Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിനയവിനിച്ഛയ-ടീകാ • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    പകിണ്ണകവിനിച്ഛയകഥാവണ്ണനാ

    Pakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā

    ൩൦൨൯. ഛത്തം പണ്ണമയം കിഞ്ചീതി താലപണ്ണാദിപണ്ണച്ഛദനം യം കിഞ്ചി ഛത്തം. ബഹീതി ഉപരി. അന്തോതി ഹേട്ഠാ. സിബ്ബിതുന്തി രൂപം ദസ്സേത്വാ സൂചികമ്മം കാതും.

    3029.Chattaṃpaṇṇamayaṃ kiñcīti tālapaṇṇādipaṇṇacchadanaṃ yaṃ kiñci chattaṃ. Bahīti upari. Antoti heṭṭhā. Sibbitunti rūpaṃ dassetvā sūcikammaṃ kātuṃ.

    ൩൦൩൦. പണ്ണേതി ഛദനപണ്ണേ. അഡ്ഢചന്ദന്തി അഡ്ഢചന്ദാകാരം. മകരദന്തകന്തി മകരദന്താകാരം, യം ‘‘ഗിരികൂട’’ന്തി വുച്ചതി. ഛിന്ദിതും ന വട്ടതീതി സമ്ബന്ധോ. മുഖവട്ടിയാ നാമേത്വാ ബദ്ധപണ്ണകോടിയാ വാ മത്ഥകിമണ്ഡലകോടിയാ വാ ഗിരികൂടാദിം കരോന്തി, ഇമിനാ തം പടിക്ഖിത്തം. ദണ്ഡേതി ഛത്തദണ്ഡേ. ഘടകന്തി ഘടാകാരോ. വാളരൂപം വാതി ബ്യഗ്ഘാദിവാളാനം രൂപകം വാ. ലേഖാതി ഉക്കിരിത്വാ വാ ഛിന്ദിത്വാ വാ ചിത്തകമ്മവസേന വാ കതരാജി.

    3030.Paṇṇeti chadanapaṇṇe. Aḍḍhacandanti aḍḍhacandākāraṃ. Makaradantakanti makaradantākāraṃ, yaṃ ‘‘girikūṭa’’nti vuccati. Chindituṃ na vaṭṭatīti sambandho. Mukhavaṭṭiyā nāmetvā baddhapaṇṇakoṭiyā vā matthakimaṇḍalakoṭiyā vā girikūṭādiṃ karonti, iminā taṃ paṭikkhittaṃ. Daṇḍeti chattadaṇḍe. Ghaṭakanti ghaṭākāro. Vāḷarūpaṃ vāti byagghādivāḷānaṃ rūpakaṃ vā. Lekhāti ukkiritvā vā chinditvā vā cittakammavasena vā katarāji.

    ൩൦൩൧. പഞ്ചവണ്ണാനം സുത്താനം അന്തരേ നീലാദിഏകവണ്ണേന സുത്തേന ഥിരത്ഥം ഛത്തം അന്തോ ച ബഹി ച സിബ്ബിതും വാ ഛത്തദണ്ഡഗ്ഗാഹകസലാകപഞ്ജരം ഥിരത്ഥം വിനന്ധിതും വാ വട്ടതീതി യോജനാ. ‘‘പഞ്ചവണ്ണാനം ഏകവണ്ണേന ഥിരത്ഥ’’ന്തി ഇമിനാ അനേകവണ്ണേഹി സുത്തേഹി വണ്ണമട്ഠത്ഥായ സിബ്ബിതുഞ്ച വിനന്ധിതുഞ്ച ന വട്ടതീതി ദീപേതി.

    3031.Pañcavaṇṇānaṃ suttānaṃ antare nīlādiekavaṇṇena suttena thiratthaṃ chattaṃ anto ca bahi ca sibbituṃ vā chattadaṇḍaggāhakasalākapañjaraṃ thiratthaṃ vinandhituṃ vā vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Pañcavaṇṇānaṃ ekavaṇṇena thirattha’’nti iminā anekavaṇṇehi suttehi vaṇṇamaṭṭhatthāya sibbituñca vinandhituñca na vaṭṭatīti dīpeti.

    പോത്ഥകേസു പന ‘‘പഞ്ചവണ്ണേനാ’’തി പാഠോ ദിസ്സതി, തസ്സ ഏകവണ്ണേന, പഞ്ചവണ്ണേന വാ സുത്തേന ഥിരത്ഥം സിബ്ബിതും, വിനന്ധിതും വാ വട്ടതീതി യോജനാ കാതബ്ബാ ഹോതി, സോ ഏത്ഥേവ ഹേട്ഠാ വുത്തേന –

    Potthakesu pana ‘‘pañcavaṇṇenā’’ti pāṭho dissati, tassa ekavaṇṇena, pañcavaṇṇena vā suttena thiratthaṃ sibbituṃ, vinandhituṃ vā vaṭṭatīti yojanā kātabbā hoti, so ettheva heṭṭhā vuttena –

    ‘‘പഞ്ചവണ്ണേന സുത്തേന, സിബ്ബിതും ന ച വട്ടതീ’’തി –

    ‘‘Pañcavaṇṇena suttena, sibbituṃ na ca vaṭṭatī’’ti –

    പാഠേന ച ‘‘കേചി താലപണ്ണച്ഛത്തം അന്തോ വാ ബഹി വാ പഞ്ചവണ്ണേന സുത്തേന സിബ്ബന്താ വണ്ണമട്ഠം കരോന്തി, തം ന വട്ടതി. ഏകവണ്ണേന പന നീലേന വാ പീതകേന വാ യേന കേനചി സുത്തേന അന്തോ വാ ബഹി വാ സിബ്ബിതും ഛത്തദണ്ഡഗ്ഗാഹകം സലാകപഞ്ജരം വാ വിനന്ധിതും വട്ടതി, തഞ്ച ഖോ ഥിരകരണത്ഥം, ന വണ്ണമട്ഠത്ഥായാ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൮൫ പാളിമുത്തകവിനിച്ഛയ) അട്ഠകഥാപാഠേന ച വിരുജ്ഝതി, തസ്മാ സോ ന ഗഹേതബ്ബോ.

    Pāṭhena ca ‘‘keci tālapaṇṇacchattaṃ anto vā bahi vā pañcavaṇṇena suttena sibbantā vaṇṇamaṭṭhaṃ karonti, taṃ na vaṭṭati. Ekavaṇṇena pana nīlena vā pītakena vā yena kenaci suttena anto vā bahi vā sibbituṃ chattadaṇḍaggāhakaṃ salākapañjaraṃ vā vinandhituṃ vaṭṭati, tañca kho thirakaraṇatthaṃ, na vaṇṇamaṭṭhatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya) aṭṭhakathāpāṭhena ca virujjhati, tasmā so na gahetabbo.

    ൩൦൩൨. ലേഖാ വാ പന കേവലാതി യഥാവുത്തപ്പകാരാ സലാകലേഖാ വാ. ഛിന്ദിത്വാതി ഉക്കിരിത്വാ കതം ഛിന്ദിത്വാ. ഘംസിത്വാതി ചിത്തകമ്മാദിവസേന കതം ഘംസിത്വാ.

    3032.Lekhāvā pana kevalāti yathāvuttappakārā salākalekhā vā. Chinditvāti ukkiritvā kataṃ chinditvā. Ghaṃsitvāti cittakammādivasena kataṃ ghaṃsitvā.

    ൩൦൩൩. ദണ്ഡബുന്ദമ്ഹീതി ഛത്തദണ്ഡസ്സ പഞ്ജരേ ഗാഹണത്ഥായ ഫാലിതബുന്ദമ്ഹി, മൂലേതി അത്ഥോ. അയമേത്ഥ നിസ്സന്ദേഹേ വുത്തനയോ. ഖുദ്ദസിക്ഖാഗണ്ഠിപദേ പന ‘‘ഛത്തപിണ്ഡിയാ മൂലേ’’തി വുത്തം. അഹിഛത്തകസണ്ഠാനന്തി ഫുല്ലഅഹിഛത്താകാരം. രജ്ജുകേഹി ഗാഹാപേത്വാ ദണ്ഡേ ബന്ധന്തി, തസ്മിം ബന്ധട്ഠാനേ വലയമിവ ഉക്കിരിത്വാ ഉട്ഠാപേത്വാ. ബന്ധനത്ഥായാതി വാതേന യഥാ ന ചലതി, ഏവം രജ്ജൂഹി ദണ്ഡേ പഞ്ജരസ്സ ബന്ധനത്ഥായ. ഉക്കിരിത്വാ കതാ ലേഖാ വട്ടതീതി യോജനാ. യഥാഹ – ‘‘വാതപ്പഹാരേന അചലനത്ഥം ഛത്തമണ്ഡലികം രജ്ജുകേഹി ഗാഹാപേത്വാ ദണ്ഡേ ബന്ധന്തി, തസ്മിം ബന്ധനട്ഠാനേ വലയമിവ ഉക്കിരിത്വാ ലേഖം ഠപേന്തി, സാ വട്ടതീ’’തി. ‘‘സചേപി ന ബന്ധന്തി, ബന്ധനാരഹട്ഠാനത്താ വലയം ഉക്കിരിതും വട്ടതീ’’തി ഗണ്ഠിപദേ വുത്തം.

    3033.Daṇḍabundamhīti chattadaṇḍassa pañjare gāhaṇatthāya phālitabundamhi, mūleti attho. Ayamettha nissandehe vuttanayo. Khuddasikkhāgaṇṭhipade pana ‘‘chattapiṇḍiyā mūle’’ti vuttaṃ. Ahichattakasaṇṭhānanti phullaahichattākāraṃ. Rajjukehi gāhāpetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā uṭṭhāpetvā. Bandhanatthāyāti vātena yathā na calati, evaṃ rajjūhi daṇḍe pañjarassa bandhanatthāya. Ukkiritvā katā lekhā vaṭṭatīti yojanā. Yathāha – ‘‘vātappahārena acalanatthaṃ chattamaṇḍalikaṃ rajjukehi gāhāpetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhanaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā lekhaṃ ṭhapenti, sā vaṭṭatī’’ti. ‘‘Sacepi na bandhanti, bandhanārahaṭṭhānattā valayaṃ ukkirituṃ vaṭṭatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ൩൦൩൪. സമം സതപദാദീനന്തി സതപദാദീഹി സദിസം, തുല്യത്ഥേ കരണവചനപ്പസങ്ഗേ സാമിവചനം.

    3034.Samaṃ satapadādīnanti satapadādīhi sadisaṃ, tulyatthe karaṇavacanappasaṅge sāmivacanaṃ.

    ൩൦൩൫. പത്തസ്സ പരിയന്തേ വാതി അനുവാതസ്സ ഉഭയപരിയന്തേ വാ. പത്തമുഖേപി വാതി ദ്വിന്നം ആരാമവിത്ഥാരപത്താനം സങ്ഘടിതട്ഠാനേ കണ്ണേപി വാ, ഏകസ്സേവ വാ പത്തസ്സ ഊനപൂരണത്ഥം സങ്ഘടിതട്ഠാനേപി വാ. വേണിന്തി കുദ്രൂസസീസാകാരേന സിബ്ബനം. കേചി ‘‘വരകസീസാകാരേനാ’’തി വദന്തി. സങ്ഖലികന്തി ബിളാലദാമസദിസം സിബ്ബനം. കേചി ‘‘സതപദിസമ’’ന്തി വദന്തി.

    3035.Pattassa pariyante vāti anuvātassa ubhayapariyante vā. Pattamukhepi vāti dvinnaṃ ārāmavitthārapattānaṃ saṅghaṭitaṭṭhāne kaṇṇepi vā, ekasseva vā pattassa ūnapūraṇatthaṃ saṅghaṭitaṭṭhānepi vā. Veṇinti kudrūsasīsākārena sibbanaṃ. Keci ‘‘varakasīsākārenā’’ti vadanti. Saṅkhalikanti biḷāladāmasadisaṃ sibbanaṃ. Keci ‘‘satapadisama’’nti vadanti.

    ൩൦൩൬. പട്ടന്തി പട്ടമ്പി. അട്ഠകോണാദികോ വിധി പകാരോ ഏതസ്സാതി അട്ഠകോണാദികവിധി, തം. ‘‘അട്ഠകോണാദിക’’ന്തി ഗാഥാബന്ധവസേന നിഗ്ഗഹിതാഗമോ. ‘‘അട്ഠകോണാദികം വിധി’’ന്തി ഏതം ‘‘പട്ട’’ന്തി ഏതസ്സ സമാനാധികരണവിസേസനം, കിരിയാവിസേസനം വാ, ‘‘കരോന്തീ’’തി ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ. അഥ വാ പട്ടന്തി ഏത്ഥ ഭുമ്മത്ഥേ ഉപയോഗവചനം, പട്ടേതി അത്ഥോ. ഇമസ്മിം പക്ഖേ ‘‘അട്ഠകോണാദിക’’ന്തി ഉപയോഗവചനം. ‘‘വിധി’’ന്തി ഏതസ്സ വിസേസനം. ഇധ വക്ഖമാനചതുകോണസണ്ഠാനതോ അഞ്ഞം അട്ഠകോണാദികം നാമം. തത്ഥാതി തസ്മിം പട്ടദ്വയേ. അഗ്ഘിയഗദാരൂപന്തി അഗ്ഘിയസണ്ഠാനഞ്ചേവ ഗദാസണ്ഠാനഞ്ച സിബ്ബനം. മുഗ്ഗരന്തി ലഗുളസണ്ഠാനസിബ്ബനം. ആദി-സദ്ദേന ചേതിയാദിസണ്ഠാനാനം ഗഹണം.

    3036.Paṭṭanti paṭṭampi. Aṭṭhakoṇādiko vidhi pakāro etassāti aṭṭhakoṇādikavidhi, taṃ. ‘‘Aṭṭhakoṇādika’’nti gāthābandhavasena niggahitāgamo. ‘‘Aṭṭhakoṇādikaṃ vidhi’’nti etaṃ ‘‘paṭṭa’’nti etassa samānādhikaraṇavisesanaṃ, kiriyāvisesanaṃ vā, ‘‘karontī’’ti iminā sambandho. Atha vā paṭṭanti ettha bhummatthe upayogavacanaṃ, paṭṭeti attho. Imasmiṃ pakkhe ‘‘aṭṭhakoṇādika’’nti upayogavacanaṃ. ‘‘Vidhi’’nti etassa visesanaṃ. Idha vakkhamānacatukoṇasaṇṭhānato aññaṃ aṭṭhakoṇādikaṃ nāmaṃ. Tatthāti tasmiṃ paṭṭadvaye. Agghiyagadārūpanti agghiyasaṇṭhānañceva gadāsaṇṭhānañca sibbanaṃ. Muggaranti laguḷasaṇṭhānasibbanaṃ. Ādi-saddena cetiyādisaṇṭhānānaṃ gahaṇaṃ.

    ൩൦൩൭. തത്ഥാതി പട്ടദ്വയേ തസ്മിം ഠാനേ. കക്കടകക്ഖീനീതി കുളീരഅച്ഛിസദിസാനി സിബ്ബനവികാരാനി. ഉട്ഠാപേന്തീതി കരോന്തി. തത്ഥാതി തസ്മിം ഗണ്ഠികപാസകപട്ടകേ. സുത്താതി കോണതോ കോണം സിബ്ബിതസുത്താ ചേവ ചതുരസ്സേ സിബ്ബിതസുത്താ ച. പിളകാതി തേസമേവ സുത്താനം നിവത്തേത്വാ സിബ്ബിതകോടിയോ ച. ദുവിഞ്ഞേയ്യാവാതി രജനകാലേ ദുവിഞ്ഞേയ്യരൂപാ അനോളാരികാ ദീപിതാ വട്ടന്തീതി. യഥാഹ – ‘‘കോണസുത്തപിളകാ ച ചീവരേ രത്തേ ദുവിഞ്ഞേയ്യരൂപാ വട്ടന്തീ’’തി.

    3037.Tatthāti paṭṭadvaye tasmiṃ ṭhāne. Kakkaṭakakkhīnīti kuḷīraacchisadisāni sibbanavikārāni. Uṭṭhāpentīti karonti. Tatthāti tasmiṃ gaṇṭhikapāsakapaṭṭake. Suttāti koṇato koṇaṃ sibbitasuttā ceva caturasse sibbitasuttā ca. Piḷakāti tesameva suttānaṃ nivattetvā sibbitakoṭiyo ca. Duviññeyyāvāti rajanakāle duviññeyyarūpā anoḷārikā dīpitā vaṭṭantīti. Yathāha – ‘‘koṇasuttapiḷakā ca cīvare ratte duviññeyyarūpā vaṭṭantī’’ti.

    ൩൦൩൮. ഗണ്ഠിപാസകപട്ടകാതി ഗണ്ഠികപട്ടകപാസകപട്ടകാതി യോജനാ. കണ്ണകോണേസു സുത്താനീതി ചീവരകണ്ണേസു സുത്താനി ചേവ ഗണ്ഠികപാസകപട്ടാനം കോണേസു സുത്താനി ച ഛിന്ദേയ്യ. ഏത്ഥ ച ചീവരേ ആയാമതോ, വിത്ഥാരതോ ച സിബ്ബിത്വാ അനുവാതതോ ബഹി നിക്ഖന്തസുത്തം ചീവരം രജിത്വാ സുക്ഖാപനകാലേ രജ്ജുയാ വാ ചീവരവംസേ വാ ബന്ധിത്വാ ഓലമ്ബിതും അനുവാതേ ബദ്ധസുത്താനി ച കണ്ണസുത്താനി നാമ. യഥാഹ – ‘‘ചീവരസ്സ കണ്ണസുത്തകം ന വട്ടതി, രജിതകാലേ ഛിന്ദിതബ്ബം. യം പന ‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, കണ്ണസുത്തക’ന്തി (മഹാവ॰ ൩൪൪) ഏവം അനുഞ്ഞാതം, തം അനുവാതേ പാസകം കത്വാ ബന്ധിതബ്ബം, രജനകാലേ ലഗ്ഗനത്ഥായാ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൮൫ പാളിമുത്തകവിനിച്ഛയ).

    3038.Gaṇṭhipāsakapaṭṭakāti gaṇṭhikapaṭṭakapāsakapaṭṭakāti yojanā. Kaṇṇakoṇesu suttānīti cīvarakaṇṇesu suttāni ceva gaṇṭhikapāsakapaṭṭānaṃ koṇesu suttāni ca chindeyya. Ettha ca cīvare āyāmato, vitthārato ca sibbitvā anuvātato bahi nikkhantasuttaṃ cīvaraṃ rajitvā sukkhāpanakāle rajjuyā vā cīvaravaṃse vā bandhitvā olambituṃ anuvāte baddhasuttāni ca kaṇṇasuttāni nāma. Yathāha – ‘‘cīvarassa kaṇṇasuttakaṃ na vaṭṭati, rajitakāle chinditabbaṃ. Yaṃ pana ‘anujānāmi, bhikkhave, kaṇṇasuttaka’nti (mahāva. 344) evaṃ anuññātaṃ, taṃ anuvāte pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ, rajanakāle lagganatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya).

    ൩൦൩൯. സൂചികമ്മവികാരം വാതി ചീവരമണ്ഡനത്ഥായ നാനാസുത്തകേഹി സതപദിസദിസം സിബ്ബന്താ ആഗന്തുകപട്ടം ഠപേന്തി, ഏവരൂപം സൂചികമ്മവികാരം വാ. അഞ്ഞം വാ പന കിഞ്ചിപീതി അഞ്ഞമ്പി യം കിഞ്ചി മാലാകമ്മമിഗപക്ഖിപാദാദികം സിബ്ബനവികാരം. കാതുന്തി സയം കാതും. കാരാപേതുന്തി അഞ്ഞേന വാ കാരാപേതും.

    3039.Sūcikammavikāraṃ vāti cīvaramaṇḍanatthāya nānāsuttakehi satapadisadisaṃ sibbantā āgantukapaṭṭaṃ ṭhapenti, evarūpaṃ sūcikammavikāraṃ vā. Aññaṃ vā pana kiñcipīti aññampi yaṃ kiñci mālākammamigapakkhipādādikaṃ sibbanavikāraṃ. Kātunti sayaṃ kātuṃ. Kārāpetunti aññena vā kārāpetuṃ.

    ൩൦൪൦. യോ ഭിക്ഖു പരം ഉത്തമം വണ്ണമട്ഠം അഭിപത്ഥയം പത്ഥയന്തോ കഞ്ജിപിട്ഠഖലിഅല്ലികാദീസു ചീവരം പക്ഖിപതി, തസ്സ പന ഭിക്ഖുനോ ദുക്കടാ മോക്ഖോ ന വിജ്ജതീതി യോജനാ. കഞ്ജീതി വായനതന്തമക്ഖനകഞ്ജിസദിസാ ഥൂലാകഞ്ജി. പിട്ഠന്തി തണ്ഡുലപിട്ഠം. തണ്ഡുലപിട്ഠേഹി പക്കാ ഖലി. അല്ലികാതി നിയ്യാസോ. ആദി-സദ്ദേന ലാഖാദീനം ഗഹണം.

    3040. Yo bhikkhu paraṃ uttamaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ abhipatthayaṃ patthayanto kañjipiṭṭhakhaliallikādīsu cīvaraṃ pakkhipati, tassa pana bhikkhuno dukkaṭā mokkho na vijjatīti yojanā. Kañjīti vāyanatantamakkhanakañjisadisā thūlākañji. Piṭṭhanti taṇḍulapiṭṭhaṃ. Taṇḍulapiṭṭhehi pakkā khali. Allikāti niyyāso. Ādi-saddena lākhādīnaṃ gahaṇaṃ.

    ൩൦൪൧. ചീവരസ്സ കരണേ കരണകാലേ സമുട്ഠിതാനം സൂചിഹത്ഥമലാദീനം ധോവനത്ഥം, കിലിട്ഠകാലേ ച ധോവനത്ഥം കഞ്ജിപിട്ഠിഖലിഅല്ലികാദീസു പക്ഖിപതി, വട്ടതീതി യോജനാ.

    3041. Cīvarassa karaṇe karaṇakāle samuṭṭhitānaṃ sūcihatthamalādīnaṃ dhovanatthaṃ, kiliṭṭhakāle ca dhovanatthaṃ kañjipiṭṭhikhaliallikādīsu pakkhipati, vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൪൨. തത്ഥാതി യേന കസാവേന ചീവരം രജതി, തസ്മിം രജനേ ചീവരസ്സ സുഗന്ധഭാവത്ഥായ ഗന്ധം വാ ഉജ്ജലഭാവത്ഥായ തേലം വാ വണ്ണത്ഥായ ലാഖം വാ. കിഞ്ചീതി ഏവരൂപം യം കിഞ്ചി.

    3042.Tatthāti yena kasāvena cīvaraṃ rajati, tasmiṃ rajane cīvarassa sugandhabhāvatthāya gandhaṃ vā ujjalabhāvatthāya telaṃ vā vaṇṇatthāya lākhaṃ vā. Kiñcīti evarūpaṃ yaṃ kiñci.

    ൩൦൪൩. മണിനാതി പാസാണേന. അഞ്ഞേനപി ച കേനചീതി യേന ഉജ്ജലം ഹോതി, ഏവരൂപേന മുഗ്ഗരാദിനാ അഞ്ഞേനാപി കേനചി വത്ഥുനാ. ദോണിയാതി രജനമ്ബണേ. ന ഘംസിതബ്ബം ഹത്ഥേന ഗാഹേത്വാ ന ഘട്ടേതബ്ബം.

    3043.Maṇināti pāsāṇena. Aññenapi ca kenacīti yena ujjalaṃ hoti, evarūpena muggarādinā aññenāpi kenaci vatthunā. Doṇiyāti rajanambaṇe. Na ghaṃsitabbaṃ hatthena gāhetvā na ghaṭṭetabbaṃ.

    ൩൦൪൪. രത്തം ചീവരം ഹത്ഥേഹി കിഞ്ചി ഥോകം പഹരിതും വട്ടതീതി യോജനാ. ‘‘യത്ഥ പക്കരജനം പക്ഖിപന്തി, സാ രജനദോണി, തത്ഥ അംസബദ്ധകകായബന്ധനാദിം ഘട്ടേതും വട്ടതീ’’തി ഗണ്ഠിപദേ വുത്തം.

    3044. Rattaṃ cīvaraṃ hatthehi kiñci thokaṃ paharituṃ vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Yattha pakkarajanaṃ pakkhipanti, sā rajanadoṇi, tattha aṃsabaddhakakāyabandhanādiṃ ghaṭṭetuṃ vaṭṭatī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ൩൦൪൫. ഗണ്ഠികേതി വേളുദന്തവിസാണാദിമയഗണ്ഠികേ. ലേഖാ വാതി വട്ടാദിഭേദാ ലേഖാ വാ. പിളകാ വാതി സാസപബീജസദിസാ ഖുദ്ദകപുബ്ബുളാ വാ. പാളികണ്ണികഭേദകോതി മണികാവളിരൂപപുപ്ഫകണ്ണികരൂപഭേദകോ. കപ്പബിന്ദുവികാരോ വാ ന വട്ടതീതി യോജനാ.

    3045.Gaṇṭhiketi veḷudantavisāṇādimayagaṇṭhike. Lekhā vāti vaṭṭādibhedā lekhā vā. Piḷakā vāti sāsapabījasadisā khuddakapubbuḷā vā. Pāḷikaṇṇikabhedakoti maṇikāvaḷirūpapupphakaṇṇikarūpabhedako. Kappabinduvikāro vā na vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൪൬. ആരഗ്ഗേനാതി ആരകണ്ടകഗ്ഗേന, സൂചിമുഖേന വാ. കാചിപി ലേഖാതി വട്ടകഗോമുത്താദിസണ്ഠാനാ യാ കാചിപി രാജി.

    3046.Āraggenāti ārakaṇṭakaggena, sūcimukhena vā. Kācipi lekhāti vaṭṭakagomuttādisaṇṭhānā yā kācipi rāji.

    ൩൦൪൭. ഭമം ആരോപേത്വാതി ഭമേ അല്ലിയാപേത്വാ.

    3047.Bhamaṃ āropetvāti bhame alliyāpetvā.

    ൩൦൪൮. പത്തമണ്ഡലകേതി പത്തേ ഛവിരക്ഖനത്ഥായ തിപുസീസാദീഹി കതേ പത്തസ്സ ഹേട്ഠാ ആധാരാദീനം ഉപരി കാതബ്ബേ പത്തമണ്ഡലകേ. ഭിത്തികമ്മന്തി വിഭത്തം കത്വാ നാനാകാരരൂപകകമ്മചിത്തം. യഥാഹ ‘‘ന ഭിക്ഖവേ ചിത്രാനി പത്തമണ്ഡലാനി ധാരേതബ്ബാനി രൂപകാകിണ്ണാനി ഭിത്തികമ്മകതാനീ’’തി (ചൂളവ॰ ൨൫൩). തത്ഥാതി തസ്മിം പത്തമണ്ഡലേ. അസ്സാതി ഭിക്ഖുസ്സ. മകരദന്തകന്തി ഗിരികൂടാകാരം.

    3048.Pattamaṇḍalaketi patte chavirakkhanatthāya tipusīsādīhi kate pattassa heṭṭhā ādhārādīnaṃ upari kātabbe pattamaṇḍalake. Bhittikammanti vibhattaṃ katvā nānākārarūpakakammacittaṃ. Yathāha ‘‘na bhikkhave citrāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni rūpakākiṇṇāni bhittikammakatānī’’ti (cūḷava. 253). Tatthāti tasmiṃ pattamaṇḍale. Assāti bhikkhussa. Makaradantakanti girikūṭākāraṃ.

    ൩൦൪൯. മുഖവട്ടിയം യാ ലേഖാ പരിസ്സാവനബന്ധനത്ഥായ അനുഞ്ഞാതാ, തം ലേഖം ഠപേത്വാ ധമ്മകരണച്ഛത്തേ വാ കുച്ഛിയം വാ കാചിപി ലേഖാ ന വട്ടതീതി യോജനാ.

    3049. Mukhavaṭṭiyaṃ yā lekhā parissāvanabandhanatthāya anuññātā, taṃ lekhaṃ ṭhapetvā dhammakaraṇacchatte vā kucchiyaṃ vā kācipi lekhā na vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൫൦. തഹിം തഹിന്തി മത്തികായ തത്ഥ തത്ഥ. ന്തി തഥാകോട്ടിതദിഗുണസുത്തകായബന്ധനം.

    3050.Tahiṃ tahinti mattikāya tattha tattha. Tanti tathākoṭṭitadiguṇasuttakāyabandhanaṃ.

    ൩൦൫൧. അന്തേസു ദള്ഹത്ഥായ ദസാമുഖേ ദിഗുണം കത്വാ കോട്ടേന്തി, വട്ടതീതി യോജനാ. ചിത്തികമ്പീതി മാലാകമ്മലതാകമ്മചിത്തയുത്തമ്പി കായബന്ധനം.

    3051. Antesu daḷhatthāya dasāmukhe diguṇaṃ katvā koṭṭenti, vaṭṭatīti yojanā. Cittikampīti mālākammalatākammacittayuttampi kāyabandhanaṃ.

    ൩൦൫൨. അക്ഖീനീതി കുഞ്ജരക്ഖീനി. തത്ഥാതി കായബന്ധനേ വട്ടതീതി കാ കഥാ. ഉട്ഠാപേതുന്തി ഉക്കിരിതും.

    3052.Akkhīnīti kuñjarakkhīni. Tatthāti kāyabandhane vaṭṭatīti kā kathā. Uṭṭhāpetunti ukkirituṃ.

    ൩൦൫൩. ഘടന്തി ഘടസണ്ഠാനം. ദേഡ്ഡുഭസീസം വാതി ഉദകസപ്പസീസമുഖസണ്ഠാനം വാ. യം കിഞ്ചി വികാരരൂപം ദസാമുഖേ ന വട്ടതീതി യോജനാ.

    3053.Ghaṭanti ghaṭasaṇṭhānaṃ. Deḍḍubhasīsaṃ vāti udakasappasīsamukhasaṇṭhānaṃ vā. Yaṃ kiñci vikārarūpaṃ dasāmukhe na vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൫൪. മച്ഛകണ്ടന്തി മച്ഛകണ്ടകാകാരം. ഖജ്ജൂരിപത്തകാകാരന്തി ഖജ്ജൂരിപത്തസണ്ഠാനം. മച്ഛകണ്ടം വാ മട്ഠം പട്ടികം വാ ഖജ്ജൂരിപത്തകാകാരം വാ ഉജുകം കത്വാ കോട്ടിതം വട്ടതീതി യോജനാ. ഏത്ഥ ച ഉഭയപസ്സേസു മച്ഛകണ്ടകയുത്തം മച്ഛസ്സ പിട്ഠികണ്ടകം വിയ യസ്സ പട്ടികായ വായനം ഹോതി, ഇദം കായബന്ധനം മച്ഛകണ്ടകം നാമ. യസ്സ ഖജ്ജൂരിപത്തസണ്ഠാനമിവ വായനം ഹോതി, തം ഖജ്ജൂരിപത്തകാകാരം നാമ.

    3054.Macchakaṇṭanti macchakaṇṭakākāraṃ. Khajjūripattakākāranti khajjūripattasaṇṭhānaṃ. Macchakaṇṭaṃ vā maṭṭhaṃ paṭṭikaṃ vā khajjūripattakākāraṃ vā ujukaṃ katvā koṭṭitaṃ vaṭṭatīti yojanā. Ettha ca ubhayapassesu macchakaṇṭakayuttaṃ macchassa piṭṭhikaṇṭakaṃ viya yassa paṭṭikāya vāyanaṃ hoti, idaṃ kāyabandhanaṃ macchakaṇṭakaṃ nāma. Yassa khajjūripattasaṇṭhānamiva vāyanaṃ hoti, taṃ khajjūripattakākāraṃ nāma.

    ൩൦൫൫. പകതിവീതാ പട്ടികാ. സൂകരന്തംനാമ കുഞ്ചികാകോസകസണ്ഠാനം. തസ്സ ദുവിധസ്സ കായബന്ധനസ്സ. തത്ഥ രജ്ജുകാ സൂകരന്താനുലോമികാ, ദുസ്സപട്ടം പട്ടികാനുലോമികം. ആദി-സദ്ദേന മുദ്ദികകായബന്ധനം ഗഹിതം, തഞ്ച സൂകരന്താനുലോമികം. യഥാഹ – ‘‘ഏകരജ്ജുകം, പന മുദ്ദികകായബന്ധനഞ്ച സൂകരന്തകം അനുലോമേതീ’’തി (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൨൭൮). തത്ഥ ഏകരജ്ജുകാ നാമ ഏകവട്ടാ. ബഹുരജ്ജുകസ്സ അകപ്പിയഭാവം വക്ഖതി. ‘‘മുദ്ദികകായബന്ധനം നാമ ചതുരസ്സം അകത്വാ സജ്ജിത’’ന്തി ഗണ്ഠിപദേ വുത്തം.

    3055. Pakativītā paṭṭikā. Sūkarantaṃnāma kuñcikākosakasaṇṭhānaṃ. Tassa duvidhassa kāyabandhanassa. Tattha rajjukā sūkarantānulomikā, dussapaṭṭaṃ paṭṭikānulomikaṃ. Ādi-saddena muddikakāyabandhanaṃ gahitaṃ, tañca sūkarantānulomikaṃ. Yathāha – ‘‘ekarajjukaṃ, pana muddikakāyabandhanañca sūkarantakaṃ anulometī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 278). Tattha ekarajjukā nāma ekavaṭṭā. Bahurajjukassa akappiyabhāvaṃ vakkhati. ‘‘Muddikakāyabandhanaṃ nāma caturassaṃ akatvā sajjita’’nti gaṇṭhipade vuttaṃ.

    ൩൦൫൬. മുരജം നാമ മുരജവട്ടിസണ്ഠാനം വേഠേത്വാ കതം. വേഠേത്വാതി നാനാസുത്തേഹി വേഠേത്വാ. സിക്ഖാഭാജനവിനിച്ഛയേ പന ‘‘ബഹുകാ രജ്ജുയോ ഏകതോ കത്വാ ഏകായ രജ്ജുയാ വേഠിതം മുരജം നാമാ’’തി വുത്തം. മദ്ദവീണം നാമ പാമങ്ഗസണ്ഠാനം. ദേഡ്ഡുഭകം നാമ ഉദകസപ്പസീസസദിസം. കലാബുകം നാമ ബഹുരജ്ജുകം. രജ്ജുയോതി ഉഭയകോടിയം ഏകതോ അബദ്ധാ ബഹൂ രജ്ജുയോ, തഥാ ബദ്ധാ കലാബുകം നാമ ഹോതീതി. ന വട്ടന്തീതി മുരജാദീനി ഇമാനി സബ്ബാനി കായബന്ധനാനി ന വട്ടന്തി. പുരിമാ ദ്വേതി മുരജം, മദ്ദവീണഞ്ചാതി ദ്വേ. ‘‘ദസാസു സിയു’’ന്തി വത്തബ്ബേ ഗാഥാബന്ധവസേന വണ്ണലോപേന ‘‘ദസാ സിയു’’ന്തി വുത്തം. യഥാഹ – ‘‘മുരജം മദ്ദവീണ’ന്തി ഇദം ദസാസുയേവ അനുഞ്ഞാത’’ന്തി (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൨൭൮).

    3056.Murajaṃ nāma murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ. Veṭhetvāti nānāsuttehi veṭhetvā. Sikkhābhājanavinicchaye pana ‘‘bahukā rajjuyo ekato katvā ekāya rajjuyā veṭhitaṃ murajaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Maddavīṇaṃ nāma pāmaṅgasaṇṭhānaṃ. Deḍḍubhakaṃ nāma udakasappasīsasadisaṃ. Kalābukaṃ nāma bahurajjukaṃ. Rajjuyoti ubhayakoṭiyaṃ ekato abaddhā bahū rajjuyo, tathā baddhā kalābukaṃ nāma hotīti. Na vaṭṭantīti murajādīni imāni sabbāni kāyabandhanāni na vaṭṭanti. Purimā dveti murajaṃ, maddavīṇañcāti dve. ‘‘Dasāsu siyu’’nti vattabbe gāthābandhavasena vaṇṇalopena ‘‘dasā siyu’’nti vuttaṃ. Yathāha – ‘‘murajaṃ maddavīṇa’nti idaṃ dasāsuyeva anuññāta’’nti (cūḷava. aṭṭha. 278).

    ൩൦൫൭. പാമങ്ഗസണ്ഠാനാതി പാമങ്ഗദാമം വിയ ചതുരസ്സസണ്ഠാനാ.

    3057.Pāmaṅgasaṇṭhānāti pāmaṅgadāmaṃ viya caturassasaṇṭhānā.

    ൩൦൫൮. ഏകരജ്ജുമയന്തി നാനാവട്ടേ ഏകതോ വട്ടേത്വാ കതരജ്ജുമയം കായബന്ധനം. വട്ടം വട്ടതീതി ‘‘രജ്ജുകാ ദുസ്സപട്ടാദീ’’തി ഏത്ഥ ഏകവട്ടരജ്ജുകാ ഗഹിതാ, ഇധ പന നാനാവട്ടേ ഏകതോ വട്ടേത്വാ കതാവ ഏകരജ്ജുകാ ഗഹിതാ. തഞ്ചാതി തമ്പി ഏകരജ്ജുകകായബന്ധനം. പാമങ്ഗസണ്ഠാനം ഏകമ്പി ന ച വട്ടതീതി കേവലമ്പി ന വട്ടതി.

    3058.Ekarajjumayanti nānāvaṭṭe ekato vaṭṭetvā katarajjumayaṃ kāyabandhanaṃ. Vaṭṭaṃ vaṭṭatīti ‘‘rajjukā dussapaṭṭādī’’ti ettha ekavaṭṭarajjukā gahitā, idha pana nānāvaṭṭe ekato vaṭṭetvā katāva ekarajjukā gahitā. Tañcāti tampi ekarajjukakāyabandhanaṃ. Pāmaṅgasaṇṭhānaṃ ekampi na ca vaṭṭatīti kevalampi na vaṭṭati.

    ൩൦൫൯. ബഹൂ രജ്ജുകേ ഏകതോ കത്വാതി യോജനാ. വട്ടതി ബന്ധിതുന്തി മുരജം, കലാബുകം വാ ന ഹോതി, രജ്ജുകകായബന്ധനമേവ ഹോതീതി അധിപ്പായോ. അയം പന വിനിച്ഛയോ ‘‘ബഹൂ രജ്ജുകേ ഏകതോ കത്വാ ഏകേന നിരന്തരം വേഠേത്വാ കതം ‘ബഹുരജ്ജുക’ന്തി ന വത്തബ്ബം, തം വട്ടതീ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൮൫ പാളിമുത്തകവിനിച്ഛയ) അട്ഠകഥാഗതോവ ഇധ വുത്തോ. സിക്ഖാഭാജനവിനിച്ഛയേ ‘‘ബഹുകാ രജ്ജുയോ ഏകതോ കത്വാ ഏകായ രജ്ജുയാ വേഠിതം മുരജം നാമാ’’തി യം വുത്തം, തം ഇമിനാ വിരുജ്ഝനതോ ന ഗഹേതബ്ബം.

    3059. Bahū rajjuke ekato katvāti yojanā. Vaṭṭati bandhitunti murajaṃ, kalābukaṃ vā na hoti, rajjukakāyabandhanameva hotīti adhippāyo. Ayaṃ pana vinicchayo ‘‘bahū rajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ ‘bahurajjuka’nti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya) aṭṭhakathāgatova idha vutto. Sikkhābhājanavinicchaye ‘‘bahukā rajjuyo ekato katvā ekāya rajjuyā veṭhitaṃ murajaṃ nāmā’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ iminā virujjhanato na gahetabbaṃ.

    ൩൦൬൦. ദന്ത-സദ്ദേന ഹത്ഥിദന്താ വുത്താ. ജതൂതി ലാഖാ. സങ്ഖമയന്തി സങ്ഖനാഭിമയം. വിധകാ മതാതി ഏത്ഥ ‘‘വേഠകാ’’തിപി പാഠോ വിധപരിയായോ.

    3060.Danta-saddena hatthidantā vuttā. Jatūti lākhā. Saṅkhamayanti saṅkhanābhimayaṃ. Vidhakā matāti ettha ‘‘veṭhakā’’tipi pāṭho vidhapariyāyo.

    ൩൦൬൧. കായബന്ധനവിധേതി കായബന്ധനസ്സ ദസായ ഥിരഭാവത്ഥം കട്ഠദന്താദീഹി കതേ വിധേ. വികാരോ അട്ഠമങ്ഗലാദികോ. തത്ഥ തത്ഥാതി തസ്മിം തസ്മിം ഠാനേ, ഉഭയകോടിയന്തി അത്ഥോ. തു-സദ്ദേന ഘടാകാരോപി വട്ടതീതി ദീപേതി.

    3061.Kāyabandhanavidheti kāyabandhanassa dasāya thirabhāvatthaṃ kaṭṭhadantādīhi kate vidhe. Vikāro aṭṭhamaṅgalādiko. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne, ubhayakoṭiyanti attho. Tu-saddena ghaṭākāropi vaṭṭatīti dīpeti.

    ൩൦൬൨. മാലാ …പേ॰… വിചിത്തിതാതി മാലാകമ്മലതാകമ്മേഹി ച മിഗപക്ഖിരൂപാദിനാനാരൂപേഹി ച വിചിത്തിതാ. ജനരഞ്ജനീതി ബാലജനപലോഭിനീ.

    3062.Mālā…pe… vicittitāti mālākammalatākammehi ca migapakkhirūpādinānārūpehi ca vicittitā. Janarañjanīti bālajanapalobhinī.

    ൩൦൬൪. അട്ഠംസാ വാപീതി ഏത്ഥ അപി-സദ്ദേന സോളസംസാദീനം ഗഹണം. വണ്ണമട്ഠാതി മാലാകമ്മാദിവണ്ണമട്ഠാ.

    3064.Aṭṭhaṃsā vāpīti ettha api-saddena soḷasaṃsādīnaṃ gahaṇaṃ. Vaṇṇamaṭṭhāti mālākammādivaṇṇamaṭṭhā.

    ൩൦൬൫. അഞ്ജനിസലാകാപി തഥാ വണ്ണമട്ഠാ ന വട്ടതീതി യോജനാ. ‘‘അഞ്ജനിത്ഥവികായ ച, നാനാവണ്ണേഹി സുത്തേഹി, ചിത്തകമ്മം ന വട്ടതീ’’തി പാഠോ യുജ്ജതി. ‘‘ഥവികാപി ചാ’’തി പാഠോ ദിസ്സതി, സോ ന ഗഹേതബ്ബോ.

    3065. Añjanisalākāpi tathā vaṇṇamaṭṭhā na vaṭṭatīti yojanā. ‘‘Añjanitthavikāya ca, nānāvaṇṇehi suttehi, cittakammaṃ na vaṭṭatī’’ti pāṭho yujjati. ‘‘Thavikāpi cā’’ti pāṭho dissati, so na gahetabbo.

    ൩൦൬൬. രത്താദിനാ യേന കേനചി ഏകവണ്ണേന സുത്തേന പിലോതികാദിമയം യം കിഞ്ചി സിപാടികം സിബ്ബേത്വാ വളഞ്ജന്തസ്സ വട്ടതീതി യോജനാ.

    3066. Rattādinā yena kenaci ekavaṇṇena suttena pilotikādimayaṃ yaṃ kiñci sipāṭikaṃ sibbetvā vaḷañjantassa vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൬൭. മണികന്തി ഥൂലപുബ്ബുളം. പിളകന്തി സുഖുമപുബ്ബുളം. പിപ്ഫലേതി വത്ഥച്ഛേദനസത്ഥേ. ആരകണ്ടകേതി പത്താധാരവലയാനം വിജ്ഝനകണ്ടകേ. ഠപേതുന്തി ഉട്ഠാപേതും. യം കിഞ്ചീതി സേസം വണ്ണമട്ഠമ്പി ച.

    3067.Maṇikanti thūlapubbuḷaṃ. Piḷakanti sukhumapubbuḷaṃ. Pipphaleti vatthacchedanasatthe. Ārakaṇṭaketi pattādhāravalayānaṃ vijjhanakaṇṭake. Ṭhapetunti uṭṭhāpetuṃ. Yaṃ kiñcīti sesaṃ vaṇṇamaṭṭhampi ca.

    ൩൦൬൮. ദണ്ഡകേതി പിപ്ഫലദണ്ഡകേ. യഥാഹ – ‘‘പിപ്ഫലകേപി മണികം വാ പിളകം വാ യം കിഞ്ചി ഉട്ഠാപേതും ന വട്ടതി, ദണ്ഡകേ പന പരിച്ഛേദലേഖാ വട്ടതീ’’തി. പരിച്ഛേദലേഖാമത്തന്തി ആണിബന്ധനട്ഠാനം പത്വാ പരിച്ഛിന്ദനത്ഥം ഏകാവ ലേഖാ വട്ടതി. വലിത്വാതി ഉഭയകോടിയാ മുഖം കത്വാ മജ്ഝേ വലിയോ ഗാഹേത്വാ. നഖച്ഛേദനം യസ്മാ കരോന്തി, തസ്മാ വട്ടതീതി യോജനാ.

    3068.Daṇḍaketi pipphaladaṇḍake. Yathāha – ‘‘pipphalakepi maṇikaṃ vā piḷakaṃ vā yaṃ kiñci uṭṭhāpetuṃ na vaṭṭati, daṇḍake pana paricchedalekhā vaṭṭatī’’ti. Paricchedalekhāmattanti āṇibandhanaṭṭhānaṃ patvā paricchindanatthaṃ ekāva lekhā vaṭṭati. Valitvāti ubhayakoṭiyā mukhaṃ katvā majjhe valiyo gāhetvā. Nakhacchedanaṃ yasmā karonti, tasmā vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൬൯. അരണിസഹിതേ കന്തകിച്ചകരോ ദണ്ഡോ ഉത്തരാരണീ നാമ. വാപീതി പി-സദ്ദേന അധരാരണിം സങ്ഗണ്ഹാതി, ഉദുക്ഖലദണ്ഡസ്സേതം അധിവചനം. അഞ്ഛനകയന്തധനു ധനുകം നാമ. മുസലമത്ഥകപീളനദണ്ഡകോ പേല്ലദണ്ഡകോ നാമ.

    3069. Araṇisahite kantakiccakaro daṇḍo uttarāraṇī nāma. Vāpīti pi-saddena adharāraṇiṃ saṅgaṇhāti, udukkhaladaṇḍassetaṃ adhivacanaṃ. Añchanakayantadhanu dhanukaṃ nāma. Musalamatthakapīḷanadaṇḍako pelladaṇḍako nāma.

    ൩൦൭൦. സണ്ഡാസേതി അഗ്ഗിസണ്ഡാസം വദന്തി. കട്ഠച്ഛേദനവാസിയാ തഥാ യം കിഞ്ചി വണ്ണമട്ഠം ന വട്ടതീതി സമ്ബന്ധോ. ദ്വീസു പസ്സേസൂതി വാസിയാ ഉഭോസു പസ്സേസു. ലോഹേനാതി കപ്പിയലോഹേന . ബന്ധിതും വട്ടതീതി ഉജുകമേവ ചതുരസ്സം വാ അട്ഠംസം വാ ബന്ധിതും വട്ടതി. ‘‘സണ്ഡാസേതി അഗ്ഗിസണ്ഡാസേ’’തി നിസ്സന്ദേഹേ വുത്തം. അട്ഠകഥായം പനേത്ഥ സൂചിസണ്ഡാസോ ദസ്സിതോ.

    3070.Saṇḍāseti aggisaṇḍāsaṃ vadanti. Kaṭṭhacchedanavāsiyā tathā yaṃ kiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭatīti sambandho. Dvīsu passesūti vāsiyā ubhosu passesu. Lohenāti kappiyalohena . Bandhituṃ vaṭṭatīti ujukameva caturassaṃ vā aṭṭhaṃsaṃ vā bandhituṃ vaṭṭati. ‘‘Saṇḍāseti aggisaṇḍāse’’ti nissandehe vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ panettha sūcisaṇḍāso dassito.

    ൩൦൭൧. ഹേട്ഠതോതി ഹേട്ഠാ അയോപട്ടവലയസ്സ. ‘‘ഉപരി അഹിച്ഛത്തമകുലമത്ത’’ന്തി അട്ഠകഥായം വുത്തം.

    3071.Heṭṭhatoti heṭṭhā ayopaṭṭavalayassa. ‘‘Upari ahicchattamakulamatta’’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ൩൦൭൨. വിസാണേതി തേലാസിഞ്ചനകഗവയമഹിംസാദിസിങ്ഗേ. നാളിയം വാപീതി വേളുനാളികാദിനാളിയം. അപി-സദ്ദേന അലാബും സങ്ഗണ്ഹാതി. ആമണ്ഡസാരകേതി ആമലകചുണ്ണമയതേലഘടേ. തേലഭാജനകേതി വുത്തപ്പകാരേയേവ തേലഭാജനേ. സബ്ബം വണ്ണമട്ഠം വട്ടതീതി പുമിത്ഥിരൂപരഹിതം മാലാകമ്മാദി സബ്ബം വണ്ണമട്ഠം വട്ടതി.

    3072.Visāṇeti telāsiñcanakagavayamahiṃsādisiṅge. Nāḷiyaṃ vāpīti veḷunāḷikādināḷiyaṃ. Api-saddena alābuṃ saṅgaṇhāti. Āmaṇḍasāraketi āmalakacuṇṇamayatelaghaṭe. Telabhājanaketi vuttappakāreyeva telabhājane. Sabbaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ vaṭṭatīti pumitthirūparahitaṃ mālākammādi sabbaṃ vaṇṇamaṭṭhaṃ vaṭṭati.

    ൩൦൭൩-൫. പാനീയസ്സ ഉളുങ്കേതി പാനീയഉളുങ്കേ. ദോണിയം രജനസ്സപീതി രജനദോണിയമ്പി. ഫലകപീഠേതി ഫലകമയേ പീഠേ. വലയാധാരകാദികേതി ദന്തവലയാദിആധാരകേ. ആദി-സദ്ദേന ദണ്ഡാധാരകോ സങ്ഗഹിതോ. പാദപുഞ്ഛനിയന്തി ചോളാദിമയപാദപുഞ്ഛനിയം. പീഠേതി പാദപീഠേ. സഹചരിയേന പാദകഥലികായഞ്ച. ചിത്തം സബ്ബമേവ ച വട്ടതീതി യഥാവുത്തേ ഭിക്ഖുപരിക്ഖാരേ മാതുഗാമരൂപരഹിതം, ഭിക്ഖുനിപരിക്ഖാരേ പുരിസരൂപരഹിതം അവസേസം സബ്ബം ചിത്തകമ്മം.

    3073-5.Pānīyassa uḷuṅketi pānīyauḷuṅke. Doṇiyaṃ rajanassapīti rajanadoṇiyampi. Phalakapīṭheti phalakamaye pīṭhe. Valayādhārakādiketi dantavalayādiādhārake. Ādi-saddena daṇḍādhārako saṅgahito. Pādapuñchaniyanti coḷādimayapādapuñchaniyaṃ. Pīṭheti pādapīṭhe. Sahacariyena pādakathalikāyañca. Cittaṃ sabbameva ca vaṭṭatīti yathāvutte bhikkhuparikkhāre mātugāmarūparahitaṃ, bhikkhuniparikkhāre purisarūparahitaṃ avasesaṃ sabbaṃ cittakammaṃ.

    ൩൦൭൬. നാനാ ച തേ മണയോ ചാതി നാനാമണീ, ഇന്ദനീലാദയോ, നാനാമണീഹി കതാ നാനാമണിമയാ, ഥമ്ഭാ ച കവാടാ ച ദ്വാരാ ച ഭിത്തിയോ ച ഥമ്ഭകവാടദ്വാരഭിത്തിയോ, നാനാമണിമയാ ഥമ്ഭകവാടദ്വാരഭിത്തിയോ യസ്മിം തം തഥാ വുത്തം. കാ കഥാ വണ്ണമട്ഠകേതി മാലാകമ്മലതാകമ്മചിത്തകമ്മാദിവണ്ണമട്ഠകേ വത്തബ്ബമേവ നത്ഥീതി അത്ഥോ.

    3076. Nānā ca te maṇayo cāti nānāmaṇī, indanīlādayo, nānāmaṇīhi katā nānāmaṇimayā, thambhā ca kavāṭā ca dvārā ca bhittiyo ca thambhakavāṭadvārabhittiyo, nānāmaṇimayā thambhakavāṭadvārabhittiyo yasmiṃ taṃ tathā vuttaṃ. Kā kathā vaṇṇamaṭṭhaketi mālākammalatākammacittakammādivaṇṇamaṭṭhake vattabbameva natthīti attho.

    ൩൦൭൭. ഥാവരസ്സ രതനമയപാസാദസ്സ കപ്പിയഭാവം ദസ്സേത്വാ സുവണ്ണാദിമയസ്സാപി സബ്ബപാസാദപരിഭോഗസ്സ കപ്പിയഭാവം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘സോവണ്ണയ’’ന്തിആദി. സോവണ്ണയന്തി സുവണ്ണമയം. ദ്വാരകവാടാനം അനന്തരഗാഥായ ദസ്സിതത്താ ‘‘ദ്വാരകവാടബന്ധ’’ന്തി ഇമിനാ ദ്വാരകവാടബാഹാസങ്ഖാതം പിട്ഠസങ്ഘാടം ഗഹിതം. ദ്വാരഞ്ച കവാടഞ്ച ദ്വാരകവാടാനി, ദ്വാരകവാടാനം ബന്ധം ദ്വാരകവാടബന്ധം, ഉത്തരപാസകുമ്മാരസങ്ഖാതം പിട്ഠസങ്ഘാടന്തി അത്ഥോ. നാനാ ച തേ മണയോ ചാതി നാനാമണീ , സുവണ്ണഞ്ച നാനാമണീ ച സുവണ്ണനാനാമണീ, ഭിത്തി ച ഭൂമി ച ഭിത്തിഭൂമി സുവണ്ണനാനാമണീഹി കതാ ഭിത്തിഭൂമി സുവണ്ണനാനാമണിഭിത്തിഭൂമി. ഇതി ഇമേസു സേനാസനാവയവേസു. ന കിഞ്ചി ഏകമ്പി നിസേധനീയന്തി ഏകമ്പി സേനാസനപരിക്ഖാരം കിഞ്ചി ന നിസേധനീയം, സേനാസനമ്പി ന പടിക്ഖിപിതബ്ബന്തി അത്ഥോ. സേനാസനം വട്ടതി സബ്ബമേവാതി സബ്ബമേവ സേനാസനപരിഭോഗം വട്ടതി. യഥാഹ –

    3077. Thāvarassa ratanamayapāsādassa kappiyabhāvaṃ dassetvā suvaṇṇādimayassāpi sabbapāsādaparibhogassa kappiyabhāvaṃ dassetumāha ‘‘sovaṇṇaya’’ntiādi. Sovaṇṇayanti suvaṇṇamayaṃ. Dvārakavāṭānaṃ anantaragāthāya dassitattā ‘‘dvārakavāṭabandha’’nti iminā dvārakavāṭabāhāsaṅkhātaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ gahitaṃ. Dvārañca kavāṭañca dvārakavāṭāni, dvārakavāṭānaṃ bandhaṃ dvārakavāṭabandhaṃ, uttarapāsakummārasaṅkhātaṃ piṭṭhasaṅghāṭanti attho. Nānā ca te maṇayo cāti nānāmaṇī, suvaṇṇañca nānāmaṇī ca suvaṇṇanānāmaṇī, bhitti ca bhūmi ca bhittibhūmi suvaṇṇanānāmaṇīhi katā bhittibhūmi suvaṇṇanānāmaṇibhittibhūmi. Iti imesu senāsanāvayavesu. Na kiñci ekampi nisedhanīyanti ekampi senāsanaparikkhāraṃ kiñci na nisedhanīyaṃ, senāsanampi na paṭikkhipitabbanti attho. Senāsanaṃ vaṭṭati sabbamevāti sabbameva senāsanaparibhogaṃ vaṭṭati. Yathāha –

    ‘‘സബ്ബം പാസാദപരിഭോഗന്തി സുവണ്ണരജതാദിവിചിത്രാനി കവാടാനി മഞ്ചപീഠാനി താലവണ്ടാനി സുവണ്ണരജതമയാനി പാനീയഘടപാനീയസരാവാനി യം കിഞ്ചി ചിത്തകമ്മകതം, സബ്ബം വട്ടതി. ‘പാസാദസ്സ ദാസിദാസം ഖേത്തവത്ഥും ഗോമഹിംസം ദേമാ’തി വദന്തി, പാടേക്കം ഗഹണകിച്ചം നത്ഥി, പാസാദേ പടിഗ്ഗഹിതേ പടിഗ്ഗഹിതമേവ ഹോതി. ഗോനകാദീനി സങ്ഘികവിഹാരേ വാ പുഗ്ഗലികവിഹാരേ വാ മഞ്ചപീഠകേസു അത്ഥരിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും ന വട്ടന്തി. ധമ്മാസനേ പന ഗിഹിവികതനീഹാരേന ലബ്ഭന്തി, തത്രാപി നിപജ്ജിതും ന വട്ടതീ’’തി (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൦).

    ‘‘Sabbaṃ pāsādaparibhoganti suvaṇṇarajatādivicitrāni kavāṭāni mañcapīṭhāni tālavaṇṭāni suvaṇṇarajatamayāni pānīyaghaṭapānīyasarāvāni yaṃ kiñci cittakammakataṃ, sabbaṃ vaṭṭati. ‘Pāsādassa dāsidāsaṃ khettavatthuṃ gomahiṃsaṃ demā’ti vadanti, pāṭekkaṃ gahaṇakiccaṃ natthi, pāsāde paṭiggahite paṭiggahitameva hoti. Gonakādīni saṅghikavihāre vā puggalikavihāre vā mañcapīṭhakesu attharitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti. Dhammāsane pana gihivikatanīhārena labbhanti, tatrāpi nipajjituṃ na vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320).

    ‘‘സോവണ്ണദ്വാരകവാടബന്ധ’’ന്തി വാ പാഠോ, ബഹുബ്ബീഹിസമാസോ. ഇമിനാ ച ദുതിയപദേന ച സേനാസനം വിസേസീയതി.

    ‘‘Sovaṇṇadvārakavāṭabandha’’nti vā pāṭho, bahubbīhisamāso. Iminā ca dutiyapadena ca senāsanaṃ visesīyati.

    ൩൦൭൮. ന ദവം കരേതി ‘‘കിം ബുദ്ധോ സിലകബുദ്ധോ? കിം ധമ്മോ ഗോധമ്മോ അജധമ്മോ? കിം സങ്ഘോ ഗോസങ്ഘോ അജസങ്ഘോ മിഗസങ്ഘോ’’തി പരിഹാസം ന കരേയ്യ. തിത്ഥിയബ്ബതം മൂഗബ്ബതാദികം നേവ ഗണ്ഹേയ്യാതി യോജനാ.

    3078.Na davaṃ kareti ‘‘kiṃ buddho silakabuddho? Kiṃ dhammo godhammo ajadhammo? Kiṃ saṅgho gosaṅgho ajasaṅgho migasaṅgho’’ti parihāsaṃ na kareyya. Titthiyabbataṃ mūgabbatādikaṃ neva gaṇheyyāti yojanā.

    ൩൦൭൯. താ ഭിക്ഖുനിയോ ഉദകാദിനാ വാപി ന സിഞ്ചേയ്യാതി യോജനാ.

    3079. bhikkhuniyo udakādinā vāpi na siñceyyāti yojanā.

    ൩൦൮൦. അഞ്ഞത്ഥ അഞ്ഞസ്മിം വിഹാരേ വസ്സംവുത്ഥോ അഞ്ഞത്ഥ അഞ്ഞസ്മിം വിഹാരേ ഭാഗം വസ്സാവാസികഭാഗം ഗണ്ഹാതി ചേ, ദുക്കടം. തസ്മിം ചീവരേ നട്ഠേ വാ ജജ്ജരേ ജിണ്ണേ വാ ഗീവാ പുന ദാതബ്ബന്തി യോജനാ.

    3080.Aññattha aññasmiṃ vihāre vassaṃvuttho aññattha aññasmiṃ vihāre bhāgaṃ vassāvāsikabhāgaṃ gaṇhāti ce, dukkaṭaṃ. Tasmiṃ cīvare naṭṭhe vā jajjare jiṇṇe vā gīvā puna dātabbanti yojanā.

    ൩൦൮൧. സോതി അഞ്ഞത്ഥ ഭാഗം ഗണ്ഹനകോ ഭിക്ഖു. തേഹീതി ചീവരസാമികേഹി. ന്തി തഥാ ഗഹിതം വസ്സാവാസികഭാഗം. തേസന്തി ചീവരസാമികാനം.

    3081.Soti aññattha bhāgaṃ gaṇhanako bhikkhu. Tehīti cīvarasāmikehi. Tanti tathā gahitaṃ vassāvāsikabhāgaṃ. Tesanti cīvarasāmikānaṃ.

    ൩൦൮൨. കരോതോതി കാരാപയതോ. ദവാ സിലം പവിജ്ഝന്തോതി പന്തികീളായ കീളത്ഥികാനം സിപ്പദസ്സനവസേന സക്ഖരം വാ നിന്നട്ഠാനം പവട്ടനവസേന പാസാണം വാ പവിജ്ഝന്തോ. ന കേവലഞ്ച പാസാണം, അഞ്ഞമ്പി യം കിഞ്ചി ദാരുഖണ്ഡം വാ ഇട്ഠകഖണ്ഡം വാ ഹത്ഥേന വാ യന്തേന വാ പവിജ്ഝിതും ന വട്ടതി. ചേതിയാദീനം അത്ഥായ പാസാണാദയോ ഹസന്താ ഹസന്താ പവട്ടേന്തിപി ഖിപന്തിപി ഉക്ഖിപന്തിപി, കമ്മസമയോതി വട്ടതി.

    3082.Karototi kārāpayato. Davā silaṃ pavijjhantoti pantikīḷāya kīḷatthikānaṃ sippadassanavasena sakkharaṃ vā ninnaṭṭhānaṃ pavaṭṭanavasena pāsāṇaṃ vā pavijjhanto. Na kevalañca pāsāṇaṃ, aññampi yaṃ kiñci dārukhaṇḍaṃ vā iṭṭhakakhaṇḍaṃ vā hatthena vā yantena vā pavijjhituṃ na vaṭṭati. Cetiyādīnaṃ atthāya pāsāṇādayo hasantā hasantā pavaṭṭentipi khipantipi ukkhipantipi, kammasamayoti vaṭṭati.

    ൩൦൮൩. ഗിഹിഗോപകദാനസ്മിന്തി ഗിഹീനം ഉയ്യാനഗോപകാദീഹി അത്തനാ ഗോപിതഉയ്യാനാദിതോ ഫലാദീനം ദാനേ യാവദത്ഥം ദിയ്യമാനേപി. ന ദോസോ കോചി ഗണ്ഹതോതി പടിഗ്ഗണ്ഹതോ ഭിക്ഖുനോ കോചി ദോസോ നത്ഥി. സങ്ഘചേതിയസന്തകേ താലഫലാദിമ്ഹി ഉയ്യാനഗോപകാദീഹി ദിയ്യമാനേ പരിച്ഛേദനയോ തേസം വേതനവസേന പരിച്ഛിന്നാനംയേവ ഗഹണേ അനാപത്തിനയോ വുത്തോതി യോജനാ.

    3083.Gihigopakadānasminti gihīnaṃ uyyānagopakādīhi attanā gopitauyyānādito phalādīnaṃ dāne yāvadatthaṃ diyyamānepi. Na doso koci gaṇhatoti paṭiggaṇhato bhikkhuno koci doso natthi. Saṅghacetiyasantake tālaphalādimhi uyyānagopakādīhi diyyamāne paricchedanayo tesaṃ vetanavasena paricchinnānaṃyeva gahaṇe anāpattinayo vuttoti yojanā.

    ൩൦൮൪. പുരിസസംയുത്തന്തി പരിവിസകേഹി പുരിസേഹി വുയ്ഹമാനം. ഹത്ഥവട്ടകന്തി ഹത്ഥേനേവ പവട്ടേതബ്ബസകടം.

    3084.Purisasaṃyuttanti parivisakehi purisehi vuyhamānaṃ. Hatthavaṭṭakanti hattheneva pavaṭṭetabbasakaṭaṃ.

    ൩൦൮൫. ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം കിഞ്ചിപി അനാചാരം ന സമ്പയോജേയ്യ ന കാരേയ്യാതി യോജനാ. ‘‘കിഞ്ചീ’’തിപി പാഠോ, ഗഹട്ഠം വാ പബ്ബജിതം വാ കിഞ്ചി ഭിക്ഖുനിയാ സദ്ധിം അനാചാരവസേന ന സമ്പയോജേയ്യാതി അത്ഥോ. ഓഭാസേന്തസ്സാതി കാമാധിപ്പായം പകാസേന്തസ്സ.

    3085. Bhikkhuniyā saddhiṃ kiñcipi anācāraṃ na sampayojeyya na kāreyyāti yojanā. ‘‘Kiñcī’’tipi pāṭho, gahaṭṭhaṃ vā pabbajitaṃ vā kiñci bhikkhuniyā saddhiṃ anācāravasena na sampayojeyyāti attho. Obhāsentassāti kāmādhippāyaṃ pakāsentassa.

    ൩൦൮൬. ഹവേതി ഏകംസത്ഥേ നിപാതോ.

    3086.Haveti ekaṃsatthe nipāto.

    ൩൦൮൭. അത്തനോ പരിഭോഗത്ഥം ദിന്നന്തി ‘‘തുമ്ഹേയേവ പരിഭുഞ്ജഥാ’’തി വത്വാ ദിന്നം തിചീവരാദിം.

    3087.Attano paribhogatthaṃ dinnanti ‘‘tumheyeva paribhuñjathā’’ti vatvā dinnaṃ ticīvarādiṃ.

    ൩൦൮൮. അസപ്പായന്തി പിത്താദിദോസാനം കോപനവസേന അഫാസുകാരണം. അപനേതുമ്പി ജഹിതുമ്പി, പഗേവ ദാതുന്തി അധിപ്പായോ. അഗ്ഗം ഗഹേത്വാ ദാതും വാതി തഥാ ഗഹണാരഹം അന്നാദിം സന്ധായ വുത്തം. ‘‘കതിപാഹം ഭുത്വാ’’തി സേസോ. പിണ്ഡപാതാദിതോ അഗ്ഗം ഗഹേത്വാ പത്താദിം കതിപാഹം ഭുത്വാ ദാതും വട്ടതീതി അത്ഥോ.

    3088.Asappāyanti pittādidosānaṃ kopanavasena aphāsukāraṇaṃ. Apanetumpi jahitumpi, pageva dātunti adhippāyo. Aggaṃ gahetvā dātuṃ vāti tathā gahaṇārahaṃ annādiṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Katipāhaṃ bhutvā’’ti seso. Piṇḍapātādito aggaṃ gahetvā pattādiṃ katipāhaṃ bhutvā dātuṃ vaṭṭatīti attho.

    ൩൦൮൯. പഞ്ചവഗ്ഗൂപസമ്പദാതി വിനയധരപഞ്ചമേന സങ്ഘേന കാതബ്ബഉപസമ്പദാ. നവാതി അഞ്ഞേഹി ഏകവാരമ്പി അപരിഭുത്താ. ഗുണങ്ഗുണഉപാഹനാ ചതുപടലതോ പട്ഠായ ബഹുപടലഉപാഹനാ. ചമ്മത്ഥാരോതി കപ്പിയചമ്മത്ഥരണഞ്ച. ധുവന്ഹാനന്തി പകതിനഹാനം.

    3089.Pañcavaggūpasampadāti vinayadharapañcamena saṅghena kātabbaupasampadā. Navāti aññehi ekavārampi aparibhuttā. Guṇaṅguṇaupāhanā catupaṭalato paṭṭhāya bahupaṭalaupāhanā. Cammatthāroti kappiyacammattharaṇañca. Dhuvanhānanti pakatinahānaṃ.

    ൩൦൯൦. സമ്ബാധസ്സാതി വച്ചമഗ്ഗപസ്സാവമഗ്ഗദ്വയസ്സ സാമന്താ ദ്വങ്ഗുലാ അന്തോ സത്ഥവത്ഥികമ്മം വാരിതന്തി യോജനാ. സത്ഥേന അന്തമസോ നഖേനാപി ഛേദനഫാലനാദിവസേന സത്ഥകമ്മഞ്ച വത്ഥീഹി ഭേസജ്ജതേലസ്സ അന്തോ പവിസനവസേന കാതബ്ബം വത്ഥികമ്മഞ്ച ഥുല്ലച്ചയാപത്തിവിധാനേന വാരിതന്തി അത്ഥോ. പസ്സാവമഗ്ഗസ്സ സാമന്താ ദ്വങ്ഗുലം അങ്ഗജാതസ്സ അഗ്ഗതോ പട്ഠായ ഗഹേതബ്ബം.

    3090.Sambādhassāti vaccamaggapassāvamaggadvayassa sāmantā dvaṅgulā anto satthavatthikammaṃ vāritanti yojanā. Satthena antamaso nakhenāpi chedanaphālanādivasena satthakammañca vatthīhi bhesajjatelassa anto pavisanavasena kātabbaṃ vatthikammañca thullaccayāpattividhānena vāritanti attho. Passāvamaggassa sāmantā dvaṅgulaṃ aṅgajātassa aggato paṭṭhāya gahetabbaṃ.

    ൩൦൯൧. ‘‘പാകത്ഥ’’ന്തി ഇമിനാ നിബ്ബാപേതും ചലനേ നിദ്ദോസഭാവം ദീപേതി.

    3091.‘‘Pākattha’’nti iminā nibbāpetuṃ calane niddosabhāvaṃ dīpeti.

    ൩൦൯൨. ഉപളാലേതീതി ‘‘പത്തചീവരാദിപരിക്ഖാരം തേ ദമ്മീ’’തി വത്വാ പലോഭേത്വാ ഗണ്ഹാതി. തത്ഥാതി തസ്മിം പുഗ്ഗലേ. ആദീനവന്തി അലജ്ജിതാദിഭാവം ദസ്സേത്വാ തേന സഹ സമ്ഭോഗാദികരണേ അലജ്ജിഭാവാപജ്ജനാദിആദീനവം. തസ്സാതി തതോ വിയോജേതബ്ബസ്സ തസ്സ.

    3092.Upaḷāletīti ‘‘pattacīvarādiparikkhāraṃ te dammī’’ti vatvā palobhetvā gaṇhāti. Tatthāti tasmiṃ puggale. Ādīnavanti alajjitādibhāvaṃ dassetvā tena saha sambhogādikaraṇe alajjibhāvāpajjanādiādīnavaṃ. Tassāti tato viyojetabbassa tassa.

    ൩൦൯൩. ആദീനവദസ്സനപ്പകാരം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘മക്ഖന’’ന്തിആദി. ‘‘നഹായിതും ഗതേന ഗൂഥമുത്തേഹി മക്ഖനം വിയ ദുസ്സീലം നിസ്സായ വിഹരതാ തയാ കത’’ന്തി ഏവം തത്ഥ ആദീനവം വത്തും വട്ടതീതി യോജനാ.

    3093. Ādīnavadassanappakāraṃ dassetumāha ‘‘makkhana’’ntiādi. ‘‘Nahāyituṃ gatena gūthamuttehi makkhanaṃ viya dussīlaṃ nissāya viharatā tayā kata’’nti evaṃ tattha ādīnavaṃ vattuṃ vaṭṭatīti yojanā.

    ൩൦൯൪-൫. ഭത്തഗ്ഗേ ഭോജനസാലായ ഭുഞ്ജമാനോ. യാഗുപാനേതി യാഗും പിവനകാലേ. അന്തോഗാമേതി അന്തരഘരേ. വീഥിയന്തി നിഗമനഗരഗാമാദീനം രഥികായ. അന്ധകാരേതി അന്ധകാരേ വത്തമാനേ, അന്ധകാരഗതോതി അത്ഥോ. തഞ്ഹി വന്ദന്തസ്സ മഞ്ചപാദാദീസുപി നലാടം പടിഹഞ്ഞേയ്യ. അനാവജ്ജോതി കിച്ചപസുതത്താ വന്ദനം അസമന്നാഹരന്തോ. ഏകാവത്തോതി ഏകതോ ആവത്തോ സപത്തപക്ഖേ ഠിതോ വേരീ വിസഭാഗപുഗ്ഗലോ. അയഞ്ഹി വന്ദിയമാനോ പാദേനപി പഹരേയ്യ. വാവടോതി സിബ്ബനകമ്മാദികിച്ചന്തരപസുതോ.

    3094-5.Bhattagge bhojanasālāya bhuñjamāno. Yāgupāneti yāguṃ pivanakāle. Antogāmeti antaraghare. Vīthiyanti nigamanagaragāmādīnaṃ rathikāya. Andhakāreti andhakāre vattamāne, andhakāragatoti attho. Tañhi vandantassa mañcapādādīsupi nalāṭaṃ paṭihaññeyya. Anāvajjoti kiccapasutattā vandanaṃ asamannāharanto. Ekāvattoti ekato āvatto sapattapakkhe ṭhito verī visabhāgapuggalo. Ayañhi vandiyamāno pādenapi pahareyya. Vāvaṭoti sibbanakammādikiccantarapasuto.

    സുത്തോതി നിദ്ദം ഓക്കന്തോ. ഖാദന്തി പിട്ഠകഖജ്ജകാദീനി ഖാദന്തോ. ഭുഞ്ജന്തോതി ഓദനാദീനി ഭുഞ്ജന്തോ. വച്ചം മുത്തമ്പി വാ കരന്തി ഉച്ചാരം വാ പസ്സാവം വാ കരോന്തോ ഇതി ഇമേസം തേരസന്നം വന്ദനാ അയുത്തത്ഥേന വാരിതാതി സമ്ബന്ധോ.

    Suttoti niddaṃ okkanto. Khādanti piṭṭhakakhajjakādīni khādanto. Bhuñjantoti odanādīni bhuñjanto. Vaccaṃ muttampi vā karanti uccāraṃ vā passāvaṃ vā karonto iti imesaṃ terasannaṃ vandanā ayuttatthena vāritāti sambandho.

    ൩൦൯൬-൭. കമ്മലദ്ധിസീമാവസേന തീസു നാനാസംവാസകേസു കമ്മനാനാസംവാസകസ്സ ഉക്ഖിത്തഗ്ഗഹണേന ഗഹിതത്താ, സീമാനാനാസംവാസകവുഡ്ഢതരപകതത്തസ്സ വന്ദിയത്താ, പാരിസേസഞായേന ‘‘നാനാസംവാസകോ വുഡ്ഢതരോ അധമ്മവാദീ അവന്ദിയോ’’തി (പരി॰ ൪൬൭) വചനതോ ച ലദ്ധിനാനാസംവാസകോ ഇധ ‘‘നാനാസംവാസകോ’’തി ഗഹിതോതി വേദിതബ്ബോ. ഉക്ഖിത്തോതി തിവിധേനാപി ഉക്ഖേപനീയകമ്മേന ഉക്ഖിത്തകോ. ഗരുകട്ഠാ ച പഞ്ചാതി പാരിവാസികമൂലായപടികസ്സനാരഹമാനത്താരഹമാനത്തചാരികഅബ്ഭാനാരഹസങ്ഖാതാ പഞ്ച ഗരുകട്ഠാ ച. ഇമേ പന അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ യഥാവുഡ്ഢം വന്ദനാദീനി ലഭന്തി, പകതത്തേന അവന്ദിയത്താവ അവന്ദിയേസു ഗഹിതാ. ഇമേ ബാവീസതി പുഗ്ഗലേതി നഗ്ഗാദയോ യഥാവുത്തേ.

    3096-7. Kammaladdhisīmāvasena tīsu nānāsaṃvāsakesu kammanānāsaṃvāsakassa ukkhittaggahaṇena gahitattā, sīmānānāsaṃvāsakavuḍḍhatarapakatattassa vandiyattā, pārisesañāyena ‘‘nānāsaṃvāsako vuḍḍhataro adhammavādī avandiyo’’ti (pari. 467) vacanato ca laddhinānāsaṃvāsako idha ‘‘nānāsaṃvāsako’’ti gahitoti veditabbo. Ukkhittoti tividhenāpi ukkhepanīyakammena ukkhittako. Garukaṭṭhā ca pañcāti pārivāsikamūlāyapaṭikassanārahamānattārahamānattacārikaabbhānārahasaṅkhātā pañca garukaṭṭhā ca. Ime pana aññamaññassa yathāvuḍḍhaṃ vandanādīni labhanti, pakatattena avandiyattāva avandiyesu gahitā. Ime bāvīsati puggaleti naggādayo yathāvutte.

    ൩൦൯൮. ‘‘ധമ്മവാദീ’’തി ഇദം ‘‘നാനാസംവാസവുഡ്ഢകോ’’തി ഏതസ്സ വിസേസനം. യഥാഹ ‘‘തയോമേ, ഭിക്ഖവേ, വന്ദിയാ. പച്ഛാ ഉപസമ്പന്നേന പുരേഉപസമ്പന്നോ വന്ദിയോ, നാനാസംവാസകോ വുഡ്ഢതരോ ധമ്മവാദീ വന്ദിയോ, സദേവകേ ലോകേ, ഭിക്ഖവേ, സമാരകേ…പേ॰… തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വന്ദിയോ’’തി (ചൂളവ॰ ൩൧൨).

    3098.‘‘Dhammavādī’’ti idaṃ ‘‘nānāsaṃvāsavuḍḍhako’’ti etassa visesanaṃ. Yathāha ‘‘tayome, bhikkhave, vandiyā. Pacchā upasampannena pureupasampanno vandiyo, nānāsaṃvāsako vuḍḍhataro dhammavādī vandiyo, sadevake loke, bhikkhave, samārake…pe… tathāgato arahaṃ sammāsambuddho vandiyo’’ti (cūḷava. 312).

    ൩൦൯൯. ‘‘ഏതേയേവ വന്ദിയാ, ന അഞ്ഞേ’’തി നിയാമസ്സ അകതത്താ അഞ്ഞേസമ്പി വന്ദിയാനം സബ്ഭാവം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘തജ്ജനാദീ’’തിആദി. ഏത്ഥ ആദി-സദ്ദേന നിയസ്സപബ്ബാജനീയപഅസാരണീയകമ്മേ സങ്ഗണ്ഹാതി. ഏത്ഥാതി ഏതസ്മിം വന്ദനീയാധികാരേ. കമ്മന്തി അപലോകനാദി ചതുബ്ബിധം കമ്മം.

    3099. ‘‘Eteyeva vandiyā, na aññe’’ti niyāmassa akatattā aññesampi vandiyānaṃ sabbhāvaṃ dassetumāha ‘‘tajjanādī’’tiādi. Ettha ādi-saddena niyassapabbājanīyapaasāraṇīyakamme saṅgaṇhāti. Etthāti etasmiṃ vandanīyādhikāre. Kammanti apalokanādi catubbidhaṃ kammaṃ.

    ൩൧൦൦. സങ്ഘേന അധമ്മകമ്മേ കരിയമാനേ തം വാരേതും അസക്കോന്തേന, അസക്കോന്തേഹി ച പടിപജ്ജിതബ്ബവിധിം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘അധിട്ഠാന’’ന്തിആദി. അധിട്ഠാനം പനേകസ്സ ഉദ്ദിട്ഠന്തി യോജനാ, അധമ്മകമ്മം കരോന്താനം ഭിക്ഖൂനമന്തരേ നിസീദിത്വാ തം ‘‘അധമ്മ’’ന്തി ജാനിത്വാപി തം വാരേതും അസക്കോന്തസ്സ ഏകസ്സ ‘‘ന മേതം ഖമതീ’’തി ചിത്തേന അധിട്ഠാനമുദ്ദിട്ഠന്തി വുത്തം ഹോതി. ദ്വിന്നം വാ തിണ്ണമേവ ചാതി തമേവ വാരേതും അസക്കോന്താനം ദ്വിന്നം വാ തിണ്ണം വാ ഭിക്ഖൂനം അഞ്ഞമഞ്ഞം ‘‘ന മേതം ഖമതീ’’തി ദിട്ഠാവികമ്മം സകസകദിട്ഠിയാ പകാസനം ഉദ്ദിട്ഠന്തി അത്ഥോ. തതോ ഉദ്ധം തീഹി ഉദ്ധം ചതുന്നം കമ്മസ്സ പടിക്കോസനം ‘‘ഇദം അധമ്മകമ്മം മാ കരോഥാ’’തി പടിക്ഖിപനം ഉദ്ദിട്ഠന്തി അത്ഥോ.

    3100. Saṅghena adhammakamme kariyamāne taṃ vāretuṃ asakkontena, asakkontehi ca paṭipajjitabbavidhiṃ dassetumāha ‘‘adhiṭṭhāna’’ntiādi. Adhiṭṭhānaṃ panekassa uddiṭṭhanti yojanā, adhammakammaṃ karontānaṃ bhikkhūnamantare nisīditvā taṃ ‘‘adhamma’’nti jānitvāpi taṃ vāretuṃ asakkontassa ekassa ‘‘na metaṃ khamatī’’ti cittena adhiṭṭhānamuddiṭṭhanti vuttaṃ hoti. Dvinnaṃ vā tiṇṇameva cāti tameva vāretuṃ asakkontānaṃ dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā bhikkhūnaṃ aññamaññaṃ ‘‘na metaṃ khamatī’’ti diṭṭhāvikammaṃ sakasakadiṭṭhiyā pakāsanaṃ uddiṭṭhanti attho. Tato uddhaṃ tīhi uddhaṃ catunnaṃ kammassa paṭikkosanaṃ ‘‘idaṃ adhammakammaṃ mā karothā’’ti paṭikkhipanaṃ uddiṭṭhanti attho.

    ൩൧൦൧. വിസ്സാസഗ്ഗാഹലക്ഖണം അഗ്ഗഹിതഗ്ഗഹണേന പഞ്ചവിധന്തി ദസ്സേതുമാഹ ‘‘സന്ദിട്ഠോ’’തിആദി. യോജനാ പനേത്ഥ ഏവം വേദിതബ്ബാ – സന്ദിട്ഠോ ച ഹോതി, ജീവതി ച, ഗഹിതേ ച അത്തമനോ ഹോതി, സമ്ഭത്തോ ച ഹോതി, ജീവതി ച, ഗഹിതേ ച അത്തമനോ ഹോതി, ആലപിതോ ച ഹോതി, ജീവതി ച, ഗഹിതേ ച അത്തമനോ ഹോതീതി ഏവം സന്ദിട്ഠസമ്ഭത്തആലപിതാനം തിണ്ണമേകേകസ്സ തീണി തീണി വിസ്സാസഗ്ഗാഹലക്ഖണാനി കത്വാ നവവിധം ഹോതീതി വേദിതബ്ബം. വചനത്ഥോ, പനേത്ഥ വിനിച്ഛയോ ച ഹേട്ഠാ വുത്തോവ.

    3101. Vissāsaggāhalakkhaṇaṃ aggahitaggahaṇena pañcavidhanti dassetumāha ‘‘sandiṭṭho’’tiādi. Yojanā panettha evaṃ veditabbā – sandiṭṭho ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hoti, sambhatto ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hoti, ālapito ca hoti, jīvati ca, gahite ca attamano hotīti evaṃ sandiṭṭhasambhattaālapitānaṃ tiṇṇamekekassa tīṇi tīṇi vissāsaggāhalakkhaṇāni katvā navavidhaṃ hotīti veditabbaṃ. Vacanattho, panettha vinicchayo ca heṭṭhā vuttova.

    ൩൧൦൨. സീലവിപത്തി, ദിട്ഠിവിപത്തി ച ആചാരാജീവസമ്ഭവാ ദ്വേ വിപത്തിയോ ചാതി യോജനാ, ആചാരവിപത്തി, ആജീവവിപത്തി ചാതി വുത്തം ഹോതി.

    3102. Sīlavipatti, diṭṭhivipatti ca ācārājīvasambhavā dve vipattiyo cāti yojanā, ācāravipatti, ājīvavipatti cāti vuttaṃ hoti.

    ൩൧൦൩. തത്ഥാതി തേസു ചതൂസു വിപത്തീസു. അപ്പടികമ്മാ പാരാജികാ വുട്ഠാനഗാമിനീ സങ്ഘാദിസേസാപത്തികാ ദുവേ ആപത്തിയോ സീലവിപത്തീതി പകാസിതാതി യോജനാ.

    3103.Tatthāti tesu catūsu vipattīsu. Appaṭikammā pārājikā vuṭṭhānagāminī saṅghādisesāpattikā duve āpattiyo sīlavipattīti pakāsitāti yojanā.

    ൩൧൦൪. യാ ച അന്തഗ്ഗാഹികാ ദിട്ഠി, യാ ദസവത്ഥുകാ ദിട്ഠി, അയം ദുവിധാ ദിട്ഠി ദിട്ഠിവിപത്തീതി ദീപിതാതി യോജനാ. തത്ഥ അന്തഗ്ഗാഹികദിട്ഠി നാമ ഉച്ഛേദന്തസസ്സതന്തഗാഹവസേന പവത്താ ദിട്ഠി. ‘‘നത്ഥി ദിന്ന’’ന്തിആദിനയപ്പവത്താ ദസവത്ഥുകാ ദിട്ഠി.

    3104. Yā ca antaggāhikā diṭṭhi, yā dasavatthukā diṭṭhi, ayaṃ duvidhā diṭṭhi diṭṭhivipattīti dīpitāti yojanā. Tattha antaggāhikadiṭṭhi nāma ucchedantasassatantagāhavasena pavattā diṭṭhi. ‘‘Natthi dinna’’ntiādinayappavattā dasavatthukā diṭṭhi.

    ൩൧൦൫. ഥുല്ലച്ചയാദികാ ദേസനാഗാമിനികാ യാ പഞ്ച ആപത്തിയോ, ആചാരകുസലേന ഭഗവതാ സാ ആചാരവിപത്തീതി വുത്താതി യോജനാ. ആദി-സദ്ദേന പാചിത്തിയപാടിദേസനീയദുക്കടദുബ്ഭാസിതാനം ഗഹണം. യാതി പഞ്ചാപത്തിയോ അപേക്ഖിത്വാ ബഹുത്തം. സാതി ആചാരവിപത്തി സാമഞ്ഞമപേക്ഖിത്വാ ഏകത്തം.

    3105. Thullaccayādikā desanāgāminikā yā pañca āpattiyo, ācārakusalena bhagavatā sā ācāravipattīti vuttāti yojanā. Ādi-saddena pācittiyapāṭidesanīyadukkaṭadubbhāsitānaṃ gahaṇaṃ. ti pañcāpattiyo apekkhitvā bahuttaṃ. ti ācāravipatti sāmaññamapekkhitvā ekattaṃ.

    ൩൧൦൬. കുഹനാദീതി ആദി-സദ്ദേന ലപനാ നേമിത്തികതാ നിപ്പേസികതാ ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതാ ഗഹിതാ, കുഹനാദീനം വിത്ഥാരോ വിസുദ്ധിമഗ്ഗേ (വിസുദ്ധി॰ ൧.൧൬) വുത്തനയേന വേദിതബ്ബോ. ആജീവോ പച്ചയോ ഹേതു യസ്സാ ആപത്തിയാതി വിഗ്ഗഹോ. ഛബ്ബിധാതി ചതുത്ഥപാരാജികസഞ്ചരിത്തഥുല്ലച്ചയപാചിത്തിയപാടിദേസനീയദുക്കടാപത്തീനം വസേന ഛബ്ബിധാ. പകാസിതാ

    3106.Kuhanādīti ādi-saddena lapanā nemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ nijigīsanatā gahitā, kuhanādīnaṃ vitthāro visuddhimagge (visuddhi. 1.16) vuttanayena veditabbo. Ājīvo paccayo hetu yassā āpattiyāti viggaho. Chabbidhāti catutthapārājikasañcarittathullaccayapācittiyapāṭidesanīyadukkaṭāpattīnaṃ vasena chabbidhā. Pakāsitā

    ‘‘ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അസന്തം അഭൂതം ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം ഉല്ലപതി, ആപത്തി പാരാജികസ്സ. ആജീവഹേതു…പേ॰… സഞ്ചരിത്തം സമാപജ്ജതി, ആപത്തി സങ്ഘാദിസേസസ്സ. ആജീവഹേതു…പേ॰… ‘യോ തേ വിഹാരേ വസതി, സോ ഭിക്ഖു അരഹാ’തി ഭണതി, പടിജാനന്തസ്സ ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സ. ആജീവഹേതു…പേ॰… ഭിക്ഖു പണീതഭോജനാനി അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാചിത്തിയസ്സ. ആജീവഹേതു…പേ॰… ഭിക്ഖുനീ പണീതഭോജനാനി അഗിലാനാ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി പാടിദേസനീയസ്സ. ആജീവഹേതു ആജീവകാരണാ സൂപം വാ ഓദനം വാ അഗിലാനോ അത്തനോ അത്ഥായ വിഞ്ഞാപേത്വാ ഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി (പരി॰ ൨൮൭) –

    ‘‘Ājīvahetu ājīvakāraṇā pāpiccho icchāpakato asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapati, āpatti pārājikassa. Ājīvahetu…pe… sañcarittaṃ samāpajjati, āpatti saṅghādisesassa. Ājīvahetu…pe… ‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu arahā’ti bhaṇati, paṭijānantassa āpatti thullaccayassa. Ājīvahetu…pe… bhikkhu paṇītabhojanāni agilāno attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pācittiyassa. Ājīvahetu…pe… bhikkhunī paṇītabhojanāni agilānā attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti pāṭidesanīyassa. Ājīvahetu ājīvakāraṇā sūpaṃ vā odanaṃ vā agilāno attano atthāya viññāpetvā bhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pari. 287) –

    ദേസിതാ. ഇമിനാ ആജീവവിപത്തി ദീപിതാ.

    Desitā. Iminā ājīvavipatti dīpitā.

    ൩൧൦൭. ‘‘ഉക്ഖിത്തോ’’തിആദി യഥാക്കമേന തേസം തിണ്ണം നാനാസംവാസകാനം സരൂപദസ്സനം. തത്ഥ തയോ ഉക്ഖിത്തകാ വുത്തായേവ.

    3107.‘‘Ukkhitto’’tiādi yathākkamena tesaṃ tiṇṇaṃ nānāsaṃvāsakānaṃ sarūpadassanaṃ. Tattha tayo ukkhittakā vuttāyeva.

    ൩൧൦൮-൯. ‘‘യോ സങ്ഘേന ഉക്ഖേപനീയകമ്മകതാനം അധമ്മവാദീനം പക്ഖേ നിസിന്നോ ‘തുമ്ഹേ കിം ഭണഥാ’തി തേസഞ്ച ഇതരേസഞ്ച ലദ്ധിം സുത്വാ ‘ഇമേ അധമ്മവാദിനോ, ഇതരേ ധമ്മവാദിനോ’തി ചിത്തം ഉപ്പാദേതി, അയം തേസം മജ്ഝേ നിസിന്നോവ തേസം നാനാസംവാസകോ ഹോതി, കമ്മം കോപേതി. ഇതരേസമ്പി ഹത്ഥപാസം അനാഗതത്താ കോപേതീ’’തി (മഹാവ॰ അട്ഠ॰ ൪൫൫) ആഗത അട്ഠകഥാവിനിച്ഛയം ദസ്സേതുമാഹ ‘‘അധമ്മവാദിപക്ഖസ്മി’’ന്തിആദി.

    3108-9. ‘‘Yo saṅghena ukkhepanīyakammakatānaṃ adhammavādīnaṃ pakkhe nisinno ‘tumhe kiṃ bhaṇathā’ti tesañca itaresañca laddhiṃ sutvā ‘ime adhammavādino, itare dhammavādino’ti cittaṃ uppādeti, ayaṃ tesaṃ majjhe nisinnova tesaṃ nānāsaṃvāsako hoti, kammaṃ kopeti. Itaresampi hatthapāsaṃ anāgatattā kopetī’’ti (mahāva. aṭṭha. 455) āgata aṭṭhakathāvinicchayaṃ dassetumāha ‘‘adhammavādipakkhasmi’’ntiādi.

    അധമ്മവാദിപക്ഖസ്മിന്തി ഉക്ഖേപനീയകമ്മേന നിസ്സാരിതാനം അധമ്മവാദീനം പക്ഖസ്മിം. നിസിന്നോവാതി ഹത്ഥപാസം അവിജഹിത്വാ ഗണപൂരകോ ഹുത്വാ നിസിന്നോവ. വിചിന്തയന്തി ‘‘ഇമേ നു ഖോ ധമ്മവാദിനോ, ഉദാഹു ഏതേ’’തി വിവിധേനാകാരേന ചിന്തയന്തോ. ‘‘ഏതേ പന ധമ്മവാദീ’’തി മാനസം ഉപ്പാദേതി, ഏവം ഉപ്പന്നേ പന മാനസേ. അധമ്മവാദിപക്ഖസ്മിം നിസിന്നോവ ഏവം മാനസം ഉപ്പാദേന്തോ അയം ഭിക്ഖു. ലദ്ധിയാതി ഏവം ഉപ്പാദിതമാനസസങ്ഖാതായ ലദ്ധിയാ. തേസം അധമ്മവാദീനം നാനാസംവാസകോ നാമ ഹോതീതി പകാസിതോ.

    Adhammavādipakkhasminti ukkhepanīyakammena nissāritānaṃ adhammavādīnaṃ pakkhasmiṃ. Nisinnovāti hatthapāsaṃ avijahitvā gaṇapūrako hutvā nisinnova. Vicintayanti ‘‘ime nu kho dhammavādino, udāhu ete’’ti vividhenākārena cintayanto. ‘‘Ete pana dhammavādī’’ti mānasaṃ uppādeti, evaṃ uppanne pana mānase. Adhammavādipakkhasmiṃ nisinnova evaṃ mānasaṃ uppādento ayaṃ bhikkhu. Laddhiyāti evaṃ uppāditamānasasaṅkhātāya laddhiyā. Tesaṃ adhammavādīnaṃ nānāsaṃvāsako nāma hotīti pakāsito.

    തത്രട്ഠോ പന സോതി തസ്മിം അധമ്മവാദിപക്ഖസ്മിം നിസിന്നോവ സോ. സദ-ധാതുയാ ഗതിനിവാരണത്ഥത്താ തത്ര നിസിന്നോ ‘‘തത്രട്ഠോ’’തി വുച്ചതി. ദ്വിന്നന്തി ധമ്മവാദിഅധമ്മവാദിപക്ഖാനം ദ്വിന്നം സങ്ഘാനം. കമ്മന്തി ചതുവഗ്ഗാദിസങ്ഘേന കരണീയകമ്മം. കോപേതീതി അധമ്മവാദീനം അസംവാസഭാവം ഗന്ത്വാ തേസം ഗണപൂരണത്താ, ഇതരേസം ഏകസീമായം ഠത്വാ ഹത്ഥപാസം അനുപഗതത്താ, ഛന്ദസ്സ ച അദിന്നത്താ കമ്മം കോപേതി. യോ പന അധമ്മവാദീനം പക്ഖേ നിസിന്നോ ‘‘അധമ്മവാദിനോ ഇമേ, ഇതരേ ധമ്മവാദിനോ’’തി തേസം മജ്ഝേ പവിസതി, യത്ഥ വാ തത്ഥ വാ പക്ഖേ നിസിന്നോ ‘‘ഇമേ ധമ്മവാദിനോ’’തി ഗണ്ഹാതി, അയം അത്തനാവ അത്താനം സമാനസംവാസകം കരോതീതി വേദിതബ്ബോ.

    Tatraṭṭho pana soti tasmiṃ adhammavādipakkhasmiṃ nisinnova so. Sada-dhātuyā gatinivāraṇatthattā tatra nisinno ‘‘tatraṭṭho’’ti vuccati. Dvinnanti dhammavādiadhammavādipakkhānaṃ dvinnaṃ saṅghānaṃ. Kammanti catuvaggādisaṅghena karaṇīyakammaṃ. Kopetīti adhammavādīnaṃ asaṃvāsabhāvaṃ gantvā tesaṃ gaṇapūraṇattā, itaresaṃ ekasīmāyaṃ ṭhatvā hatthapāsaṃ anupagatattā, chandassa ca adinnattā kammaṃ kopeti. Yo pana adhammavādīnaṃ pakkhe nisinno ‘‘adhammavādino ime, itare dhammavādino’’ti tesaṃ majjhe pavisati, yattha vā tattha vā pakkhe nisinno ‘‘ime dhammavādino’’ti gaṇhāti, ayaṃ attanāva attānaṃ samānasaṃvāsakaṃ karotīti veditabbo.

    ൩൧൧൦. ബഹിസീമാഗതോ പകതത്തോ ഭിക്ഖു സചേ ഹത്ഥപാസേ ഠിതോ ഹോതി, സോ സീമായ നാനാസംവാസകോ മതോതി യോജനാ. തം ഗണപൂരണം കത്വാ കതകമ്മമ്പി കുപ്പതി. ഏവം യഥാവുത്തനിയാമേന തയോ നാനാസംവാസകാ മഹേസിനാ വുത്താതി യോജനാ.

    3110.Bahisīmāgato pakatatto bhikkhu sace hatthapāse ṭhito hoti, so sīmāya nānāsaṃvāsako matoti yojanā. Taṃ gaṇapūraṇaṃ katvā katakammampi kuppati. Evaṃ yathāvuttaniyāmena tayo nānāsaṃvāsakā mahesinā vuttāti yojanā.

    ൩൧൧൧. ചുതോതി പാരാജികാപന്നോ സാസനതോ ചുതത്താ ‘‘ചുതോ’’തി ഗഹിതോ. ‘‘ഭിക്ഖുനീ ഏകാദസ അഭബ്ബാ’’തി പദച്ഛേദോ. ഇമേതി ഭേദമനപേക്ഖിത്വാ സാമഞ്ഞേന സത്തരസ ജനാ. അസംവാസാതി ന സംവസിതബ്ബാ, നത്ഥി വാ ഏതേഹി പകതത്താനം ഏകകമ്മാദികോ സംവാസോതി അസംവാസാ നാമ സിയും.

    3111.Cutoti pārājikāpanno sāsanato cutattā ‘‘cuto’’ti gahito. ‘‘Bhikkhunī ekādasa abhabbā’’ti padacchedo. Imeti bhedamanapekkhitvā sāmaññena sattarasa janā. Asaṃvāsāti na saṃvasitabbā, natthi vā etehi pakatattānaṃ ekakammādiko saṃvāsoti asaṃvāsā nāma siyuṃ.

    ൩൧൧൨. അസംവാസസ്സ സബ്ബസ്സാതി യഥാവുത്തസ്സ സത്തരസവിധസ്സ സബ്ബസ്സ അസംവാസസ്സ. തഥാ കമ്മാരഹസ്സ ചാതി ‘‘യസ്സ സങ്ഘോ കമ്മം കരോതി, സോ നേവ കമ്മപത്തോ, നാപി ഛന്ദാരഹോ, അപിച കമ്മാരഹോ’’തി (പരി॰ ൪൮൮) ഏവം പരിവാരേ വുത്തകമ്മാരഹസ്സ ച. ഉമ്മത്തകാദീനന്തി ആദി-സദ്ദേന ഖിത്തചിത്താദീനം ഗഹണം. സങ്ഘേ തജ്ജനീയാദീനി കരോന്തേ. പടിക്ഖേപോതി പടിക്കോസനാ. ന രൂഹതീതി പടിക്കോസട്ഠാനേ ന തിട്ഠതി, കമ്മം ന കോപേതീതി അധിപ്പായോ.

    3112.Asaṃvāsassa sabbassāti yathāvuttassa sattarasavidhassa sabbassa asaṃvāsassa. Tathā kammārahassa cāti ‘‘yassa saṅgho kammaṃ karoti, so neva kammapatto, nāpi chandāraho, apica kammāraho’’ti (pari. 488) evaṃ parivāre vuttakammārahassa ca. Ummattakādīnanti ādi-saddena khittacittādīnaṃ gahaṇaṃ. Saṅghe tajjanīyādīni karonte. Paṭikkhepoti paṭikkosanā. Na rūhatīti paṭikkosaṭṭhāne na tiṭṭhati, kammaṃ na kopetīti adhippāyo.

    ൩൧൧൩. സസംവാസേക…പേ॰… ഭിക്ഖുനോതി വുത്തനയേന കമ്മേന വാ ലദ്ധിയാ വാ അസംവാസികഭാവം അനുപഗതത്താ സമാനസംവാസകസ്സ സീമായ അസംവാസികഭാവം അനുപഗന്ത്വാ ഏകസീമായ ഠിതസ്സ അന്തിമവത്ഥും അനജ്ഝാപന്നത്താ പകതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ. അനന്തരസ്സപി ഹത്ഥപാസേ വചനേന വചീഭേദകരണേന പടിക്ഖേപോ പടിക്കോസോ രുഹതി പടിക്കോസനട്ഠാനേയേവ തിട്ഠതി, കമ്മം കോപേതീതി അധിപ്പായോ.

    3113.Sasaṃvāseka…pe… bhikkhunoti vuttanayena kammena vā laddhiyā vā asaṃvāsikabhāvaṃ anupagatattā samānasaṃvāsakassa sīmāya asaṃvāsikabhāvaṃ anupagantvā ekasīmāya ṭhitassa antimavatthuṃ anajjhāpannattā pakatattassa bhikkhuno. Anantarassapi hatthapāse vacanena vacībhedakaraṇena paṭikkhepo paṭikkoso ruhati paṭikkosanaṭṭhāneyeva tiṭṭhati, kammaṃ kopetīti adhippāyo.

    ൩൧൧൪. ഛഹി ആകാരേഹീതി (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൪൩൮; കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ നിദാനവണ്ണനാ) ലജ്ജിതായ, അഞ്ഞാണതായ, കുക്കുച്ചപകതതായ, സതിസമ്മോസായ, അകപ്പിയേകപ്പിയസഞ്ഞിതായ, കപ്പിയേഅകപ്പിയസഞ്ഞിതായാതി ഇമേഹി ഛഹി ആകാരേഹി. പഞ്ച സമണകപ്പാ ച വുത്താ, പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ ച വുത്താതി യോജനാ.

    3114.Chahi ākārehīti (pāci. aṭṭha. 438; kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) lajjitāya, aññāṇatāya, kukkuccapakatatāya, satisammosāya, akappiyekappiyasaññitāya, kappiyeakappiyasaññitāyāti imehi chahi ākārehi. Pañca samaṇakappā ca vuttā, pañca visuddhiyo ca vuttāti yojanā.

    ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചഹി സമണകപ്പേഹി ഫലം പരിഭുഞ്ജിതും, അഗ്ഗിപരിജിതം സത്ഥപരിജിതം നഖപരിജിതം അബീജം നിബ്ബട്ടബീജഞ്ഞേവ പഞ്ചമ’’ന്തി (ചൂളവ॰ ൨൫൦) ഖുദ്ദകവത്ഥുകേ അനുഞ്ഞാതാ പഞ്ച സമണകപ്പാ നാമ. പഞ്ച വിസുദ്ധിയോതി പരിവാരേ ഏകുത്തരേ ‘‘പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ’’തി ഇമസ്സ നിദ്ദേസേ ‘‘നിദാനം ഉദ്ദിസിത്വാ അവസേസം സുതേന സാവേതബ്ബം, അയം പഠമാ വിസുദ്ധീ’’തിആദിനാ (പരി॰ ൩൨൫) നയേന ദസ്സിതാ പഞ്ച പാതിമോക്ഖുദ്ദേസസങ്ഖാതാ പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ ച ‘‘സുത്തുദ്ദേസോ പാരിസുദ്ധിഉപോസഥോ അധിട്ഠാനുപോസഥോ പവാരണാ സാമഗ്ഗിഉപോസഥോയേവ പഞ്ചമോ’’തി (പരി॰ ൩൨൫) ഏവം വുത്താ പഞ്ച വിസുദ്ധിയോ ചാതി ദ്വേപഞ്ചവിസുദ്ധിയോ ‘‘ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണാനീ’’തിആദീസു വിയ സാമഞ്ഞവചനേന സങ്ഗഹിതാ.

    ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ, aggiparijitaṃ satthaparijitaṃ nakhaparijitaṃ abījaṃ nibbaṭṭabījaññeva pañcama’’nti (cūḷava. 250) khuddakavatthuke anuññātā pañca samaṇakappā nāma. Pañca visuddhiyoti parivāre ekuttare ‘‘pañca visuddhiyo’’ti imassa niddese ‘‘nidānaṃ uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ paṭhamā visuddhī’’tiādinā (pari. 325) nayena dassitā pañca pātimokkhuddesasaṅkhātā pañca visuddhiyo ca ‘‘suttuddeso pārisuddhiuposatho adhiṭṭhānuposatho pavāraṇā sāmaggiuposathoyeva pañcamo’’ti (pari. 325) evaṃ vuttā pañca visuddhiyo cāti dvepañcavisuddhiyo ‘‘dvipañcaviññāṇānī’’tiādīsu viya sāmaññavacanena saṅgahitā.

    ൩൧൧൫-൭. നിസ്സേസേന ദീയതി പഞ്ഞപീയതി ഏത്ഥ സിക്ഖാപദന്തി നിദാനം, തേസം തേസം സിക്ഖാപദാനം പഞ്ഞത്തിയാ ഠാനഭൂതം വേസാലീആദി. പും വുച്ചതി നിരയോ, തം ഗലതി മദ്ദതി നേരയികദുക്ഖം അനുഭവതീതി പുഗ്ഗലോ, സത്തോ. അരിയപുഗ്ഗലാ തംസദിസത്താ, ഭൂതപുബ്ബഗതിയാ വാ ‘‘പുഗ്ഗലാ’’തി വേദിതബ്ബാ. ഇധ പനേതേ സിക്ഖാപദവീതിക്കമസ്സ ആദികമ്മികാ അധിപ്പേതാ. ഇദാനി പുഗ്ഗലനിദ്ദേസം വക്ഖതി. വസതി ഏത്ഥ ഭഗവതോ ആണാസങ്ഖാതാ സിക്ഖാപദപഞ്ഞത്തി തം പടിച്ച പവത്തതീതി വത്ഥു, തസ്സ തസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സിക്ഖാപദപഞ്ഞത്തിഹേതുഭൂതോ അജ്ഝാചാരോ.

    3115-7. Nissesena dīyati paññapīyati ettha sikkhāpadanti nidānaṃ, tesaṃ tesaṃ sikkhāpadānaṃ paññattiyā ṭhānabhūtaṃ vesālīādi. Puṃ vuccati nirayo, taṃ galati maddati nerayikadukkhaṃ anubhavatīti puggalo, satto. Ariyapuggalā taṃsadisattā, bhūtapubbagatiyā vā ‘‘puggalā’’ti veditabbā. Idha panete sikkhāpadavītikkamassa ādikammikā adhippetā. Idāni puggalaniddesaṃ vakkhati. Vasati ettha bhagavato āṇāsaṅkhātā sikkhāpadapaññatti taṃ paṭicca pavattatīti vatthu, tassa tassa puggalassa sikkhāpadapaññattihetubhūto ajjhācāro.

    വിധാനം വിഭജനം വിധി, പഭേദോ. പഞ്ഞാപീയതി ഭഗവതോ ആണാ പകാരേന ഞാപീയതി ഏതായാതി പഞ്ഞത്തി, പഞ്ഞത്തിയാ വിധി പഭേദോ ‘‘പഞ്ഞത്തിവിധി’’ന്തി വത്തബ്ബേ ‘‘വിധിം പഞ്ഞത്തിയാ’’തി ഗാഥാബന്ധവസേന അസമത്ഥനിദ്ദേസോ. സാ പന പഞ്ഞത്തിവിധി പഞ്ഞത്തിഅനുപഞ്ഞത്തി അനുപ്പന്നപഞ്ഞത്തി സബ്ബത്ഥപഞ്ഞത്തി പദേസപഞ്ഞത്തി സാധാരണപഞ്ഞത്തി അസാധാരണപഞ്ഞത്തി ഏകതോപഞ്ഞത്തി ഉഭതോപഞ്ഞത്തിവസേന നവവിധാ ഹോതി.

    Vidhānaṃ vibhajanaṃ vidhi, pabhedo. Paññāpīyati bhagavato āṇā pakārena ñāpīyati etāyāti paññatti, paññattiyā vidhi pabhedo ‘‘paññattividhi’’nti vattabbe ‘‘vidhiṃ paññattiyā’’ti gāthābandhavasena asamatthaniddeso. Sā pana paññattividhi paññattianupaññatti anuppannapaññatti sabbatthapaññatti padesapaññatti sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti ekatopaññatti ubhatopaññattivasena navavidhā hoti.

    ‘‘വിപത്തി ആപത്തി അനാപത്തീ’’തി പദച്ഛേദോ, വിപജ്ജന്തി ഏതായ സീലാദയോതി വിപത്തി. സാ പന സീലആചാരദിട്ഠിആജീവാനം വസേന ചതുബ്ബിധാ. സാ പന ഉദ്ദേസവസേന ഹേട്ഠാ ദസ്സിതാവ. ആപജ്ജന്തി ഏതായ അകുസലാബ്യാകതഭൂതായ ഭഗവതോ ആണാവീതിക്കമന്തി ആപത്തി. സാ പുബ്ബപയോഗാദിവസേന അനേകപ്പഭേദാ ആപത്തി. അനാപത്തി അജാനനാദിവസേന ആണായ അനതിക്കമനം. സമുട്ഠാതി ഏതേഹി ആപത്തീതി സമുട്ഠാനാനി, കായാദിവസേന ഛബ്ബിധാനി ആപത്തികാരണാനി. സമുട്ഠാനാനം നയോ സമുട്ഠാനനയോ, തം.

    ‘‘Vipatti āpatti anāpattī’’ti padacchedo, vipajjanti etāya sīlādayoti vipatti. Sā pana sīlaācāradiṭṭhiājīvānaṃ vasena catubbidhā. Sā pana uddesavasena heṭṭhā dassitāva. Āpajjanti etāya akusalābyākatabhūtāya bhagavato āṇāvītikkamanti āpatti. Sā pubbapayogādivasena anekappabhedā āpatti. Anāpatti ajānanādivasena āṇāya anatikkamanaṃ. Samuṭṭhāti etehi āpattīti samuṭṭhānāni, kāyādivasena chabbidhāni āpattikāraṇāni. Samuṭṭhānānaṃ nayo samuṭṭhānanayo, taṃ.

    വജ്ജഞ്ച കമ്മഞ്ച കിരിയാ ച സഞ്ഞാ ച ചിത്തഞ്ച ആണത്തി ച വജ്ജകമ്മക്രിയാസഞ്ഞാചിത്താണത്തിയോ, താസം വിധി തഥാ വുച്ചതി, തം. വജ്ജവിധിന്തി ‘‘യസ്സാ സചിത്തകപക്ഖേ ചിത്തം അകുസലമേവ ഹോതി, അയം ലോകവജ്ജാ, സേസാ പണ്ണത്തിവജ്ജാ’’തി (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാരാജികവണ്ണനാ) വുത്തം വജ്ജവിധിം. കമ്മവിധിന്തി ‘‘സബ്ബാ ച കായകമ്മവചീകമ്മതദുഭയവസേന തിവിധാ ഹോന്തീ’’തി (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാരാജികവണ്ണനാ) ദസ്സിതം കമ്മവിധിം . ക്രിയാവിധിന്തി ‘‘അത്ഥാപത്തി കിരിയതോ സമുട്ഠാതി, അത്ഥി അകിരിയതോ, അത്ഥി കിരിയാകിരിയതോ, അത്ഥി സിയാ കിരിയതോ സിയാ അകിരിയതോ’’തിആദിനാ (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാരാജികവണ്ണനാ) നയേന ദസ്സിതം കിരിയാവിധിം. സഞ്ഞാവിധിന്തി ‘‘സഞ്ഞാവിമോക്ഖാ’’തിആദിനാ (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാരാജികവണ്ണനാ) നയേന ദസ്സിതം സഞ്ഞാവിധിം.

    Vajjañca kammañca kiriyā ca saññā ca cittañca āṇatti ca vajjakammakriyāsaññācittāṇattiyo, tāsaṃ vidhi tathā vuccati, taṃ. Vajjavidhinti ‘‘yassā sacittakapakkhe cittaṃ akusalameva hoti, ayaṃ lokavajjā, sesā paṇṇattivajjā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ vajjavidhiṃ. Kammavidhinti ‘‘sabbā ca kāyakammavacīkammatadubhayavasena tividhā hontī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) dassitaṃ kammavidhiṃ . Kriyāvidhinti ‘‘atthāpatti kiriyato samuṭṭhāti, atthi akiriyato, atthi kiriyākiriyato, atthi siyā kiriyato siyā akiriyato’’tiādinā (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) nayena dassitaṃ kiriyāvidhiṃ. Saññāvidhinti ‘‘saññāvimokkhā’’tiādinā (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) nayena dassitaṃ saññāvidhiṃ.

    ചിത്തവിധിന്തി ‘‘സബ്ബാപി ചിത്തവസേന ദുവിധാ ഹോന്തി സചിത്തകാ, അചിത്തകാ ചാ’’തി (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാരാജികവണ്ണനാ) വുത്തം ചിത്തവിധിം. ആണത്തിവിധിന്തി ‘‘സാണത്തികം അനാണത്തിക’’ന്തി വുത്തം ആണത്തിവിധിം. അങ്ഗവിധാനന്തി സബ്ബസിക്ഖാപദേസു ആപത്തീനം വുത്തം അങ്ഗവിധാനഞ്ച. വേദനാത്തികം, കുസലത്തികഞ്ചാതി യോജനാ. തം പന ‘‘അകുസലചിത്തം, ദ്വിചിത്തം, തിചിത്തം, ദുക്ഖവേദനം, ദ്വിവേദനം, തിവേദന’’ന്തി തത്ഥ തത്ഥ ദസ്സിതമേവ.

    Cittavidhinti ‘‘sabbāpi cittavasena duvidhā honti sacittakā, acittakā cā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ cittavidhiṃ. Āṇattividhinti ‘‘sāṇattikaṃ anāṇattika’’nti vuttaṃ āṇattividhiṃ. Aṅgavidhānanti sabbasikkhāpadesu āpattīnaṃ vuttaṃ aṅgavidhānañca. Vedanāttikaṃ, kusalattikañcāti yojanā. Taṃ pana ‘‘akusalacittaṃ, dvicittaṃ, ticittaṃ, dukkhavedanaṃ, dvivedanaṃ, tivedana’’nti tattha tattha dassitameva.

    സത്തരസവിധം ഏതം ലക്ഖണന്തി യഥാവുത്തനിദാനാദിസത്തരസപ്പഭേദം സബ്ബസിക്ഖാപദാനം സാധാരണലക്ഖണം. ദസ്സേത്വാതി പകാസേത്വാ. ബുധോ വിനയകുസലോ. തത്ഥ തത്ഥ സിക്ഖാപദേസു യഥാരഹം യോജേയ്യാതി സമ്ബന്ധോ.

    Sattarasavidhaṃetaṃ lakkhaṇanti yathāvuttanidānādisattarasappabhedaṃ sabbasikkhāpadānaṃ sādhāraṇalakkhaṇaṃ. Dassetvāti pakāsetvā. Budho vinayakusalo. Tattha tattha sikkhāpadesu yathārahaṃ yojeyyāti sambandho.

    ൩൧൧൮. ഇമേസു സത്തരസസു ലക്ഖണേസു നിദാനപുഗ്ഗലേ താവ നിദ്ദിസിതുമാഹ ‘‘നിദാന’’ന്തിആദി. തത്ഥാതി തേസു സത്തരസസു സാധാരണലക്ഖണേസു, നിദ്ധാരണേ ചേതം ഭുമ്മം. നിദാനന്തി നിദ്ധാരിതബ്ബദസ്സനം. ‘‘പുര’’ന്തി ഇദം ‘‘വേസാലീ’’തിആദിപദേഹി പച്ചേകം യോജേതബ്ബം. സക്കഭഗ്ഗാതി ഏതേഹി ജനപദവാചീഹി സദ്ദേഹി ഠാനനിസ്സിതാ നാഗരാവ ഗഹേതബ്ബാ. താനി ച ‘‘സക്കേസു വിഹരതി കപിലവത്ഥുസ്മിം, ഭഗ്ഗേസു വിഹരതി സുസുമാരഗിരേ’’തി തത്ഥ തത്ഥ സിക്ഖാപദനിദാനേ നിദസ്സിതാനേവ.

    3118. Imesu sattarasasu lakkhaṇesu nidānapuggale tāva niddisitumāha ‘‘nidāna’’ntiādi. Tatthāti tesu sattarasasu sādhāraṇalakkhaṇesu, niddhāraṇe cetaṃ bhummaṃ. Nidānanti niddhāritabbadassanaṃ. ‘‘Pura’’nti idaṃ ‘‘vesālī’’tiādipadehi paccekaṃ yojetabbaṃ. Sakkabhaggāti etehi janapadavācīhi saddehi ṭhānanissitā nāgarāva gahetabbā. Tāni ca ‘‘sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ, bhaggesu viharati susumāragire’’ti tattha tattha sikkhāpadanidāne nidassitāneva.

    ൩൧൧൯. ‘‘ദസ വേസാലിയാ’’തിആദീനം അത്ഥവിനിച്ഛയോ ഉത്തരേ ആവി ഭവിസ്സതി. ഗിരിബ്ബജേതി രാജഗഹനഗരേ. തഞ്ഹി സമന്താ ഠിതേഹി ഇസിഗിലിആദീഹി പഞ്ചഹി പബ്ബതേഹി വജസദിസന്തി ‘‘ഗിരിബ്ബജ’’ന്തി വുച്ചതി.

    3119.‘‘Dasa vesāliyā’’tiādīnaṃ atthavinicchayo uttare āvi bhavissati. Giribbajeti rājagahanagare. Tañhi samantā ṭhitehi isigiliādīhi pañcahi pabbatehi vajasadisanti ‘‘giribbaja’’nti vuccati.

    ൩൧൨൧. ഭിക്ഖൂനം പാതിമോക്ഖസ്മിം സുദിന്നധനിയാദയോ തേവീസതിവിധാ ആദികമ്മികപുഗ്ഗലാ വുത്താതി യോജനാ.

    3121. Bhikkhūnaṃ pātimokkhasmiṃ sudinnadhaniyādayo tevīsatividhā ādikammikapuggalā vuttāti yojanā.

    ൩൧൨൨. ഉഭയപാതിമോക്ഖേ ആഗതാ തേ സബ്ബേ ആദികമ്മികപുഗ്ഗലാ പരിപിണ്ഡിതാ തിംസ ഭവന്തീതി യോജനാ. വത്ഥുആദീനം വിനിച്ഛയോ ഉത്തരേ വക്ഖമാനത്താ ഇധ ന വുത്തോ. നനു ച നിദാനപുഗ്ഗലവിനിച്ഛയമ്പി തത്ഥ വക്ഖതീതി സോ ഇധ കസ്മാ വുത്തോതി? നായം ദോസോ, ഇമസ്സ പകരണത്താ ഇധാപി വത്തബ്ബോതി. യദി ഏവം വത്ഥുആദിവിനിച്ഛയോപി ഇധ വത്തബ്ബോ സിയാ, സോ കസ്മാ ന വുത്തോതി? ഏകയോഗനിദ്ദിട്ഠസ്സ ഇമസ്സ വചനേന സോപി വുത്തോയേവ ഹോതീതി ഏകദേസദസ്സനവസേന സംഖിത്തോതി ദട്ഠബ്ബോ.

    3122. Ubhayapātimokkhe āgatā te sabbe ādikammikapuggalā paripiṇḍitā tiṃsa bhavantīti yojanā. Vatthuādīnaṃ vinicchayo uttare vakkhamānattā idha na vutto. Nanu ca nidānapuggalavinicchayampi tattha vakkhatīti so idha kasmā vuttoti? Nāyaṃ doso, imassa pakaraṇattā idhāpi vattabboti. Yadi evaṃ vatthuādivinicchayopi idha vattabbo siyā, so kasmā na vuttoti? Ekayoganiddiṭṭhassa imassa vacanena sopi vuttoyeva hotīti ekadesadassanavasena saṃkhittoti daṭṭhabbo.

    ൩൧൨൩. യോ ഏനം തരും ജാനാതി, സോ പഞ്ഞത്തിം അസേസതോ ജാനാതീതി സമ്ബന്ധോ. ഏത്ഥ ‘‘ഏനം തരു’’ന്തി ഇമിനാ നിദാനാദിസത്തരസപ്പകാരം സബ്ബസിക്ഖാപദസാധാരണലക്ഖണസമുദായം രൂപകേന ദസ്സേതി. കിം വിസിട്ഠം തരുന്തി ആഹ ‘‘തിമൂല’’ന്തിആദി.

    3123. Yo enaṃ taruṃ jānāti, so paññattiṃ asesato jānātīti sambandho. Ettha ‘‘enaṃ taru’’nti iminā nidānādisattarasappakāraṃ sabbasikkhāpadasādhāraṇalakkhaṇasamudāyaṃ rūpakena dasseti. Kiṃ visiṭṭhaṃ tarunti āha ‘‘timūla’’ntiādi.

    തത്ഥ തിമൂലന്തി നിദാനപുഗ്ഗലവത്ഥുസങ്ഖാതാനി തീണി മൂലാനി ഏതസ്സാതി തിമൂലം. നവപത്തന്തി നവവിധപണ്ണത്തിസങ്ഖാതാനി പത്താനി ഏതസ്സാതി നവപത്തം. ദ്വയങ്കുരന്തി ലോകവജ്ജപണ്ണത്തിവജ്ജസങ്ഖാതാ ദ്വേ അങ്കുരാ ഏതസ്സാതി ദ്വയങ്കുരം. ‘‘ദ്വിഅങ്കുര’’ന്തി വത്തബ്ബേ ഇ-കാരസ്സ അയാദേസം കത്വാ ‘‘ദ്വയങ്കുര’’ന്തി വുത്തം. സത്തഫലന്തി ആണത്തിആപത്തിഅനാപത്തിവിപത്തിസഞ്ഞാവേദനാകുസലത്തികസങ്ഖാതാനി സത്ത ഫലാനി ഏതസ്സാതി സത്തഫലം. ഛപുപ്ഫന്തി ഛസമുട്ഠാനസങ്ഖാതാനി പുപ്ഫാനി ഏതസ്സാതി ഛപുപ്ഫം. ദ്വിപ്പഭവന്തി ചിത്തകമ്മസങ്ഖാതാ ദ്വേ പഭവാ ഏതസ്സാതി ദ്വിപ്പഭവം. ദ്വിസാഖന്തി കിരിയഅങ്ഗസങ്ഖാതാ ദ്വേ സാഖാ ഏതസ്സാതി ദ്വിസാഖം. ഏനം തരും യോ ജാനാതീതി യോ വുത്തോ ഭിക്ഖു വുത്തസരൂപസാധാരണസത്തരസലക്ഖണരാസിവിനിച്ഛയസങ്ഖാതതരും ജാനാതി. സോതി സോ ഭിക്ഖു. പഞ്ഞത്തിന്തി വിനയപിടകം. അസേസതോതി സബ്ബസോ.

    Tattha timūlanti nidānapuggalavatthusaṅkhātāni tīṇi mūlāni etassāti timūlaṃ. Navapattanti navavidhapaṇṇattisaṅkhātāni pattāni etassāti navapattaṃ. Dvayaṅkuranti lokavajjapaṇṇattivajjasaṅkhātā dve aṅkurā etassāti dvayaṅkuraṃ. ‘‘Dviaṅkura’’nti vattabbe i-kārassa ayādesaṃ katvā ‘‘dvayaṅkura’’nti vuttaṃ. Sattaphalanti āṇattiāpattianāpattivipattisaññāvedanākusalattikasaṅkhātāni satta phalāni etassāti sattaphalaṃ. Chapupphanti chasamuṭṭhānasaṅkhātāni pupphāni etassāti chapupphaṃ. Dvippabhavanti cittakammasaṅkhātā dve pabhavā etassāti dvippabhavaṃ. Dvisākhanti kiriyaaṅgasaṅkhātā dve sākhā etassāti dvisākhaṃ. Enaṃ taruṃ yo jānātīti yo vutto bhikkhu vuttasarūpasādhāraṇasattarasalakkhaṇarāsivinicchayasaṅkhātataruṃ jānāti. Soti so bhikkhu. Paññattinti vinayapiṭakaṃ. Asesatoti sabbaso.

    ൩൧൨൪. ഇതി ഏവം മധുരപദത്ഥം അനാകുലം പരമം ഉത്തമം ഇമം വിനിച്ഛയം യോ പഠതി വാചുഗ്ഗതം കരോന്തോ പരിയാപുണാതി, ഗരുസന്തികേ സാധുകം സുണാതി, പരിപുച്ഛതേ ച അത്ഥം പരിപുച്ഛതി ച, സോ ഭിക്ഖു വിനയ വിനിച്ഛയേ ഉപാലിസമോ ഭവതി വിനയധരാനം ഏതദഗ്ഗട്ഠാനേ നിക്ഖിത്തേന ഉപാലിമഹാഥേരേന സദിസോ ഭവതീതി യോജനാ.

    3124.Iti evaṃ madhurapadatthaṃ anākulaṃ paramaṃ uttamaṃ imaṃ vinicchayaṃ yo paṭhati vācuggataṃ karonto pariyāpuṇāti, garusantike sādhukaṃ suṇāti, paripucchate ca atthaṃ paripucchati ca, so bhikkhu vinaya vinicchaye upālisamo bhavati vinayadharānaṃ etadaggaṭṭhāne nikkhittena upālimahātherena sadiso bhavatīti yojanā.

    ഇതി വിനയത്ഥസാരസന്ദീപനിയാ വിനയവിനിച്ഛയവണ്ണനായ

    Iti vinayatthasārasandīpaniyā vinayavinicchayavaṇṇanāya

    പകിണ്ണകവിനിച്ഛയകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Pakiṇṇakavinicchayakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact