Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಪಲಿಬೋಧಪಞ್ಹಾಬ್ಯಾಕರಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Palibodhapañhābyākaraṇakathāvaṇṇanā
೪೧೫-೬. ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನನ್ತಿಕೋ ಕಥಂ ಬಹಿಸೀಮಾಯ ಉದ್ಧರೀಯತಿ? ಭಿಕ್ಖು ಅಕತಚೀವರಂ ಸಮಾದಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ ‘‘ನ ಪಚ್ಚೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಬಹಿಸೀಮಾಗತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ನೇವಿಮಂ ಚೀವರಂ ಕಾರೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಬಹಿಸೀಮಾಗತಸ್ಸ ಉದ್ಧರೀಯತಿ। ಕಥಂ ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ? ಅಕತಚೀವರಂ ಸಮಾದಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ ‘‘ನ ಪಚ್ಚೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ತತೋ ತತ್ಥ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ಅಲಭನ್ತೋ ತಮೇವ ವಿಹಾರಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ಚೀವರಪಲಿಬೋಧೋಯೇವ ಠಿತೋ, ಸೋ ಚ ‘‘ನೇವಿಮಂ ಚೀವರಂ ಕಾರೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಛಿಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ ಉದ್ಧರೀಯತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನನ್ತಿಕಂ ದುವಿಧಂ ‘‘ನ ಪಚ್ಚೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಆವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತತೋ ಪುನಪಿ ತಮೇವ ವಿಹಾರಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ನೇವಿಮಂ ಚೀವರಂ ಕಾರೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕರೋತಿ, ಬಹಿಸೀಮಾಯ ಠತ್ವಾ ‘‘ನೇವಿಮಂ ಚೀವರಂ ಕಾರೇಸ್ಸಂ ನ ಪಚ್ಚೇಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇನ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನನ್ತಿಕಂ ಹೋತಿ। ಗಾಥಾಯಮ್ಪಿ ‘‘ದ್ವೇ ಪಲಿಬೋಧಾ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಇಮಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ। ‘‘ಆಸಾವಚ್ಛೇದಿಕೋ ಕಥಂ ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ ? ಆಸೀಸಿತೇನ ‘ತುಮ್ಹೇ ವಿಹಾರಮೇವ ಪತ್ಥೇಥ, ಅಹಂ ಪಹಿಣಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ವುತ್ತೋ ಪುಬ್ಬೇ ‘ನ ಪಚ್ಚೇಸ್ಸ’ನ್ತಿ ಆವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗತೋ ಪುನ ತಂ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇನ ‘ನಾಹಂ ಸಕ್ಕೋಮಿ ದಾತು’ನ್ತಿ ಪಹಿತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಅತ್ಥಾರೇ ಹಿ ಸತಿ ಉದ್ಧಾರೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಾರಂ ವಿನಾ ಉದ್ಧಾರಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ। ಪುರಿಮಾ ದ್ವೇತಿ ‘‘ದ್ವೇ ಕಥಿನುದ್ಧಾರಾ ಏಕುಪ್ಪಾದಾ ಏಕನಿರೋಧಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾಧಿಕಾರೇ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಾ ಅನ್ತರಬ್ಭಾರಸಹುಬ್ಭಾರಾ। ನ ಪಕ್ಕಮನನ್ತಿಕಾದಯೋ ದ್ವೇ। ಏಕತೋ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಉದ್ಧಾರಭಾವಂ ಪಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
415-6. Sanniṭṭhānantiko kathaṃ bahisīmāya uddharīyati? Bhikkhu akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tassa bahisīmāgatassa evaṃ hoti ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti, evametassa bahisīmāgatassa uddharīyati. Kathaṃ antosīmāya? Akatacīvaraṃ samādāya pakkamati ‘‘na paccessa’’nti, tato tattha phāsuvihāraṃ alabhanto tameva vihāraṃ āgacchati, tassa cīvarapalibodhoyeva ṭhito, so ca ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti citte uppanne chijjati, tasmā ‘‘antosīmāya uddharīyatī’’ti vuttaṃ. Sanniṭṭhānantikaṃ duvidhaṃ ‘‘na paccessa’’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā tato punapi tameva vihāraṃ āgantvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressa’’nti sanniṭṭhānaṃ karoti, bahisīmāya ṭhatvā ‘‘nevimaṃ cīvaraṃ kāressaṃ na paccessa’’nti cittuppādena sanniṭṭhānantikaṃ hoti. Gāthāyampi ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarima’’nti idaṃ imameva sandhāya. ‘‘Āsāvacchediko kathaṃ antosīmāya ? Āsīsitena ‘tumhe vihārameva patthetha, ahaṃ pahiṇissāmī’ti vutto pubbe ‘na paccessa’nti āvāsapalibodhaṃ chinditvā gato puna taṃ vihāraṃ gantvā tena ‘nāhaṃ sakkomi dātu’nti pahito hotī’’ti likhitaṃ. ‘‘Atthāre hi sati uddhāro nāmā’’ti atthāraṃ vinā uddhāraṃ na labhanti, tasmā vuttaṃ. Purimā dveti ‘‘dve kathinuddhārā ekuppādā ekanirodhā’’ti vuttādhikāre paṭhamaṃ vuttā antarabbhārasahubbhārā. Na pakkamanantikādayo dve. Ekato nirujjhantīti uddhārabhāvaṃ pāpuṇantīti attho.
ಕಥಿನಭೇದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kathinabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಞ್ಞತ್ತಿವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paññattivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೬. ಪಲಿಬೋಧಪಞ್ಹಾಬ್ಯಾಕರಣಂ • 6. Palibodhapañhābyākaraṇaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ಕಥಿನಾದಿಜಾನಿತಬ್ಬವಿಭಾಗವಣ್ಣನಾ • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಕಥಿನಭೇದವಣ್ಣನಾ • Kathinabhedavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕಥಿನಾದಿಜಾನಿತಬ್ಬವಿಭಾಗವಣ್ಣನಾ • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ಕಥಿನಾದಿಜಾನಿತಬ್ಬವಿಭಾಗವಣ್ಣನಾ • Kathinādijānitabbavibhāgavaṇṇanā