Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
પઞ્ચાબાધવત્થુકથાવણ્ણના
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
૮૮. પઞ્ચાબાધવત્થુમ્હિ નખપિટ્ઠિપ્પમાણન્તિ એત્થ ‘‘કનિટ્ઠઙ્ગુલિનખપિટ્ઠિ અધિપ્પેતા’’તિ તીસુપિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તં. ‘‘તઞ્ચે નખપિટ્ઠિપ્પમાણમ્પિ વડ્ઢનકપક્ખે ઠિતં હોતિ, ન પબ્બાજેતબ્બો’’તિ ઇમિના સામઞ્ઞતો લક્ખણં દસ્સિતં, તસ્મા યત્થ કત્થચિ સરીરાવયવેસુ નખપિટ્ઠિપ્પમાણં વડ્ઢનકપક્ખે ઠિતઞ્ચે, ન વટ્ટતીતિ સિદ્ધં. એવઞ્ચ સતિ નખપિટ્ઠિપ્પમાણમ્પિ અવડ્ઢનકપક્ખે ઠિતઞ્ચે, સબ્બત્થ વટ્ટતીતિ આપન્નં, તઞ્ચ ન સામઞ્ઞતો અધિપ્પેતન્તિ પદેસવિસેસેયેવ નિયમેત્વા દસ્સેન્તો ‘‘સચે પના’’તિઆદિમાહ. સચે હિ અવિસેસેન નખપિટ્ઠિપ્પમાણં અવડ્ઢનકપક્ખે ઠિતં વટ્ટેય્ય, ‘‘નિવાસનપારુપનેહિ પકતિપઅચ્છન્ને ઠાને’’તિ પદેસનિયમં ન કરેય્ય, તસ્મા નિવાસનપારુપનેહિ પકતિપટિચ્છન્નટ્ઠાનતો અઞ્ઞત્થ નખપિટ્ઠિપ્પમાણં અવડ્ઢનકપક્ખે ઠિતમ્પિ ન વટ્ટતીતિ સિદ્ધં, નખપિટ્ઠિપ્પમાણતો ખુદ્દકતરં પન અવડ્ઢનકપક્ખે વડ્ઢનકપક્ખે વા ઠિતં હોતુ, વટ્ટતિ નખપિટ્ઠિપ્પમાણતો ખુદ્દકતરસ્સ વડ્ઢનકપક્ખે અવડ્ઢનકપક્ખે વા ઠિતસ્સ મુખાદીસુયેવ પટિક્ખિત્તત્તા.
88. Pañcābādhavatthumhi nakhapiṭṭhippamāṇanti ettha ‘‘kaniṭṭhaṅgulinakhapiṭṭhi adhippetā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. ‘‘Tañce nakhapiṭṭhippamāṇampi vaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃhoti, na pabbājetabbo’’ti iminā sāmaññato lakkhaṇaṃ dassitaṃ, tasmā yattha katthaci sarīrāvayavesu nakhapiṭṭhippamāṇaṃ vaḍḍhanakapakkhe ṭhitañce, na vaṭṭatīti siddhaṃ. Evañca sati nakhapiṭṭhippamāṇampi avaḍḍhanakapakkhe ṭhitañce, sabbattha vaṭṭatīti āpannaṃ, tañca na sāmaññato adhippetanti padesaviseseyeva niyametvā dassento ‘‘sace panā’’tiādimāha. Sace hi avisesena nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitaṃ vaṭṭeyya, ‘‘nivāsanapārupanehi pakatipaacchanne ṭhāne’’ti padesaniyamaṃ na kareyya, tasmā nivāsanapārupanehi pakatipaṭicchannaṭṭhānato aññattha nakhapiṭṭhippamāṇaṃ avaḍḍhanakapakkhe ṭhitampi na vaṭṭatīti siddhaṃ, nakhapiṭṭhippamāṇato khuddakataraṃ pana avaḍḍhanakapakkhe vaḍḍhanakapakkhe vā ṭhitaṃ hotu, vaṭṭati nakhapiṭṭhippamāṇato khuddakatarassa vaḍḍhanakapakkhe avaḍḍhanakapakkhe vā ṭhitassa mukhādīsuyeva paṭikkhittattā.
ગણ્ડેપિ ઇમિનાવ નયેન વિનિચ્છયો વેદિતબ્બો. તત્થ પન મુખાદીસુ કોલટ્ઠિમત્તતો ખુદ્દકતરોપિ ગણ્ડો ન વટ્ટતીતિ વિસું ન દસ્સિતો. ‘‘મુખાદિકે અપ્પટિચ્છન્નટ્ઠાને અવડ્ઢનકપક્ખે ઠિતોપિ ન વટ્ટતી’’તિ એત્તકમેવ હિ તત્થ વુત્તં, તથાપિ કુટ્ઠે વુત્તનયેન મુખાદીસુ કોલટ્ઠિપ્પમાણતો ખુદ્દકતરોપિ ગણ્ડો ન વટ્ટતીતિ વિઞ્ઞાયતિ, તસ્મા અવડ્ઢનકપક્ખે ઠિતોપીતિ એત્થ પિ-સદ્દો અવુત્તસમ્પિણ્ડનત્થો. તેન કોલટ્ઠિમત્તતો ખુદ્દકતરોપિ ન વટ્ટતીતિ અયમત્થો દસ્સિતોયેવાતિ અયમમ્હાકં ખન્તિ. પકતિવણ્ણે જાતેતિ રોગહેતુકસ્સ વિકારવણ્ણસ્સ અભાવં સન્ધાય વુત્તં. કોલટ્ઠિમત્તકોતિ બદરટ્ઠિપ્પમાણો. સુછવિં કારેત્વાતિ સઞ્જાતછવિં કારેત્વા. ‘‘સઞ્છવિં કારેત્વા’’તિપિ પાઠો, વિજ્જમાનછવિં કારેત્વાતિ અત્થો. પદુમપુણ્ડરીકપત્તવણ્ણન્તિ રત્તપદુમસેતપદુમવસેન પદુમપત્તવણ્ણં. સોસબ્યાધીતિ ખયરોગો.
Gaṇḍepi imināva nayena vinicchayo veditabbo. Tattha pana mukhādīsu kolaṭṭhimattato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti visuṃ na dassito. ‘‘Mukhādike appaṭicchannaṭṭhāne avaḍḍhanakapakkhe ṭhitopi na vaṭṭatī’’ti ettakameva hi tattha vuttaṃ, tathāpi kuṭṭhe vuttanayena mukhādīsu kolaṭṭhippamāṇato khuddakataropi gaṇḍo na vaṭṭatīti viññāyati, tasmā avaḍḍhanakapakkhe ṭhitopīti ettha pi-saddo avuttasampiṇḍanattho. Tena kolaṭṭhimattato khuddakataropi na vaṭṭatīti ayamattho dassitoyevāti ayamamhākaṃ khanti. Pakativaṇṇe jāteti rogahetukassa vikāravaṇṇassa abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Kolaṭṭhimattakoti badaraṭṭhippamāṇo. Suchaviṃ kāretvāti sañjātachaviṃ kāretvā. ‘‘Sañchaviṃ kāretvā’’tipi pāṭho, vijjamānachaviṃ kāretvāti attho. Padumapuṇḍarīkapattavaṇṇanti rattapadumasetapadumavasena padumapattavaṇṇaṃ. Sosabyādhīti khayarogo.
પઞ્ચાબાધવત્થુકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૨૬. પઞ્ચાબાધવત્થુ • 26. Pañcābādhavatthu
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / પઞ્ચાબાધવત્થુકથા • Pañcābādhavatthukathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / પઞ્ચાબાધવત્થુકથાવણ્ણના • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પઞ્ચાબાધવત્થુકથાવણ્ણના • Pañcābādhavatthukathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨૬. પઞ્ચાબાધવત્થુકથા • 26. Pañcābādhavatthukathā