Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
౬. భేసజ్జక్ఖన్ధకం
6. Bhesajjakkhandhakaṃ
పఞ్చభేసజ్జాదికథా
Pañcabhesajjādikathā
౨౬౦. భేసజ్జక్ఖన్ధకే – సారదికేన ఆబాధేనాతి సరదకాలే ఉప్పన్నేన పిత్తాబాధేన, తస్మిఞ్హి కాలే వస్సోదకేనపి తేమేన్తి, కద్దమమ్పి మద్దన్తి, అన్తరన్తరా ఆతపోపి ఖరో హోతి, తేన తేసం పిత్తం కోట్ఠబ్భన్తరగతం హోతి. ఆహారత్థఞ్చ ఫరేయ్యాతి ఆహారత్థం సాధేయ్య.
260. Bhesajjakkhandhake – sāradikena ābādhenāti saradakāle uppannena pittābādhena, tasmiñhi kāle vassodakenapi tementi, kaddamampi maddanti, antarantarā ātapopi kharo hoti, tena tesaṃ pittaṃ koṭṭhabbhantaragataṃ hoti. Āhāratthañca phareyyāti āhāratthaṃ sādheyya.
౨౬౧. నచ్ఛాదేన్తీతి న జిరన్తి, న వాతరోగం పటిప్పస్సమ్భేతుం సక్కోన్తి. సేనేసితానీతి సినిద్ధాని. భత్తాచ్ఛాదకేనాతి భత్తం అరోచికేన.
261.Nacchādentīti na jiranti, na vātarogaṃ paṭippassambhetuṃ sakkonti. Senesitānīti siniddhāni. Bhattācchādakenāti bhattaṃ arocikena.
౨౬౨. అచ్ఛవసన్తిఆదీసు నిస్సగ్గియవణ్ణనాయం వుత్తనయేనేవ వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో. కాలే పటిగ్గహితన్తిఆదీసు మజ్ఝన్హికే అవీతివత్తే పటిగ్గహేత్వా పచిత్వా పరిస్సావేత్వా చాతి అత్థో. తేలపరిభోగేన పరిభుఞ్జితున్తి సత్తాహకాలికతేలపరిభోగేన పరిభుఞ్జితుం.
262.Acchavasantiādīsu nissaggiyavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Kāle paṭiggahitantiādīsu majjhanhike avītivatte paṭiggahetvā pacitvā parissāvetvā cāti attho. Telaparibhogenaparibhuñjitunti sattāhakālikatelaparibhogena paribhuñjituṃ.
౨౬౩. మూలభేసజ్జాది వినిచ్ఛయోపి ఖుద్దకవణ్ణనాయం వుత్తోయేవ. తస్మా ఇధ యం యం పుబ్బే అవుత్తం తం తదేవ వణ్ణయిస్సామ. వచత్తన్తి సేతవచం. నిసదం నిసదపోతకన్తి పిసనసిలా చ పిసనపోతో చ. ఫగ్గవన్తి లతాజాతి. నత్తమాలన్తి కరఞ్జం. హిఙ్గుహిఙ్గుజతుహిఙ్గుసిపాటికా హిఙ్గుజాతియోయేవ. తకతకపత్తితకపణ్ణియో లాఖాజాతియో.
263.Mūlabhesajjādi vinicchayopi khuddakavaṇṇanāyaṃ vuttoyeva. Tasmā idha yaṃ yaṃ pubbe avuttaṃ taṃ tadeva vaṇṇayissāma. Vacattanti setavacaṃ. Nisadaṃ nisadapotakanti pisanasilā ca pisanapoto ca. Phaggavanti latājāti. Nattamālanti karañjaṃ. Hiṅguhiṅgujatuhiṅgusipāṭikā hiṅgujātiyoyeva. Takatakapattitakapaṇṇiyo lākhājātiyo.
సాముద్దన్తి సముద్దతీరే వాలుకా వియ సన్తిట్ఠతి. కాళలోణన్తి పకతిలోణం. సిన్ధవన్తి సేతవణ్ణం పబ్బతే ఉట్ఠహతి. ఉబ్భిదన్తి భూమితో అఙ్కురం ఉట్ఠహతి. బిలన్తి దబ్బసమ్భారేహి సద్ధిం పచితం, తం రత్తవణ్ణం.
Sāmuddanti samuddatīre vālukā viya santiṭṭhati. Kāḷaloṇanti pakatiloṇaṃ. Sindhavanti setavaṇṇaṃ pabbate uṭṭhahati. Ubbhidanti bhūmito aṅkuraṃ uṭṭhahati. Bilanti dabbasambhārehi saddhiṃ pacitaṃ, taṃ rattavaṇṇaṃ.
౨౬౪-౬. కాయో వా దుగ్గన్ధోతి కస్సచి అస్సాదీనం వియ కాయగన్ధో హోతి, తస్సాపి సిరీసకోసుమ్బాదిచుణ్ణాని వా గన్ధచుణ్ణాని వా సబ్బాని వట్టన్తి. ఛకణన్తి గోమయం. రజననిప్పక్కన్తి రజనకసటం. పాకతికచుణ్ణమ్పి కోట్టేత్వా ఉదకేన తేమేత్వా న్హాయితుం వట్టతి; ఏతమ్పి రజననిప్పక్కసఙ్ఖేపమేవ గచ్ఛతి.
264-6.Kāyo vā duggandhoti kassaci assādīnaṃ viya kāyagandho hoti, tassāpi sirīsakosumbādicuṇṇāni vā gandhacuṇṇāni vā sabbāni vaṭṭanti. Chakaṇanti gomayaṃ. Rajananippakkanti rajanakasaṭaṃ. Pākatikacuṇṇampi koṭṭetvā udakena temetvā nhāyituṃ vaṭṭati; etampi rajananippakkasaṅkhepameva gacchati.
ఆమకమంసఞ్చ ఖాది ఆమకలోహితఞ్చ పివీతి న తం భిక్ఖు ఖాది న పివి, అమనుస్సో ఖాదిత్వా చ పివిత్వా చ పక్కన్తో, తేన వుత్తం – ‘‘తస్స సో అమనుస్సికాబాధో పటిప్పస్సమ్భీ’’తి.
Āmakamaṃsañcakhādi āmakalohitañca pivīti na taṃ bhikkhu khādi na pivi, amanusso khāditvā ca pivitvā ca pakkanto, tena vuttaṃ – ‘‘tassa so amanussikābādho paṭippassambhī’’ti.
అఞ్జనన్తి సబ్బసఙ్గాహికవచనమేతం. కాళ్ఞ్జనన్తి ఏకా అఞ్జనజాతి. రసఞ్జనం నానాసమ్భారేహి కతం. సోతఞ్జనన్తి నదీసోతాదీసు ఉప్పజ్జనకం అఞ్జనం. గేరుకో నామ సువణ్ణగేరుకో. కపల్లన్తి దీపసిఖతో గహితమసి. అఞ్జనూపపింసనేహీతి అఞ్జనేన సద్ధిం ఏకతో పింసితబ్బేహి, న హి కిఞ్చి అఞ్ఞనూపపింసనం న వట్టతి. చన్దనన్తి లోహితచన్దనాదికం యంకిఞ్చి. తగరాదీని పాకటాని, అఞ్ఞానిపి నీలుప్పలాదీని వట్టన్తియేవ.
Añjananti sabbasaṅgāhikavacanametaṃ. Kāḷñjananti ekā añjanajāti. Rasañjanaṃ nānāsambhārehi kataṃ. Sotañjananti nadīsotādīsu uppajjanakaṃ añjanaṃ. Geruko nāma suvaṇṇageruko. Kapallanti dīpasikhato gahitamasi. Añjanūpapiṃsanehīti añjanena saddhiṃ ekato piṃsitabbehi, na hi kiñci aññanūpapiṃsanaṃ na vaṭṭati. Candananti lohitacandanādikaṃ yaṃkiñci. Tagarādīni pākaṭāni, aññānipi nīluppalādīni vaṭṭantiyeva.
అట్ఠిమయన్తి మనుస్సట్ఠిం ఠపేత్వా అవసేసఅట్ఠిమయం. దన్తమయన్తి హత్థిదన్తాదిసబ్బదన్తమయం. విసాణమయేపి అకప్పియం నామ నత్థి, నళమయాదయో ఏకన్తకప్పియాయేవ. సలాకట్ఠానియన్తి యత్థ సలాకం ఓదహన్తి, తం సుసిరదణ్డకం వా థవికం వా అనుజానామీతి అత్థో. అంసబద్ధకోతి అఞ్జనిత్థవికాయ అంసబద్ధకో. యమకనత్థుకరణిన్తి సమసోతాహి ద్వీహి పనాళికాహి ఏకం నత్థుకరణిం.
Aṭṭhimayanti manussaṭṭhiṃ ṭhapetvā avasesaaṭṭhimayaṃ. Dantamayanti hatthidantādisabbadantamayaṃ. Visāṇamayepi akappiyaṃ nāma natthi, naḷamayādayo ekantakappiyāyeva. Salākaṭṭhāniyanti yattha salākaṃ odahanti, taṃ susiradaṇḍakaṃ vā thavikaṃ vā anujānāmīti attho. Aṃsabaddhakoti añjanitthavikāya aṃsabaddhako. Yamakanatthukaraṇinti samasotāhi dvīhi panāḷikāhi ekaṃ natthukaraṇiṃ.
౨౬౭. అనుజానామి భిక్ఖవే తేలపాకన్తి యంకిఞ్చి భేసజ్జపక్ఖిత్తం సబ్బం అనుఞ్ఞాతమేవ హోతి. అతిపక్ఖిత్తమజ్జానీతి అతివియ ఖిత్తమజ్జాని; బహుం మజ్జం పక్ఖిపిత్వా యోజితానీతి అత్థో.
267.Anujānāmi bhikkhave telapākanti yaṃkiñci bhesajjapakkhittaṃ sabbaṃ anuññātameva hoti. Atipakkhittamajjānīti ativiya khittamajjāni; bahuṃ majjaṃ pakkhipitvā yojitānīti attho.
అఙ్గవాతోతి హత్థపాదే వాతో. సమ్భారసేదన్తి నానావిధపణ్ణభఙ్గసేదం. మహాసేదన్తి మహన్తం సేదం; పోరిసప్పమాణం ఆవాటం అఙ్గారానం పూరేత్వా పంసువాలికాదీహి పిదహిత్వా తత్థ నానావిధాని వాతహరణపణ్ణాని సన్థరిత్వా తేలమక్ఖితేన గత్తేన తత్థ నిపజ్జిత్వా సమ్పరివత్తన్తేన సరీరం సేదేతుం అనుజానామీతి అత్థో. భఙ్గోదకన్తి నానాపణ్ణభఙ్గకుథితం ఉదకం; తేహి పణ్ణేహి చ ఉదకేన చ సిఞ్చిత్వా సిఞ్చిత్వా సేదేతబ్బో. ఉదకకోట్ఠకన్తి ఉదకకోట్ఠే చాటిం వా దోణిం వా ఉణ్హోదకస్స పూరేత్వా తత్థ పవిసిత్వా సేదకమ్మకరణం అనుజానామీతి అత్థో.
Aṅgavātoti hatthapāde vāto. Sambhārasedanti nānāvidhapaṇṇabhaṅgasedaṃ. Mahāsedanti mahantaṃ sedaṃ; porisappamāṇaṃ āvāṭaṃ aṅgārānaṃ pūretvā paṃsuvālikādīhi pidahitvā tattha nānāvidhāni vātaharaṇapaṇṇāni santharitvā telamakkhitena gattena tattha nipajjitvā samparivattantena sarīraṃ sedetuṃ anujānāmīti attho. Bhaṅgodakanti nānāpaṇṇabhaṅgakuthitaṃ udakaṃ; tehi paṇṇehi ca udakena ca siñcitvā siñcitvā sedetabbo. Udakakoṭṭhakanti udakakoṭṭhe cāṭiṃ vā doṇiṃ vā uṇhodakassa pūretvā tattha pavisitvā sedakammakaraṇaṃ anujānāmīti attho.
పబ్బవాతో హోతీతి పబ్బే పబ్బే వాతో విజ్ఝతి. లోహితం మోచేతున్తి సత్థకేన లోహితం మోచేతుం. పజ్జం అభిసఙ్ఖరితున్తి యేన ఫాలితపాదా పాకతికా హోన్తి; తం నాళికేరాదీసు నానాభేసజ్జాని పక్ఖిపిత్వా పజ్జం అభిసఙ్ఖరితుం; పాదానం సప్పాయభేసజ్జం పచితున్తి అత్థో. తిలకక్కేన అత్థోతి పిట్ఠేహి తిలేహి అత్థో. కబళికన్తి వణముఖే సత్తుపిణ్డం పక్ఖిపితుం. సాసపకుడ్డేనాతి సాసపపిట్ఠేన. వడ్ఢమంసన్తి అధికమంసం ఆణి వియ ఉట్ఠహతి. లోణసక్ఖరికాయ ఛిన్దితున్తి ఖురేన ఛిన్దితుం. వికాసికన్తి తేలరున్ధనపిలోతికం. సబ్బం వణపటికమ్మన్తి యంకిఞ్చి వణపరికమ్మం నామ అత్థి; సబ్బం అనుజానామీతి అత్థో.
Pabbavātohotīti pabbe pabbe vāto vijjhati. Lohitaṃ mocetunti satthakena lohitaṃ mocetuṃ. Pajjaṃ abhisaṅkharitunti yena phālitapādā pākatikā honti; taṃ nāḷikerādīsu nānābhesajjāni pakkhipitvā pajjaṃ abhisaṅkharituṃ; pādānaṃ sappāyabhesajjaṃ pacitunti attho. Tilakakkena atthoti piṭṭhehi tilehi attho. Kabaḷikanti vaṇamukhe sattupiṇḍaṃ pakkhipituṃ. Sāsapakuḍḍenāti sāsapapiṭṭhena. Vaḍḍhamaṃsanti adhikamaṃsaṃ āṇi viya uṭṭhahati. Loṇasakkharikāya chinditunti khurena chindituṃ. Vikāsikanti telarundhanapilotikaṃ. Sabbaṃ vaṇapaṭikammanti yaṃkiñci vaṇaparikammaṃ nāma atthi; sabbaṃ anujānāmīti attho.
౨౬౮. సామం గహేత్వాతి ఇదం న కేవలం సప్పదట్ఠస్సేవ, అఞ్ఞస్మిమ్పి దట్ఠవిసే సతి సామం గహేత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం; అఞ్ఞేసు పన కారణేసు పటిగ్గహితమేవ వట్టతి. కతో న పున పటిగ్గహేతబ్బోతి సచే భూమిప్పత్తో, పటిగ్గహేతబ్బో; అప్పత్తం పన గహేతుం వట్టతి.
268.Sāmaṃ gahetvāti idaṃ na kevalaṃ sappadaṭṭhasseva, aññasmimpi daṭṭhavise sati sāmaṃ gahetvā paribhuñjitabbaṃ; aññesu pana kāraṇesu paṭiggahitameva vaṭṭati. Kato na puna paṭiggahetabboti sace bhūmippatto, paṭiggahetabbo; appattaṃ pana gahetuṃ vaṭṭati.
౨౬౯. ఘరదిన్నకాబాధోతి వసీకరణపానకసముట్ఠితరోగో. సీతాలోళిన్తి నఙ్గలేన కసన్తస్స ఫాలే లగ్గమత్తికం ఉదకేన ఆలోళేత్వా పాయేతుం అనుజానామీతి అత్థో.
269.Gharadinnakābādhoti vasīkaraṇapānakasamuṭṭhitarogo. Sītāloḷinti naṅgalena kasantassa phāle laggamattikaṃ udakena āloḷetvā pāyetuṃ anujānāmīti attho.
దుట్ఠగహణికోతి విపన్నగహణికో; కిచ్ఛేన ఉచ్చారో నిక్ఖమతీతి అత్థో. ఆమిసఖారన్తి సుక్ఖోదనం ఝాపేత్వా తాయ ఛారికాయ పగ్ఘరితం ఖారోదకం. ముత్తహరీతకన్తి గోముత్తపరిభావితం హరీతకం. అభిసన్నకాయోతి ఉస్సన్నదోసకాయో. అచ్ఛకఞ్జియన్తి తణ్డులోదకమణ్డో. అకటయుసన్తి అసినిద్ధో ముగ్గపచితపానీయో. కటాకటన్తి సోవ ధోతసినిద్ధో. పటిచ్ఛాదనీయేనాతి మంసరసేన.
Duṭṭhagahaṇikoti vipannagahaṇiko; kicchena uccāro nikkhamatīti attho. Āmisakhāranti sukkhodanaṃ jhāpetvā tāya chārikāya paggharitaṃ khārodakaṃ. Muttaharītakanti gomuttaparibhāvitaṃ harītakaṃ. Abhisannakāyoti ussannadosakāyo. Acchakañjiyanti taṇḍulodakamaṇḍo. Akaṭayusanti asiniddho muggapacitapānīyo. Kaṭākaṭanti sova dhotasiniddho. Paṭicchādanīyenāti maṃsarasena.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi
౧౬౦. పఞ్చభేసజ్జకథా • 160. Pañcabhesajjakathā
౧౬౧. మూలాదిభేసజ్జకథా • 161. Mūlādibhesajjakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / పఞ్చభేసజ్జాదికథావణ్ణనా • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / పఞ్చభేసజ్జాదికథావణ్ణనా • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / పఞ్చభేసజ్జాదికథావణ్ణనా • Pañcabhesajjādikathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi
౧౬౦. పఞ్చభేసజ్జాదికథా • 160. Pañcabhesajjādikathā
౧౬౧. మూలాదిభేసజ్జకథా • 161. Mūlādibhesajjakathā