Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
പണ്ഡകവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
൧൦൯. പണ്ഡകവത്ഥുമ്ഹി ‘‘യോ കാളപക്ഖേ ഇത്ഥീ ഹോതി, ജുണ്ഹപക്ഖേ പുരിസോ, അയം പക്ഖപണ്ഡകോ’’തി കേചി വദന്തി, അട്ഠകഥായം പന ‘‘കാളപക്ഖേ പണ്ഡകോ ഹോതി, ജുണ്ഹപക്ഖേ പനസ്സ പരിളാഹോ വൂപസമ്മതീ’’തി അപണ്ഡകപക്ഖേ പരിളാഹവൂപസമസ്സേവ വുത്തത്താ പണ്ഡകപക്ഖേ ഉസ്സന്നപരിളാഹതാ പണ്ഡകഭാവാപത്തീതി വിഞ്ഞായതി, തസ്മാ ഇദമേവേത്ഥ സാരതോ പച്ചേതബ്ബം. ഇത്ഥിഭാവോ പുമ്ഭാവോ വാ നത്ഥി ഏതസ്സാതി അഭാവകോ. തസ്മിം യേവസ്സ പക്ഖേ പബ്ബജ്ജാ വാരിതാതി ഏത്ഥ ‘‘അപണ്ഡകപക്ഖേ പബ്ബാജേത്വാ പണ്ഡകപക്ഖേ നാസേതബ്ബോ’’തി തീസുപി ഗണ്ഠിപദേസു വുത്തം. കേചി പന ‘‘അപണ്ഡകപക്ഖേ പബ്ബജിതോ സചേ കിലേസക്ഖയം പാപുണാതി, ന നാസേതബ്ബോ’’തി വദന്തി, തം തേസം മതിമത്തം പണ്ഡകസ്സ കിലേസക്ഖയാസമ്ഭവതോ ഖീണകിലേസസ്സ ച പണ്ഡകഭാവാനുപപത്തിതോ. അഹേതുകപടിസന്ധികഥായഞ്ഹി അവിസേസേന പണ്ഡകസ്സ അഹേതുകപടിസന്ധിതാ വുത്താ. ആസിത്തഉസൂയപക്ഖപണ്ഡകാനഞ്ച പടിസന്ധിതോ പട്ഠായേവ പണ്ഡകസഭാവോ, ന പവത്തിയംയേവാതി വദന്തി. തേനേവ അഹേതുകപടിസന്ധിനിദ്ദേസേ ജച്ചന്ധബധിരാദയോ വിയ പണ്ഡകോ ജാതിസദ്ദേന വിസേസേത്വാ ന നിദ്ദിട്ഠോ. ഇധാപി ചതുത്ഥപാരാജികസംവണ്ണനായം (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൨൩൩) ‘‘അഭബ്ബപുഗ്ഗലേ ദസ്സേന്തേന പണ്ഡകതിരച്ഛാനഗതഉഭതോബ്യഞ്ജനകാ തയോ വത്ഥുവിപന്നാ അഹേതുകപടിസന്ധികാ, തേസം സഗ്ഗോ അവാരിതോ, മഗ്ഗോ പന വാരിതോ’’തി അവിസേസേന വുത്തം.
109. Paṇḍakavatthumhi ‘‘yo kāḷapakkhe itthī hoti, juṇhapakkhe puriso, ayaṃ pakkhapaṇḍako’’ti keci vadanti, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kāḷapakkhe paṇḍako hoti, juṇhapakkhe panassa pariḷāho vūpasammatī’’ti apaṇḍakapakkhe pariḷāhavūpasamasseva vuttattā paṇḍakapakkhe ussannapariḷāhatā paṇḍakabhāvāpattīti viññāyati, tasmā idamevettha sārato paccetabbaṃ. Itthibhāvo pumbhāvo vā natthi etassāti abhāvako. Tasmiṃ yevassa pakkhe pabbajjā vāritāti ettha ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbājetvā paṇḍakapakkhe nāsetabbo’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbajito sace kilesakkhayaṃ pāpuṇāti, na nāsetabbo’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ paṇḍakassa kilesakkhayāsambhavato khīṇakilesassa ca paṇḍakabhāvānupapattito. Ahetukapaṭisandhikathāyañhi avisesena paṇḍakassa ahetukapaṭisandhitā vuttā. Āsittausūyapakkhapaṇḍakānañca paṭisandhito paṭṭhāyeva paṇḍakasabhāvo, na pavattiyaṃyevāti vadanti. Teneva ahetukapaṭisandhiniddese jaccandhabadhirādayo viya paṇḍako jātisaddena visesetvā na niddiṭṭho. Idhāpi catutthapārājikasaṃvaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.233) ‘‘abhabbapuggale dassentena paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā tayo vatthuvipannā ahetukapaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vārito’’ti avisesena vuttaṃ.
പണ്ഡകവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൪൭. പണ്ഡകവത്ഥു • 47. Paṇḍakavatthu
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / പണ്ഡകവത്ഥുകഥാ • Paṇḍakavatthukathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / പണ്ഡകവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / പണ്ഡകവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൪൭. പണ്ഡകവത്ഥുകഥാ • 47. Paṇḍakavatthukathā