Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયવિનિચ્છય-ટીકા • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    પકિણ્ણકવિનિચ્છયકથાવણ્ણના

    Pakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā

    ૩૦૨૯. છત્તં પણ્ણમયં કિઞ્ચીતિ તાલપણ્ણાદિપણ્ણચ્છદનં યં કિઞ્ચિ છત્તં. બહીતિ ઉપરિ. અન્તોતિ હેટ્ઠા. સિબ્બિતુન્તિ રૂપં દસ્સેત્વા સૂચિકમ્મં કાતું.

    3029.Chattaṃpaṇṇamayaṃ kiñcīti tālapaṇṇādipaṇṇacchadanaṃ yaṃ kiñci chattaṃ. Bahīti upari. Antoti heṭṭhā. Sibbitunti rūpaṃ dassetvā sūcikammaṃ kātuṃ.

    ૩૦૩૦. પણ્ણેતિ છદનપણ્ણે. અડ્ઢચન્દન્તિ અડ્ઢચન્દાકારં. મકરદન્તકન્તિ મકરદન્તાકારં, યં ‘‘ગિરિકૂટ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. છિન્દિતું ન વટ્ટતીતિ સમ્બન્ધો. મુખવટ્ટિયા નામેત્વા બદ્ધપણ્ણકોટિયા વા મત્થકિમણ્ડલકોટિયા વા ગિરિકૂટાદિં કરોન્તિ, ઇમિના તં પટિક્ખિત્તં. દણ્ડેતિ છત્તદણ્ડે. ઘટકન્તિ ઘટાકારો. વાળરૂપં વાતિ બ્યગ્ઘાદિવાળાનં રૂપકં વા. લેખાતિ ઉક્કિરિત્વા વા છિન્દિત્વા વા ચિત્તકમ્મવસેન વા કતરાજિ.

    3030.Paṇṇeti chadanapaṇṇe. Aḍḍhacandanti aḍḍhacandākāraṃ. Makaradantakanti makaradantākāraṃ, yaṃ ‘‘girikūṭa’’nti vuccati. Chindituṃ na vaṭṭatīti sambandho. Mukhavaṭṭiyā nāmetvā baddhapaṇṇakoṭiyā vā matthakimaṇḍalakoṭiyā vā girikūṭādiṃ karonti, iminā taṃ paṭikkhittaṃ. Daṇḍeti chattadaṇḍe. Ghaṭakanti ghaṭākāro. Vāḷarūpaṃ vāti byagghādivāḷānaṃ rūpakaṃ vā. Lekhāti ukkiritvā vā chinditvā vā cittakammavasena vā katarāji.

    ૩૦૩૧. પઞ્ચવણ્ણાનં સુત્તાનં અન્તરે નીલાદિએકવણ્ણેન સુત્તેન થિરત્થં છત્તં અન્તો ચ બહિ ચ સિબ્બિતું વા છત્તદણ્ડગ્ગાહકસલાકપઞ્જરં થિરત્થં વિનન્ધિતું વા વટ્ટતીતિ યોજના. ‘‘પઞ્ચવણ્ણાનં એકવણ્ણેન થિરત્થ’’ન્તિ ઇમિના અનેકવણ્ણેહિ સુત્તેહિ વણ્ણમટ્ઠત્થાય સિબ્બિતુઞ્ચ વિનન્ધિતુઞ્ચ ન વટ્ટતીતિ દીપેતિ.

    3031.Pañcavaṇṇānaṃ suttānaṃ antare nīlādiekavaṇṇena suttena thiratthaṃ chattaṃ anto ca bahi ca sibbituṃ vā chattadaṇḍaggāhakasalākapañjaraṃ thiratthaṃ vinandhituṃ vā vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Pañcavaṇṇānaṃ ekavaṇṇena thirattha’’nti iminā anekavaṇṇehi suttehi vaṇṇamaṭṭhatthāya sibbituñca vinandhituñca na vaṭṭatīti dīpeti.

    પોત્થકેસુ પન ‘‘પઞ્ચવણ્ણેના’’તિ પાઠો દિસ્સતિ, તસ્સ એકવણ્ણેન, પઞ્ચવણ્ણેન વા સુત્તેન થિરત્થં સિબ્બિતું, વિનન્ધિતું વા વટ્ટતીતિ યોજના કાતબ્બા હોતિ, સો એત્થેવ હેટ્ઠા વુત્તેન –

    Potthakesu pana ‘‘pañcavaṇṇenā’’ti pāṭho dissati, tassa ekavaṇṇena, pañcavaṇṇena vā suttena thiratthaṃ sibbituṃ, vinandhituṃ vā vaṭṭatīti yojanā kātabbā hoti, so ettheva heṭṭhā vuttena –

    ‘‘પઞ્ચવણ્ણેન સુત્તેન, સિબ્બિતું ન ચ વટ્ટતી’’તિ –

    ‘‘Pañcavaṇṇena suttena, sibbituṃ na ca vaṭṭatī’’ti –

    પાઠેન ચ ‘‘કેચિ તાલપણ્ણચ્છત્તં અન્તો વા બહિ વા પઞ્ચવણ્ણેન સુત્તેન સિબ્બન્તા વણ્ણમટ્ઠં કરોન્તિ, તં ન વટ્ટતિ. એકવણ્ણેન પન નીલેન વા પીતકેન વા યેન કેનચિ સુત્તેન અન્તો વા બહિ વા સિબ્બિતું છત્તદણ્ડગ્ગાહકં સલાકપઞ્જરં વા વિનન્ધિતું વટ્ટતિ, તઞ્ચ ખો થિરકરણત્થં, ન વણ્ણમટ્ઠત્થાયા’’તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૮૫ પાળિમુત્તકવિનિચ્છય) અટ્ઠકથાપાઠેન ચ વિરુજ્ઝતિ, તસ્મા સો ન ગહેતબ્બો.

    Pāṭhena ca ‘‘keci tālapaṇṇacchattaṃ anto vā bahi vā pañcavaṇṇena suttena sibbantā vaṇṇamaṭṭhaṃ karonti, taṃ na vaṭṭati. Ekavaṇṇena pana nīlena vā pītakena vā yena kenaci suttena anto vā bahi vā sibbituṃ chattadaṇḍaggāhakaṃ salākapañjaraṃ vā vinandhituṃ vaṭṭati, tañca kho thirakaraṇatthaṃ, na vaṇṇamaṭṭhatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya) aṭṭhakathāpāṭhena ca virujjhati, tasmā so na gahetabbo.

    ૩૦૩૨. લેખા વા પન કેવલાતિ યથાવુત્તપ્પકારા સલાકલેખા વા. છિન્દિત્વાતિ ઉક્કિરિત્વા કતં છિન્દિત્વા. ઘંસિત્વાતિ ચિત્તકમ્માદિવસેન કતં ઘંસિત્વા.

    3032.Lekhāvā pana kevalāti yathāvuttappakārā salākalekhā vā. Chinditvāti ukkiritvā kataṃ chinditvā. Ghaṃsitvāti cittakammādivasena kataṃ ghaṃsitvā.

    ૩૦૩૩. દણ્ડબુન્દમ્હીતિ છત્તદણ્ડસ્સ પઞ્જરે ગાહણત્થાય ફાલિતબુન્દમ્હિ, મૂલેતિ અત્થો. અયમેત્થ નિસ્સન્દેહે વુત્તનયો. ખુદ્દસિક્ખાગણ્ઠિપદે પન ‘‘છત્તપિણ્ડિયા મૂલે’’તિ વુત્તં. અહિછત્તકસણ્ઠાનન્તિ ફુલ્લઅહિછત્તાકારં. રજ્જુકેહિ ગાહાપેત્વા દણ્ડે બન્ધન્તિ, તસ્મિં બન્ધટ્ઠાને વલયમિવ ઉક્કિરિત્વા ઉટ્ઠાપેત્વા. બન્ધનત્થાયાતિ વાતેન યથા ન ચલતિ, એવં રજ્જૂહિ દણ્ડે પઞ્જરસ્સ બન્ધનત્થાય. ઉક્કિરિત્વા કતા લેખા વટ્ટતીતિ યોજના. યથાહ – ‘‘વાતપ્પહારેન અચલનત્થં છત્તમણ્ડલિકં રજ્જુકેહિ ગાહાપેત્વા દણ્ડે બન્ધન્તિ, તસ્મિં બન્ધનટ્ઠાને વલયમિવ ઉક્કિરિત્વા લેખં ઠપેન્તિ, સા વટ્ટતી’’તિ. ‘‘સચેપિ ન બન્ધન્તિ, બન્ધનારહટ્ઠાનત્તા વલયં ઉક્કિરિતું વટ્ટતી’’તિ ગણ્ઠિપદે વુત્તં.

    3033.Daṇḍabundamhīti chattadaṇḍassa pañjare gāhaṇatthāya phālitabundamhi, mūleti attho. Ayamettha nissandehe vuttanayo. Khuddasikkhāgaṇṭhipade pana ‘‘chattapiṇḍiyā mūle’’ti vuttaṃ. Ahichattakasaṇṭhānanti phullaahichattākāraṃ. Rajjukehi gāhāpetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā uṭṭhāpetvā. Bandhanatthāyāti vātena yathā na calati, evaṃ rajjūhi daṇḍe pañjarassa bandhanatthāya. Ukkiritvā katā lekhā vaṭṭatīti yojanā. Yathāha – ‘‘vātappahārena acalanatthaṃ chattamaṇḍalikaṃ rajjukehi gāhāpetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhanaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā lekhaṃ ṭhapenti, sā vaṭṭatī’’ti. ‘‘Sacepi na bandhanti, bandhanārahaṭṭhānattā valayaṃ ukkirituṃ vaṭṭatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ૩૦૩૪. સમં સતપદાદીનન્તિ સતપદાદીહિ સદિસં, તુલ્યત્થે કરણવચનપ્પસઙ્ગે સામિવચનં.

    3034.Samaṃ satapadādīnanti satapadādīhi sadisaṃ, tulyatthe karaṇavacanappasaṅge sāmivacanaṃ.

    ૩૦૩૫. પત્તસ્સ પરિયન્તે વાતિ અનુવાતસ્સ ઉભયપરિયન્તે વા. પત્તમુખેપિ વાતિ દ્વિન્નં આરામવિત્થારપત્તાનં સઙ્ઘટિતટ્ઠાને કણ્ણેપિ વા, એકસ્સેવ વા પત્તસ્સ ઊનપૂરણત્થં સઙ્ઘટિતટ્ઠાનેપિ વા. વેણિન્તિ કુદ્રૂસસીસાકારેન સિબ્બનં. કેચિ ‘‘વરકસીસાકારેના’’તિ વદન્તિ. સઙ્ખલિકન્તિ બિળાલદામસદિસં સિબ્બનં. કેચિ ‘‘સતપદિસમ’’ન્તિ વદન્તિ.

    3035.Pattassa pariyante vāti anuvātassa ubhayapariyante vā. Pattamukhepi vāti dvinnaṃ ārāmavitthārapattānaṃ saṅghaṭitaṭṭhāne kaṇṇepi vā, ekasseva vā pattassa ūnapūraṇatthaṃ saṅghaṭitaṭṭhānepi vā. Veṇinti kudrūsasīsākārena sibbanaṃ. Keci ‘‘varakasīsākārenā’’ti vadanti. Saṅkhalikanti biḷāladāmasadisaṃ sibbanaṃ. Keci ‘‘satapadisama’’nti vadanti.

    ૩૦૩૬. પટ્ટન્તિ પટ્ટમ્પિ. અટ્ઠકોણાદિકો વિધિ પકારો એતસ્સાતિ અટ્ઠકોણાદિકવિધિ, તં. ‘‘અટ્ઠકોણાદિક’’ન્તિ ગાથાબન્ધવસેન નિગ્ગહિતાગમો. ‘‘અટ્ઠકોણાદિકં વિધિ’’ન્તિ એતં ‘‘પટ્ટ’’ન્તિ એતસ્સ સમાનાધિકરણવિસેસનં, કિરિયાવિસેસનં વા, ‘‘કરોન્તી’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધો. અથ વા પટ્ટન્તિ એત્થ ભુમ્મત્થે ઉપયોગવચનં, પટ્ટેતિ અત્થો. ઇમસ્મિં પક્ખે ‘‘અટ્ઠકોણાદિક’’ન્તિ ઉપયોગવચનં. ‘‘વિધિ’’ન્તિ એતસ્સ વિસેસનં. ઇધ વક્ખમાનચતુકોણસણ્ઠાનતો અઞ્ઞં અટ્ઠકોણાદિકં નામં. તત્થાતિ તસ્મિં પટ્ટદ્વયે. અગ્ઘિયગદારૂપન્તિ અગ્ઘિયસણ્ઠાનઞ્ચેવ ગદાસણ્ઠાનઞ્ચ સિબ્બનં. મુગ્ગરન્તિ લગુળસણ્ઠાનસિબ્બનં. આદિ-સદ્દેન ચેતિયાદિસણ્ઠાનાનં ગહણં.

    3036.Paṭṭanti paṭṭampi. Aṭṭhakoṇādiko vidhi pakāro etassāti aṭṭhakoṇādikavidhi, taṃ. ‘‘Aṭṭhakoṇādika’’nti gāthābandhavasena niggahitāgamo. ‘‘Aṭṭhakoṇādikaṃ vidhi’’nti etaṃ ‘‘paṭṭa’’nti etassa samānādhikaraṇavisesanaṃ, kiriyāvisesanaṃ vā, ‘‘karontī’’ti iminā sambandho. Atha vā paṭṭanti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ, paṭṭeti attho. Imasmiṃ pakkhe ‘‘aṭṭhakoṇādika’’nti upayogavacanaṃ. ‘‘Vidhi’’nti etassa visesanaṃ. Idha vakkhamānacatukoṇasaṇṭhānato aññaṃ aṭṭhakoṇādikaṃ nāmaṃ. Tatthāti tasmiṃ paṭṭadvaye. Agghiyagadārūpanti agghiyasaṇṭhānañceva gadāsaṇṭhānañca sibbanaṃ. Muggaranti laguḷasaṇṭhānasibbanaṃ. Ādi-saddena cetiyādisaṇṭhānānaṃ gahaṇaṃ.

    ૩૦૩૭. તત્થાતિ પટ્ટદ્વયે તસ્મિં ઠાને. કક્કટકક્ખીનીતિ કુળીરઅચ્છિસદિસાનિ સિબ્બનવિકારાનિ. ઉટ્ઠાપેન્તીતિ કરોન્તિ. તત્થાતિ તસ્મિં ગણ્ઠિકપાસકપટ્ટકે. સુત્તાતિ કોણતો કોણં સિબ્બિતસુત્તા ચેવ ચતુરસ્સે સિબ્બિતસુત્તા ચ. પિળકાતિ તેસમેવ સુત્તાનં નિવત્તેત્વા સિબ્બિતકોટિયો ચ. દુવિઞ્ઞેય્યાવાતિ રજનકાલે દુવિઞ્ઞેય્યરૂપા અનોળારિકા દીપિતા વટ્ટન્તીતિ. યથાહ – ‘‘કોણસુત્તપિળકા ચ ચીવરે રત્તે દુવિઞ્ઞેય્યરૂપા વટ્ટન્તી’’તિ.

    3037.Tatthāti paṭṭadvaye tasmiṃ ṭhāne. Kakkaṭakakkhīnīti kuḷīraacchisadisāni sibbanavikārāni. Uṭṭhāpentīti karonti. Tatthāti tasmiṃ gaṇṭhikapāsakapaṭṭake. Suttāti koṇato koṇaṃ sibbitasuttā ceva caturasse sibbitasuttā ca. Piḷakāti tesameva suttānaṃ nivattetvā sibbitakoṭiyo ca. Duviññeyyāvāti rajanakāle duviññeyyarūpā anoḷārikā dīpitā vaṭṭantīti. Yathāha – ‘‘koṇasuttapiḷakā ca cīvare ratte duviññeyyarūpā vaṭṭantī’’ti.

    ૩૦૩૮. ગણ્ઠિપાસકપટ્ટકાતિ ગણ્ઠિકપટ્ટકપાસકપટ્ટકાતિ યોજના. કણ્ણકોણેસુ સુત્તાનીતિ ચીવરકણ્ણેસુ સુત્તાનિ ચેવ ગણ્ઠિકપાસકપટ્ટાનં કોણેસુ સુત્તાનિ ચ છિન્દેય્ય. એત્થ ચ ચીવરે આયામતો, વિત્થારતો ચ સિબ્બિત્વા અનુવાતતો બહિ નિક્ખન્તસુત્તં ચીવરં રજિત્વા સુક્ખાપનકાલે રજ્જુયા વા ચીવરવંસે વા બન્ધિત્વા ઓલમ્બિતું અનુવાતે બદ્ધસુત્તાનિ ચ કણ્ણસુત્તાનિ નામ. યથાહ – ‘‘ચીવરસ્સ કણ્ણસુત્તકં ન વટ્ટતિ, રજિતકાલે છિન્દિતબ્બં. યં પન ‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, કણ્ણસુત્તક’ન્તિ (મહાવ॰ ૩૪૪) એવં અનુઞ્ઞાતં, તં અનુવાતે પાસકં કત્વા બન્ધિતબ્બં, રજનકાલે લગ્ગનત્થાયા’’તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૮૫ પાળિમુત્તકવિનિચ્છય).

    3038.Gaṇṭhipāsakapaṭṭakāti gaṇṭhikapaṭṭakapāsakapaṭṭakāti yojanā. Kaṇṇakoṇesu suttānīti cīvarakaṇṇesu suttāni ceva gaṇṭhikapāsakapaṭṭānaṃ koṇesu suttāni ca chindeyya. Ettha ca cīvare āyāmato, vitthārato ca sibbitvā anuvātato bahi nikkhantasuttaṃ cīvaraṃ rajitvā sukkhāpanakāle rajjuyā vā cīvaravaṃse vā bandhitvā olambituṃ anuvāte baddhasuttāni ca kaṇṇasuttāni nāma. Yathāha – ‘‘cīvarassa kaṇṇasuttakaṃ na vaṭṭati, rajitakāle chinditabbaṃ. Yaṃ pana ‘anujānāmi, bhikkhave, kaṇṇasuttaka’nti (mahāva. 344) evaṃ anuññātaṃ, taṃ anuvāte pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ, rajanakāle lagganatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya).

    ૩૦૩૯. સૂચિકમ્મવિકારં વાતિ ચીવરમણ્ડનત્થાય નાનાસુત્તકેહિ સતપદિસદિસં સિબ્બન્તા આગન્તુકપટ્ટં ઠપેન્તિ, એવરૂપં સૂચિકમ્મવિકારં વા. અઞ્ઞં વા પન કિઞ્ચિપીતિ અઞ્ઞમ્પિ યં કિઞ્ચિ માલાકમ્મમિગપક્ખિપાદાદિકં સિબ્બનવિકારં. કાતુન્તિ સયં કાતું. કારાપેતુન્તિ અઞ્ઞેન વા કારાપેતું.

    3039.Sūcikammavikāraṃ vāti cīvaramaṇḍanatthāya nānāsuttakehi satapadisadisaṃ sibbantā āgantukapaṭṭaṃ ṭhapenti, evarūpaṃ sūcikammavikāraṃ vā. Aññaṃ vā pana kiñcipīti aññampi yaṃ kiñci mālākammamigapakkhipādādikaṃ sibbanavikāraṃ. Kātunti sayaṃ kātuṃ. Kārāpetunti aññena vā kārāpetuṃ.

    ૩૦૪૦. યો ભિક્ખુ પરં ઉત્તમં વણ્ણમટ્ઠં અભિપત્થયં પત્થયન્તો કઞ્જિપિટ્ઠખલિઅલ્લિકાદીસુ ચીવરં પક્ખિપતિ, તસ્સ પન ભિક્ખુનો દુક્કટા મોક્ખો ન વિજ્જતીતિ યોજના. કઞ્જીતિ વાયનતન્તમક્ખનકઞ્જિસદિસા થૂલાકઞ્જિ. પિટ્ઠન્તિ તણ્ડુલપિટ્ઠં. તણ્ડુલપિટ્ઠેહિ પક્કા ખલિ. અલ્લિકાતિ નિય્યાસો. આદિ-સદ્દેન લાખાદીનં ગહણં.

    3040. Yo bhikkhu paraṃ uttamaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ abhipatthayaṃ patthayanto kañjipiṭṭhakhaliallikādīsu cīvaraṃ pakkhipati, tassa pana bhikkhuno dukkaṭā mokkho na vijjatīti yojanā. Kañjīti vāyanatantamakkhanakañjisadisā thūlākañji. Piṭṭhanti taṇḍulapiṭṭhaṃ. Taṇḍulapiṭṭhehi pakkā khali. Allikāti niyyāso. Ādi-saddena lākhādīnaṃ gahaṇaṃ.

    ૩૦૪૧. ચીવરસ્સ કરણે કરણકાલે સમુટ્ઠિતાનં સૂચિહત્થમલાદીનં ધોવનત્થં, કિલિટ્ઠકાલે ચ ધોવનત્થં કઞ્જિપિટ્ઠિખલિઅલ્લિકાદીસુ પક્ખિપતિ, વટ્ટતીતિ યોજના.

    3041. Cīvarassa karaṇe karaṇakāle samuṭṭhitānaṃ sūcihatthamalādīnaṃ dhovanatthaṃ, kiliṭṭhakāle ca dhovanatthaṃ kañjipiṭṭhikhaliallikādīsu pakkhipati, vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૪૨. તત્થાતિ યેન કસાવેન ચીવરં રજતિ, તસ્મિં રજને ચીવરસ્સ સુગન્ધભાવત્થાય ગન્ધં વા ઉજ્જલભાવત્થાય તેલં વા વણ્ણત્થાય લાખં વા. કિઞ્ચીતિ એવરૂપં યં કિઞ્ચિ.

    3042.Tatthāti yena kasāvena cīvaraṃ rajati, tasmiṃ rajane cīvarassa sugandhabhāvatthāya gandhaṃ vā ujjalabhāvatthāya telaṃ vā vaṇṇatthāya lākhaṃ vā. Kiñcīti evarūpaṃ yaṃ kiñci.

    ૩૦૪૩. મણિનાતિ પાસાણેન. અઞ્ઞેનપિ ચ કેનચીતિ યેન ઉજ્જલં હોતિ, એવરૂપેન મુગ્ગરાદિના અઞ્ઞેનાપિ કેનચિ વત્થુના. દોણિયાતિ રજનમ્બણે. ન ઘંસિતબ્બં હત્થેન ગાહેત્વા ન ઘટ્ટેતબ્બં.

    3043.Maṇināti pāsāṇena. Aññenapi ca kenacīti yena ujjalaṃ hoti, evarūpena muggarādinā aññenāpi kenaci vatthunā. Doṇiyāti rajanambaṇe. Na ghaṃsitabbaṃ hatthena gāhetvā na ghaṭṭetabbaṃ.

    ૩૦૪૪. રત્તં ચીવરં હત્થેહિ કિઞ્ચિ થોકં પહરિતું વટ્ટતીતિ યોજના. ‘‘યત્થ પક્કરજનં પક્ખિપન્તિ, સા રજનદોણિ, તત્થ અંસબદ્ધકકાયબન્ધનાદિં ઘટ્ટેતું વટ્ટતી’’તિ ગણ્ઠિપદે વુત્તં.

    3044. Rattaṃ cīvaraṃ hatthehi kiñci thokaṃ paharituṃ vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Yattha pakkarajanaṃ pakkhipanti, sā rajanadoṇi, tattha aṃsabaddhakakāyabandhanādiṃ ghaṭṭetuṃ vaṭṭatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ૩૦૪૫. ગણ્ઠિકેતિ વેળુદન્તવિસાણાદિમયગણ્ઠિકે. લેખા વાતિ વટ્ટાદિભેદા લેખા વા. પિળકા વાતિ સાસપબીજસદિસા ખુદ્દકપુબ્બુળા વા. પાળિકણ્ણિકભેદકોતિ મણિકાવળિરૂપપુપ્ફકણ્ણિકરૂપભેદકો. કપ્પબિન્દુવિકારો વા ન વટ્ટતીતિ યોજના.

    3045.Gaṇṭhiketi veḷudantavisāṇādimayagaṇṭhike. Lekhā vāti vaṭṭādibhedā lekhā vā. Piḷakā vāti sāsapabījasadisā khuddakapubbuḷā vā. Pāḷikaṇṇikabhedakoti maṇikāvaḷirūpapupphakaṇṇikarūpabhedako. Kappabinduvikāro vā na vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૪૬. આરગ્ગેનાતિ આરકણ્ટકગ્ગેન, સૂચિમુખેન વા. કાચિપિ લેખાતિ વટ્ટકગોમુત્તાદિસણ્ઠાના યા કાચિપિ રાજિ.

    3046.Āraggenāti ārakaṇṭakaggena, sūcimukhena vā. Kācipi lekhāti vaṭṭakagomuttādisaṇṭhānā yā kācipi rāji.

    ૩૦૪૭. ભમં આરોપેત્વાતિ ભમે અલ્લિયાપેત્વા.

    3047.Bhamaṃ āropetvāti bhame alliyāpetvā.

    ૩૦૪૮. પત્તમણ્ડલકેતિ પત્તે છવિરક્ખનત્થાય તિપુસીસાદીહિ કતે પત્તસ્સ હેટ્ઠા આધારાદીનં ઉપરિ કાતબ્બે પત્તમણ્ડલકે. ભિત્તિકમ્મન્તિ વિભત્તં કત્વા નાનાકારરૂપકકમ્મચિત્તં. યથાહ ‘‘ન ભિક્ખવે ચિત્રાનિ પત્તમણ્ડલાનિ ધારેતબ્બાનિ રૂપકાકિણ્ણાનિ ભિત્તિકમ્મકતાની’’તિ (ચૂળવ॰ ૨૫૩). તત્થાતિ તસ્મિં પત્તમણ્ડલે. અસ્સાતિ ભિક્ખુસ્સ. મકરદન્તકન્તિ ગિરિકૂટાકારં.

    3048.Pattamaṇḍalaketi patte chavirakkhanatthāya tipusīsādīhi kate pattassa heṭṭhā ādhārādīnaṃ upari kātabbe pattamaṇḍalake. Bhittikammanti vibhattaṃ katvā nānākārarūpakakammacittaṃ. Yathāha ‘‘na bhikkhave citrāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni rūpakākiṇṇāni bhittikammakatānī’’ti (cūḷava. 253). Tatthāti tasmiṃ pattamaṇḍale. Assāti bhikkhussa. Makaradantakanti girikūṭākāraṃ.

    ૩૦૪૯. મુખવટ્ટિયં યા લેખા પરિસ્સાવનબન્ધનત્થાય અનુઞ્ઞાતા, તં લેખં ઠપેત્વા ધમ્મકરણચ્છત્તે વા કુચ્છિયં વા કાચિપિ લેખા ન વટ્ટતીતિ યોજના.

    3049. Mukhavaṭṭiyaṃ yā lekhā parissāvanabandhanatthāya anuññātā, taṃ lekhaṃ ṭhapetvā dhammakaraṇacchatte vā kucchiyaṃ vā kācipi lekhā na vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૫૦. તહિં તહિન્તિ મત્તિકાય તત્થ તત્થ. ન્તિ તથાકોટ્ટિતદિગુણસુત્તકાયબન્ધનં.

    3050.Tahiṃ tahinti mattikāya tattha tattha. Tanti tathākoṭṭitadiguṇasuttakāyabandhanaṃ.

    ૩૦૫૧. અન્તેસુ દળ્હત્થાય દસામુખે દિગુણં કત્વા કોટ્ટેન્તિ, વટ્ટતીતિ યોજના. ચિત્તિકમ્પીતિ માલાકમ્મલતાકમ્મચિત્તયુત્તમ્પિ કાયબન્ધનં.

    3051. Antesu daḷhatthāya dasāmukhe diguṇaṃ katvā koṭṭenti, vaṭṭatīti yojanā. Cittikampīti mālākammalatākammacittayuttampi kāyabandhanaṃ.

    ૩૦૫૨. અક્ખીનીતિ કુઞ્જરક્ખીનિ. તત્થાતિ કાયબન્ધને વટ્ટતીતિ કા કથા. ઉટ્ઠાપેતુન્તિ ઉક્કિરિતું.

    3052.Akkhīnīti kuñjarakkhīni. Tatthāti kāyabandhane vaṭṭatīti kā kathā. Uṭṭhāpetunti ukkirituṃ.

    ૩૦૫૩. ઘટન્તિ ઘટસણ્ઠાનં. દેડ્ડુભસીસં વાતિ ઉદકસપ્પસીસમુખસણ્ઠાનં વા. યં કિઞ્ચિ વિકારરૂપં દસામુખે ન વટ્ટતીતિ યોજના.

    3053.Ghaṭanti ghaṭasaṇṭhānaṃ. Deḍḍubhasīsaṃ vāti udakasappasīsamukhasaṇṭhānaṃ vā. Yaṃ kiñci vikārarūpaṃ dasāmukhe na vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૫૪. મચ્છકણ્ટન્તિ મચ્છકણ્ટકાકારં. ખજ્જૂરિપત્તકાકારન્તિ ખજ્જૂરિપત્તસણ્ઠાનં. મચ્છકણ્ટં વા મટ્ઠં પટ્ટિકં વા ખજ્જૂરિપત્તકાકારં વા ઉજુકં કત્વા કોટ્ટિતં વટ્ટતીતિ યોજના. એત્થ ચ ઉભયપસ્સેસુ મચ્છકણ્ટકયુત્તં મચ્છસ્સ પિટ્ઠિકણ્ટકં વિય યસ્સ પટ્ટિકાય વાયનં હોતિ, ઇદં કાયબન્ધનં મચ્છકણ્ટકં નામ. યસ્સ ખજ્જૂરિપત્તસણ્ઠાનમિવ વાયનં હોતિ, તં ખજ્જૂરિપત્તકાકારં નામ.

    3054.Macchakaṇṭanti macchakaṇṭakākāraṃ. Khajjūripattakākāranti khajjūripattasaṇṭhānaṃ. Macchakaṇṭaṃ vā maṭṭhaṃ paṭṭikaṃ vā khajjūripattakākāraṃ vā ujukaṃ katvā koṭṭitaṃ vaṭṭatīti yojanā. Ettha ca ubhayapassesu macchakaṇṭakayuttaṃ macchassa piṭṭhikaṇṭakaṃ viya yassa paṭṭikāya vāyanaṃ hoti, idaṃ kāyabandhanaṃ macchakaṇṭakaṃ nāma. Yassa khajjūripattasaṇṭhānamiva vāyanaṃ hoti, taṃ khajjūripattakākāraṃ nāma.

    ૩૦૫૫. પકતિવીતા પટ્ટિકા. સૂકરન્તંનામ કુઞ્ચિકાકોસકસણ્ઠાનં. તસ્સ દુવિધસ્સ કાયબન્ધનસ્સ. તત્થ રજ્જુકા સૂકરન્તાનુલોમિકા, દુસ્સપટ્ટં પટ્ટિકાનુલોમિકં. આદિ-સદ્દેન મુદ્દિકકાયબન્ધનં ગહિતં, તઞ્ચ સૂકરન્તાનુલોમિકં. યથાહ – ‘‘એકરજ્જુકં, પન મુદ્દિકકાયબન્ધનઞ્ચ સૂકરન્તકં અનુલોમેતી’’તિ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૭૮). તત્થ એકરજ્જુકા નામ એકવટ્ટા. બહુરજ્જુકસ્સ અકપ્પિયભાવં વક્ખતિ. ‘‘મુદ્દિકકાયબન્ધનં નામ ચતુરસ્સં અકત્વા સજ્જિત’’ન્તિ ગણ્ઠિપદે વુત્તં.

    3055. Pakativītā paṭṭikā. Sūkarantaṃnāma kuñcikākosakasaṇṭhānaṃ. Tassa duvidhassa kāyabandhanassa. Tattha rajjukā sūkarantānulomikā, dussapaṭṭaṃ paṭṭikānulomikaṃ. Ādi-saddena muddikakāyabandhanaṃ gahitaṃ, tañca sūkarantānulomikaṃ. Yathāha – ‘‘ekarajjukaṃ, pana muddikakāyabandhanañca sūkarantakaṃ anulometī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 278). Tattha ekarajjukā nāma ekavaṭṭā. Bahurajjukassa akappiyabhāvaṃ vakkhati. ‘‘Muddikakāyabandhanaṃ nāma caturassaṃ akatvā sajjita’’nti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ૩૦૫૬. મુરજં નામ મુરજવટ્ટિસણ્ઠાનં વેઠેત્વા કતં. વેઠેત્વાતિ નાનાસુત્તેહિ વેઠેત્વા. સિક્ખાભાજનવિનિચ્છયે પન ‘‘બહુકા રજ્જુયો એકતો કત્વા એકાય રજ્જુયા વેઠિતં મુરજં નામા’’તિ વુત્તં. મદ્દવીણં નામ પામઙ્ગસણ્ઠાનં. દેડ્ડુભકં નામ ઉદકસપ્પસીસસદિસં. કલાબુકં નામ બહુરજ્જુકં. રજ્જુયોતિ ઉભયકોટિયં એકતો અબદ્ધા બહૂ રજ્જુયો, તથા બદ્ધા કલાબુકં નામ હોતીતિ. ન વટ્ટન્તીતિ મુરજાદીનિ ઇમાનિ સબ્બાનિ કાયબન્ધનાનિ ન વટ્ટન્તિ. પુરિમા દ્વેતિ મુરજં, મદ્દવીણઞ્ચાતિ દ્વે. ‘‘દસાસુ સિયુ’’ન્તિ વત્તબ્બે ગાથાબન્ધવસેન વણ્ણલોપેન ‘‘દસા સિયુ’’ન્તિ વુત્તં. યથાહ – ‘‘મુરજં મદ્દવીણ’ન્તિ ઇદં દસાસુયેવ અનુઞ્ઞાત’’ન્તિ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૭૮).

    3056.Murajaṃ nāma murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ. Veṭhetvāti nānāsuttehi veṭhetvā. Sikkhābhājanavinicchaye pana ‘‘bahukā rajjuyo ekato katvā ekāya rajjuyā veṭhitaṃ murajaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Maddavīṇaṃ nāma pāmaṅgasaṇṭhānaṃ. Deḍḍubhakaṃ nāma udakasappasīsasadisaṃ. Kalābukaṃ nāma bahurajjukaṃ. Rajjuyoti ubhayakoṭiyaṃ ekato abaddhā bahū rajjuyo, tathā baddhā kalābukaṃ nāma hotīti. Na vaṭṭantīti murajādīni imāni sabbāni kāyabandhanāni na vaṭṭanti. Purimā dveti murajaṃ, maddavīṇañcāti dve. ‘‘Dasāsu siyu’’nti vattabbe gāthābandhavasena vaṇṇalopena ‘‘dasā siyu’’nti vuttaṃ. Yathāha – ‘‘murajaṃ maddavīṇa’nti idaṃ dasāsuyeva anuññāta’’nti (cūḷava. aṭṭha. 278).

    ૩૦૫૭. પામઙ્ગસણ્ઠાનાતિ પામઙ્ગદામં વિય ચતુરસ્સસણ્ઠાના.

    3057.Pāmaṅgasaṇṭhānāti pāmaṅgadāmaṃ viya caturassasaṇṭhānā.

    ૩૦૫૮. એકરજ્જુમયન્તિ નાનાવટ્ટે એકતો વટ્ટેત્વા કતરજ્જુમયં કાયબન્ધનં. વટ્ટં વટ્ટતીતિ ‘‘રજ્જુકા દુસ્સપટ્ટાદી’’તિ એત્થ એકવટ્ટરજ્જુકા ગહિતા, ઇધ પન નાનાવટ્ટે એકતો વટ્ટેત્વા કતાવ એકરજ્જુકા ગહિતા. તઞ્ચાતિ તમ્પિ એકરજ્જુકકાયબન્ધનં. પામઙ્ગસણ્ઠાનં એકમ્પિ ન ચ વટ્ટતીતિ કેવલમ્પિ ન વટ્ટતિ.

    3058.Ekarajjumayanti nānāvaṭṭe ekato vaṭṭetvā katarajjumayaṃ kāyabandhanaṃ. Vaṭṭaṃ vaṭṭatīti ‘‘rajjukā dussapaṭṭādī’’ti ettha ekavaṭṭarajjukā gahitā, idha pana nānāvaṭṭe ekato vaṭṭetvā katāva ekarajjukā gahitā. Tañcāti tampi ekarajjukakāyabandhanaṃ. Pāmaṅgasaṇṭhānaṃ ekampi na ca vaṭṭatīti kevalampi na vaṭṭati.

    ૩૦૫૯. બહૂ રજ્જુકે એકતો કત્વાતિ યોજના. વટ્ટતિ બન્ધિતુન્તિ મુરજં, કલાબુકં વા ન હોતિ, રજ્જુકકાયબન્ધનમેવ હોતીતિ અધિપ્પાયો. અયં પન વિનિચ્છયો ‘‘બહૂ રજ્જુકે એકતો કત્વા એકેન નિરન્તરં વેઠેત્વા કતં ‘બહુરજ્જુક’ન્તિ ન વત્તબ્બં, તં વટ્ટતી’’તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૮૫ પાળિમુત્તકવિનિચ્છય) અટ્ઠકથાગતોવ ઇધ વુત્તો. સિક્ખાભાજનવિનિચ્છયે ‘‘બહુકા રજ્જુયો એકતો કત્વા એકાય રજ્જુયા વેઠિતં મુરજં નામા’’તિ યં વુત્તં, તં ઇમિના વિરુજ્ઝનતો ન ગહેતબ્બં.

    3059. Bahū rajjuke ekato katvāti yojanā. Vaṭṭati bandhitunti murajaṃ, kalābukaṃ vā na hoti, rajjukakāyabandhanameva hotīti adhippāyo. Ayaṃ pana vinicchayo ‘‘bahū rajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ ‘bahurajjuka’nti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya) aṭṭhakathāgatova idha vutto. Sikkhābhājanavinicchaye ‘‘bahukā rajjuyo ekato katvā ekāya rajjuyā veṭhitaṃ murajaṃ nāmā’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ iminā virujjhanato na gahetabbaṃ.

    ૩૦૬૦. દન્ત-સદ્દેન હત્થિદન્તા વુત્તા. જતૂતિ લાખા. સઙ્ખમયન્તિ સઙ્ખનાભિમયં. વિધકા મતાતિ એત્થ ‘‘વેઠકા’’તિપિ પાઠો વિધપરિયાયો.

    3060.Danta-saddena hatthidantā vuttā. Jatūti lākhā. Saṅkhamayanti saṅkhanābhimayaṃ. Vidhakā matāti ettha ‘‘veṭhakā’’tipi pāṭho vidhapariyāyo.

    ૩૦૬૧. કાયબન્ધનવિધેતિ કાયબન્ધનસ્સ દસાય થિરભાવત્થં કટ્ઠદન્તાદીહિ કતે વિધે. વિકારો અટ્ઠમઙ્ગલાદિકો. તત્થ તત્થાતિ તસ્મિં તસ્મિં ઠાને, ઉભયકોટિયન્તિ અત્થો. તુ-સદ્દેન ઘટાકારોપિ વટ્ટતીતિ દીપેતિ.

    3061.Kāyabandhanavidheti kāyabandhanassa dasāya thirabhāvatthaṃ kaṭṭhadantādīhi kate vidhe. Vikāro aṭṭhamaṅgalādiko. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne, ubhayakoṭiyanti attho. Tu-saddena ghaṭākāropi vaṭṭatīti dīpeti.

    ૩૦૬૨. માલા …પે॰… વિચિત્તિતાતિ માલાકમ્મલતાકમ્મેહિ ચ મિગપક્ખિરૂપાદિનાનારૂપેહિ ચ વિચિત્તિતા. જનરઞ્જનીતિ બાલજનપલોભિની.

    3062.Mālā…pe… vicittitāti mālākammalatākammehi ca migapakkhirūpādinānārūpehi ca vicittitā. Janarañjanīti bālajanapalobhinī.

    ૩૦૬૪. અટ્ઠંસા વાપીતિ એત્થ અપિ-સદ્દેન સોળસંસાદીનં ગહણં. વણ્ણમટ્ઠાતિ માલાકમ્માદિવણ્ણમટ્ઠા.

    3064.Aṭṭhaṃsā vāpīti ettha api-saddena soḷasaṃsādīnaṃ gahaṇaṃ. Vaṇṇamaṭṭhāti mālākammādivaṇṇamaṭṭhā.

    ૩૦૬૫. અઞ્જનિસલાકાપિ તથા વણ્ણમટ્ઠા ન વટ્ટતીતિ યોજના. ‘‘અઞ્જનિત્થવિકાય ચ, નાનાવણ્ણેહિ સુત્તેહિ, ચિત્તકમ્મં ન વટ્ટતી’’તિ પાઠો યુજ્જતિ. ‘‘થવિકાપિ ચા’’તિ પાઠો દિસ્સતિ, સો ન ગહેતબ્બો.

    3065. Añjanisalākāpi tathā vaṇṇamaṭṭhā na vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Añjanitthavikāya ca, nānāvaṇṇehi suttehi, cittakammaṃ na vaṭṭatī’’ti pāṭho yujjati. ‘‘Thavikāpi cā’’ti pāṭho dissati, so na gahetabbo.

    ૩૦૬૬. રત્તાદિના યેન કેનચિ એકવણ્ણેન સુત્તેન પિલોતિકાદિમયં યં કિઞ્ચિ સિપાટિકં સિબ્બેત્વા વળઞ્જન્તસ્સ વટ્ટતીતિ યોજના.

    3066. Rattādinā yena kenaci ekavaṇṇena suttena pilotikādimayaṃ yaṃ kiñci sipāṭikaṃ sibbetvā vaḷañjantassa vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૬૭. મણિકન્તિ થૂલપુબ્બુળં. પિળકન્તિ સુખુમપુબ્બુળં. પિપ્ફલેતિ વત્થચ્છેદનસત્થે. આરકણ્ટકેતિ પત્તાધારવલયાનં વિજ્ઝનકણ્ટકે. ઠપેતુન્તિ ઉટ્ઠાપેતું. યં કિઞ્ચીતિ સેસં વણ્ણમટ્ઠમ્પિ ચ.

    3067.Maṇikanti thūlapubbuḷaṃ. Piḷakanti sukhumapubbuḷaṃ. Pipphaleti vatthacchedanasatthe. Ārakaṇṭaketi pattādhāravalayānaṃ vijjhanakaṇṭake. Ṭhapetunti uṭṭhāpetuṃ. Yaṃ kiñcīti sesaṃ vaṇṇamaṭṭhampi ca.

    ૩૦૬૮. દણ્ડકેતિ પિપ્ફલદણ્ડકે. યથાહ – ‘‘પિપ્ફલકેપિ મણિકં વા પિળકં વા યં કિઞ્ચિ ઉટ્ઠાપેતું ન વટ્ટતિ, દણ્ડકે પન પરિચ્છેદલેખા વટ્ટતી’’તિ. પરિચ્છેદલેખામત્તન્તિ આણિબન્ધનટ્ઠાનં પત્વા પરિચ્છિન્દનત્થં એકાવ લેખા વટ્ટતિ. વલિત્વાતિ ઉભયકોટિયા મુખં કત્વા મજ્ઝે વલિયો ગાહેત્વા. નખચ્છેદનં યસ્મા કરોન્તિ, તસ્મા વટ્ટતીતિ યોજના.

    3068.Daṇḍaketi pipphaladaṇḍake. Yathāha – ‘‘pipphalakepi maṇikaṃ vā piḷakaṃ vā yaṃ kiñci uṭṭhāpetuṃ na vaṭṭati, daṇḍake pana paricchedalekhā vaṭṭatī’’ti. Paricchedalekhāmattanti āṇibandhanaṭṭhānaṃ patvā paricchindanatthaṃ ekāva lekhā vaṭṭati. Valitvāti ubhayakoṭiyā mukhaṃ katvā majjhe valiyo gāhetvā. Nakhacchedanaṃ yasmā karonti, tasmā vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૬૯. અરણિસહિતે કન્તકિચ્ચકરો દણ્ડો ઉત્તરારણી નામ. વાપીતિ પિ-સદ્દેન અધરારણિં સઙ્ગણ્હાતિ, ઉદુક્ખલદણ્ડસ્સેતં અધિવચનં. અઞ્છનકયન્તધનુ ધનુકં નામ. મુસલમત્થકપીળનદણ્ડકો પેલ્લદણ્ડકો નામ.

    3069. Araṇisahite kantakiccakaro daṇḍo uttarāraṇī nāma. Vāpīti pi-saddena adharāraṇiṃ saṅgaṇhāti, udukkhaladaṇḍassetaṃ adhivacanaṃ. Añchanakayantadhanu dhanukaṃ nāma. Musalamatthakapīḷanadaṇḍako pelladaṇḍako nāma.

    ૩૦૭૦. સણ્ડાસેતિ અગ્ગિસણ્ડાસં વદન્તિ. કટ્ઠચ્છેદનવાસિયા તથા યં કિઞ્ચિ વણ્ણમટ્ઠં ન વટ્ટતીતિ સમ્બન્ધો. દ્વીસુ પસ્સેસૂતિ વાસિયા ઉભોસુ પસ્સેસુ. લોહેનાતિ કપ્પિયલોહેન . બન્ધિતું વટ્ટતીતિ ઉજુકમેવ ચતુરસ્સં વા અટ્ઠંસં વા બન્ધિતું વટ્ટતિ. ‘‘સણ્ડાસેતિ અગ્ગિસણ્ડાસે’’તિ નિસ્સન્દેહે વુત્તં. અટ્ઠકથાયં પનેત્થ સૂચિસણ્ડાસો દસ્સિતો.

    3070.Saṇḍāseti aggisaṇḍāsaṃ vadanti. Kaṭṭhacchedanavāsiyā tathā yaṃ kiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭatīti sambandho. Dvīsu passesūti vāsiyā ubhosu passesu. Lohenāti kappiyalohena . Bandhituṃ vaṭṭatīti ujukameva caturassaṃ vā aṭṭhaṃsaṃ vā bandhituṃ vaṭṭati. ‘‘Saṇḍāseti aggisaṇḍāse’’ti nissandehe vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ panettha sūcisaṇḍāso dassito.

    ૩૦૭૧. હેટ્ઠતોતિ હેટ્ઠા અયોપટ્ટવલયસ્સ. ‘‘ઉપરિ અહિચ્છત્તમકુલમત્ત’’ન્તિ અટ્ઠકથાયં વુત્તં.

    3071.Heṭṭhatoti heṭṭhā ayopaṭṭavalayassa. ‘‘Upari ahicchattamakulamatta’’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ૩૦૭૨. વિસાણેતિ તેલાસિઞ્ચનકગવયમહિંસાદિસિઙ્ગે. નાળિયં વાપીતિ વેળુનાળિકાદિનાળિયં. અપિ-સદ્દેન અલાબું સઙ્ગણ્હાતિ. આમણ્ડસારકેતિ આમલકચુણ્ણમયતેલઘટે. તેલભાજનકેતિ વુત્તપ્પકારેયેવ તેલભાજને. સબ્બં વણ્ણમટ્ઠં વટ્ટતીતિ પુમિત્થિરૂપરહિતં માલાકમ્માદિ સબ્બં વણ્ણમટ્ઠં વટ્ટતિ.

    3072.Visāṇeti telāsiñcanakagavayamahiṃsādisiṅge. Nāḷiyaṃ vāpīti veḷunāḷikādināḷiyaṃ. Api-saddena alābuṃ saṅgaṇhāti. Āmaṇḍasāraketi āmalakacuṇṇamayatelaghaṭe. Telabhājanaketi vuttappakāreyeva telabhājane. Sabbaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ vaṭṭatīti pumitthirūparahitaṃ mālākammādi sabbaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ vaṭṭati.

    ૩૦૭૩-૫. પાનીયસ્સ ઉળુઙ્કેતિ પાનીયઉળુઙ્કે. દોણિયં રજનસ્સપીતિ રજનદોણિયમ્પિ. ફલકપીઠેતિ ફલકમયે પીઠે. વલયાધારકાદિકેતિ દન્તવલયાદિઆધારકે. આદિ-સદ્દેન દણ્ડાધારકો સઙ્ગહિતો. પાદપુઞ્છનિયન્તિ ચોળાદિમયપાદપુઞ્છનિયં. પીઠેતિ પાદપીઠે. સહચરિયેન પાદકથલિકાયઞ્ચ. ચિત્તં સબ્બમેવ ચ વટ્ટતીતિ યથાવુત્તે ભિક્ખુપરિક્ખારે માતુગામરૂપરહિતં, ભિક્ખુનિપરિક્ખારે પુરિસરૂપરહિતં અવસેસં સબ્બં ચિત્તકમ્મં.

    3073-5.Pānīyassa uḷuṅketi pānīyauḷuṅke. Doṇiyaṃ rajanassapīti rajanadoṇiyampi. Phalakapīṭheti phalakamaye pīṭhe. Valayādhārakādiketi dantavalayādiādhārake. Ādi-saddena daṇḍādhārako saṅgahito. Pādapuñchaniyanti coḷādimayapādapuñchaniyaṃ. Pīṭheti pādapīṭhe. Sahacariyena pādakathalikāyañca. Cittaṃ sabbameva ca vaṭṭatīti yathāvutte bhikkhuparikkhāre mātugāmarūparahitaṃ, bhikkhuniparikkhāre purisarūparahitaṃ avasesaṃ sabbaṃ cittakammaṃ.

    ૩૦૭૬. નાના ચ તે મણયો ચાતિ નાનામણી, ઇન્દનીલાદયો, નાનામણીહિ કતા નાનામણિમયા, થમ્ભા ચ કવાટા ચ દ્વારા ચ ભિત્તિયો ચ થમ્ભકવાટદ્વારભિત્તિયો, નાનામણિમયા થમ્ભકવાટદ્વારભિત્તિયો યસ્મિં તં તથા વુત્તં. કા કથા વણ્ણમટ્ઠકેતિ માલાકમ્મલતાકમ્મચિત્તકમ્માદિવણ્ણમટ્ઠકે વત્તબ્બમેવ નત્થીતિ અત્થો.

    3076. Nānā ca te maṇayo cāti nānāmaṇī, indanīlādayo, nānāmaṇīhi katā nānāmaṇimayā, thambhā ca kavāṭā ca dvārā ca bhittiyo ca thambhakavāṭadvārabhittiyo, nānāmaṇimayā thambhakavāṭadvārabhittiyo yasmiṃ taṃ tathā vuttaṃ. Kā kathā vaṇṇamaṭṭhaketi mālākammalatākammacittakammādivaṇṇamaṭṭhake vattabbameva natthīti attho.

    ૩૦૭૭. થાવરસ્સ રતનમયપાસાદસ્સ કપ્પિયભાવં દસ્સેત્વા સુવણ્ણાદિમયસ્સાપિ સબ્બપાસાદપરિભોગસ્સ કપ્પિયભાવં દસ્સેતુમાહ ‘‘સોવણ્ણય’’ન્તિઆદિ. સોવણ્ણયન્તિ સુવણ્ણમયં. દ્વારકવાટાનં અનન્તરગાથાય દસ્સિતત્તા ‘‘દ્વારકવાટબન્ધ’’ન્તિ ઇમિના દ્વારકવાટબાહાસઙ્ખાતં પિટ્ઠસઙ્ઘાટં ગહિતં. દ્વારઞ્ચ કવાટઞ્ચ દ્વારકવાટાનિ, દ્વારકવાટાનં બન્ધં દ્વારકવાટબન્ધં, ઉત્તરપાસકુમ્મારસઙ્ખાતં પિટ્ઠસઙ્ઘાટન્તિ અત્થો. નાના ચ તે મણયો ચાતિ નાનામણી , સુવણ્ણઞ્ચ નાનામણી ચ સુવણ્ણનાનામણી, ભિત્તિ ચ ભૂમિ ચ ભિત્તિભૂમિ સુવણ્ણનાનામણીહિ કતા ભિત્તિભૂમિ સુવણ્ણનાનામણિભિત્તિભૂમિ. ઇતિ ઇમેસુ સેનાસનાવયવેસુ. ન કિઞ્ચિ એકમ્પિ નિસેધનીયન્તિ એકમ્પિ સેનાસનપરિક્ખારં કિઞ્ચિ ન નિસેધનીયં, સેનાસનમ્પિ ન પટિક્ખિપિતબ્બન્તિ અત્થો. સેનાસનં વટ્ટતિ સબ્બમેવાતિ સબ્બમેવ સેનાસનપરિભોગં વટ્ટતિ. યથાહ –

    3077. Thāvarassa ratanamayapāsādassa kappiyabhāvaṃ dassetvā suvaṇṇādimayassāpi sabbapāsādaparibhogassa kappiyabhāvaṃ dassetumāha ‘‘sovaṇṇaya’’ntiādi. Sovaṇṇayanti suvaṇṇamayaṃ. Dvārakavāṭānaṃ anantaragāthāya dassitattā ‘‘dvārakavāṭabandha’’nti iminā dvārakavāṭabāhāsaṅkhātaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ gahitaṃ. Dvārañca kavāṭañca dvārakavāṭāni, dvārakavāṭānaṃ bandhaṃ dvārakavāṭabandhaṃ, uttarapāsakummārasaṅkhātaṃ piṭṭhasaṅghāṭanti attho. Nānā ca te maṇayo cāti nānāmaṇī, suvaṇṇañca nānāmaṇī ca suvaṇṇanānāmaṇī, bhitti ca bhūmi ca bhittibhūmi suvaṇṇanānāmaṇīhi katā bhittibhūmi suvaṇṇanānāmaṇibhittibhūmi. Iti imesu senāsanāvayavesu. Na kiñci ekampi nisedhanīyanti ekampi senāsanaparikkhāraṃ kiñci na nisedhanīyaṃ, senāsanampi na paṭikkhipitabbanti attho. Senāsanaṃ vaṭṭati sabbamevāti sabbameva senāsanaparibhogaṃ vaṭṭati. Yathāha –

    ‘‘સબ્બં પાસાદપરિભોગન્તિ સુવણ્ણરજતાદિવિચિત્રાનિ કવાટાનિ મઞ્ચપીઠાનિ તાલવણ્ટાનિ સુવણ્ણરજતમયાનિ પાનીયઘટપાનીયસરાવાનિ યં કિઞ્ચિ ચિત્તકમ્મકતં, સબ્બં વટ્ટતિ. ‘પાસાદસ્સ દાસિદાસં ખેત્તવત્થું ગોમહિંસં દેમા’તિ વદન્તિ, પાટેક્કં ગહણકિચ્ચં નત્થિ, પાસાદે પટિગ્ગહિતે પટિગ્ગહિતમેવ હોતિ. ગોનકાદીનિ સઙ્ઘિકવિહારે વા પુગ્ગલિકવિહારે વા મઞ્ચપીઠકેસુ અત્થરિત્વા પરિભુઞ્જિતું ન વટ્ટન્તિ. ધમ્માસને પન ગિહિવિકતનીહારેન લબ્ભન્તિ, તત્રાપિ નિપજ્જિતું ન વટ્ટતી’’તિ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૨૦).

    ‘‘Sabbaṃ pāsādaparibhoganti suvaṇṇarajatādivicitrāni kavāṭāni mañcapīṭhāni tālavaṇṭāni suvaṇṇarajatamayāni pānīyaghaṭapānīyasarāvāni yaṃ kiñci cittakammakataṃ, sabbaṃ vaṭṭati. ‘Pāsādassa dāsidāsaṃ khettavatthuṃ gomahiṃsaṃ demā’ti vadanti, pāṭekkaṃ gahaṇakiccaṃ natthi, pāsāde paṭiggahite paṭiggahitameva hoti. Gonakādīni saṅghikavihāre vā puggalikavihāre vā mañcapīṭhakesu attharitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti. Dhammāsane pana gihivikatanīhārena labbhanti, tatrāpi nipajjituṃ na vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320).

    ‘‘સોવણ્ણદ્વારકવાટબન્ધ’’ન્તિ વા પાઠો, બહુબ્બીહિસમાસો. ઇમિના ચ દુતિયપદેન ચ સેનાસનં વિસેસીયતિ.

    ‘‘Sovaṇṇadvārakavāṭabandha’’nti vā pāṭho, bahubbīhisamāso. Iminā ca dutiyapadena ca senāsanaṃ visesīyati.

    ૩૦૭૮. ન દવં કરેતિ ‘‘કિં બુદ્ધો સિલકબુદ્ધો? કિં ધમ્મો ગોધમ્મો અજધમ્મો? કિં સઙ્ઘો ગોસઙ્ઘો અજસઙ્ઘો મિગસઙ્ઘો’’તિ પરિહાસં ન કરેય્ય. તિત્થિયબ્બતં મૂગબ્બતાદિકં નેવ ગણ્હેય્યાતિ યોજના.

    3078.Na davaṃ kareti ‘‘kiṃ buddho silakabuddho? Kiṃ dhammo godhammo ajadhammo? Kiṃ saṅgho gosaṅgho ajasaṅgho migasaṅgho’’ti parihāsaṃ na kareyya. Titthiyabbataṃ mūgabbatādikaṃ neva gaṇheyyāti yojanā.

    ૩૦૭૯. તા ભિક્ખુનિયો ઉદકાદિના વાપિ ન સિઞ્ચેય્યાતિ યોજના.

    3079. bhikkhuniyo udakādinā vāpi na siñceyyāti yojanā.

    ૩૦૮૦. અઞ્ઞત્થ અઞ્ઞસ્મિં વિહારે વસ્સંવુત્થો અઞ્ઞત્થ અઞ્ઞસ્મિં વિહારે ભાગં વસ્સાવાસિકભાગં ગણ્હાતિ ચે, દુક્કટં. તસ્મિં ચીવરે નટ્ઠે વા જજ્જરે જિણ્ણે વા ગીવા પુન દાતબ્બન્તિ યોજના.

    3080.Aññattha aññasmiṃ vihāre vassaṃvuttho aññattha aññasmiṃ vihāre bhāgaṃ vassāvāsikabhāgaṃ gaṇhāti ce, dukkaṭaṃ. Tasmiṃ cīvare naṭṭhe vā jajjare jiṇṇe vā gīvā puna dātabbanti yojanā.

    ૩૦૮૧. સોતિ અઞ્ઞત્થ ભાગં ગણ્હનકો ભિક્ખુ. તેહીતિ ચીવરસામિકેહિ. ન્તિ તથા ગહિતં વસ્સાવાસિકભાગં. તેસન્તિ ચીવરસામિકાનં.

    3081.Soti aññattha bhāgaṃ gaṇhanako bhikkhu. Tehīti cīvarasāmikehi. Tanti tathā gahitaṃ vassāvāsikabhāgaṃ. Tesanti cīvarasāmikānaṃ.

    ૩૦૮૨. કરોતોતિ કારાપયતો. દવા સિલં પવિજ્ઝન્તોતિ પન્તિકીળાય કીળત્થિકાનં સિપ્પદસ્સનવસેન સક્ખરં વા નિન્નટ્ઠાનં પવટ્ટનવસેન પાસાણં વા પવિજ્ઝન્તો. ન કેવલઞ્ચ પાસાણં, અઞ્ઞમ્પિ યં કિઞ્ચિ દારુખણ્ડં વા ઇટ્ઠકખણ્ડં વા હત્થેન વા યન્તેન વા પવિજ્ઝિતું ન વટ્ટતિ. ચેતિયાદીનં અત્થાય પાસાણાદયો હસન્તા હસન્તા પવટ્ટેન્તિપિ ખિપન્તિપિ ઉક્ખિપન્તિપિ, કમ્મસમયોતિ વટ્ટતિ.

    3082.Karototi kārāpayato. Davā silaṃ pavijjhantoti pantikīḷāya kīḷatthikānaṃ sippadassanavasena sakkharaṃ vā ninnaṭṭhānaṃ pavaṭṭanavasena pāsāṇaṃ vā pavijjhanto. Na kevalañca pāsāṇaṃ, aññampi yaṃ kiñci dārukhaṇḍaṃ vā iṭṭhakakhaṇḍaṃ vā hatthena vā yantena vā pavijjhituṃ na vaṭṭati. Cetiyādīnaṃ atthāya pāsāṇādayo hasantā hasantā pavaṭṭentipi khipantipi ukkhipantipi, kammasamayoti vaṭṭati.

    ૩૦૮૩. ગિહિગોપકદાનસ્મિન્તિ ગિહીનં ઉય્યાનગોપકાદીહિ અત્તના ગોપિતઉય્યાનાદિતો ફલાદીનં દાને યાવદત્થં દિય્યમાનેપિ. ન દોસો કોચિ ગણ્હતોતિ પટિગ્ગણ્હતો ભિક્ખુનો કોચિ દોસો નત્થિ. સઙ્ઘચેતિયસન્તકે તાલફલાદિમ્હિ ઉય્યાનગોપકાદીહિ દિય્યમાને પરિચ્છેદનયો તેસં વેતનવસેન પરિચ્છિન્નાનંયેવ ગહણે અનાપત્તિનયો વુત્તોતિ યોજના.

    3083.Gihigopakadānasminti gihīnaṃ uyyānagopakādīhi attanā gopitauyyānādito phalādīnaṃ dāne yāvadatthaṃ diyyamānepi. Na doso koci gaṇhatoti paṭiggaṇhato bhikkhuno koci doso natthi. Saṅghacetiyasantake tālaphalādimhi uyyānagopakādīhi diyyamāne paricchedanayo tesaṃ vetanavasena paricchinnānaṃyeva gahaṇe anāpattinayo vuttoti yojanā.

    ૩૦૮૪. પુરિસસંયુત્તન્તિ પરિવિસકેહિ પુરિસેહિ વુય્હમાનં. હત્થવટ્ટકન્તિ હત્થેનેવ પવટ્ટેતબ્બસકટં.

    3084.Purisasaṃyuttanti parivisakehi purisehi vuyhamānaṃ. Hatthavaṭṭakanti hattheneva pavaṭṭetabbasakaṭaṃ.

    ૩૦૮૫. ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં કિઞ્ચિપિ અનાચારં ન સમ્પયોજેય્ય ન કારેય્યાતિ યોજના. ‘‘કિઞ્ચી’’તિપિ પાઠો, ગહટ્ઠં વા પબ્બજિતં વા કિઞ્ચિ ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં અનાચારવસેન ન સમ્પયોજેય્યાતિ અત્થો. ઓભાસેન્તસ્સાતિ કામાધિપ્પાયં પકાસેન્તસ્સ.

    3085. Bhikkhuniyā saddhiṃ kiñcipi anācāraṃ na sampayojeyya na kāreyyāti yojanā. ‘‘Kiñcī’’tipi pāṭho, gahaṭṭhaṃ vā pabbajitaṃ vā kiñci bhikkhuniyā saddhiṃ anācāravasena na sampayojeyyāti attho. Obhāsentassāti kāmādhippāyaṃ pakāsentassa.

    ૩૦૮૬. હવેતિ એકંસત્થે નિપાતો.

    3086.Haveti ekaṃsatthe nipāto.

    ૩૦૮૭. અત્તનો પરિભોગત્થં દિન્નન્તિ ‘‘તુમ્હેયેવ પરિભુઞ્જથા’’તિ વત્વા દિન્નં તિચીવરાદિં.

    3087.Attano paribhogatthaṃ dinnanti ‘‘tumheyeva paribhuñjathā’’ti vatvā dinnaṃ ticīvarādiṃ.

    ૩૦૮૮. અસપ્પાયન્તિ પિત્તાદિદોસાનં કોપનવસેન અફાસુકારણં. અપનેતુમ્પિ જહિતુમ્પિ, પગેવ દાતુન્તિ અધિપ્પાયો. અગ્ગં ગહેત્વા દાતું વાતિ તથા ગહણારહં અન્નાદિં સન્ધાય વુત્તં. ‘‘કતિપાહં ભુત્વા’’તિ સેસો. પિણ્ડપાતાદિતો અગ્ગં ગહેત્વા પત્તાદિં કતિપાહં ભુત્વા દાતું વટ્ટતીતિ અત્થો.

    3088.Asappāyanti pittādidosānaṃ kopanavasena aphāsukāraṇaṃ. Apanetumpi jahitumpi, pageva dātunti adhippāyo. Aggaṃ gahetvā dātuṃ vāti tathā gahaṇārahaṃ annādiṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Katipāhaṃ bhutvā’’ti seso. Piṇḍapātādito aggaṃ gahetvā pattādiṃ katipāhaṃ bhutvā dātuṃ vaṭṭatīti attho.

    ૩૦૮૯. પઞ્ચવગ્ગૂપસમ્પદાતિ વિનયધરપઞ્ચમેન સઙ્ઘેન કાતબ્બઉપસમ્પદા. નવાતિ અઞ્ઞેહિ એકવારમ્પિ અપરિભુત્તા. ગુણઙ્ગુણઉપાહના ચતુપટલતો પટ્ઠાય બહુપટલઉપાહના. ચમ્મત્થારોતિ કપ્પિયચમ્મત્થરણઞ્ચ. ધુવન્હાનન્તિ પકતિનહાનં.

    3089.Pañcavaggūpasampadāti vinayadharapañcamena saṅghena kātabbaupasampadā. Navāti aññehi ekavārampi aparibhuttā. Guṇaṅguṇaupāhanā catupaṭalato paṭṭhāya bahupaṭalaupāhanā. Cammatthāroti kappiyacammattharaṇañca. Dhuvanhānanti pakatinahānaṃ.

    ૩૦૯૦. સમ્બાધસ્સાતિ વચ્ચમગ્ગપસ્સાવમગ્ગદ્વયસ્સ સામન્તા દ્વઙ્ગુલા અન્તો સત્થવત્થિકમ્મં વારિતન્તિ યોજના. સત્થેન અન્તમસો નખેનાપિ છેદનફાલનાદિવસેન સત્થકમ્મઞ્ચ વત્થીહિ ભેસજ્જતેલસ્સ અન્તો પવિસનવસેન કાતબ્બં વત્થિકમ્મઞ્ચ થુલ્લચ્ચયાપત્તિવિધાનેન વારિતન્તિ અત્થો. પસ્સાવમગ્ગસ્સ સામન્તા દ્વઙ્ગુલં અઙ્ગજાતસ્સ અગ્ગતો પટ્ઠાય ગહેતબ્બં.

    3090.Sambādhassāti vaccamaggapassāvamaggadvayassa sāmantā dvaṅgulā anto satthavatthikammaṃ vāritanti yojanā. Satthena antamaso nakhenāpi chedanaphālanādivasena satthakammañca vatthīhi bhesajjatelassa anto pavisanavasena kātabbaṃ vatthikammañca thullaccayāpattividhānena vāritanti attho. Passāvamaggassa sāmantā dvaṅgulaṃ aṅgajātassa aggato paṭṭhāya gahetabbaṃ.

    ૩૦૯૧. ‘‘પાકત્થ’’ન્તિ ઇમિના નિબ્બાપેતું ચલને નિદ્દોસભાવં દીપેતિ.

    3091.‘‘Pākattha’’nti iminā nibbāpetuṃ calane niddosabhāvaṃ dīpeti.

    ૩૦૯૨. ઉપળાલેતીતિ ‘‘પત્તચીવરાદિપરિક્ખારં તે દમ્મી’’તિ વત્વા પલોભેત્વા ગણ્હાતિ. તત્થાતિ તસ્મિં પુગ્ગલે. આદીનવન્તિ અલજ્જિતાદિભાવં દસ્સેત્વા તેન સહ સમ્ભોગાદિકરણે અલજ્જિભાવાપજ્જનાદિઆદીનવં. તસ્સાતિ તતો વિયોજેતબ્બસ્સ તસ્સ.

    3092.Upaḷāletīti ‘‘pattacīvarādiparikkhāraṃ te dammī’’ti vatvā palobhetvā gaṇhāti. Tatthāti tasmiṃ puggale. Ādīnavanti alajjitādibhāvaṃ dassetvā tena saha sambhogādikaraṇe alajjibhāvāpajjanādiādīnavaṃ. Tassāti tato viyojetabbassa tassa.

    ૩૦૯૩. આદીનવદસ્સનપ્પકારં દસ્સેતુમાહ ‘‘મક્ખન’’ન્તિઆદિ. ‘‘નહાયિતું ગતેન ગૂથમુત્તેહિ મક્ખનં વિય દુસ્સીલં નિસ્સાય વિહરતા તયા કત’’ન્તિ એવં તત્થ આદીનવં વત્તું વટ્ટતીતિ યોજના.

    3093. Ādīnavadassanappakāraṃ dassetumāha ‘‘makkhana’’ntiādi. ‘‘Nahāyituṃ gatena gūthamuttehi makkhanaṃ viya dussīlaṃ nissāya viharatā tayā kata’’nti evaṃ tattha ādīnavaṃ vattuṃ vaṭṭatīti yojanā.

    ૩૦૯૪-૫. ભત્તગ્ગે ભોજનસાલાય ભુઞ્જમાનો. યાગુપાનેતિ યાગું પિવનકાલે. અન્તોગામેતિ અન્તરઘરે. વીથિયન્તિ નિગમનગરગામાદીનં રથિકાય. અન્ધકારેતિ અન્ધકારે વત્તમાને, અન્ધકારગતોતિ અત્થો. તઞ્હિ વન્દન્તસ્સ મઞ્ચપાદાદીસુપિ નલાટં પટિહઞ્ઞેય્ય. અનાવજ્જોતિ કિચ્ચપસુતત્તા વન્દનં અસમન્નાહરન્તો. એકાવત્તોતિ એકતો આવત્તો સપત્તપક્ખે ઠિતો વેરી વિસભાગપુગ્ગલો. અયઞ્હિ વન્દિયમાનો પાદેનપિ પહરેય્ય. વાવટોતિ સિબ્બનકમ્માદિકિચ્ચન્તરપસુતો.

    3094-5.Bhattagge bhojanasālāya bhuñjamāno. Yāgupāneti yāguṃ pivanakāle. Antogāmeti antaraghare. Vīthiyanti nigamanagaragāmādīnaṃ rathikāya. Andhakāreti andhakāre vattamāne, andhakāragatoti attho. Tañhi vandantassa mañcapādādīsupi nalāṭaṃ paṭihaññeyya. Anāvajjoti kiccapasutattā vandanaṃ asamannāharanto. Ekāvattoti ekato āvatto sapattapakkhe ṭhito verī visabhāgapuggalo. Ayañhi vandiyamāno pādenapi pahareyya. Vāvaṭoti sibbanakammādikiccantarapasuto.

    સુત્તોતિ નિદ્દં ઓક્કન્તો. ખાદન્તિ પિટ્ઠકખજ્જકાદીનિ ખાદન્તો. ભુઞ્જન્તોતિ ઓદનાદીનિ ભુઞ્જન્તો. વચ્ચં મુત્તમ્પિ વા કરન્તિ ઉચ્ચારં વા પસ્સાવં વા કરોન્તો ઇતિ ઇમેસં તેરસન્નં વન્દના અયુત્તત્થેન વારિતાતિ સમ્બન્ધો.

    Suttoti niddaṃ okkanto. Khādanti piṭṭhakakhajjakādīni khādanto. Bhuñjantoti odanādīni bhuñjanto. Vaccaṃ muttampi vā karanti uccāraṃ vā passāvaṃ vā karonto iti imesaṃ terasannaṃ vandanā ayuttatthena vāritāti sambandho.

    ૩૦૯૬-૭. કમ્મલદ્ધિસીમાવસેન તીસુ નાનાસંવાસકેસુ કમ્મનાનાસંવાસકસ્સ ઉક્ખિત્તગ્ગહણેન ગહિતત્તા, સીમાનાનાસંવાસકવુડ્ઢતરપકતત્તસ્સ વન્દિયત્તા, પારિસેસઞાયેન ‘‘નાનાસંવાસકો વુડ્ઢતરો અધમ્મવાદી અવન્દિયો’’તિ (પરિ॰ ૪૬૭) વચનતો ચ લદ્ધિનાનાસંવાસકો ઇધ ‘‘નાનાસંવાસકો’’તિ ગહિતોતિ વેદિતબ્બો. ઉક્ખિત્તોતિ તિવિધેનાપિ ઉક્ખેપનીયકમ્મેન ઉક્ખિત્તકો. ગરુકટ્ઠા ચ પઞ્ચાતિ પારિવાસિકમૂલાયપટિકસ્સનારહમાનત્તારહમાનત્તચારિકઅબ્ભાનારહસઙ્ખાતા પઞ્ચ ગરુકટ્ઠા ચ. ઇમે પન અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ યથાવુડ્ઢં વન્દનાદીનિ લભન્તિ, પકતત્તેન અવન્દિયત્તાવ અવન્દિયેસુ ગહિતા. ઇમે બાવીસતિ પુગ્ગલેતિ નગ્ગાદયો યથાવુત્તે.

    3096-7. Kammaladdhisīmāvasena tīsu nānāsaṃvāsakesu kammanānāsaṃvāsakassa ukkhittaggahaṇena gahitattā, sīmānānāsaṃvāsakavuḍḍhatarapakatattassa vandiyattā, pārisesañāyena ‘‘nānāsaṃvāsako vuḍḍhataro adhammavādī avandiyo’’ti (pari. 467) vacanato ca laddhinānāsaṃvāsako idha ‘‘nānāsaṃvāsako’’ti gahitoti veditabbo. Ukkhittoti tividhenāpi ukkhepanīyakammena ukkhittako. Garukaṭṭhā ca pañcāti pārivāsikamūlāyapaṭikassanārahamānattārahamānattacārikaabbhānārahasaṅkhātā pañca garukaṭṭhā ca. Ime pana aññamaññassa yathāvuḍḍhaṃ vandanādīni labhanti, pakatattena avandiyattāva avandiyesu gahitā. Ime bāvīsati puggaleti naggādayo yathāvutte.

    ૩૦૯૮. ‘‘ધમ્મવાદી’’તિ ઇદં ‘‘નાનાસંવાસવુડ્ઢકો’’તિ એતસ્સ વિસેસનં. યથાહ ‘‘તયોમે, ભિક્ખવે, વન્દિયા. પચ્છા ઉપસમ્પન્નેન પુરેઉપસમ્પન્નો વન્દિયો, નાનાસંવાસકો વુડ્ઢતરો ધમ્મવાદી વન્દિયો, સદેવકે લોકે, ભિક્ખવે, સમારકે…પે॰… તથાગતો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વન્દિયો’’તિ (ચૂળવ॰ ૩૧૨).

    3098.‘‘Dhammavādī’’ti idaṃ ‘‘nānāsaṃvāsavuḍḍhako’’ti etassa visesanaṃ. Yathāha ‘‘tayome, bhikkhave, vandiyā. Pacchā upasampannena pureupasampanno vandiyo, nānāsaṃvāsako vuḍḍhataro dhammavādī vandiyo, sadevake loke, bhikkhave, samārake…pe… tathāgato arahaṃ sammāsambuddho vandiyo’’ti (cūḷava. 312).

    ૩૦૯૯. ‘‘એતેયેવ વન્દિયા, ન અઞ્ઞે’’તિ નિયામસ્સ અકતત્તા અઞ્ઞેસમ્પિ વન્દિયાનં સબ્ભાવં દસ્સેતુમાહ ‘‘તજ્જનાદી’’તિઆદિ. એત્થ આદિ-સદ્દેન નિયસ્સપબ્બાજનીયપઅસારણીયકમ્મે સઙ્ગણ્હાતિ. એત્થાતિ એતસ્મિં વન્દનીયાધિકારે. કમ્મન્તિ અપલોકનાદિ ચતુબ્બિધં કમ્મં.

    3099. ‘‘Eteyeva vandiyā, na aññe’’ti niyāmassa akatattā aññesampi vandiyānaṃ sabbhāvaṃ dassetumāha ‘‘tajjanādī’’tiādi. Ettha ādi-saddena niyassapabbājanīyapaasāraṇīyakamme saṅgaṇhāti. Etthāti etasmiṃ vandanīyādhikāre. Kammanti apalokanādi catubbidhaṃ kammaṃ.

    ૩૧૦૦. સઙ્ઘેન અધમ્મકમ્મે કરિયમાને તં વારેતું અસક્કોન્તેન, અસક્કોન્તેહિ ચ પટિપજ્જિતબ્બવિધિં દસ્સેતુમાહ ‘‘અધિટ્ઠાન’’ન્તિઆદિ. અધિટ્ઠાનં પનેકસ્સ ઉદ્દિટ્ઠન્તિ યોજના, અધમ્મકમ્મં કરોન્તાનં ભિક્ખૂનમન્તરે નિસીદિત્વા તં ‘‘અધમ્મ’’ન્તિ જાનિત્વાપિ તં વારેતું અસક્કોન્તસ્સ એકસ્સ ‘‘ન મેતં ખમતી’’તિ ચિત્તેન અધિટ્ઠાનમુદ્દિટ્ઠન્તિ વુત્તં હોતિ. દ્વિન્નં વા તિણ્ણમેવ ચાતિ તમેવ વારેતું અસક્કોન્તાનં દ્વિન્નં વા તિણ્ણં વા ભિક્ખૂનં અઞ્ઞમઞ્ઞં ‘‘ન મેતં ખમતી’’તિ દિટ્ઠાવિકમ્મં સકસકદિટ્ઠિયા પકાસનં ઉદ્દિટ્ઠન્તિ અત્થો. તતો ઉદ્ધં તીહિ ઉદ્ધં ચતુન્નં કમ્મસ્સ પટિક્કોસનં ‘‘ઇદં અધમ્મકમ્મં મા કરોથા’’તિ પટિક્ખિપનં ઉદ્દિટ્ઠન્તિ અત્થો.

    3100. Saṅghena adhammakamme kariyamāne taṃ vāretuṃ asakkontena, asakkontehi ca paṭipajjitabbavidhiṃ dassetumāha ‘‘adhiṭṭhāna’’ntiādi. Adhiṭṭhānaṃ panekassa uddiṭṭhanti yojanā, adhammakammaṃ karontānaṃ bhikkhūnamantare nisīditvā taṃ ‘‘adhamma’’nti jānitvāpi taṃ vāretuṃ asakkontassa ekassa ‘‘na metaṃ khamatī’’ti cittena adhiṭṭhānamuddiṭṭhanti vuttaṃ hoti. Dvinnaṃ vā tiṇṇameva cāti tameva vāretuṃ asakkontānaṃ dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā bhikkhūnaṃ aññamaññaṃ ‘‘na metaṃ khamatī’’ti diṭṭhāvikammaṃ sakasakadiṭṭhiyā pakāsanaṃ uddiṭṭhanti attho. Tato uddhaṃ tīhi uddhaṃ catunnaṃ kammassa paṭikkosanaṃ ‘‘idaṃ adhammakammaṃ mā karothā’’ti paṭikkhipanaṃ uddiṭṭhanti attho.

    ૩૧૦૧. વિસ્સાસગ્ગાહલક્ખણં અગ્ગહિતગ્ગહણેન પઞ્ચવિધન્તિ દસ્સેતુમાહ ‘‘સન્દિટ્ઠો’’તિઆદિ. યોજના પનેત્થ એવં વેદિતબ્બા – સન્દિટ્ઠો ચ હોતિ, જીવતિ ચ, ગહિતે ચ અત્તમનો હોતિ, સમ્ભત્તો ચ હોતિ, જીવતિ ચ, ગહિતે ચ અત્તમનો હોતિ, આલપિતો ચ હોતિ, જીવતિ ચ, ગહિતે ચ અત્તમનો હોતીતિ એવં સન્દિટ્ઠસમ્ભત્તઆલપિતાનં તિણ્ણમેકેકસ્સ તીણિ તીણિ વિસ્સાસગ્ગાહલક્ખણાનિ કત્વા નવવિધં હોતીતિ વેદિતબ્બં. વચનત્થો, પનેત્થ વિનિચ્છયો ચ હેટ્ઠા વુત્તોવ.

    3101. Vissāsaggāhalakkhaṇaṃ aggahitaggahaṇena pañcavidhanti dassetumāha ‘‘sandiṭṭho’’tiādi. Yojanā panettha evaṃ veditabbā – sandiṭṭho ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hoti, sambhatto ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hoti, ālapito ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hotīti evaṃ sandiṭṭhasambhattaālapitānaṃ tiṇṇamekekassa tīṇi tīṇi vissāsaggāhalakkhaṇāni katvā navavidhaṃ hotīti veditabbaṃ. Vacanattho, panettha vinicchayo ca heṭṭhā vuttova.

    ૩૧૦૨. સીલવિપત્તિ, દિટ્ઠિવિપત્તિ ચ આચારાજીવસમ્ભવા દ્વે વિપત્તિયો ચાતિ યોજના, આચારવિપત્તિ, આજીવવિપત્તિ ચાતિ વુત્તં હોતિ.

    3102. Sīlavipatti, diṭṭhivipatti ca ācārājīvasambhavā dve vipattiyo cāti yojanā, ācāravipatti, ājīvavipatti cāti vuttaṃ hoti.

    ૩૧૦૩. તત્થાતિ તેસુ ચતૂસુ વિપત્તીસુ. અપ્પટિકમ્મા પારાજિકા વુટ્ઠાનગામિની સઙ્ઘાદિસેસાપત્તિકા દુવે આપત્તિયો સીલવિપત્તીતિ પકાસિતાતિ યોજના.

    3103.Tatthāti tesu catūsu vipattīsu. Appaṭikammā pārājikā vuṭṭhānagāminī saṅghādisesāpattikā duve āpattiyo sīlavipattīti pakāsitāti yojanā.

    ૩૧૦૪. યા ચ અન્તગ્ગાહિકા દિટ્ઠિ, યા દસવત્થુકા દિટ્ઠિ, અયં દુવિધા દિટ્ઠિ દિટ્ઠિવિપત્તીતિ દીપિતાતિ યોજના. તત્થ અન્તગ્ગાહિકદિટ્ઠિ નામ ઉચ્છેદન્તસસ્સતન્તગાહવસેન પવત્તા દિટ્ઠિ. ‘‘નત્થિ દિન્ન’’ન્તિઆદિનયપ્પવત્તા દસવત્થુકા દિટ્ઠિ.

    3104. Yā ca antaggāhikā diṭṭhi, yā dasavatthukā diṭṭhi, ayaṃ duvidhā diṭṭhi diṭṭhivipattīti dīpitāti yojanā. Tattha antaggāhikadiṭṭhi nāma ucchedantasassatantagāhavasena pavattā diṭṭhi. ‘‘Natthi dinna’’ntiādinayappavattā dasavatthukā diṭṭhi.

    ૩૧૦૫. થુલ્લચ્ચયાદિકા દેસનાગામિનિકા યા પઞ્ચ આપત્તિયો, આચારકુસલેન ભગવતા સા આચારવિપત્તીતિ વુત્તાતિ યોજના. આદિ-સદ્દેન પાચિત્તિયપાટિદેસનીયદુક્કટદુબ્ભાસિતાનં ગહણં. યાતિ પઞ્ચાપત્તિયો અપેક્ખિત્વા બહુત્તં. સાતિ આચારવિપત્તિ સામઞ્ઞમપેક્ખિત્વા એકત્તં.

    3105. Thullaccayādikā desanāgāminikā yā pañca āpattiyo, ācārakusalena bhagavatā sā ācāravipattīti vuttāti yojanā. Ādi-saddena pācittiyapāṭidesanīyadukkaṭadubbhāsitānaṃ gahaṇaṃ. ti pañcāpattiyo apekkhitvā bahuttaṃ. ti ācāravipatti sāmaññamapekkhitvā ekattaṃ.

    ૩૧૦૬. કુહનાદીતિ આદિ-સદ્દેન લપના નેમિત્તિકતા નિપ્પેસિકતા લાભેન લાભં નિજિગીસનતા ગહિતા, કુહનાદીનં વિત્થારો વિસુદ્ધિમગ્ગે (વિસુદ્ધિ॰ ૧.૧૬) વુત્તનયેન વેદિતબ્બો. આજીવો પચ્ચયો હેતુ યસ્સા આપત્તિયાતિ વિગ્ગહો. છબ્બિધાતિ ચતુત્થપારાજિકસઞ્ચરિત્તથુલ્લચ્ચયપાચિત્તિયપાટિદેસનીયદુક્કટાપત્તીનં વસેન છબ્બિધા. પકાસિતા

    3106.Kuhanādīti ādi-saddena lapanā nemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ nijigīsanatā gahitā, kuhanādīnaṃ vitthāro visuddhimagge (visuddhi. 1.16) vuttanayena veditabbo. Ājīvo paccayo hetu yassā āpattiyāti viggaho. Chabbidhāti catutthapārājikasañcarittathullaccayapācittiyapāṭidesanīyadukkaṭāpattīnaṃ vasena chabbidhā. Pakāsitā

    ‘‘આજીવહેતુ આજીવકારણા પાપિચ્છો ઇચ્છાપકતો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. આજીવહેતુ…પે॰… સઞ્ચરિત્તં સમાપજ્જતિ, આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સ. આજીવહેતુ…પે॰… ‘યો તે વિહારે વસતિ, સો ભિક્ખુ અરહા’તિ ભણતિ, પટિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. આજીવહેતુ…પે॰… ભિક્ખુ પણીતભોજનાનિ અગિલાનો અત્તનો અત્થાય વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જતિ, આપત્તિ પાચિત્તિયસ્સ. આજીવહેતુ…પે॰… ભિક્ખુની પણીતભોજનાનિ અગિલાના અત્તનો અત્થાય વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જતિ, આપત્તિ પાટિદેસનીયસ્સ. આજીવહેતુ આજીવકારણા સૂપં વા ઓદનં વા અગિલાનો અત્તનો અત્થાય વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ (પરિ॰ ૨૮૭) –

    ‘‘Ājīvahetu ājīvakāraṇā pāpiccho icchāpakato asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapati, āpatti pārājikassa. Ājīvahetu…pe… sañcarittaṃ samāpajjati, āpatti saṅghādisesassa. Ājīvahetu…pe… ‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu arahā’ti bhaṇati, paṭijānantassa āpatti thullaccayassa. Ājīvahetu…pe… bhikkhu paṇītabhojanāni agilāno attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Ājīvahetu…pe… bhikkhunī paṇītabhojanāni agilānā attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pāṭidesanīyassa. Ājīvahetu ājīvakāraṇā sūpaṃ vā odanaṃ vā agilāno attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pari. 287) –

    દેસિતા. ઇમિના આજીવવિપત્તિ દીપિતા.

    Desitā. Iminā ājīvavipatti dīpitā.

    ૩૧૦૭. ‘‘ઉક્ખિત્તો’’તિઆદિ યથાક્કમેન તેસં તિણ્ણં નાનાસંવાસકાનં સરૂપદસ્સનં. તત્થ તયો ઉક્ખિત્તકા વુત્તાયેવ.

    3107.‘‘Ukkhitto’’tiādi yathākkamena tesaṃ tiṇṇaṃ nānāsaṃvāsakānaṃ sarūpadassanaṃ. Tattha tayo ukkhittakā vuttāyeva.

    ૩૧૦૮-૯. ‘‘યો સઙ્ઘેન ઉક્ખેપનીયકમ્મકતાનં અધમ્મવાદીનં પક્ખે નિસિન્નો ‘તુમ્હે કિં ભણથા’તિ તેસઞ્ચ ઇતરેસઞ્ચ લદ્ધિં સુત્વા ‘ઇમે અધમ્મવાદિનો, ઇતરે ધમ્મવાદિનો’તિ ચિત્તં ઉપ્પાદેતિ, અયં તેસં મજ્ઝે નિસિન્નોવ તેસં નાનાસંવાસકો હોતિ, કમ્મં કોપેતિ. ઇતરેસમ્પિ હત્થપાસં અનાગતત્તા કોપેતી’’તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૪૫૫) આગત અટ્ઠકથાવિનિચ્છયં દસ્સેતુમાહ ‘‘અધમ્મવાદિપક્ખસ્મિ’’ન્તિઆદિ.

    3108-9. ‘‘Yo saṅghena ukkhepanīyakammakatānaṃ adhammavādīnaṃ pakkhe nisinno ‘tumhe kiṃ bhaṇathā’ti tesañca itaresañca laddhiṃ sutvā ‘ime adhammavādino, itare dhammavādino’ti cittaṃ uppādeti, ayaṃ tesaṃ majjhe nisinnova tesaṃ nānāsaṃvāsako hoti, kammaṃ kopeti. Itaresampi hatthapāsaṃ anāgatattā kopetī’’ti (mahāva. aṭṭha. 455) āgata aṭṭhakathāvinicchayaṃ dassetumāha ‘‘adhammavādipakkhasmi’’ntiādi.

    અધમ્મવાદિપક્ખસ્મિન્તિ ઉક્ખેપનીયકમ્મેન નિસ્સારિતાનં અધમ્મવાદીનં પક્ખસ્મિં. નિસિન્નોવાતિ હત્થપાસં અવિજહિત્વા ગણપૂરકો હુત્વા નિસિન્નોવ. વિચિન્તયન્તિ ‘‘ઇમે નુ ખો ધમ્મવાદિનો, ઉદાહુ એતે’’તિ વિવિધેનાકારેન ચિન્તયન્તો. ‘‘એતે પન ધમ્મવાદી’’તિ માનસં ઉપ્પાદેતિ, એવં ઉપ્પન્ને પન માનસે. અધમ્મવાદિપક્ખસ્મિં નિસિન્નોવ એવં માનસં ઉપ્પાદેન્તો અયં ભિક્ખુ. લદ્ધિયાતિ એવં ઉપ્પાદિતમાનસસઙ્ખાતાય લદ્ધિયા. તેસં અધમ્મવાદીનં નાનાસંવાસકો નામ હોતીતિ પકાસિતો.

    Adhammavādipakkhasminti ukkhepanīyakammena nissāritānaṃ adhammavādīnaṃ pakkhasmiṃ. Nisinnovāti hatthapāsaṃ avijahitvā gaṇapūrako hutvā nisinnova. Vicintayanti ‘‘ime nu kho dhammavādino, udāhu ete’’ti vividhenākārena cintayanto. ‘‘Ete pana dhammavādī’’ti mānasaṃ uppādeti, evaṃ uppanne pana mānase. Adhammavādipakkhasmiṃ nisinnova evaṃ mānasaṃ uppādento ayaṃ bhikkhu. Laddhiyāti evaṃ uppāditamānasasaṅkhātāya laddhiyā. Tesaṃ adhammavādīnaṃ nānāsaṃvāsako nāma hotīti pakāsito.

    તત્રટ્ઠો પન સોતિ તસ્મિં અધમ્મવાદિપક્ખસ્મિં નિસિન્નોવ સો. સદ-ધાતુયા ગતિનિવારણત્થત્તા તત્ર નિસિન્નો ‘‘તત્રટ્ઠો’’તિ વુચ્ચતિ. દ્વિન્નન્તિ ધમ્મવાદિઅધમ્મવાદિપક્ખાનં દ્વિન્નં સઙ્ઘાનં. કમ્મન્તિ ચતુવગ્ગાદિસઙ્ઘેન કરણીયકમ્મં. કોપેતીતિ અધમ્મવાદીનં અસંવાસભાવં ગન્ત્વા તેસં ગણપૂરણત્તા, ઇતરેસં એકસીમાયં ઠત્વા હત્થપાસં અનુપગતત્તા, છન્દસ્સ ચ અદિન્નત્તા કમ્મં કોપેતિ. યો પન અધમ્મવાદીનં પક્ખે નિસિન્નો ‘‘અધમ્મવાદિનો ઇમે, ઇતરે ધમ્મવાદિનો’’તિ તેસં મજ્ઝે પવિસતિ, યત્થ વા તત્થ વા પક્ખે નિસિન્નો ‘‘ઇમે ધમ્મવાદિનો’’તિ ગણ્હાતિ, અયં અત્તનાવ અત્તાનં સમાનસંવાસકં કરોતીતિ વેદિતબ્બો.

    Tatraṭṭho pana soti tasmiṃ adhammavādipakkhasmiṃ nisinnova so. Sada-dhātuyā gatinivāraṇatthattā tatra nisinno ‘‘tatraṭṭho’’ti vuccati. Dvinnanti dhammavādiadhammavādipakkhānaṃ dvinnaṃ saṅghānaṃ. Kammanti catuvaggādisaṅghena karaṇīyakammaṃ. Kopetīti adhammavādīnaṃ asaṃvāsabhāvaṃ gantvā tesaṃ gaṇapūraṇattā, itaresaṃ ekasīmāyaṃ ṭhatvā hatthapāsaṃ anupagatattā, chandassa ca adinnattā kammaṃ kopeti. Yo pana adhammavādīnaṃ pakkhe nisinno ‘‘adhammavādino ime, itare dhammavādino’’ti tesaṃ majjhe pavisati, yattha vā tattha vā pakkhe nisinno ‘‘ime dhammavādino’’ti gaṇhāti, ayaṃ attanāva attānaṃ samānasaṃvāsakaṃ karotīti veditabbo.

    ૩૧૧૦. બહિસીમાગતો પકતત્તો ભિક્ખુ સચે હત્થપાસે ઠિતો હોતિ, સો સીમાય નાનાસંવાસકો મતોતિ યોજના. તં ગણપૂરણં કત્વા કતકમ્મમ્પિ કુપ્પતિ. એવં યથાવુત્તનિયામેન તયો નાનાસંવાસકા મહેસિના વુત્તાતિ યોજના.

    3110.Bahisīmāgato pakatatto bhikkhu sace hatthapāse ṭhito hoti, so sīmāya nānāsaṃvāsako matoti yojanā. Taṃ gaṇapūraṇaṃ katvā katakammampi kuppati. Evaṃ yathāvuttaniyāmena tayo nānāsaṃvāsakā mahesinā vuttāti yojanā.

    ૩૧૧૧. ચુતોતિ પારાજિકાપન્નો સાસનતો ચુતત્તા ‘‘ચુતો’’તિ ગહિતો. ‘‘ભિક્ખુની એકાદસ અભબ્બા’’તિ પદચ્છેદો. ઇમેતિ ભેદમનપેક્ખિત્વા સામઞ્ઞેન સત્તરસ જના. અસંવાસાતિ ન સંવસિતબ્બા, નત્થિ વા એતેહિ પકતત્તાનં એકકમ્માદિકો સંવાસોતિ અસંવાસા નામ સિયું.

    3111.Cutoti pārājikāpanno sāsanato cutattā ‘‘cuto’’ti gahito. ‘‘Bhikkhunī ekādasa abhabbā’’ti padacchedo. Imeti bhedamanapekkhitvā sāmaññena sattarasa janā. Asaṃvāsāti na saṃvasitabbā, natthi vā etehi pakatattānaṃ ekakammādiko saṃvāsoti asaṃvāsā nāma siyuṃ.

    ૩૧૧૨. અસંવાસસ્સ સબ્બસ્સાતિ યથાવુત્તસ્સ સત્તરસવિધસ્સ સબ્બસ્સ અસંવાસસ્સ. તથા કમ્મારહસ્સ ચાતિ ‘‘યસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કરોતિ, સો નેવ કમ્મપત્તો, નાપિ છન્દારહો, અપિચ કમ્મારહો’’તિ (પરિ॰ ૪૮૮) એવં પરિવારે વુત્તકમ્મારહસ્સ ચ. ઉમ્મત્તકાદીનન્તિ આદિ-સદ્દેન ખિત્તચિત્તાદીનં ગહણં. સઙ્ઘે તજ્જનીયાદીનિ કરોન્તે. પટિક્ખેપોતિ પટિક્કોસના. ન રૂહતીતિ પટિક્કોસટ્ઠાને ન તિટ્ઠતિ, કમ્મં ન કોપેતીતિ અધિપ્પાયો.

    3112.Asaṃvāsassa sabbassāti yathāvuttassa sattarasavidhassa sabbassa asaṃvāsassa. Tathā kammārahassa cāti ‘‘yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammapatto, nāpi chandāraho, apica kammāraho’’ti (pari. 488) evaṃ parivāre vuttakammārahassa ca. Ummattakādīnanti ādi-saddena khittacittādīnaṃ gahaṇaṃ. Saṅghe tajjanīyādīni karonte. Paṭikkhepoti paṭikkosanā. Na rūhatīti paṭikkosaṭṭhāne na tiṭṭhati, kammaṃ na kopetīti adhippāyo.

    ૩૧૧૩. સસંવાસેક…પે॰… ભિક્ખુનોતિ વુત્તનયેન કમ્મેન વા લદ્ધિયા વા અસંવાસિકભાવં અનુપગતત્તા સમાનસંવાસકસ્સ સીમાય અસંવાસિકભાવં અનુપગન્ત્વા એકસીમાય ઠિતસ્સ અન્તિમવત્થું અનજ્ઝાપન્નત્તા પકતત્તસ્સ ભિક્ખુનો. અનન્તરસ્સપિ હત્થપાસે વચનેન વચીભેદકરણેન પટિક્ખેપો પટિક્કોસો રુહતિ પટિક્કોસનટ્ઠાનેયેવ તિટ્ઠતિ, કમ્મં કોપેતીતિ અધિપ્પાયો.

    3113.Sasaṃvāseka…pe… bhikkhunoti vuttanayena kammena vā laddhiyā vā asaṃvāsikabhāvaṃ anupagatattā samānasaṃvāsakassa sīmāya asaṃvāsikabhāvaṃ anupagantvā ekasīmāya ṭhitassa antimavatthuṃ anajjhāpannattā pakatattassa bhikkhuno. Anantarassapi hatthapāse vacanena vacībhedakaraṇena paṭikkhepo paṭikkoso ruhati paṭikkosanaṭṭhāneyeva tiṭṭhati, kammaṃ kopetīti adhippāyo.

    ૩૧૧૪. છહિ આકારેહીતિ (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૩૮; કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ નિદાનવણ્ણના) લજ્જિતાય, અઞ્ઞાણતાય, કુક્કુચ્ચપકતતાય, સતિસમ્મોસાય, અકપ્પિયેકપ્પિયસઞ્ઞિતાય, કપ્પિયેઅકપ્પિયસઞ્ઞિતાયાતિ ઇમેહિ છહિ આકારેહિ. પઞ્ચ સમણકપ્પા ચ વુત્તા, પઞ્ચ વિસુદ્ધિયો ચ વુત્તાતિ યોજના.

    3114.Chahi ākārehīti (pāci. aṭṭha. 438; kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) lajjitāya, aññāṇatāya, kukkuccapakatatāya, satisammosāya, akappiyekappiyasaññitāya, kappiyeakappiyasaññitāyāti imehi chahi ākārehi. Pañca samaṇakappā ca vuttā, pañca visuddhiyo ca vuttāti yojanā.

    ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ સમણકપ્પેહિ ફલં પરિભુઞ્જિતું, અગ્ગિપરિજિતં સત્થપરિજિતં નખપરિજિતં અબીજં નિબ્બટ્ટબીજઞ્ઞેવ પઞ્ચમ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૫૦) ખુદ્દકવત્થુકે અનુઞ્ઞાતા પઞ્ચ સમણકપ્પા નામ. પઞ્ચ વિસુદ્ધિયોતિ પરિવારે એકુત્તરે ‘‘પઞ્ચ વિસુદ્ધિયો’’તિ ઇમસ્સ નિદ્દેસે ‘‘નિદાનં ઉદ્દિસિત્વા અવસેસં સુતેન સાવેતબ્બં, અયં પઠમા વિસુદ્ધી’’તિઆદિના (પરિ॰ ૩૨૫) નયેન દસ્સિતા પઞ્ચ પાતિમોક્ખુદ્દેસસઙ્ખાતા પઞ્ચ વિસુદ્ધિયો ચ ‘‘સુત્તુદ્દેસો પારિસુદ્ધિઉપોસથો અધિટ્ઠાનુપોસથો પવારણા સામગ્ગિઉપોસથોયેવ પઞ્ચમો’’તિ (પરિ॰ ૩૨૫) એવં વુત્તા પઞ્ચ વિસુદ્ધિયો ચાતિ દ્વેપઞ્ચવિસુદ્ધિયો ‘‘દ્વિપઞ્ચવિઞ્ઞાણાની’’તિઆદીસુ વિય સામઞ્ઞવચનેન સઙ્ગહિતા.

    ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ, aggiparijitaṃ satthaparijitaṃ nakhaparijitaṃ abījaṃ nibbaṭṭabījaññeva pañcama’’nti (cūḷava. 250) khuddakavatthuke anuññātā pañca samaṇakappā nāma. Pañca visuddhiyoti parivāre ekuttare ‘‘pañca visuddhiyo’’ti imassa niddese ‘‘nidānaṃ uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ paṭhamā visuddhī’’tiādinā (pari. 325) nayena dassitā pañca pātimokkhuddesasaṅkhātā pañca visuddhiyo ca ‘‘suttuddeso pārisuddhiuposatho adhiṭṭhānuposatho pavāraṇā sāmaggiuposathoyeva pañcamo’’ti (pari. 325) evaṃ vuttā pañca visuddhiyo cāti dvepañcavisuddhiyo ‘‘dvipañcaviññāṇānī’’tiādīsu viya sāmaññavacanena saṅgahitā.

    ૩૧૧૫-૭. નિસ્સેસેન દીયતિ પઞ્ઞપીયતિ એત્થ સિક્ખાપદન્તિ નિદાનં, તેસં તેસં સિક્ખાપદાનં પઞ્ઞત્તિયા ઠાનભૂતં વેસાલીઆદિ. પું વુચ્ચતિ નિરયો, તં ગલતિ મદ્દતિ નેરયિકદુક્ખં અનુભવતીતિ પુગ્ગલો, સત્તો. અરિયપુગ્ગલા તંસદિસત્તા, ભૂતપુબ્બગતિયા વા ‘‘પુગ્ગલા’’તિ વેદિતબ્બા. ઇધ પનેતે સિક્ખાપદવીતિક્કમસ્સ આદિકમ્મિકા અધિપ્પેતા. ઇદાનિ પુગ્ગલનિદ્દેસં વક્ખતિ. વસતિ એત્થ ભગવતો આણાસઙ્ખાતા સિક્ખાપદપઞ્ઞત્તિ તં પટિચ્ચ પવત્તતીતિ વત્થુ, તસ્સ તસ્સ પુગ્ગલસ્સ સિક્ખાપદપઞ્ઞત્તિહેતુભૂતો અજ્ઝાચારો.

    3115-7. Nissesena dīyati paññapīyati ettha sikkhāpadanti nidānaṃ, tesaṃ tesaṃ sikkhāpadānaṃ paññattiyā ṭhānabhūtaṃ vesālīādi. Puṃ vuccati nirayo, taṃ galati maddati nerayikadukkhaṃ anubhavatīti puggalo, satto. Ariyapuggalā taṃsadisattā, bhūtapubbagatiyā vā ‘‘puggalā’’ti veditabbā. Idha panete sikkhāpadavītikkamassa ādikammikā adhippetā. Idāni puggalaniddesaṃ vakkhati. Vasati ettha bhagavato āṇāsaṅkhātā sikkhāpadapaññatti taṃ paṭicca pavattatīti vatthu, tassa tassa puggalassa sikkhāpadapaññattihetubhūto ajjhācāro.

    વિધાનં વિભજનં વિધિ, પભેદો. પઞ્ઞાપીયતિ ભગવતો આણા પકારેન ઞાપીયતિ એતાયાતિ પઞ્ઞત્તિ, પઞ્ઞત્તિયા વિધિ પભેદો ‘‘પઞ્ઞત્તિવિધિ’’ન્તિ વત્તબ્બે ‘‘વિધિં પઞ્ઞત્તિયા’’તિ ગાથાબન્ધવસેન અસમત્થનિદ્દેસો. સા પન પઞ્ઞત્તિવિધિ પઞ્ઞત્તિઅનુપઞ્ઞત્તિ અનુપ્પન્નપઞ્ઞત્તિ સબ્બત્થપઞ્ઞત્તિ પદેસપઞ્ઞત્તિ સાધારણપઞ્ઞત્તિ અસાધારણપઞ્ઞત્તિ એકતોપઞ્ઞત્તિ ઉભતોપઞ્ઞત્તિવસેન નવવિધા હોતિ.

    Vidhānaṃ vibhajanaṃ vidhi, pabhedo. Paññāpīyati bhagavato āṇā pakārena ñāpīyati etāyāti paññatti, paññattiyā vidhi pabhedo ‘‘paññattividhi’’nti vattabbe ‘‘vidhiṃ paññattiyā’’ti gāthābandhavasena asamatthaniddeso. Sā pana paññattividhi paññattianupaññatti anuppannapaññatti sabbatthapaññatti padesapaññatti sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti ekatopaññatti ubhatopaññattivasena navavidhā hoti.

    ‘‘વિપત્તિ આપત્તિ અનાપત્તી’’તિ પદચ્છેદો, વિપજ્જન્તિ એતાય સીલાદયોતિ વિપત્તિ. સા પન સીલઆચારદિટ્ઠિઆજીવાનં વસેન ચતુબ્બિધા. સા પન ઉદ્દેસવસેન હેટ્ઠા દસ્સિતાવ. આપજ્જન્તિ એતાય અકુસલાબ્યાકતભૂતાય ભગવતો આણાવીતિક્કમન્તિ આપત્તિ. સા પુબ્બપયોગાદિવસેન અનેકપ્પભેદા આપત્તિ. અનાપત્તિ અજાનનાદિવસેન આણાય અનતિક્કમનં. સમુટ્ઠાતિ એતેહિ આપત્તીતિ સમુટ્ઠાનાનિ, કાયાદિવસેન છબ્બિધાનિ આપત્તિકારણાનિ. સમુટ્ઠાનાનં નયો સમુટ્ઠાનનયો, તં.

    ‘‘Vipatti āpatti anāpattī’’ti padacchedo, vipajjanti etāya sīlādayoti vipatti. Sā pana sīlaācāradiṭṭhiājīvānaṃ vasena catubbidhā. Sā pana uddesavasena heṭṭhā dassitāva. Āpajjanti etāya akusalābyākatabhūtāya bhagavato āṇāvītikkamanti āpatti. Sā pubbapayogādivasena anekappabhedā āpatti. Anāpatti ajānanādivasena āṇāya anatikkamanaṃ. Samuṭṭhāti etehi āpattīti samuṭṭhānāni, kāyādivasena chabbidhāni āpattikāraṇāni. Samuṭṭhānānaṃ nayo samuṭṭhānanayo, taṃ.

    વજ્જઞ્ચ કમ્મઞ્ચ કિરિયા ચ સઞ્ઞા ચ ચિત્તઞ્ચ આણત્તિ ચ વજ્જકમ્મક્રિયાસઞ્ઞાચિત્તાણત્તિયો, તાસં વિધિ તથા વુચ્ચતિ, તં. વજ્જવિધિન્તિ ‘‘યસ્સા સચિત્તકપક્ખે ચિત્તં અકુસલમેવ હોતિ, અયં લોકવજ્જા, સેસા પણ્ણત્તિવજ્જા’’તિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના) વુત્તં વજ્જવિધિં. કમ્મવિધિન્તિ ‘‘સબ્બા ચ કાયકમ્મવચીકમ્મતદુભયવસેન તિવિધા હોન્તી’’તિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના) દસ્સિતં કમ્મવિધિં . ક્રિયાવિધિન્તિ ‘‘અત્થાપત્તિ કિરિયતો સમુટ્ઠાતિ, અત્થિ અકિરિયતો, અત્થિ કિરિયાકિરિયતો, અત્થિ સિયા કિરિયતો સિયા અકિરિયતો’’તિઆદિના (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના) નયેન દસ્સિતં કિરિયાવિધિં. સઞ્ઞાવિધિન્તિ ‘‘સઞ્ઞાવિમોક્ખા’’તિઆદિના (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના) નયેન દસ્સિતં સઞ્ઞાવિધિં.

    Vajjañca kammañca kiriyā ca saññā ca cittañca āṇatti ca vajjakammakriyāsaññācittāṇattiyo, tāsaṃ vidhi tathā vuccati, taṃ. Vajjavidhinti ‘‘yassā sacittakapakkhe cittaṃ akusalameva hoti, ayaṃ lokavajjā, sesā paṇṇattivajjā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ vajjavidhiṃ. Kammavidhinti ‘‘sabbā ca kāyakammavacīkammatadubhayavasena tividhā hontī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) dassitaṃ kammavidhiṃ . Kriyāvidhinti ‘‘atthāpatti kiriyato samuṭṭhāti, atthi akiriyato, atthi kiriyākiriyato, atthi siyā kiriyato siyā akiriyato’’tiādinā (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) nayena dassitaṃ kiriyāvidhiṃ. Saññāvidhinti ‘‘saññāvimokkhā’’tiādinā (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) nayena dassitaṃ saññāvidhiṃ.

    ચિત્તવિધિન્તિ ‘‘સબ્બાપિ ચિત્તવસેન દુવિધા હોન્તિ સચિત્તકા, અચિત્તકા ચા’’તિ (કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ પઠમપારાજિકવણ્ણના) વુત્તં ચિત્તવિધિં. આણત્તિવિધિન્તિ ‘‘સાણત્તિકં અનાણત્તિક’’ન્તિ વુત્તં આણત્તિવિધિં. અઙ્ગવિધાનન્તિ સબ્બસિક્ખાપદેસુ આપત્તીનં વુત્તં અઙ્ગવિધાનઞ્ચ. વેદનાત્તિકં, કુસલત્તિકઞ્ચાતિ યોજના. તં પન ‘‘અકુસલચિત્તં, દ્વિચિત્તં, તિચિત્તં, દુક્ખવેદનં, દ્વિવેદનં, તિવેદન’’ન્તિ તત્થ તત્થ દસ્સિતમેવ.

    Cittavidhinti ‘‘sabbāpi cittavasena duvidhā honti sacittakā, acittakā cā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ cittavidhiṃ. Āṇattividhinti ‘‘sāṇattikaṃ anāṇattika’’nti vuttaṃ āṇattividhiṃ. Aṅgavidhānanti sabbasikkhāpadesu āpattīnaṃ vuttaṃ aṅgavidhānañca. Vedanāttikaṃ, kusalattikañcāti yojanā. Taṃ pana ‘‘akusalacittaṃ, dvicittaṃ, ticittaṃ, dukkhavedanaṃ, dvivedanaṃ, tivedana’’nti tattha tattha dassitameva.

    સત્તરસવિધં એતં લક્ખણન્તિ યથાવુત્તનિદાનાદિસત્તરસપ્પભેદં સબ્બસિક્ખાપદાનં સાધારણલક્ખણં. દસ્સેત્વાતિ પકાસેત્વા. બુધો વિનયકુસલો. તત્થ તત્થ સિક્ખાપદેસુ યથારહં યોજેય્યાતિ સમ્બન્ધો.

    Sattarasavidhaṃetaṃ lakkhaṇanti yathāvuttanidānādisattarasappabhedaṃ sabbasikkhāpadānaṃ sādhāraṇalakkhaṇaṃ. Dassetvāti pakāsetvā. Budho vinayakusalo. Tattha tattha sikkhāpadesu yathārahaṃ yojeyyāti sambandho.

    ૩૧૧૮. ઇમેસુ સત્તરસસુ લક્ખણેસુ નિદાનપુગ્ગલે તાવ નિદ્દિસિતુમાહ ‘‘નિદાન’’ન્તિઆદિ. તત્થાતિ તેસુ સત્તરસસુ સાધારણલક્ખણેસુ, નિદ્ધારણે ચેતં ભુમ્મં. નિદાનન્તિ નિદ્ધારિતબ્બદસ્સનં. ‘‘પુર’’ન્તિ ઇદં ‘‘વેસાલી’’તિઆદિપદેહિ પચ્ચેકં યોજેતબ્બં. સક્કભગ્ગાતિ એતેહિ જનપદવાચીહિ સદ્દેહિ ઠાનનિસ્સિતા નાગરાવ ગહેતબ્બા. તાનિ ચ ‘‘સક્કેસુ વિહરતિ કપિલવત્થુસ્મિં, ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે’’તિ તત્થ તત્થ સિક્ખાપદનિદાને નિદસ્સિતાનેવ.

    3118. Imesu sattarasasu lakkhaṇesu nidānapuggale tāva niddisitumāha ‘‘nidāna’’ntiādi. Tatthāti tesu sattarasasu sādhāraṇalakkhaṇesu, niddhāraṇe cetaṃ bhummaṃ. Nidānanti niddhāritabbadassanaṃ. ‘‘Pura’’nti idaṃ ‘‘vesālī’’tiādipadehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Sakkabhaggāti etehi janapadavācīhi saddehi ṭhānanissitā nāgarāva gahetabbā. Tāni ca ‘‘sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ, bhaggesu viharati susumāragire’’ti tattha tattha sikkhāpadanidāne nidassitāneva.

    ૩૧૧૯. ‘‘દસ વેસાલિયા’’તિઆદીનં અત્થવિનિચ્છયો ઉત્તરે આવિ ભવિસ્સતિ. ગિરિબ્બજેતિ રાજગહનગરે. તઞ્હિ સમન્તા ઠિતેહિ ઇસિગિલિઆદીહિ પઞ્ચહિ પબ્બતેહિ વજસદિસન્તિ ‘‘ગિરિબ્બજ’’ન્તિ વુચ્ચતિ.

    3119.‘‘Dasa vesāliyā’’tiādīnaṃ atthavinicchayo uttare āvi bhavissati. Giribbajeti rājagahanagare. Tañhi samantā ṭhitehi isigiliādīhi pañcahi pabbatehi vajasadisanti ‘‘giribbaja’’nti vuccati.

    ૩૧૨૧. ભિક્ખૂનં પાતિમોક્ખસ્મિં સુદિન્નધનિયાદયો તેવીસતિવિધા આદિકમ્મિકપુગ્ગલા વુત્તાતિ યોજના.

    3121. Bhikkhūnaṃ pātimokkhasmiṃ sudinnadhaniyādayo tevīsatividhā ādikammikapuggalā vuttāti yojanā.

    ૩૧૨૨. ઉભયપાતિમોક્ખે આગતા તે સબ્બે આદિકમ્મિકપુગ્ગલા પરિપિણ્ડિતા તિંસ ભવન્તીતિ યોજના. વત્થુઆદીનં વિનિચ્છયો ઉત્તરે વક્ખમાનત્તા ઇધ ન વુત્તો. નનુ ચ નિદાનપુગ્ગલવિનિચ્છયમ્પિ તત્થ વક્ખતીતિ સો ઇધ કસ્મા વુત્તોતિ? નાયં દોસો, ઇમસ્સ પકરણત્તા ઇધાપિ વત્તબ્બોતિ. યદિ એવં વત્થુઆદિવિનિચ્છયોપિ ઇધ વત્તબ્બો સિયા, સો કસ્મા ન વુત્તોતિ? એકયોગનિદ્દિટ્ઠસ્સ ઇમસ્સ વચનેન સોપિ વુત્તોયેવ હોતીતિ એકદેસદસ્સનવસેન સંખિત્તોતિ દટ્ઠબ્બો.

    3122. Ubhayapātimokkhe āgatā te sabbe ādikammikapuggalā paripiṇḍitā tiṃsa bhavantīti yojanā. Vatthuādīnaṃ vinicchayo uttare vakkhamānattā idha na vutto. Nanu ca nidānapuggalavinicchayampi tattha vakkhatīti so idha kasmā vuttoti? Nāyaṃ doso, imassa pakaraṇattā idhāpi vattabboti. Yadi evaṃ vatthuādivinicchayopi idha vattabbo siyā, so kasmā na vuttoti? Ekayoganiddiṭṭhassa imassa vacanena sopi vuttoyeva hotīti ekadesadassanavasena saṃkhittoti daṭṭhabbo.

    ૩૧૨૩. યો એનં તરું જાનાતિ, સો પઞ્ઞત્તિં અસેસતો જાનાતીતિ સમ્બન્ધો. એત્થ ‘‘એનં તરુ’’ન્તિ ઇમિના નિદાનાદિસત્તરસપ્પકારં સબ્બસિક્ખાપદસાધારણલક્ખણસમુદાયં રૂપકેન દસ્સેતિ. કિં વિસિટ્ઠં તરુન્તિ આહ ‘‘તિમૂલ’’ન્તિઆદિ.

    3123. Yo enaṃ taruṃ jānāti, so paññattiṃ asesato jānātīti sambandho. Ettha ‘‘enaṃ taru’’nti iminā nidānādisattarasappakāraṃ sabbasikkhāpadasādhāraṇalakkhaṇasamudāyaṃ rūpakena dasseti. Kiṃ visiṭṭhaṃ tarunti āha ‘‘timūla’’ntiādi.

    તત્થ તિમૂલન્તિ નિદાનપુગ્ગલવત્થુસઙ્ખાતાનિ તીણિ મૂલાનિ એતસ્સાતિ તિમૂલં. નવપત્તન્તિ નવવિધપણ્ણત્તિસઙ્ખાતાનિ પત્તાનિ એતસ્સાતિ નવપત્તં. દ્વયઙ્કુરન્તિ લોકવજ્જપણ્ણત્તિવજ્જસઙ્ખાતા દ્વે અઙ્કુરા એતસ્સાતિ દ્વયઙ્કુરં. ‘‘દ્વિઅઙ્કુર’’ન્તિ વત્તબ્બે ઇ-કારસ્સ અયાદેસં કત્વા ‘‘દ્વયઙ્કુર’’ન્તિ વુત્તં. સત્તફલન્તિ આણત્તિઆપત્તિઅનાપત્તિવિપત્તિસઞ્ઞાવેદનાકુસલત્તિકસઙ્ખાતાનિ સત્ત ફલાનિ એતસ્સાતિ સત્તફલં. છપુપ્ફન્તિ છસમુટ્ઠાનસઙ્ખાતાનિ પુપ્ફાનિ એતસ્સાતિ છપુપ્ફં. દ્વિપ્પભવન્તિ ચિત્તકમ્મસઙ્ખાતા દ્વે પભવા એતસ્સાતિ દ્વિપ્પભવં. દ્વિસાખન્તિ કિરિયઅઙ્ગસઙ્ખાતા દ્વે સાખા એતસ્સાતિ દ્વિસાખં. એનં તરું યો જાનાતીતિ યો વુત્તો ભિક્ખુ વુત્તસરૂપસાધારણસત્તરસલક્ખણરાસિવિનિચ્છયસઙ્ખાતતરું જાનાતિ. સોતિ સો ભિક્ખુ. પઞ્ઞત્તિન્તિ વિનયપિટકં. અસેસતોતિ સબ્બસો.

    Tattha timūlanti nidānapuggalavatthusaṅkhātāni tīṇi mūlāni etassāti timūlaṃ. Navapattanti navavidhapaṇṇattisaṅkhātāni pattāni etassāti navapattaṃ. Dvayaṅkuranti lokavajjapaṇṇattivajjasaṅkhātā dve aṅkurā etassāti dvayaṅkuraṃ. ‘‘Dviaṅkura’’nti vattabbe i-kārassa ayādesaṃ katvā ‘‘dvayaṅkura’’nti vuttaṃ. Sattaphalanti āṇattiāpattianāpattivipattisaññāvedanākusalattikasaṅkhātāni satta phalāni etassāti sattaphalaṃ. Chapupphanti chasamuṭṭhānasaṅkhātāni pupphāni etassāti chapupphaṃ. Dvippabhavanti cittakammasaṅkhātā dve pabhavā etassāti dvippabhavaṃ. Dvisākhanti kiriyaaṅgasaṅkhātā dve sākhā etassāti dvisākhaṃ. Enaṃ taruṃ yo jānātīti yo vutto bhikkhu vuttasarūpasādhāraṇasattarasalakkhaṇarāsivinicchayasaṅkhātataruṃ jānāti. Soti so bhikkhu. Paññattinti vinayapiṭakaṃ. Asesatoti sabbaso.

    ૩૧૨૪. ઇતિ એવં મધુરપદત્થં અનાકુલં પરમં ઉત્તમં ઇમં વિનિચ્છયં યો પઠતિ વાચુગ્ગતં કરોન્તો પરિયાપુણાતિ, ગરુસન્તિકે સાધુકં સુણાતિ, પરિપુચ્છતે ચ અત્થં પરિપુચ્છતિ ચ, સો ભિક્ખુ વિનય વિનિચ્છયે ઉપાલિસમો ભવતિ વિનયધરાનં એતદગ્ગટ્ઠાને નિક્ખિત્તેન ઉપાલિમહાથેરેન સદિસો ભવતીતિ યોજના.

    3124.Iti evaṃ madhurapadatthaṃ anākulaṃ paramaṃ uttamaṃ imaṃ vinicchayaṃ yo paṭhati vācuggataṃ karonto pariyāpuṇāti, garusantike sādhukaṃ suṇāti, paripucchate ca atthaṃ paripucchati ca, so bhikkhu vinaya vinicchaye upālisamo bhavati vinayadharānaṃ etadaggaṭṭhāne nikkhittena upālimahātherena sadiso bhavatīti yojanā.

    ઇતિ વિનયત્થસારસન્દીપનિયા વિનયવિનિચ્છયવણ્ણનાય

    Iti vinayatthasārasandīpaniyā vinayavinicchayavaṇṇanāya

    પકિણ્ણકવિનિચ્છયકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Pakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact