Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
੧੦. ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋ ਜਨੋ ਸਦ੍ਧਾਭਾਜਨਂ ਉਪਨੇਤੁ, ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇਸਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਜਾਤਿਕੋ। ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਚੇ ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਨਮਕਂਸੁ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਤੇ વਿਨਯਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾ, ਅਹਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ‘‘ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ વਿਪਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧; ਪਾਰਾ॰ ੨) ਏਤ੍ਥ વਿਯ ਅਭੂਤਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਕਿਰੇਸੋ। ਲੋਕੇ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਇਦਂ વਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਦੁਪਦੇਸੇਨ ਅવਿਦਿਤਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਯੋਜਨਾਨਿ। ਭਗવਤੋਪਿ ਖੋ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ ਮਰਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤੇਨ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਨਭਾવਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਪਰੋਪਦੇਸਤੋ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਮਰਣਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨੇਕਞਾਣਸਮੋਧਾਨਾਭਾવਤੋ ਸੁવੁਤ੍ਤਮੇਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਿਕਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਨવਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾવਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ। ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਤੋ ਗਹਣੇ વਿਰੁਦ੍ਧਕਾਲਾਨਂ ਏਕਤੋ ਜਾਨਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ। ਤਤੋ ਏਕਞਾਣਸ੍ਸ વਿਤਥਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੋਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ વਿਨਾਨੇਕਞਾਣਸਮੋਧਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣવਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਏવ ਭਗવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਏਕਤੋ। ਆਲ਼ਾਰਾਦੀਨਂ ਮਰਣਾਜਾਨਨਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਨਨੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ। ਯਦਾਭਾવੇਨ ਯਦਾਭਾવੋ ਤਬ੍ਭਾવੇਨ ਤਸ੍ਸਾਭਾવਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਲੋਕੇ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ। ‘‘ਭਗવਤੋਪਿ ਖੋ ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਮਰਣਜਾਨਨਂ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਭવਂ ਮਤੇਨੇવ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਨ ਦੇવਤਾਰੋਚਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਜਾਨਨਤੋਤਿ ਚੇ? ਨ, વਿਸੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਜਾਨਨਤੋ, ਦੇવਤਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੋਸਤੋ ਚ। ਨ ਹਿ ਸੋ ਕਸ੍ਸਚਿ વਚਨੇਨ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ।
10. Idāni pana sabbo jano saddhābhājanaṃ upanetu, pūressāmi nesaṃ saṅkappanti. Apparajakkhajātikoti samāpattiyā vikkhambhitakilesattā nikkilesajātiko. Ājānissatīti ce na niṭṭhānamakaṃsu dhammasaṅgāhakā te vinayakkamaññā, ahaṃ deseyyaṃ paṭivijjhissatīti adhippāyo, ‘‘muddhāpi tassa vipateyyā’’ti (a. ni. 8.11; pārā. 2) ettha viya abhūtaparikappo kireso. Loke tassa adhimuttabhāvadīpanatthañhi idaṃ vacanaṃ attano tadupadesena aviditabhāvadīpanatthaṃ. Tassa anantevāsikabhāvadīpanatthanti evamādīni panettha payojanāni. Bhagavatopi kho ñāṇanti sabbaññutaññāṇaṃ tassa maraṇārammaṇaṃ uppajji. Tena tato pubbe tassa sati dhammadesanāya khippaṃ jānanabhāvārammaṇanti dīpeti. Paropadesato ajānitvā paccakkhato maraṇasacchikiriyampi dasseti. Buddhānampi anekañāṇasamodhānābhāvato suvuttametaṃ. Cittapubbikā hi cittappavatti, aññathā navasattapātubhāvappasaṅgo. Sabbadhammānaṃ ekato gahaṇe viruddhakālānaṃ ekato jānanappasaṅgo. Tato ekañāṇassa vitathabhāvappattidoso, tasmā sabbassa vinānekañāṇasamodhānaṃ āpajjitadhammesu appaṭihatañāṇavantattā pana sabbaññū eva bhagavāti veditabbaṃ, na sabbakālaṃ ekato. Āḷārādīnaṃ maraṇājānanatoti ce? Na, tassa jānanena puthujjanassāpi sabbaññutāpattippasaṅgato. Yadābhāvena yadābhāvo tabbhāvena tassābhāvappasaṅgo loke siddhoti. ‘‘Bhagavatopi kho ñāṇaṃ udapādī’’ti vacanato tassa maraṇajānanaṃ siddhanti katvā bhavaṃ mateneva bhagavā sabbaññūti siddhaṃ na devatārocanato pubbe ajānanatoti ce? Na, visesaṃ pariggahetvā antarā pajānanato, devatāya sabbaññubhāvappattidosato ca. Na hi so kassaci vacanena aññāsīti.
ਅਪਿਚ ਕਿਮਿਦਂ ਤਤ੍ਥ ਜਾਨਨਂ ਨਾਮ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਲੋਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਭਾવਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ। ਸਾਧਿਕਾ ਹਿ ਮਯਾ ਏਕਞਾਣਕ੍ਖਣੇ ਸਬ੍ਬਂ ਞਾਣਂ, ਤਦਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਦਞ੍ਞਾਣਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮવਿਸਯੇ ਞਾਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਸਿਦ੍ਧਿ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅવਿਸਯੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਹੇਤੁਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਅਪਿਚ ‘‘ਭਗવਤੋਪਿ ਖੋ ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਸੇਸવਚਨਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਯੇਨ ਦੇવਤਾਰੋਚਨੁਤ੍ਤਰਕਾਲਮੇવ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਨ ਹਿ વਚਨਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਭਾવਮਤ੍ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ। ਅਭਿਦੋਸਕਾਲਂਕਤੋਤਿ ਪਠਮਯਾਮੇ ਕਾਲਂਕਤੋ। ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਉਭਯਤ੍ਥਪਿ ਮਹਾਜਾਨਿਯੋ। ਸਤ੍ਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ, ਏਕਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗਫਲਤੋ ਪਰਿਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਹਤੀ ਜਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਜਾਨਿ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਦ੍વੀਸੁ ਆਲ਼ਾਰੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਭવੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਉਦਕੋ ਭવਗ੍ਗੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਸਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਕ੍ਖਣੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਾ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਨ ਇਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਤੋ ਚੁਤਿਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਬੁਦ੍ਧવੇਨੇਯ੍ਯਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਨੋ ਤਕ੍ਕੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ।
Apica kimidaṃ tattha jānanaṃ nāma tadārammaṇañāṇuppattīti ce? Na, loke sabbaññuno accantābhāvappasaṅgato. Sādhikā hi mayā ekañāṇakkhaṇe sabbaṃ ñāṇaṃ, tadaññesañca tadaññāṇānuppatti. Apica sabbaññuno sabbadhammavisaye ñāṇapaccupaṭṭhānasiddhi tassa ñāṇassa attanāva attano avisayoti ce? Na, hetunidassanānuppattito. Apica ‘‘bhagavatopi kho ñāṇaṃ udapādī’’ti ettha visesavacanaṃ atthi. Yena devatārocanuttarakālameva bhagavato ñāṇaṃ udapādīti paññāyati. Na hi vacanapubbāpariyabhāvamattena tadatthapubbāpariyatā hoti, tasmā ayuttametaṃ. Abhidosakālaṃkatoti paṭhamayāme kālaṃkato. ‘‘Majjhimayāme’’tipi vadanti. Ubhayatthapi mahājāniyo. Sattadivasabbhantare, ekadivasabbhantare ca pattabbamaggaphalato parihīnattā mahatī jāni assāti mahājāni. Tesu hi dvīsu āḷāro ākiñcaññāyatanabhave nibbatto, udako bhavagge, tasmā nesaṃ dhammadesanāya akkhaṇe nibbattabhāvaṃ sandhāya bhagavā evaṃ cintesi, na ito manussalokato cutibhāvaṃ sandhāyāti veditabbaṃ. Abuddhaveneyyatañca sandhāyāti no takko, aññathā aniṭṭhappasaṅgoti ācariyo.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕਾਲੇ ਸੁਪਿਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਚੇવ ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਚ ਅਟ੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ। ਤੇਸੁ ਤਯੋ ਦ੍વਿਧਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਅਗਾਰੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋ ਯਥਾਮਨ੍ਤਪਾਰਂ ਗਤਾ। ਇਮੇ ਪਨ ਮਨ੍ਤਪਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਂ ਪੁਞ੍ਞਮਹਤ੍ਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਇਮੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਸਂ ਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਾ ਖੋ ਮੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਕਿਂ ਉਪਕਾਰਕਾਨਂ ਏવ ਏਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਨ ਦੇਸੇਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ ਦੇਸੇਤਿ। ਉਪਕਾਰਾਨੁਸ੍ਸਰਣਮਤ੍ਤਕੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਞ੍ਞੁਕਤવੇਦਿਭਾવਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ, ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਦਿਪਸਂਸਨਤ੍ਥਂ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਕਤਞ੍ਞੁਭਾવਾਦਿਨਿਯੋਜਨਤ੍ਥਂ, ਖਿਪ੍ਪਜਾਨਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ।
Bodhisattassa jātakāle supinapaṭiggāhakā ceva lakkhaṇapariggāhakā ca aṭṭha brāhmaṇā. Tesu tayo dvidhā byākariṃsu ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato agāraṃ ajjhāvasanto rājā hoti cakkavatti, pabbajanto buddho’’ti. Pañca brāhmaṇā ‘‘agāre na tiṭṭhati, buddhova hotī’’ti ekaṃsabyākaraṇāva ahesuṃ. Tesu purimā tayo yathāmantapāraṃ gatā. Ime pana mantapāraṃ atikkamantā attanā laddhaṃ puññamahattaṃ vissajjetvā bodhisattaṃ uddissa puretarameva pabbajiṃsu. Ime sandhāya vuttaṃ ‘‘pañcavaggiyā’’ti. ‘‘Tesaṃ puttā’’tipi vadanti, taṃ aṭṭhakathāyaṃ paṭikkhittaṃ. Kasmā panettha bhagavā ‘‘bahūpakārā kho me’’ti cintesi. Kiṃ upakārakānaṃ eva esa dhammaṃ deseti, itaresaṃ na desetīti? No na deseti. Upakārānussaraṇamattakeneva vuttanti aṭṭhakathānayo. Attano kataññukatavedibhāvappakāsanatthaṃ, kataññutādipasaṃsanatthaṃ, paresañca kataññubhāvādiniyojanatthaṃ, khippajānanappasaṅganivāraṇatthaṃ.
੧੧. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਗਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਗਯਾਯ ਚ ਬੋਧਿਯਾ ਚ ਮਜ੍ਝੇ ਤਿਗਾવੁਤਨ੍ਤਰੇ ਠਾਨੇ। ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਤੋ ਹਿ ਗਯਾ ਤੀਣਿ ਗਾવੁਤਾਨਿ। ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਯੋਜਨਾਨਿ। ਉਪਕੋ ਪਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਸ੍ਸ ਚ ਗਯਾਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਕਤਂ। ਈਦਿਸੇਸੁ ਚ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਏਕਮੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਪਨ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾવ વੁਤ੍ਤੋਤਿ।
11.Antarā ca gayaṃ antarā ca bodhinti gayāya ca bodhiyā ca majjhe tigāvutantare ṭhāne. Bodhimaṇḍato hi gayā tīṇi gāvutāni. Bārāṇasinagaraṃ aṭṭhārasa yojanāni. Upako pana bodhimaṇḍassa ca gayāya ca antare bhagavantaṃ addasa. Antarā-saddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ekameva antarāsaddaṃ payujjanti, so dutiyapadepi yojetabbo. Ayojiyamāne pana upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvāva vuttoti.
ਸਬ੍ਬਾਭਿਭੂਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ। વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਦਿਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾવੇ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਲੋਕੇ ਠਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਮਮ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਹਞ੍ਛਂ ਅਮਤਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਾਯ ਅਮਤਭੇਰਿਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਚ੍ਛਾਮਿ।
Sabbābhibhūti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ abhibhavitvā ṭhito. Taṇhakkhayeti nibbāne. Vimuttoti ārammaṇato vimutto. Natthi me paṭipuggaloti mayhaṃ paṭipuggalo nāma natthi, asadisoti attho, mama sabbaññubhāve dosaṃ dassetvā loke ṭhātuṃ asamatthatāya mama paccatthikapuggalo vā natthīti attho. Āhañchaṃ amatadundubhinti dhammacakkhupaṭilābhāya amatabheriṃ paharissāmīti gacchāmi.
ਅਰਹਸਿ ਅਨਨ੍ਤਜਿਨੋ ਭવਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਥੁਨਾਮਂ। ਹੁਪੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਆવੁਸੋ ਏવਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭવੇਯ੍ਯ। ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ વਙ੍ਕਹਾਰਜਨਪਦਂ ਨਾਮ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਗવਾਪਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਸ੍ਸ ਧੀਤੁਯਾ ਚਾਪਾਯ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਲਪਿ। ਸੋ ਚ ਤਥੇવਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮੀ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਅવਿਹੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
Arahasi anantajino bhavituṃ yutto tvanti attho. Idampi attano satthunāmaṃ. Hupeyyāsīti āvuso evampi nāma bhaveyya. Pakkāmīti vaṅkahārajanapadaṃ nāma agamāsi. Bhagavāpi ‘‘tattha tassa migaluddakassa dhītuyā cāpāya ukkaṇṭhitvā puna āgantvā anāgāmī ayaṃ bhavissatī’’ti upanissayasampattiṃ disvā tena saddhiṃ ālapi. So ca tathevāgantvā pabbajitvā anāgāmī hutvā anukkamena kālaṃ katvā avihesu uppajjitvā arahattaṃ pāpuṇi.
੧੨. ਸਣ੍ਠਪੇਸੁਨ੍ਤਿ ਕਤਿਕਂ ਅਕਂਸੁ। ਪਧਾਨવਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋਤਿ ਪਧਾਨਤੋ ਭਟ੍ਠੋ ਪਰਿਹੀਨੋ। ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਥ ਨੁ ਭਾਸਿਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਮੇવ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏવਰੂਪਂ ਕਞ੍ਚਿ વਚਨਭੇਦਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸੁਸ੍ਸੂਸਿਂਸੂਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਞ੍ਞਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਯ, ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
12.Saṇṭhapesunti katikaṃ akaṃsu. Padhānavibbhantoti padhānato bhaṭṭho parihīno. ‘‘Abhijānātha nu bhāsitameta’’nti, ‘‘vācaṃ bhāsitameva’’nti ca evarūpaṃ kañci vacanabhedaṃ akāsīti adhippāyo. Bhagavantaṃ sussūsiṃsūti bhagavato vacanaṃ sotukāmā ahesuṃ. Aññāti aññāya, jānitunti attho.
੧੩. ਅਥ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ? ਤਤੋਪਿ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਟਿਜਾਨਨਤ੍ਥਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਭਾਰਿਯਦੁਲ੍ਲਭਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ, ਅਕ੍ਖਰવਿਕ੍ਖੇਪਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇਮੇਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯવਚਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਭਾવਤੋ। ਅਪਿਚ ਯੋਜਨਾવਸੇਨ। ਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਹਿ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸੀਸਭੂਤਾ ਦ੍વੇ ਕਿਲੇਸਾ। ਤੇ ਚ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਾ ਨਾਮ। ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਂ ਭਜਨ੍ਤੋ ਸਮਥਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤਿ ਬਾਲੋ, ਤਥਾ ਅવਿਜ੍ਜਾવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ ਭਜਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਉਭੋ ਦ੍વੇ ਅਨ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਪਿਚ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ। ਲੀਨੋ ਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤવੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਭਜਤਿ, ਇਤਰੋ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਂ। ਉਭੋਪਿ ਤੇ વੀਰਿਯਸਮਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਾ ਨਾਮ। ਅਪਿਚ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਾਸਨੇ ਪਟਿਪਦਾ વੁਤ੍ਤਾ ਆਗਾਲ਼੍ਹਾ, ਨਿਜ੍ਝਾਮਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਆਗਾਲ਼੍ਹਾ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ। ਨਿਜ੍ਝਾਮਾ ‘‘ਅਚੇਲਕੋ ਹੋਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਾਚਾਰੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਾ ‘‘ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ ਆਗਾਲ਼੍ਹਾ ਨਾਮ ਪਟਿਪਦਾ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਮੂਲਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੋ ਨਿਜ੍ਝਾਮਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨਤੋ। ਉਭੋਪੇਤੇ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦ੍વੇਮੇਤਿ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਏવ ਅਧਿਕਰੋਤਿ, ਨ ਗਹਟ੍ਠੇਤਿ? ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਪਰਿવਜ੍ਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ, ਤਦਧਿਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਕਤਾ, ਨ ਗਹਟ੍ਠਾ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਮਾਹ, ਨਨੁ ਤੇ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ? ਨ, ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਤੇ ਹਿ ਇਧ ਲੋਕੇ ਕਾਮੇਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਤਪਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਪੇਚ੍ਚ ਦਿਬ੍ਬੇ ਕਾਮੇ ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ । ਅਨ੍ਤਤ੍ਥੋ ਪਨ ਇਧ ਕੁਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜੀવਿਕਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਪਿਣ੍ਡੋਲ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੧; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦) વਿਯ।
13. Atha kimatthaṃ āmantesīti? Tatopi suṭṭhutaraṃ paṭijānanatthaṃ, dhammassa abhibhāriyadullabhabhāvadīpanatthaṃ, akkharavikkhepanivāraṇatthañca. Tattha dvemeti antadvayavacanaṃ aññesampi tadantogadhabhāvato. Apica yojanāvasena. Taṇhāavijjāti hi saṃsārappavattiyā sīsabhūtā dve kilesā. Te ca samathavipassanānaṃ paṭipakkhabhūtattā antā nāma. Tesu taṇhāvasena kāmasukhallikānuyogaṃ bhajanto samathaṃ parihāpeti bālo, tathā avijjāvasena attakilamathānuyogaṃ bhajanto gacchanto vipassananti na sakkā ubho dve ante appahāya amataṃ adhigantunti evaṃ vuttā. Apica līnuddhaccapahānadassanametaṃ. Līno hi nikkhittavīriyārambho kāmasukhañca bhajati, itaro accāraddhavīriyo attakilamathaṃ. Ubhopi te vīriyasamatāya paṭipakkhattā antā nāma. Apica tisso sāsane paṭipadā vuttā āgāḷhā, nijjhāmā, majjhimā ca. Tattha āgāḷhā ‘‘pāṇātipātī hoti, natthi kāmesu doso’’ti evamādikā. Nijjhāmā ‘‘acelako hoti, muttācāro’’ti evamādikā, majjhimā ‘‘ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti evamādikā. Tattha kāmasukhallikānuyogo āgāḷhā nāma paṭipadā hoti sabbākusalamūlattā. Attakilamathānuyogo nijjhāmā nāma attajjhāpanato. Ubhopete majjhimāya paṭipadāya paṭipakkhabhūtattā antā nāma, tasmā imeva sandhāya dvemeti. Kimatthaṃ bhagavā ‘‘pabbajitena na sevitabbā’’ti pabbajite eva adhikaroti, na gahaṭṭheti? Pabbajitānaṃ tadadhimuttattā, sukhaparivajjanasamatthatāya, tadadhikatattā ca pabbajitā ettha adhikatā, na gahaṭṭhā. Yadi evaṃ kimatthaṃ kāmasukhallikānuyogamāha, nanu te pakatiyāpi kāmapariccāgaṃ katvā taṃ nissaraṇatthaṃ pabbajitāti? Na, tesaṃ antadvayanissitattā. Te hi idha loke kāmena visuddhimicchanti attakilamathānuyogamanuyuttā tasseva tapassa phalena pecca dibbe kāme āsīsamānā daḷhataraṃ kāmasukhallikānuyogamanuyuttāti veditabbā . Antattho pana idha kucchitaṭṭhena veditabbo ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ, yadidaṃ piṇḍolya’’ntiādīsu (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) viya.
ਯੋ ਚਾਯਂ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮੇਸੂਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ । ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸੁਖਮੇਤ੍ਥ ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਮ। ਤੇਨ વਿਪਾਕਸੁਖਸ੍ਸ ਨਿਰવਜ੍ਜਭਾવਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ। ਅਲ੍ਲੀਯਨਂ ਨਾਮ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਨਾ। ਅਨੁਯੋਗੋ ਨਾਮ ਭવਨ੍ਤਰੇ ਤਦਨੁਯੋਗਪਤ੍ਥਨਾ। ਹਾਨਭਾਗਿਯਕਰਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਹੀਨਪੁਗ੍ਗਲਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ, ਹੀਨਧਾਤੁਪਭવਤ੍ਤਾ ਚ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਹੀਨੋ। ਗਾਮਨਿવਾਸਿਸਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਮੋ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਪੋਥੁਜ੍ਜਨਿਕੋ। ਅਨਰਿਯੋਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਅਨਰਿਯਕਰਤ੍ਤਾ, ਅਨਰਿਯਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਅਨਰਿਯਾਚਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤਸਂਸਾਰਭਯਾવਹਤ੍ਤਾ, ਅਨਤ੍ਥਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇવਲਂ ਖੇਦੂਪਗਮੋ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥੋ ਨਾਮ। ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਤਪਾਨੁਕ੍ਕਮਕਿਰਿਯਾવਿਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਅਨੁਯੋਗੋ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੋ ਨਾਮ। ਅਤ੍ਤવਿਯੋਗવਿਤ੍ਤਾਪਰਿਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਪਾਯਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਮਿਗਯੋਨਿਗੋਯੋਨਿਕੁਕ੍ਕੁਰਯੋਨਿਸੂਕਰਯੋਨੀਸੁ ਪਾਤਾਯਤਿ। વਿਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਰਕਂ ਨੇਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ। ਏਤੇ ਤ੍વਾਤਿ ਏਤੇ ਤੁ। ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਿਤਥਾਗਮਨਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਮਯਾ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਮਤ੍ਤੇਨ વਿਤਕ੍ਕਿਤਾ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਮਯਾ ਤਥਾਗਤੇਨੇવ ਸਤਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਤਮੇવ ਪਟਿਪਦਂ ਥੋਮੇਤਿ। ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਤੁਰਸ੍ਸ વਿਯ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁવਿਸੋਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਞਾਣਕਰਣੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰવਿਧਮਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਸਮਾਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿવੇਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਸੋਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਏવਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ।
Yo cāyaṃ kāmesu kāmasukhallikānuyogoti ettha kāmesūti vatthukāmo adhippeto, dutiyo kilesakāmo . Taṃsampayuttasukhamettha kāmasukhaṃ nāma. Tena vipākasukhassa niravajjabhāvaṃ dīpetīti. Allīyanaṃ nāma tadabhinandanā. Anuyogo nāma bhavantare tadanuyogapatthanā. Hānabhāgiyakarattā kusalapakkhassa, hīnapuggalabhāvitattā, hīnadhātupabhavattā ca lāmakaṭṭhena hīno. Gāmanivāsisattadhammattā gammo. Puthujjanasādhāraṇattā pothujjaniko. Anariyoti ariyānaṃ anadhippetattā, ariyadhammapaṭipakkhattā, anariyakarattā, anariyadhammattā, anariyāciṇṇattā ca veditabbo. Anatthasaṅkhātasaṃsārabhayāvahattā, anatthaphalanibbattakattā ca anatthasaṃhito. Attano kevalaṃ khedūpagamo attakilamatho nāma. So diṭṭhigatapubbakattatapānukkamakiriyāvisesaṃ nissāya pavattati, tassa diṭṭhivasena anuyogo attakilamathānuyogo nāma. Attaviyogavittāparissamattā, anupāyapavattattā sampajjamāno migayonigoyonikukkurayonisūkarayonīsu pātāyati. Vipaccamāno narakaṃ netīti anatthasaṃhito. Ete tvāti ete tu. Tathāgatenāti attānaṃ avitathāgamanaṃ āvi karoti, tenetaṃ dasseti ‘‘na mayā parivitakkitamattena vitakkitā, kintu mayā tathāgateneva satā abhisambodhiñāṇena abhisambuddho’’ti. Cakkhukaraṇītiādīhi pana tameva paṭipadaṃ thometi. Bhesajjaṃ āturassa viya ‘‘cakkhukaraṇī’’ti iminā ñāṇacakkhuvisodhanaṃ vuttaṃ. Ñāṇakaraṇīti iminā andhakāravidhamanaṃ vuttaṃ. Upasamāyāti kilesapariḷāhapaṭippassaddhi vuttā. Abhiññāyāti saccapaṭivedhanaṃ vuttaṃ. Sambodhāyāti saccapaṭivijjhanaṃ vuttaṃ. Nibbānāyāti sopādisesanibbānadhātuyā anupādisesanibbānadhātuyāti evaṃ yathāsambhavaṃ yojetvā kathetabbaṃ.
੧੪. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਿਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਅਕਥੇਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮਨ੍ਤਦ੍વਯਂ વਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ? ਅਤ੍ਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਭਿਮਾਨਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ, ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯવਜ੍ਜਨਂ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਦੀਪਨਨਯੇਨ ਅਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕਾਦਿਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਦੀਪਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਯੋਜਨਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਸਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਿਤ੍ਥਾਰવਸੇਨ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਨ੍ਧਿਪਕਆਸਨਤ੍ਥਂ ਅਯਮਨੁਕ੍ਕਮੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਿਰ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਆਹ ‘‘ਕਥਂ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਟਿਪਦਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਯਦਿ ਲੋਭਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਨਂ વਿਯ, ਤਦਾਸੇવਨਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਤਦવਤ੍ਥੁਸ੍ਸ વਾ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਤਦવਤ੍ਥੁવਿਪਰੀਤਕਾਯਕਿਲਮਥਾਸੇવਨਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ। ਉਭੋਪੇਤਾ ਭਗવਤਾ ‘ਅਨ੍ਤਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਂ ਪਨੇਤਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਆਹ ਅਨੁਪਾਯਾਸੇવਨਤੋ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? –
14. Kasmā panettha bhagavā aññattha viya anupubbiṃ kathaṃ akathetvā paṭhamameva asevitabbamantadvayaṃ vatvā majjhimapaṭipadaṃ desesīti? Attādimicchābhimānanivāraṇatthaṃ, kummaggapaṭipattinivāraṇatthañca antadvayavajjanaṃ vatvā attano visesādhigamadīpananayena abāhullikādibhāvadassanatthaṃ, tesañca majjhimapaṭipadādīpanena tattha anuyojanatthaṃ pacchā sammāpaṭipadaṃ desesi, tato tassa majjhimapaṭipadāsaṅkhātassa ariyamaggassa visayadassanatthaṃ catusaccadhammaṃ saṅkhepavitthāravasena desetukāmo ‘‘idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkha’’ntiādimāha, ayamettha anusandhi. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti me, bhikkhave’’tiādi suttānusandhipakaāsanatthaṃ ayamanukkamo veditabbo. Yathāvuttaṃ paṭipadaṃ sutvā kira koṇḍañño āha ‘‘kathaṃ bhagavatā vuttapaṭipadāya uppatti siyā. Ayañhi paṭipadā kilesānaṃ anuppattiyā sati sambhavati, na aññathā. Kilesānañca yadi lobhato uppatti khuppipāsānaṃ viya, tadāsevanāya anuppatti siyā, tadavatthussa vā tesaṃ uppatti. Tadavatthuviparītakāyakilamathāsevanāya anuppatti siyā. Ubhopetā bhagavatā ‘antā’ti vuttā, tasmā kathaṃ panetissāya sammāpaṭipadāya uppatti sambhaveyyā’’ti. Bhagavā āha anupāyāsevanato. Kathanti ce? –
‘‘ਸਂਸਾਰਮੂਲਤੋ ਞਾਣਂ, ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਾ ਪਹਿਯ੍ਯਤਿ।
‘‘Saṃsāramūlato ñāṇaṃ, tañca ñāṇā pahiyyati;
ਜੀવਿਤੇ ਸਤਿ ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਜੀવਿਤਸਾਧਨੇ॥
Jīvite sati taṃ hoti, tañca jīvitasādhane.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਞਾਣਾਯ ਮੇਧਾવੀ, ਰਕ੍ਖੇ ਜੀવਿਤਮਤ੍ਤਨੋ।
‘‘Tasmā ñāṇāya medhāvī, rakkhe jīvitamattano;
ਞਾਣਸਾਧਨਭੂਤਞ੍ਚ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਪਰਿਪਾਲਯੇ॥
Ñāṇasādhanabhūtañca, sīlañca paripālaye.
‘‘ਜੀવਿਤਞ੍ਚ ਯਥਾ ਲੋਕੇ, ਭਿਨ੍ਨੇ ਕਾਯੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Jīvitañca yathā loke, bhinne kāye na vijjati;
ਤਥੇવ ਭਿਨ੍ਨਸੀਲਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋ॥
Tatheva bhinnasīlassa, natthi ñāṇassa sambhavo.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਆਯੁਞ੍ਚ ਸੀਲਞ੍ਚ, ਞਾਣਤ੍ਥਂ ਰਕ੍ਖਤਾ ਸਤਾ।
‘‘Tasmā āyuñca sīlañca, ñāṇatthaṃ rakkhatā satā;
ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ ਨ ਕਾਮਾਪਿ, ਨਾਪਿ ਕਾਯવਿਨਾਸਨਾ॥
Sevitabbā na kāmāpi, nāpi kāyavināsanā.
‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਗੇਧਮੁਪਗਮ੍ਮ ਹਿਨੋ ਗਮ੍ਮਞ੍ਚ,
‘‘Kāmesu gedhamupagamma hino gammañca,
ਅਚ੍ਚੁਦ੍ਧਨੋ ਕਿਲਮਥਂ ਗਮੁਪੇਤਿ ਮੂਲ਼੍ਹੋ।
Accuddhano kilamathaṃ gamupeti mūḷho;
ਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਰਮਂ ਉਪੇਤਿ,
Yo majjhimaṃ paṭipadaṃ paramaṃ upeti,
ਸੋ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਲਭਤੇ ਪਰਮਂ વਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ॥
So khippameva labhate paramaṃ vimokkha’’nti.
ਸੁਤ੍વਾ ਤਦੇਤਂ ਸੁਗਤਸ੍ਸ વਾਕ੍ਯਂ,
Sutvā tadetaṃ sugatassa vākyaṃ,
ਪਞ੍ਞਂ ਮੁਨੀ ਸੋ ਸੁਤਜਂ ਲਭਿਤ੍વਾ।
Paññaṃ munī so sutajaṃ labhitvā;
ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਂ ਞਾਣ ਪવੇਸਮਾਨੋ,
Cintāmayaṃ ñāṇa pavesamāno,
ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਦਯਂ ਪਞ੍ਹਮਿਮਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ॥
Ucchindayaṃ pañhamimaṃ apucchi.
‘‘ਨਿਬ੍ਬੇਧਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਪਹਾਯ ਘੋਰਂ,
‘‘Nibbedhapadaṭṭhānaṃ pahāya ghoraṃ,
ਤਪਂ ਕਥਮਿવਾਤਿ ਸੋ ਤ੍વਂ।
Tapaṃ kathamivāti so tvaṃ;
ਬ੍ਰੂਹਿ ਤਦੇવ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਰ,
Brūhi tadeva hoti bhikkhu cara,
વਿਰਾਗਮੁਪਯਾਤਿ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ।
Virāgamupayāti ca dukkhasaccassa;
ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭવਨਾ,
Dassaneneva dukkhānubhavanā,
ਤਮ੍ਹਿ ਦੋਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ॥
Tamhi dosassa paccayo’’ti.
ਸੁਤ੍વਾવ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਮੁਨਿવਚਨਂ,
Sutvāva koṇḍañño munivacanaṃ,
વੁਟ੍ਠਾਯ ਹਟ੍ਠੋ ਸਹਸਾ ਅવੋਚ।
Vuṭṭhāya haṭṭho sahasā avoca;
‘‘ਉਦਾਹਰ ਤ੍વਂ ਭਗવਾ ਮਮੇਤਂ,
‘‘Udāhara tvaṃ bhagavā mametaṃ,
ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾ ਪਸ੍ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ॥
Bhikkhu yathā passati dukkhasacca’’nti.
ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਭਾવਨਾਮਯਿਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ ਇਮੇਹਿ ਇਤਿ ਭਗવਾ ਸੁਤ੍ਤਮਿਦਮਾਹਾਤਿ ਕਿਰ। ਕਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਮੇવ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਂ ਅવਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਗਤਕ੍ਕਮਮਾਹਾਤਿ? ਨਾਹਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਗਮਂ ਦੇਸੇਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਸਯਮੇવ ਏવਮਧਿਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਦ੍વਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਮਯਾ ਆਲ਼ਾਰਤੋ, ਉਦਕਤੋ વਾ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸ੍વੇવ ਞਾਣਂ ਮੇ ਉਦਪਾਦੀਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਆਨੁਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਅਪਿਚ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ વਿਨਾਪਿ ਪਰੋਪਦੇਸੇਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਂ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਮਮਾਪਦੇਸੇਨ ਨ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ।
Cintāmayissa paññāparipuṇṇā bhāvanāmayipaññāsampatti jānitabbā imehi iti bhagavā suttamidamāhāti kira. Kasmā bhagavā koṇḍaññassa purimameva saccadesanaṃ avaḍḍhetvā attano adhigatakkamamāhāti? Nāhaṃ kassaci āgamaṃ desemi, apica kho sayameva evamadhigatomhīti dassanatthaṃ. Tattha ‘‘pubbe ananussutesu dhammesū’’ti iminā idaṃ atthadvayaṃ dasseti, na mayā āḷārato, udakato vā ayaṃ dhammo suto, kintu pubbe ananussutesveva ñāṇaṃ me udapādīti majjhimāya paṭipadāya ānubhāvaṃ pakāseti. Apica yasmā evaṃ paṭipanno vināpi paropadesena ariyasaccāni passati, tasmā kathaṃ tumheva mamāpadesena na passathāti.
੧੫. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਪਦਾਨਿ ਞਾਣવੇવਚਨਾਨੇવ। ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਆਲੋਚਨਤੋ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤਤ੍ਥਜਾਨਨਤੋ ਞਾਣਂ। ਪਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਨਤੋ ਪਞ੍ਞਾ। ਕਿਲੇਸવਿਦਾਰਣਤੋ, વਿਜ੍ਜਨਤੋ ਚ વਿਜ੍ਜਾ। ਸਚ੍ਚਚ੍ਛਾਦਕਤਮવਿਨਾਸਨਤੋ, ਤੇਸਂ ਗਤਿਕੋਟਿਪਕਾਸਨਤੋ ਆਲੋਕੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਪਨਪਞ੍ਞਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਪਞ੍ਞਂ, ਤਤਿਯੇਨ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
15.Cakkhuntiādīni pañca padāni ñāṇavevacanāneva. Ñāṇañhi saccānaṃ ālocanato cakkhubhūtatthajānanato ñāṇaṃ. Pakārehi jānanato paññā. Kilesavidāraṇato, vijjanato ca vijjā. Saccacchādakatamavināsanato, tesaṃ gatikoṭipakāsanato ālokoti veditabbaṃ. Tattha paṭhamena parivaṭṭena saccānaṃ aññamaññaṃ asaṅkarato ṭhapanapaññaṃ dasseti, dutiyena tesaṃ kattabbākāraparicchindanapaññaṃ, tatiyena saccesu ñāṇakiccasanniṭṭhānaṃ dasseti.
੧੬. ਯਾવਕੀવਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯਾવਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮਨੋ’’ਤਿਆਦਿ વਿਯ। ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਅਕੁਪ੍ਪਤਾਯ ਅਕੁਪ੍ਪਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿ। વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਤੋ ਪਕਾਸਨਤੋ ‘‘વੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਰਜਂ વਿਸਮਹੇਤੁવਾਦવਿਗਮਤੋ। વੀਤਮਲਂ ਅਹੇਤੁਕવਾਦવਿਗਮਤੋ। વਿਰਜਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਤੋ। વੀਤਮਲਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਤੋ। વਿਰਜਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਤੋ। વੀਤਮਲਂ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਤੋ। ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ વਾ ਜੀવੋ વਾ ਕਾਰਕੋ વਾ વੇਦਕੋ વਾਤਿ, ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਏવ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
16.Yāvakīvañcāti dvīhi padehi yāvaicceva vuttaṃ hoti ‘‘iti cittamano’’tiādi viya. Rāgādīhi akuppatāya akuppā vimutti. Veyyākaraṇanti dhammadesanā. Sā hi dhammānaṃ byākaraṇato pakāsanato ‘‘veyyākaraṇa’’nti vuccati. Virajaṃ vītamalanti ettha virajaṃ visamahetuvādavigamato. Vītamalaṃ ahetukavādavigamato. Virajaṃ sassatadiṭṭhippahānato. Vītamalaṃ ucchedadiṭṭhippahānato. Virajaṃ pariyuṭṭhānappahānato. Vītamalaṃ anusayappahānato. Dhammacakkhunti dhammamattadassanaṃ, na tattha satto vā jīvo vā kārako vā vedako vāti, tenevāha ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbantaṃ nirodhadhamma’’nti. Idañhi tassa dhammacakkhussa uppattiākāradassanatthaṃ vuttaṃ. Tañhi nirodhaṃ ārammaṇaṃ katvā kiccavasena eva saṅkhataṃ paṭivijjhantaṃ uppajjati.
੧੭. ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਪਟਿવੇਧਞਾਣਞ੍ਚ ਲਬ੍ਭਤੇવ। ਏਤ੍ਥ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੇવਾ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਸੁਨ੍ਤਿ? ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਧਕਾਰવਿਧਮਨਤੋ ਲਦ੍ਧਾਲੋਕਤ੍ਤਾ, ਅਪਾਯਭਯਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਦੇવਕਾਯવਿਮਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਚਲਿਤਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਾਨਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਥવਿਕਮ੍ਪਨਮਹਾਸਦ੍ਦਪਾਤੁਭਾવੋ ਚ ਧਮ੍ਮਤਾવਸੇਨੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਏਕੇ। ਦੇવਤਾਨਂ ਕੀਲ਼ਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਥવਿਕਮ੍ਪੋ। ਬਹੁਨੋ ਦੇવਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਤੋ, ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਜਾਲવਿਸਜ੍ਜਨਤੋ ਚਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ।
17.Dhammacakkanti ettha desanāñāṇaṃ adhippetaṃ, paṭivedhañāṇañca labbhateva. Ettha kimatthaṃ devā saddamanussāvesunti? Nānādiṭṭhigatandhakāravidhamanato laddhālokattā, apāyabhayasamatikkamanato assāsaṃ pattattā, devakāyavimānadassanato pītipāmojjacalitattā cāti evamādīnettha kāraṇāni vadanti. Pathavikampanamahāsaddapātubhāvo ca dhammatāvaseneva hotīti eke. Devatānaṃ kīḷitukāmatāya pathavikampo. Bahuno devasaṅghassa sannipātato, bhagavato sarīrappabhājālavisajjanato cāti ekacce.
੧੮. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੁਪਸਮ੍ਪਦਾવਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਸ੍ਸ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਪਟਿਲਾਭਨਿਮਿਤ੍ਤવਚਨਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੋ। ਤਦવਸਾਨੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ। ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋਤਿਆਦਿ ‘‘ਏਹੀ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਾਯ ਪਯੋਜਨਦਸ੍ਸਨવਚਨਂ। ‘‘ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ ‘‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚਰ…ਪੇ॰… ਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਅવੋਚਾਤਿ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਚਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ? ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਗવਤੋ વਚਨੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਾવ ਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਦਿਨਾ વਿਚ੍ਛੇਦਾ વਾ ਤਦਞ੍ਞਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਦ੍વਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ વਿਚ੍ਛੇਦੋ વਾ ਤਦਞ੍ਞੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਤਰਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ। ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਕਾ ਪਨਾਹੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਯਾਮੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੁਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਦਸવਗ੍ਗਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯવਸੇਨ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਸવਿਧੋਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ। ਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮਾਤਿ? ਤਦਧਿਗਤਕਿਰਿਯਾવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਤਦਧਿવਾਸਨਚੇਤਨਾਯ ਪਰਿਭਾવਿਤਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਿਕਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿ। ਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਭਾવਨਾ ਨਾਮ? ਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਜ੍ਝਾਚਾਰવਿਰੁਦ੍ਧਭਾવੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾਯ ਪਰਿਭਾવਨਾਯ વਸੇਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਲੋਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਭਾવੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਏਤ੍ਥਾਹੁ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਕਾ ‘‘ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚਿਤ੍ਤવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਯਾવ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਾવ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਤੋ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਚੇ વਦੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘ਯੋ ਤੇਸਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਟਿਲਾਭਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਅਰਿਯੋ ਹੋਤਿ વਿਪ੍ਪਹੀਨੋਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਅਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਪਰਸਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਂ? ਸੁਤ੍ਤਸਮ੍ਭવਤੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਰਾਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੯੯-੨੦੦ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) વਿਤ੍ਥਾਰੋ। વਸਿਭਾવੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸਦ੍ਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸਹਿਤੇਸੁ ਰਤਨੇਸੁ વਸਿਭਾવੋ ਕਾਮਚਾਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚੇ? ਏਤ੍ਥ વਸਿਭਾવੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਸਦ੍ਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ। ਕਿਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸਕਾਰਣਂ? ਨਤ੍ਥਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਅਯਮੇવ ਨਯੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਸੁਪਿ ਨੇਤਬ੍ਬੋ।
18. Pabbajjupasampadāvisesanti attho. Tattha iti-saddo tassa ehibhikkhūpasampadāpaṭilābhanimittavacanapariyosānadassano. Tadavasāno hi tassa bhikkhubhāvo. Svākkhātotiādi ‘‘ehī’’ti āmantanāya payojanadassanavacanaṃ. ‘‘Ehibhikkhū’’ti bhagavā avoca ‘‘svākkhāto dhammo cara…pe… kiriyāyā’’ti ca avocāti padasambandho. Tattha cara brahmacariyanti avasiṭṭhaṃ maggattayabrahmacariyaṃ samadhigaccha. Kimatthaṃ? Sammādukkhassantakiriyāyāti attho. ‘‘Ehibhikkhū’’ti iminā bhagavato vacanena nipphannattā kāraṇūpacārena ‘‘ehibhikkhūpasampadā’’ti vuttā. Sāva tassāyasmato yāvajīvaṃ upasampadā ahosīti attho. Tena tassā upasampadāya sikkhāpaccakkhātādinā vicchedā vā tadaññāya upasampadāya kiccaṃ vā natthīti idamatthadvayaṃ aṭṭhakathāyaṃ dasseti. Aṭṭhannampi upasampadānaṃ ehibhikkhuovādapaṭiggahaṇapañhabyākaraṇagarudhammapaṭiggahaṇūpasampadānaṃ catunnaṃ aññatarāya upasampannassa antarā vicchedo vā tadaññūpasampadāya kiccaṃ vā natthi, itarassatthīti. Nikāyantarikā panāhu ‘‘buddhapaccekabuddhānaṃ niyāmokkantisaṅkhātāya upasampadāya ñatticatutthakammupasampadañca dasavaggapañcavaggakaraṇīyavasena dvidhā bhinditvā dasavidhopasampadā’’ti. Kā panettha atthato upasampadā nāmāti? Tadadhigatakiriyāvasena nibbattiyā asekkhā tadadhivāsanacetanāya paribhāvitapañcakkhandhikā ajjhattasantati. Kā panettha paribhāvanā nāma? Tabbipakkhadhammajjhācāraviruddhabhāvo, tassa pattiyā tāya paribhāvanāya vasena katthaci ‘‘samannāgato’’ti vuccati. Yathāha ‘‘lobhena samannāgato, bhikkhave, abhabbo cattāri satipaṭṭhānāni bhāvetu’’ntiādi. Etthāhu nikāyantarikā ‘‘yathāvuttāya upasampadāya pattisaṅkhāto cittavippayutto saṅkhārakkhandhapariyāpanno dhammo atthi, tassa santativasena pubbāpariyaṃ uppajjamānassa yāva avicchedo, tāva upasampannoti, aññathā tato dhammantaruppattikkhaṇe tassa upasampannassa anupasampannabhāvappasaṅgo āpajjatī’’ti. Te vattabbā ‘‘suttaṃ āharathā’’ti. Te ce vadeyyuṃ ‘‘yo tesaṃ dasannaṃ asekkhānaṃ dhammānaṃ upādāya paṭilābhasamannāgamo ariyo hoti vippahīnoti evamādīni no suttānī’’ti. Evaṃ sati asantadhammehi, parasattehi ca samannāgamadosappasaṅgo nesaṃ pāpuṇāti. Kiṃkāraṇaṃ? Suttasambhavato. Yathāha – ‘‘rājā, bhikkhave, cakkavattī sattahi ratanehi samannāgato hotī’’ti (dī. ni. 3.199-200 atthato samānaṃ) vitthāro. Vasibhāvo tattha samannāgatasaddena vutto. Tassahitesu ratanesu vasibhāvo kāmacāro atthīti ce? Ettha vasibhāvo samannāgamasaddena vutto, aññattha pattisaṅkhāto, taṃ dhammantaranti. Kimettha visesakāraṇaṃ? Natthi ca, tasmā yathāvuttalakkhaṇāva upasampadā. Ayameva nayo pabbajjādīsupi netabbo.
੧੯. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ વਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ…ਪੇ॰… ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਾਨਾਦਿવਸੇਸੁ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਥਾਪਿ ਓવਾਦਸਾਮਞ੍ਞੇਨ વਪ੍ਪਭਦ੍ਦਿਯਾਨਂ, ਮਹਾਨਾਮਅਸ੍ਸਜੀਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਏਕਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
19. Kiñcāpi vappattherassa pāṭipadadivase…pe… assajittherassa catutthiyanti evaṃ nānādivasesu pāṭekkaṃ dhammacakkhuṃ udapādi, tathāpi ovādasāmaññena vappabhaddiyānaṃ, mahānāmaassajīnañcettha ekato vuttanti veditabbaṃ.
੨੦. ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਦਿਤੋવ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ? ਤੇਸਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇਪਿ ਇਤਰਲਕ੍ਖਣਦ੍વਯਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ। ਤੇ ਹਿ ਮਨਾਪਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੂਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਤਾવ ਨੇਸਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਪਾਕਟਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਤੋ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਞ੍ਚ ਮਾਨਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਮਾਨਸਿਕਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਪਾਕਟਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਂ વਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮੇવ ਦੀਪੇਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਤਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇਨੇવ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਿਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ? ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਤੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਭਾવਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਾਕਟਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਤਾવ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਾਕਟੇਨ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦੀਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਦੇવ ਤਦੁਭਯੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਕਲ੍ਲਂ ਨੂਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਨੁ। ਏਤਂ ਮਮਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹੋ। ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨਗ੍ਗਾਹੋ। ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੋ। ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤવਸੇਨ, ਮਾਨਗ੍ਗਾਹੋ ਨવવਿਧਮਾਨવਸੇਨ, ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੋ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
20. ‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, anattā’’ti kimatthaṃ āditova anattalakkhaṇaṃ dīpetīti? Tesaṃ puthujjanakālepi itaralakkhaṇadvayassa pākaṭattā. Te hi manāpānaṃ kāmānaṃ aniccatādassanena saṃviggā pabbajiṃsūti aniccalakkhaṇaṃ tāva nesaṃ ekadesena pākaṭaṃ, pabbajitānañca attakilamathānuyogato kāyikadukkhaṃ, tañca mānasassa paccayoti mānasikadukkhañca pākaṭaṃ, tasmā tadubhayaṃ vajjitvā anattalakkhaṇameva dīpetuṃ ārabhi. Tañca dīpento dukkhalakkhaṇeneva dīpetuṃ ‘‘rūpañca hidaṃ, bhikkhave, attā abhavissā’’tiādimāha. Kimatthanti? Aniccalakkhaṇatopi tesaṃ dukkhalakkhaṇassa suṭṭhutaraṃ pākaṭattā. Tesañhi attakilamathānuyogamanuyuttattā, tapparāyaṇabhāvato ca dukkhalakkhaṇaṃ suṭṭhu pākaṭaṃ, tasmā tena tāva suṭṭhu pākaṭena anattalakkhaṇaṃ dīpetvā puna tadeva tadubhayenāpi dīpetuṃ ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti vakkhati. Kallaṃ nūti yuttaṃ nu. Etaṃ mamāti taṇhāggāho. Esohamasmīti mānaggāho. Eso me attāti diṭṭhiggāho. Taṇhāggāho cettha aṭṭhasatataṇhāvicaritavasena, mānaggāho navavidhamānavasena, diṭṭhiggāho dvāsaṭṭhidiṭṭhivasena veditabbo.
ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੬. ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾ • 6. Pañcavaggiyakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾ • Pañcavaggiyakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Anattalakkhaṇasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੬. ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਕਥਾ • 6. Pañcavaggiyakathā