| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩-೫. ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
3-5. Pañcasikkhāpadasuttādivaṇṇanā
೧೦೯-೧೧೧. ಸುರಾಮೇರಯಸಙ್ಖಾತನ್ತಿ ಪಿಟ್ಠಸುರಾದಿಸುರಾಸಙ್ಖಾತಂ ಪುಪ್ಫಾಸವಾದಿಮೇರಯಸಙ್ಖಾತಞ್ಚ। ಮಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ಮಜ್ಜಂ। ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪ್ಪಮಾದೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಮಜ್ಜತಿ ತೇನಾ’’ತಿ ಕತ್ವಾ। ತಸ್ಮಿಂ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪಮಾದೇ ಪಮಜ್ಜನವಸೇನ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ತತಿಯಚತುತ್ಥೇಸು ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವಾತಿ।
109-111.Surāmerayasaṅkhātanti piṭṭhasurādisurāsaṅkhātaṃ pupphāsavādimerayasaṅkhātañca. Majjanaṭṭhena majjaṃ. Surāmerayamajjappamādoti vuccati ‘‘majjati tenā’’ti katvā. Tasmiṃ tiṭṭhantīti tasmiṃ pamāde pamajjanavasena tiṭṭhantīti attho. Sesaṃ tatiyacatutthesu suviññeyyamevāti.
ಪಞ್ಚಮೇ ತಾನಿ ಪದಾನಿ ಸಂವಣ್ಣೇತುಂ ‘‘ಪಞ್ಚಮೇ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಪಾಣೋ ನಾಮ ವೋಹಾರತೋ ಸತ್ತೋ, ಪರಮತ್ಥತೋ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ತಂ ಪಾಣಂ ಅತಿಪಾತೇನ್ತಿ ಅತಿಚ್ಚ ಅನ್ತರೇಯೇವ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ವಾ ಸತ್ಥಾದೀಹಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಪಾತೇನ್ತಿ ಸಣಿಕಂ ಪತಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಸೀಘಂ ಪಾತೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ವಾ ಅದಿನ್ನಂ ಪರಸನ್ತಕಂ। ಆದಿಯನ್ತೀತಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಮಿಚ್ಛಾತಿ ನ ಸಮ್ಮಾ, ಗಾರಯ್ಹವಸೇನ। ಮುಸಾತಿ ಅತಥಂ ವತ್ಥು। ವದನ್ತೀತಿ ವಿಸಂವಾದನವಸೇನ ವದನ್ತಿ। ಪಿಯಸುಞ್ಞಕರಣತೋ ಪಿಸುಣಾ, ಪಿಸತಿ ವಾ ಪರೇ ಸತ್ತೇ, ಹಿಂಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಮ್ಮಚ್ಛೇದಿಕಾತಿ ಏತೇನ ಪರಸ್ಸ ಮಮ್ಮಚ್ಛೇದವಸೇನ ಏಕನ್ತಫರುಸಸಞ್ಚೇತನಾ ಫರುಸವಾಚಾ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಭಿಜ್ಝಾಸದ್ದೋ ಲುಬ್ಭನೇ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಭಣ್ಡೇ ಲುಬ್ಭನಸೀಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಬ್ಯಾಪನ್ನನ್ತಿ ದೋಸವಸೇನ ವಿಪನ್ನಂ। ಪಕತಿವಿಜಹನೇನ ಪೂತಿಭೂತಂ। ಸಾಧೂಹಿ ಗರಹಿತಬ್ಬತಂ ಪತ್ತಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ ನತ್ಥಿಕಾಹೇತುಕಅಕಿರಿಯದಿಟ್ಠಿ ಕಮ್ಮಪಥಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ನಾಮ। ಮಿಚ್ಛತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಪಟಿಪಕ್ಖಾ ವಿಪರೀತದಿಟ್ಠಿ।
Pañcame tāni padāni saṃvaṇṇetuṃ ‘‘pañcame’’tiādi āraddhaṃ. Tattha pāṇo nāma vohārato satto, paramatthato jīvitindriyaṃ, taṃ pāṇaṃ atipātenti aticca antareyeva, atikkamma vā satthādīhi abhibhavitvā pātenti saṇikaṃ patituṃ adatvā sīghaṃ pātentīti attho. Kāyena vācāya vā adinnaṃ parasantakaṃ. Ādiyantīti gaṇhanti. Micchāti na sammā, gārayhavasena. Musāti atathaṃ vatthu. Vadantīti visaṃvādanavasena vadanti. Piyasuññakaraṇato pisuṇā, pisati vā pare satte, hiṃsatīti attho. Mammacchedikāti etena parassa mammacchedavasena ekantapharusasañcetanā pharusavācā nāmāti dasseti. Abhijjhāsaddo lubbhane niruḷhoti āha ‘‘parabhaṇḍe lubbhanasīlāti attho’’ti. Byāpannanti dosavasena vipannaṃ. Pakativijahanena pūtibhūtaṃ. Sādhūhi garahitabbataṃ pattā ‘‘natthi dinna’’ntiādinayappavattā natthikāhetukaakiriyadiṭṭhi kammapathapariyāpannā nāma. Micchattapariyāpannā sabbāpi lokuttaramaggapaṭipakkhā viparītadiṭṭhi.
ತೇಸನ್ತಿ ಕಮ್ಮಪಥಾನಂ। ವೋಹಾರತೋತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧಂ ಉಪಾದಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತತೋ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾದೀಸೂತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪೇತಾನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಪಯೋಗವತ್ಥುಮಹನ್ತತಾದೀಹಿ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತಾ ತೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಚೇತನಾಯ ಬಲವಭಾವತೋ। ಯಥಾವುತ್ತಪಚ್ಚಯವಿಪರಿಯಾಯೇಪಿ ತಂತಂಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಚೇತನಾಯ ಬಲವಭಾವವಸೇನ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಮಹಾಸಾವಜ್ಜತಾ ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಇದ್ಧಿಮಯೋತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಿದ್ಧಿಮಯೋ ದಾಠಾಕೋಟನಾದೀನಂ ವಿಯ।
Tesanti kammapathānaṃ. Vohāratoti indriyabaddhaṃ upādāya paññattimattato. Tiracchānagatādīsūti ādi-saddena petānaṃ saṅgaho. Payogavatthumahantatādīhi mahāsāvajjatā tehi paccayehi uppajjamānāya cetanāya balavabhāvato. Yathāvuttapaccayavipariyāyepi taṃtaṃpaccayehi cetanāya balavabhāvavasena appasāvajjamahāsāvajjatā vā veditabbā. Iddhimayoti kammavipākiddhimayo dāṭhākoṭanādīnaṃ viya.
ಮೇಥುನಸಮಾಚಾರೇಸೂತಿ ಸದಾರಪರದಾರಗಮನವಸೇನ ದುವಿಧೇಸು ಮೇಥುನಸಮಾಚಾರೇಸು। ತೇಪಿ ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕೇಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬತೋ ಕಾಮಾ ನಾಮ। ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋತಿ ಗಾರಯ್ಹಾಚಾರೋ। ಗಾರಯ್ಹತಾ ಚಸ್ಸ ಏಕನ್ತನಿಹೀನತಾಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕನ್ತನಿನ್ದಿತೋ ಲಾಮಕಾಚಾರೋ’’ತಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನಾತಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಸೇವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ। ಗೋತ್ತರಕ್ಖಿತಾತಿ ಸಗೋತ್ತೇಹಿ ರಕ್ಖಿತಾ। ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಾತಿ ಸಹಧಮ್ಮೇಹಿ ರಕ್ಖಿತಾ। ಸಸ್ಸಾಮಿಕಾ ನಾಮ ಸಾರಕ್ಖಾ। ಯಸ್ಸಾ ಗಮನೇ ದಣ್ಡೋ ಠಪಿತೋ, ಸಾ ಸಪರಿದಣ್ಡಾ। ಭರಿಯಭಾವಾಯ ಧನೇನ ಕೀತಾ ಧನಕ್ಕೀತಾ। ಛನ್ದೇನ ವಸತೀತಿ ಛನ್ದವಾಸಿನೀ। ಭೋಗತ್ಥಂ ವಸತೀತಿ ಭೋಗವಾಸಿನೀ। ಪಟತ್ಥಂ ವಸತೀತಿ ಪಟವಾಸಿನೀ। ಉದಕಪತ್ತಂ ಆಮಸಿತ್ವಾ ಗಹಿತಾ ಓದಪತ್ತಕಿನೀ। ಚುಮ್ಬಟಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಗಹಿತಾ ಓಭಟಚುಮ್ಬಟಾ। ಕರಮರಾನೀತಾ ಧಜಾಹಟಾ। ತಙ್ಖಣಿಕಂ ಗಹಿತಾ ಮುಹುತ್ತಿಕಾ। ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜೋ, ನ ತಥಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದತಾಯ। ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮನೇ ಸತಿಪಿ ಮಗ್ಗೇನಮಗ್ಗಪಟಿಪತ್ತಿಅಧಿವಾಸನೇ ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನಸೇವನಾಭಿಸನ್ಧಿಪಯೋಗಾಭಾವತೋ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ನ ಹೋತಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ ವದನ್ತಿ। ಸೇವನಾಚಿತ್ತೇ ಸತಿ ಪಯೋಗಾಭಾವೋ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಇತ್ಥಿಯಾ ಸೇವನಾಪಯೋಗಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ತಥಾ ಸತಿ ಪುರೇತರಂ ಸೇವನಾಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನೇಪಿ ತಸ್ಸಾ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ ನ ಸಿಯಾ, ತಥಾ ಪುರಿಸಸ್ಸಪಿ ಸೇವನಾಪಯೋಗಾಭಾವೇ। ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾ ಪವತ್ತಿತಸ್ಸ ವಸೇನ ತಯೋ, ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಪವತ್ತಿತಸ್ಸ ವಸೇನ ತಯೋತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಭಾರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Methunasamācāresūti sadāraparadāragamanavasena duvidhesu methunasamācāresu. Tepi hīnādhimuttikehi kattabbato kāmā nāma. Micchācāroti gārayhācāro. Gārayhatā cassa ekantanihīnatāyāti āha ‘‘ekantanindito lāmakācāro’’ti asaddhammādhippāyenāti asaddhammasevanādhippāyena. Gottarakkhitāti sagottehi rakkhitā. Dhammarakkhitāti sahadhammehi rakkhitā. Sassāmikā nāma sārakkhā. Yassā gamane daṇḍo ṭhapito, sā saparidaṇḍā. Bhariyabhāvāya dhanena kītā dhanakkītā. Chandena vasatīti chandavāsinī. Bhogatthaṃ vasatīti bhogavāsinī. Paṭatthaṃ vasatīti paṭavāsinī. Udakapattaṃ āmasitvā gahitā odapattakinī. Cumbaṭaṃ apanetvā gahitā obhaṭacumbaṭā. Karamarānītā dhajāhaṭā. Taṅkhaṇikaṃ gahitā muhuttikā. Abhibhavitvā vītikkamo micchācāro mahāsāvajjo, na tathā dvinnaṃ samānacchandatāya. Abhibhavitvā vītikkamane satipi maggenamaggapaṭipattiadhivāsane purimuppannasevanābhisandhipayogābhāvato micchācāro na hoti abhibhuyyamānassāti vadanti. Sevanācitte sati payogābhāvo appamāṇaṃ yebhuyyena itthiyā sevanāpayogassa abhāvato. Tathā sati puretaraṃ sevanācittassa upaṭṭhānepi tassā micchācāro na siyā, tathā purisassapi sevanāpayogābhāve. Tasmā attano ruciyā pavattitassa vasena tayo, balakkārena pavattitassa vasena tayoti sabbepi aggahitaggahaṇena ‘‘cattāro sambhārā’’ti vuttaṃ.
ಆಸೇವನಮನ್ದತಾಯಾತಿ ಯಾಯ ಅಕುಸಲಚೇತನಾಯ ಸಮ್ಫಂ ಪಲಪತಿ, ತಸ್ಸಾ ಇತ್ತರಕಾಲತಾಯ ಪವತ್ತಿಯಾ ಅನಾಸೇವನಾತಿ ಪರಿದುಬ್ಬಲಾ ಹೋತಿ ಚೇತನಾ।
Āsevanamandatāyāti yāya akusalacetanāya samphaṃ palapati, tassā ittarakālatāya pavattiyā anāsevanāti paridubbalā hoti cetanā.
ಉಪಸಗ್ಗವಸೇನ ಅತ್ಥವಿಸೇಸವಾಚಿನೋ ಧಾತುಸದ್ದಾತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಪದಸ್ಸ ಪರಭಣ್ಡಾಭಿಮುಖೀತಿಆದಿಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ತನ್ನಿನ್ನತಾಯಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪರಭಣ್ಡೇ ಲುಬ್ಭನವಸೇನ ನಿನ್ನತಾಯ। ಅಭಿಪುಬ್ಬೋ ಝೇ-ಸದ್ದೋ ಲುಬ್ಭನೇ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಅಭಿಜ್ಝಾಯತಿ, ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಗುಣತಾಯ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಾ, ಮಹಾಗುಣತಾಯ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಾತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಮಹಾಸಾವಜ್ಜವಿಭಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ವಿಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮನಂ ಚಿತ್ತೇನೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Upasaggavasena atthavisesavācino dhātusaddāti abhijjhāyatīti padassa parabhaṇḍābhimukhītiādiattho vutto. Tanninnatāyāti tasmiṃ parabhaṇḍe lubbhanavasena ninnatāya. Abhipubbo jhe-saddo lubbhane niruḷhoti daṭṭhabbo. Yassa bhaṇḍaṃ abhijjhāyati, tassa appaguṇatāya appasāvajjā, mahāguṇatāya mahāsāvajjātiādinā nayena tattha appasāvajjamahāsāvajjavibhāgo veditabbo. Tenāha ‘‘adinnādānaṃ viyā’’tiādi. Attano pariṇāmanaṃ cittenevāti daṭṭhabbaṃ.
ಹಿತಸುಖಂ ಬ್ಯಾಪಾದಯತೀತಿ ಯೋ ನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಯಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ತಸ್ಸ ಸತಿ ಸಮವಾಯೇ ಹಿತಸುಖಂ ವಿನಾಸೇತಿ। ಅಹೋ ವತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾ ಅಭಿಜ್ಝಾನೇ ವತ್ಥುನೋ ಏಕನ್ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮನಂ ದಸ್ಸಿತಂ , ಏವಮಿಧಾಪಿ ವತ್ಥುನೋ ‘‘ಅಹೋ ವತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಸ್ಸ ವಿನಾಸಚಿನ್ತಾಯ ಏಕನ್ತತೋ ನಿಯಮಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ನೇಸಂ ದಾರುಣಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಕಮ್ಮಪಥಪ್ಪವತ್ತಿ।
Hitasukhaṃ byāpādayatīti yo naṃ uppādeti, yassa uppādeti, tassa sati samavāye hitasukhaṃ vināseti. Aho vatāti iminā yathā abhijjhāne vatthuno ekantato attano pariṇāmanaṃ dassitaṃ , evamidhāpi vatthuno ‘‘aho vatā’’ti iminā parassa vināsacintāya ekantato niyamitabhāvaṃ dasseti. Evañhi nesaṃ dāruṇappavattiyā kammapathappavatti.
ಯಥಾಭುಚ್ಚಗಹಣಾಭಾವೇನಾತಿ ಯಥಾತಚ್ಛಗಹಣಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅನಿಚ್ಚಾದಿಸಭಾವಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ಗಹಣೇನ। ಮಿಚ್ಛಾ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಿತಥಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ ವಿಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಆಸೇವನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮಹನ್ತತಾಹಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಮಹಾಸಾವಜ್ಜತಾ। ವತ್ಥುನೋತಿ ಗಹಿತವತ್ಥುನೋ। ಗಹಿತಾಕಾರವಿಪರೀತತಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಗಹಿತಾಕಾರಸ್ಸ ವಿಪರೀತತಾ। ತಥಾಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಗಹಿತಾಕಾರೇನೇವ ತಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ, ಗಹಿತಸ್ಸ ವಾ ವತ್ಥುನೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ‘‘ಏವಮೇತಂ, ನ ಇತೋ ಅಞ್ಞಥಾ’’ತಿ।
Yathābhuccagahaṇābhāvenāti yathātacchagahaṇassa abhāvena aniccādisabhāvassa niccādito gahaṇena. Micchā passatīti vitathaṃ passati. Samphappalāpo viyāti iminā āsevanassa appamahantatāhi micchādiṭṭhiyā appasāvajjamahāsāvajjatā. Vatthunoti gahitavatthuno. Gahitākāraviparītatāti micchādiṭṭhiyā gahitākārassa viparītatā. Tathābhāvenāti attano gahitākāreneva tassā diṭṭhiyā, gahitassa vā vatthuno upaṭṭhānaṃ ‘‘evametaṃ, na ito aññathā’’ti.
ಧಮ್ಮತೋತಿ ಸಭಾವತೋ। ಕೋಟ್ಠಾಸತೋತಿ ಚಿತ್ತಙ್ಗಕೋಟ್ಠಾಸತೋ, ಯಂಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೇತನಾಧಮ್ಮಾವಾತಿ ಚೇತನಾಸಭಾವಾ ಏವ। ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ನನು ಚೇತನಾ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಕಮ್ಮಪಥೇಸು ನ ವುತ್ತಾತಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸತ್ತನ್ನಂ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋ ನ ಯುತ್ತೋತಿ? ನ, ಅವಚನಸ್ಸ ಅಞ್ಞಹೇತುಕತ್ತಾ। ನ ಹಿ ತತ್ಥ ಚೇತನಾಯ ಅಕಮ್ಮಪಥತ್ತಾ ಕಮ್ಮಪಥರಾಸಿಮ್ಹಿ ಅವಚನಂ, ಕದಾಚಿ ಪನ ಕಮ್ಮಪಥೋ ಹೋತಿ, ನ ಸಬ್ಬದಾತಿ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವಸ್ಸ ಅನಿಯತತ್ತಾ ಅವಚನಂ। ಯದಾ, ಪನಸ್ಸ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ಕಮ್ಮಪಥರಾಸಿಸಙ್ಗಹೋ ನ ನಿವಾರಿತೋ। ಏತ್ಥಾಹ – ಯದಿ ಚೇತನಾಯ ಸಬ್ಬದಾ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವಾಭಾವತೋ ಅನಿಯತೋ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋತಿ ಕಮ್ಮಪಥರಾಸಿಮ್ಹಿ ಅವಚನಂ, ನನು ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಅನಿಯತೋ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋತಿ ತೇಸಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಪಥರಾಸಿಮ್ಹಿ ಅವಚನಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ? ನಾಪಜ್ಜತಿ, ಕಮ್ಮಪಥತಾತಂಸಭಾಗತಾಹಿ ತೇಸಂ ತತ್ಥ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಚೇತನಾಪಿ ತತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಸಿಯಾ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ। ಸಾ ಪನ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಕಾತಿ ಪಾಕಟೋ ತಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋತಿ ನ ವುತ್ತಾ ಸಿಯಾ। ಚೇತನಾಯ ಹಿ ‘‘ಚೇತನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಂ ವದಾಮಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೩; ಕಥಾ॰ ೫೩೯) ತಿವಿಧಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯಸಞ್ಚೇತನಾ ಅಕುಸಲಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ (ಕಥಾ॰ ೫೩೯) ಕಮ್ಮಭಾವೋ ಪಾಕಟೋ। ಕಮ್ಮಂಯೇವ ಚ ಸುಗತಿದುಗ್ಗತೀನಂ ತತ್ಥುಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಾನಞ್ಚ ಪಥಭಾವೇನ ಪವತ್ತಂ ಕಮ್ಮಪಥೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಪಾಕಟೋ, ತಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋ। ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಪನ ಚೇತನಾಸಮೀಹನಭಾವೇನ ಸುಚರಿತದುಚ್ಚರಿತಭಾವೋ, ಚೇತನಾಜನಿತಪಿಟ್ಠಿವಟ್ಟಕಭಾವೇನ ಸುಗತಿದುಗ್ಗತಿತದುಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಪಥಭಾವೋ ಚಾತಿ, ನ ತಥಾ ಪಾಕಟೋ ಕಮ್ಮಪಥಭಾವೋತಿ, ತೇ ಏವ ತೇನ ಸಭಾವೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಕಮ್ಮಪಥರಾಸಿಭಾವೇನ ವುತ್ತಾ। ಅತಥಾಜಾತಿಯಕತ್ತಾ ವಾ ಚೇತನಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನ ವುತ್ತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಮೂಲಂ ಪತ್ವಾತಿ ಮೂಲದೇಸನಂ ಪತ್ವಾ, ಮೂಲಸಭಾವೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ದೇಸಿಯಮಾನೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
Dhammatoti sabhāvato. Koṭṭhāsatoti cittaṅgakoṭṭhāsato, yaṃkoṭṭhāsā honti, tatoti attho. Cetanādhammāvāti cetanāsabhāvā eva. Paṭipāṭiyā sattāti ettha nanu cetanā abhidhamme kammapathesu na vuttāti paṭipāṭiyā sattannaṃ kammapathabhāvo na yuttoti? Na, avacanassa aññahetukattā. Na hi tattha cetanāya akammapathattā kammapatharāsimhi avacanaṃ, kadāci pana kammapatho hoti, na sabbadāti kammapathabhāvassa aniyatattā avacanaṃ. Yadā, panassa kammapathabhāvo hoti, tadā kammapatharāsisaṅgaho na nivārito. Etthāha – yadi cetanāya sabbadā kammapathabhāvābhāvato aniyato kammapathabhāvoti kammapatharāsimhi avacanaṃ, nanu abhijjhādīnampi kammapathabhāvaṃ appattānaṃ atthitāya aniyato kammapathabhāvoti tesampi kammapatharāsimhi avacanaṃ āpajjatīti? Nāpajjati, kammapathatātaṃsabhāgatāhi tesaṃ tattha vuttattā. Yadi evaṃ cetanāpi tattha vattabbā siyā? Saccametaṃ. Sā pana pāṇātipātādikāti pākaṭo tassā kammapathabhāvoti na vuttā siyā. Cetanāya hi ‘‘cetanāhaṃ, bhikkhave, kammaṃ vadāmi (a. ni. 6.63; kathā. 539) tividhā, bhikkhave, kāyasañcetanā akusalaṃ kāyakamma’’ntiādivacanato (kathā. 539) kammabhāvo pākaṭo. Kammaṃyeva ca sugatiduggatīnaṃ tatthuppajjanakasukhadukkhānañca pathabhāvena pavattaṃ kammapathoti vuccatīti pākaṭo, tassā kammapathabhāvo. Abhijjhādīnaṃ pana cetanāsamīhanabhāvena sucaritaduccaritabhāvo, cetanājanitapiṭṭhivaṭṭakabhāvena sugatiduggatitaduppajjanakasukhadukkhānaṃ pathabhāvo cāti, na tathā pākaṭo kammapathabhāvoti, te eva tena sabhāvena dassetuṃ abhidhamme kammapatharāsibhāvena vuttā. Atathājātiyakattā vā cetanā tehi saddhiṃ na vuttāti daṭṭhabbaṃ. Mūlaṃ patvāti mūladesanaṃ patvā, mūlasabhāvesu dhammesu desiyamānesūti attho.
ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಸತ್ತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾ ಏವಾ’’ತಿ ಇಮಾಯ ಪಾಳಿಯಾ ವಿರುಜ್ಝತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿದುಸ್ಸೀಲ್ಯಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ, ತದೇವ ತಂ ವೇರಮಣಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಂ। ವೀತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬವತ್ಥುತೋ ಏವ ಹಿ ವಿರತೀತಿ। ‘‘ಸತ್ತಾರಮ್ಮಣ’’ನ್ತಿ ವಾ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾತಂ ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಉಪಾದಾಯ ವುತ್ತತ್ತಾ ನ ಕೋಚಿ ವಿರೋಧೋ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನಿಯಂ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೧೪) ‘‘ಯಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಏತ್ಥ ‘ಸತ್ತಾರಮ್ಮಣಾನೀ’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ‘ಸತ್ತೋತಿ’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತೇ ಸಙ್ಖಾರೇಯೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವಿಸಭಾಗವತ್ಥುನೋ ‘‘ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾ’’ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬತೋ ಸತ್ತಾರಮ್ಮಣೋತಿಪಿ ಏಕೇ। ‘‘ಏಕೋ ದಿಟ್ಠೋ, ದ್ವೇ ಸುತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಪನೇ ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತವಸೇನ। ತಥಾ ಅಭಿಜ್ಝಾತಿ ಏತ್ಥ ತಥಾ-ಸದ್ದೋ ‘‘ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತವಸೇನಾ’’ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಉಪಸಂಹರತಿ, ನ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣತಂ ಏವ ದಸ್ಸನಾದಿವಸೇನ ಅಭಿಜ್ಝಾಯನತೋ। ‘‘ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ’’ತಿ ಪವತ್ತಮಾನಾಪಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಾ ಏವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ತಸ್ಸಾ ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣತಾ ವುತ್ತಾ। ಕಥಂ ಪನ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಮಹಗ್ಗತಪ್ಪತ್ತಾ ಧಮ್ಮಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋನ್ತೀತಿ? ಸಾಧಾರಣತೋ। ನತ್ಥಿ ಸುಕಟದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋತಿ ಹಿ ಪವತ್ತಮಾನಾಯ ಅತ್ಥತೋ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಧಮ್ಮಾಪಿ ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ।
Adinnādānaṃ sattārammaṇanti idaṃ ‘‘pañca sikkhāpadā parittārammaṇā evā’’ti imāya pāḷiyā virujjhati. Yañhi pāṇātipātādidussīlyassa ārammaṇaṃ, tadeva taṃ veramaṇiyā ārammaṇaṃ. Vītikkamitabbavatthuto eva hi viratīti. ‘‘Sattārammaṇa’’nti vā sattasaṅkhātaṃ saṅkhārārammaṇameva upādāya vuttattā na koci virodho. Tathā hi vuttaṃ sammohavinodaniyaṃ (vibha. aṭṭha. 714) ‘‘yāni sikkhāpadāni ettha ‘sattārammaṇānī’ti vuttāni, tāni yasmā ‘sattoti’ti saṅkhaṃ gate saṅkhāreyeva ārammaṇaṃ karontī’’ti. Ito paresupi eseva nayo. Visabhāgavatthuno ‘‘itthipurisā’’ti gahetabbato sattārammaṇotipi eke. ‘‘Eko diṭṭho, dve sutā’’tiādinā samphappalapane diṭṭhasutamutaviññātavasena. Tathā abhijjhāti ettha tathā-saddo ‘‘diṭṭhasutamutaviññātavasenā’’ti idampi upasaṃharati, na sattasaṅkhārārammaṇataṃ eva dassanādivasena abhijjhāyanato. ‘‘Natthi sattā opapātikā’’ti pavattamānāpi micchādiṭṭhi tebhūmakadhammārammaṇā evāti adhippāyena tassā saṅkhārārammaṇatā vuttā. Kathaṃ pana micchādiṭṭhiyā mahaggatappattā dhammā ārammaṇaṃ hontīti? Sādhāraṇato. Natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipākoti hi pavattamānāya atthato rūpārūpāvacaradhammāpi gahitāva hontīti.
ಸುಖಬಹುಲತಾಯ ರಾಜಾನೋ ಹಸಮಾನಾಪಿ ‘‘ಚೋರಂ ಘಾತೇಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಹಾಸೋ ಪನ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞವಿಸಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾ ಪನ ನೇಸಂ ದುಕ್ಖಸಮ್ಪಯುತ್ತಾವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಮಜ್ಝತ್ತವೇದನೋ ನ ಹೋತಿ, ಸುಖವೇದನೋವ। ತತ್ಥ ‘‘ಕಾಮಾನಂ ಸಮುದಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವೇದನಾಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಲೋಭಸಮುಟ್ಠಾನೋ ಮುಸಾವಾದೋ ಸುಖವೇದನೋ ವಾ ಸಿಯಾ ಮಜ್ಝತ್ತವೇದನೋ ವಾ, ದೋಸಸಮುಟ್ಠಾನೋ ದುಕ್ಖವೇದನೋ ವಾತಿ ಮುಸಾವಾದೋ ತಿವೇದನೋ ಸಿಯಾ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಯಥಾರಹಂ ವೇದನಾನಂ ‘‘ಲೋಭೋ ನಿದಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sukhabahulatāya rājāno hasamānāpi ‘‘coraṃ ghātethā’’ti vadanti, hāso pana tesaṃ aññavisayoti āha ‘‘sanniṭṭhāpakacetanā pana nesaṃ dukkhasampayuttāva hotī’’ti. Majjhattavedano na hoti, sukhavedanova. Tattha ‘‘kāmānaṃ samudayā’’tiādinā vedanābhedo veditabbo. Lobhasamuṭṭhāno musāvādo sukhavedano vā siyā majjhattavedano vā, dosasamuṭṭhāno dukkhavedano vāti musāvādo tivedano siyā. Iminā nayena sesesupi yathārahaṃ vedanānaṃ ‘‘lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyā’’tiādinā bhedo veditabbo.
ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ದೋಸಮೋಹವಸೇನ ದ್ವಿಮೂಲಕೋತಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಮೂಲಟ್ಠೇನ ಉಪಕಾರಭಾವೋ ದೋಸವಿಸೇಸೋ, ನಿದಾನಮೂಲೇ ಪನ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಲೋಭಮೋಹವಸೇನಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಜಕ್ಖಕಾಮೋಪಿ ಹಿ ಪಾಣಂ ಹನತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಲೋಭೋ ನಿದಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಾಯಾ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೩೪)। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Pāṇātipāto dosamohavasena dvimūlakoti sampayuttamūlameva sandhāya vuttaṃ. Tassa hi mūlaṭṭhena upakārabhāvo dosaviseso, nidānamūle pana gayhamāne lobhamohavasenapi vaṭṭati. Sammūḷho āmisakiñjakkhakāmopi hi pāṇaṃ hanati. Tenevāha ‘‘lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyā’’tiādi (a. ni. 3.34). Sesesupi eseva nayo.
ಅಸಮಾದಿನ್ನಸೀಲಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತತೋ ಯಥಾಉಪಟ್ಠಿತವೀತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬವತ್ಥುತೋ ವಿರತಿ ಸಮ್ಪತ್ತವಿರತಿ। ಸಮಾದಾನೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಿರತಿ ಸಮಾದಾನವಿರತಿ। ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವಿರತಿ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿರತಿ। ಕಾಮಞ್ಚೇತ್ಥ ಪಾಳಿಯಂ ವಿರತಿಯೋವ ಆಗತಾ, ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ಪನ ಚೇತನಾಪಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ಚೇತನಾಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ ವಿರತಿಯೋಪೀ’’ತಿ ಆಹ।
Asamādinnasīlassa sampattato yathāupaṭṭhitavītikkamitabbavatthuto virati sampattavirati. Samādānena uppannā virati samādānavirati. Kilesānaṃ samucchindanavasena pavattā maggasampayuttā virati samucchedavirati. Kāmañcettha pāḷiyaṃ viratiyova āgatā, sikkhāpadavibhaṅge pana cetanāpi āharitvā dassitāti tadubhayampi gaṇhanto ‘‘cetanāpi vaṭṭanti viratiyopī’’ti āha.
ಅದುಸ್ಸೀಲ್ಯಾರಮ್ಮಣಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಆರಮ್ಮಣಾ ಕಥಂ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಾನಿ ಪಜಹನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಿರಮಣವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ತದಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನೇವ ತಾನಿ ಪಜಹನ್ತಿ। ನ ಹಿ ತದೇವ ಆರಬ್ಭ ತಂ ಪಜಹಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ ತತೋ ಅನಿಸ್ಸಟಭಾವತೋ।
Adussīlyārammaṇā jīvitindriyādiārammaṇā kathaṃ dussīlyāni pajahantīti dassetuṃ ‘‘yathā panā’’tiādi vuttaṃ. Pāṇātipātādīhi viramaṇavasena pavattanato tadārammaṇabhāveneva tāni pajahanti. Na hi tadeva ārabbha taṃ pajahituṃ sakkā tato anissaṭabhāvato.
ಅನಭಿಜ್ಝಾ…ಪೇ॰… ವಿರಮನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಭಿಜ್ಝಂ ಪಜಹನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಹಿ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತತೋ ವಿರತಿ ಅತ್ಥಿ ಅನಭಿಜ್ಝಾದೀಹೇವ ತಪ್ಪಹಾನಸಿದ್ಧಿತೋ।
Anabhijjhā…pe… viramantassāti abhijjhaṃ pajahantassāti attho. Na hi manoduccaritato virati atthi anabhijjhādīheva tappahānasiddhito.
ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcasikkhāpadasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya
೩. ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಸುತ್ತಂ • 3. Pañcasikkhāpadasuttaṃ
೪. ಸತ್ತಕಮ್ಮಪಥಸುತ್ತಂ • 4. Sattakammapathasuttaṃ
೫. ದಸಕಮ್ಮಪಥಸುತ್ತಂ • 5. Dasakammapathasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩-೫. ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 3-5. Pañcasikkhāpadasuttādivaṇṇanā
