| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(೫.) ಪಞ್ಚಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
(5.) Pañcakaniddesavaṇṇanā
೮೦೪. ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಞಾಣವತ್ಥುನಿದ್ದೇಸೇ ಪೀತಿಫರಣತಾದೀಸು ಪೀತಿಂ ಫರಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದ್ವೀಸು ಝಾನೇಸು ಪಞ್ಞಾ ಪೀತಿಫರಣತಾ ನಾಮ। ಸುಖಂ ಫರಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ತೀಸು ಝಾನೇಸು ಪಞ್ಞಾ ಸುಖಫರಣತಾ ನಾಮ। ಪರೇಸಂ ಚೇತೋಫರಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಚೇತೋಪರಿಯಪಞ್ಞಾ ಚೇತೋಫರಣತಾ ನಾಮ। ಆಲೋಕಂ ಫರಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪಞ್ಞಾ ಆಲೋಕಫರಣತಾ ನಾಮ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನಿಮಿತ್ತಂ ನಾಮ। ತೇನೇವ ವುತ್ತಂ ‘‘ದ್ವೀಸು ಝಾನೇಸು ಪಞ್ಞಾ ಪೀತಿಫರಣತಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಚ ಪೀತಿಫರಣತಾ ಸುಖಫರಣತಾ ದ್ವೇ ಪಾದಾ ವಿಯ, ಚೇತೋಫರಣತಾ ಆಲೋಕಫರಣತಾ ದ್ವೇ ಹತ್ಥಾ ವಿಯ, ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಮಜ್ಝಿಮಕಾಯೋ ವಿಯ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾನಿಮಿತ್ತಂ ಸೀಸಂ ವಿಯ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಂ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಂ ಪುರಿಸಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಅಯಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀತಿ ಅಯಂ ಹತ್ಥಪಾದಸೀಸಸದಿಸೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಯುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀತಿ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿಂ ಕಥೇಸಿ।
804. Pañcavidhena ñāṇavatthuniddese pītipharaṇatādīsu pītiṃ pharamānā uppajjatīti dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā nāma. Sukhaṃ pharamānā uppajjatīti tīsu jhānesu paññā sukhapharaṇatā nāma. Paresaṃ cetopharamānā uppajjatīti cetopariyapaññā cetopharaṇatā nāma. Ālokaṃ pharamānā uppajjatīti dibbacakkhupaññā ālokapharaṇatā nāma. Paccavekkhaṇañāṇaṃ paccavekkhaṇānimittaṃ nāma. Teneva vuttaṃ ‘‘dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā’’tiādi. Tattha ca pītipharaṇatā sukhapharaṇatā dve pādā viya, cetopharaṇatā ālokapharaṇatā dve hatthā viya, abhiññāpādakajjhānaṃ majjhimakāyo viya, paccavekkhaṇānimittaṃ sīsaṃ viya. Iti bhagavā pañcaṅgikaṃ sammāsamādhiṃ aṅgapaccaṅgasampannaṃ purisaṃ viya katvā dassesi. Ayaṃ pañcaṅgiko sammāsamādhīti ayaṃ hatthapādasīsasadisehi pañcahi aṅgehi yutto sammāsamādhīti pādakajjhānasamādhiṃ kathesi.
ಅಯಂ ಸಮಾಧಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸುಖೋ ಚೇವಾತಿಆದೀಸು ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಧಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಸೋ ಹಿ ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿತಕ್ಖಣೇ ಸುಖತ್ತಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸುಖೋ। ಪುರಿಮೋ ಪುರಿಮೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸುಖಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ಆಯತಿಂ ಸುಖವಿಪಾಕೋ। ಸನ್ತಂ ಸುಖುಮಂ ಫಲಚಿತ್ತಂ ಪಣೀತಂ ಮಧುರರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಹಿ ಸಬ್ಬಕಾಯಾನುಗತಂ ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸುಖಸಹಗತಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇಮಿನಾಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಆಯತಿಂ ಸುಖವಿಪಾಕೋ। ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಆರಕತ್ತಾ ಅರಿಯೋ। ಕಾಮಾಮಿಸವಟ್ಟಾಮಿಸಲೋಕಾಮಿಸಾನಂ ಅಭಾವಾ ನಿರಾಮಿಸೋ। ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸೇಹಿ ಸೇವಿತತ್ತಾ ಅಕಾಪುರಿಸಸೇವಿತೋ। ಅಙ್ಗಸನ್ತತಾಯ ಆರಮ್ಮಣಸನ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥಸನ್ತತಾಯ ಚ ಸನ್ತೋ। ಅತಪ್ಪನೀಯಟ್ಠೇನ ಪಣೀತೋ। ಕಿಲೇಸಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಲದ್ಧತ್ತಾ ಕಿಲೇಸಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಭಾವಸ್ಸ ವಾ ಲದ್ಧತ್ತಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಲದ್ಧೋ। ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೀತಿ ಹಿ ಇದಂ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ। ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಕಿಲೇಸೇನ ವಾ ಅರಹತಾ ಲದ್ಧತ್ತಾಪಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಲದ್ಧೋ। ಏಕೋದಿಭಾವೇನ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಏಕೋದಿಭಾವಮೇವ ವಾ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಏಕೋದಿಭಾವಾಧಿಗತೋ। ಅಪ್ಪಗುಣಸಾಸವಸಮಾಧಿ ವಿಯ ಸಸಙ್ಖಾರೇನ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ನಿಗ್ಗಯ್ಹ ಕಿಲೇಸೇ ವಾರೇತ್ವಾ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ ನ ಸಸಙ್ಖಾರನಿಗ್ಗಯ್ಹವಾರಿತಗತೋ। ತಞ್ಚ ಸಮಾಧಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೋ ತತೋ ವಾ ವುಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸತಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ ಸತೋವ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ ಸತೋವ ವುಟ್ಠಹತಿ। ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲವಸೇನ ವಾ ಸತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ ಸತೋ ವುಟ್ಠಹತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯದೇತ್ಥ ‘‘ಅಯಂ ಸಮಾಧಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸುಖೋ ಚೇವ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸುಖವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ತಂಯೇವ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ತಂ ಏಕಮಙ್ಗಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಏವಮಿಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣೇಹಿ ಅಯಂ ಸಮಾಧಿ ಪಞ್ಚಞಾಣಿಕೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ನಾಮ ವುತ್ತೋತಿ।
Ayaṃ samādhi paccuppannasukho cevātiādīsu arahattaphalasamādhi adhippeto. So hi appitappitakkhaṇe sukhattā paccuppannasukho. Purimo purimo pacchimassa pacchimassa samādhisukhassa paccayattā āyatiṃ sukhavipāko. Santaṃ sukhumaṃ phalacittaṃ paṇītaṃ madhurarūpaṃ samuṭṭhāpeti. Phalasamāpattiyā vuṭṭhitassa hi sabbakāyānugataṃ sukhasamphassaṃ phoṭṭhabbaṃ paṭicca sukhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati. Imināpi pariyāyena āyatiṃ sukhavipāko. Kilesehi ārakattā ariyo. Kāmāmisavaṭṭāmisalokāmisānaṃ abhāvā nirāmiso. Buddhādīhi mahāpurisehi sevitattā akāpurisasevito. Aṅgasantatāya ārammaṇasantatāya sabbakilesadarathasantatāya ca santo. Atappanīyaṭṭhena paṇīto. Kilesapaṭippassaddhiyā laddhattā kilesapaṭippassaddhibhāvassa vā laddhattā paṭippassaddhiladdho. Paṭippassaddhaṃ paṭippassaddhīti hi idaṃ atthato ekaṃ. Paṭippassaddhakilesena vā arahatā laddhattāpi paṭippassaddhiladdho. Ekodibhāvena adhigatattā ekodibhāvameva vā adhigatattā ekodibhāvādhigato. Appaguṇasāsavasamādhi viya sasaṅkhārena sappayogena cittena paccanīkadhamme niggayha kilese vāretvā anadhigatattā na sasaṅkhāraniggayhavāritagato. Tañca samādhiṃ samāpajjanto tato vā vuṭṭhahanto sativepullappattattā satova samāpajjati satova vuṭṭhahati. Yathāparicchinnakālavasena vā sato samāpajjati sato vuṭṭhahati. Tasmā yadettha ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti evaṃ paccavekkhamānassa paccattaṃyeva aparappaccayaṃ ñāṇaṃ uppajjati – taṃ ekamaṅgaṃ. Esa nayo sesesupi. Evamimehi pañcahi paccavekkhaṇañāṇehi ayaṃ samādhi pañcañāṇiko sammāsamādhi nāma vuttoti.
ಪಞ್ಚಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ।
Pañcakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೬. ಞಾಣವಿಭಙ್ಗೋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೬. ಞಾಣವಿಭಙ್ಗೋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧೬. ಞಾಣವಿಭಙ್ಗೋ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
