Dassanaṃ savanaṃ tesaṃ, karontassa ca dukkaṭaṃ.
૭૯.
79.
વીહાદિરોપિમે ચાપિ, બહિપાકારકુટ્ટકે;
Vīhādiropime cāpi, bahipākārakuṭṭake;
વચ્ચાદિછડ્ડનાદિમ્હિ, દીઘકેસાદિધારણે.
Vaccādichaḍḍanādimhi, dīghakesādidhāraṇe.
૮૦.
80.
નખમટ્ઠકરણાદિમ્હિ, સમ્બાધે લોમહારણે;
Nakhamaṭṭhakaraṇādimhi, sambādhe lomahāraṇe;
પરિકમ્મકતં ભૂમિં, અક્કમે સઉપાહનો.
Parikammakataṃ bhūmiṃ, akkame saupāhano.
૮૧.
81.
અધોતઅલ્લપાદેહિ, સઙ્ઘિકં મઞ્ચપીઠકં;
Adhotaallapādehi, saṅghikaṃ mañcapīṭhakaṃ;
પરિકમ્મકતં ભિત્તિં, આમસન્તસ્સ દુક્કટં.
Parikammakataṃ bhittiṃ, āmasantassa dukkaṭaṃ.
૮૨.
82.
સઙ્ઘાટિયાપિ પલ્લત્થે, દુપ્પરિભુઞ્જેય્ય ચીવરં;
Saṅghāṭiyāpi pallatthe, dupparibhuñjeyya cīvaraṃ;
અકાયબન્ધનો ગામં, વજે કત્વાન વચ્ચકં.
Akāyabandhano gāmaṃ, vaje katvāna vaccakaṃ.
૮૩.
83.
નાચમેય્ય દકે સન્તે, સમાદેય્ય અકપ્પિયે;
Nācameyya dake sante, samādeyya akappiye;
દેસનારોચનાદિમ્હિ, સભાગાપત્તિયાપિ ચ.
Desanārocanādimhi, sabhāgāpattiyāpi ca.
૮૪.
84.
ન વસે વસ્સં વિસંવાદે, સુદ્ધચિત્તે પટિસ્સવં;
Na vase vassaṃ visaṃvāde, suddhacitte paṭissavaṃ;
વસ્સં વસિત્વા ગમને, અનનુઞ્ઞાતકિચ્ચતો.
Vassaṃ vasitvā gamane, ananuññātakiccato.
૮૫.
85.
વિનાપદં તરુસ્સુદ્ધં, પોરિસમ્હાભિરૂહણે;
Vināpadaṃ tarussuddhaṃ, porisamhābhirūhaṇe;
અપરિસ્સાવનોદ્ધાનં, વજે તં યાચતો ન દે.
Aparissāvanoddhānaṃ, vaje taṃ yācato na de.
૮૬.
86.
અત્તનો ઘાતને ઇત્થિ-રૂપાદિં કારયેય્ય વા;
Attano ghātane itthi-rūpādiṃ kārayeyya vā;
હિત્વા માલાદિકં ચિત્તં, જાતકાદિં સયં કરે.
Hitvā mālādikaṃ cittaṃ, jātakādiṃ sayaṃ kare.
૮૭.
87.
ભુઞ્જન્તમુટ્ઠપે તસ્સ, સાલાદીસુ નિસીદતો;
Bhuñjantamuṭṭhape tassa, sālādīsu nisīdato;
વુડ્ઢાનં પન ઓકાસં, અદત્વા વાપિ દુક્કટં.
Vuḍḍhānaṃ pana okāsaṃ, adatvā vāpi dukkaṭaṃ.
૮૮.
88.
યાનાદિમભિરૂહેય્ય, કલ્લકો રતનત્તયં;
Yānādimabhirūheyya, kallako ratanattayaṃ;
આરબ્ભ વદે દવઞ્ઞ-પરિસાયોપલાલને.
Ārabbha vade davañña-parisāyopalālane.
૮૯.
89.
કાયાદિં વિવરિત્વાન, ભિક્ખુનીનં ન દસ્સયે;
Kāyādiṃ vivaritvāna, bhikkhunīnaṃ na dassaye;
વાચે લોકાયતં પલિતં, ગણ્હેય્ય ગણ્હાપેય્ય વા.
Vāce lokāyataṃ palitaṃ, gaṇheyya gaṇhāpeyya vā.
૯૦.
90.
યત્થ કત્થચિ પેળાયં, ભુઞ્જતો પત્તહત્થકો;
Yattha katthaci peḷāyaṃ, bhuñjato pattahatthako;
વાતપાનકવાટં વા, પણામે સોદકમ્પિ ચ.
Vātapānakavāṭaṃ vā, paṇāme sodakampi ca.
૯૧.
91.
ઉણ્હેય્ય પટિસામેય્ય, અતિઉણ્હેય્ય વોદકં;
Uṇheyya paṭisāmeyya, atiuṇheyya vodakaṃ;
ઠપેય્ય ભૂમિયં પત્તં, અઙ્કે વા મઞ્ચપીઠકે.
Ṭhapeyya bhūmiyaṃ pattaṃ, aṅke vā mañcapīṭhake.
૯૨.
92.
મિડ્ઢન્તે પરિભણ્ડન્તે, પાદે છત્તે ઠપેતિ વા;
Miḍḍhante paribhaṇḍante, pāde chatte ṭhapeti vā;
ચલકાદિં ઠપે પત્તં, પત્તે વા હત્થધોવને.
Calakādiṃ ṭhape pattaṃ, patte vā hatthadhovane.
૯૩.
93.
પત્તેન નીહરન્તસ્સ, ઉચ્છિટ્ઠમુદકમ્પિ ચ;
Pattena nīharantassa, ucchiṭṭhamudakampi ca;
અકપ્પિયમ્પિ પત્તં વા, પરિભુઞ્જેય્ય દુક્કટં.
Akappiyampi pattaṃ vā, paribhuñjeyya dukkaṭaṃ.
૯૪.
94.
વદે ‘‘જીવા’’તિ ખિપિતે, ન સિક્ખતિ અનાદરો;
Vade ‘‘jīvā’’ti khipite, na sikkhati anādaro;
પરિમણ્ડલકાદિમ્હિ, સેખિયે દુક્કટં સિયા.
Parimaṇḍalakādimhi, sekhiye dukkaṭaṃ siyā.
૯૫.
95.
યો ભણ્ડગારે પયુતોવ ભણ્ડકં,
Yo bhaṇḍagāre payutova bhaṇḍakaṃ,
માતૂન પાચિત્તિયમસ્સ ગોપયે;
Mātūna pācittiyamassa gopaye;
દવાય હીનેનપિ જાતિઆદિના,
Davāya hīnenapi jātiādinā,
વદેય્ય દુબ્ભાસિતમુત્તમમ્પિ યોતિ.
Vadeyya dubbhāsitamuttamampi yoti.