Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

    ५१८. पण्डरनागराजजातकं (८)

    518. Paṇḍaranāgarājajātakaṃ (8)

    २५८.

    258.

    विकिण्णवाचं अनिगुय्ह 1 मन्तं, असञ्‍ञतं अपरिचक्खितारं 2।

    Vikiṇṇavācaṃ aniguyha 3 mantaṃ, asaññataṃ aparicakkhitāraṃ 4;

    भयं तमन्वेति सयं अबोधं, नागं यथा पण्डरकं सुपण्णो 5॥

    Bhayaṃ tamanveti sayaṃ abodhaṃ, nāgaṃ yathā paṇḍarakaṃ supaṇṇo 6.

    २५९.

    259.

    यो गुय्हमन्तं परिरक्खनेय्यं, मोहा नरो संसति हासमानो 7।

    Yo guyhamantaṃ parirakkhaneyyaṃ, mohā naro saṃsati hāsamāno 8;

    तं भिन्‍नमन्तं भयमन्वेति खिप्पं, नागं यथा पण्डरकं सुपण्णो॥

    Taṃ bhinnamantaṃ bhayamanveti khippaṃ, nāgaṃ yathā paṇḍarakaṃ supaṇṇo.

    २६०.

    260.

    नानुमित्तो गरुं अत्थं, गुय्हं वेदितुमरहति।

    Nānumitto garuṃ atthaṃ, guyhaṃ veditumarahati;

    सुमित्तो च असम्बुद्धं, सम्बुद्धं वा अनत्थ वा॥

    Sumitto ca asambuddhaṃ, sambuddhaṃ vā anattha vā.

    २६१.

    261.

    विस्सासमापज्‍जिमहं अचेलं 9, समणो अयं सम्मतो भावितत्तो।

    Vissāsamāpajjimahaṃ acelaṃ 10, samaṇo ayaṃ sammato bhāvitatto;

    तस्साहमक्खिं विवरिं 11 गुय्हमत्थं, अतीतमत्थो कपणं 12 रुदामि॥

    Tassāhamakkhiṃ vivariṃ 13 guyhamatthaṃ, atītamattho kapaṇaṃ 14 rudāmi.

    २६२.

    262.

    तस्साहं परमं 15 ब्रह्मे गुय्हं, वाचञ्हि मं नासक्खिं 16 संयमेतुं।

    Tassāhaṃ paramaṃ 17 brahme guyhaṃ, vācañhi maṃ nāsakkhiṃ 18 saṃyametuṃ;

    तप्पक्खतो हि भयमागतं ममं, अतीतमत्थो कपणं रुदामि॥

    Tappakkhato hi bhayamāgataṃ mamaṃ, atītamattho kapaṇaṃ rudāmi.

    २६३.

    263.

    यो वे नरो सुहदं मञ्‍ञमानो, गुय्हमत्थं संसति दुक्‍कुलीने।

    Yo ve naro suhadaṃ maññamāno, guyhamatthaṃ saṃsati dukkulīne;

    दोसा भया अथवा रागरत्ता 19, पल्‍लत्थितो 20 बालो असंसयं सो॥

    Dosā bhayā athavā rāgarattā 21, pallatthito 22 bālo asaṃsayaṃ so.

    २६४.

    264.

    तिरोक्खवाचो असतं पविट्ठो, यो सङ्गतीसु मुदीरेति वाक्यं।

    Tirokkhavāco asataṃ paviṭṭho, yo saṅgatīsu mudīreti vākyaṃ;

    आसीविसो दुम्मुखोत्याहु तं नरं, आरा आरा 23 संयमे तादिसम्हा॥

    Āsīviso dummukhotyāhu taṃ naraṃ, ārā ārā 24 saṃyame tādisamhā.

    २६५.

    265.

    अन्‍नं पानं कासिक 25 चन्दनञ्‍च, मनापित्थियो मालमुच्छादनञ्‍च।

    Annaṃ pānaṃ kāsika 26 candanañca, manāpitthiyo mālamucchādanañca;

    ओहाय गच्छामसे सब्बकामे, सुपण्ण पाणूपगताव त्यम्हा॥

    Ohāya gacchāmase sabbakāme, supaṇṇa pāṇūpagatāva tyamhā.

    २६६.

    266.

    को नीध तिण्णं गरहं उपेति, अस्मिंध लोके पाणभू नागराज।

    Ko nīdha tiṇṇaṃ garahaṃ upeti, asmiṃdha loke pāṇabhū nāgarāja;

    समणो सुपण्णो अथ वा त्वमेव, किं कारणा पण्डरकग्गहीतो॥

    Samaṇo supaṇṇo atha vā tvameva, kiṃ kāraṇā paṇḍarakaggahīto.

    २६७.

    267.

    समणोति मे सम्मतत्तो अहोसि, पियो च मे मनसा भावितत्तो।

    Samaṇoti me sammatatto ahosi, piyo ca me manasā bhāvitatto;

    तस्साहमक्खिं विवरिं गुय्हमत्थं, अतीतमत्थो कपणं रुदामि॥

    Tassāhamakkhiṃ vivariṃ guyhamatthaṃ, atītamattho kapaṇaṃ rudāmi.

    २६८.

    268.

    न चत्थि सत्तो अमरो पथब्या, पञ्‍ञाविधा नत्थि न निन्दितब्बा।

    Na catthi satto amaro pathabyā, paññāvidhā natthi na ninditabbā;

    सच्‍चेन धम्मेन धितिया 27 दमेन, अलब्भमब्याहरती नरो इध॥

    Saccena dhammena dhitiyā 28 damena, alabbhamabyāharatī naro idha.

    २६९.

    269.

    मातापिता परमा बन्धवानं, नास्स ततियो अनुकम्पकत्थि।

    Mātāpitā paramā bandhavānaṃ, nāssa tatiyo anukampakatthi;

    तेसम्पि गुय्हं परमं न संसे, मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो॥

    Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

    २७०.

    270.

    मातापिता भगिनी भातरो च, सहाया वा यस्स होन्ति सपक्खा।

    Mātāpitā bhaginī bhātaro ca, sahāyā vā yassa honti sapakkhā;

    तेसम्पि गुय्हं परमं न संसे, मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो॥

    Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

    २७१.

    271.

    भरिया चे पुरिसं वज्‍जा, कोमारी पियभाणिनी।

    Bhariyā ce purisaṃ vajjā, komārī piyabhāṇinī;

    पुत्तरूपयसूपेता , ञातिसङ्घपुरक्खता, तस्सापि गुय्हं परमं न संसे।

    Puttarūpayasūpetā , ñātisaṅghapurakkhatā, tassāpi guyhaṃ paramaṃ na saṃse;

    मन्तस्स भेदं परिसङ्कमानो॥

    Mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

    २७२.

    272.

    न गुय्हमत्थं 29 विवरेय्य, रक्खेय्य नं यथा निधिं।

    Na guyhamatthaṃ 30 vivareyya, rakkheyya naṃ yathā nidhiṃ;

    न हि पातुकतो साधु, गुय्हो अत्थो पजानता॥

    Na hi pātukato sādhu, guyho attho pajānatā.

    २७३.

    273.

    थिया गुय्हं न संसेय्य, अमित्तस्स च पण्डितो।

    Thiyā guyhaṃ na saṃseyya, amittassa ca paṇḍito;

    यो चामिसेन संहीरो, हदयत्थेनो च यो नरो॥

    Yo cāmisena saṃhīro, hadayattheno ca yo naro.

    २७४.

    274.

    गुय्हमत्थं असम्बुद्धं, सम्बोधयति यो नरो।

    Guyhamatthaṃ asambuddhaṃ, sambodhayati yo naro;

    मन्तभेदभया तस्स, दासभूतो तितिक्खति॥

    Mantabhedabhayā tassa, dāsabhūto titikkhati.

    २७५.

    275.

    यावन्तो पुरिसस्सत्थं, गुय्हं जानन्ति मन्तिनं।

    Yāvanto purisassatthaṃ, guyhaṃ jānanti mantinaṃ;

    तावन्तो तस्स उब्बेगा, तस्मा गुय्हं न विस्सजे॥

    Tāvanto tassa ubbegā, tasmā guyhaṃ na vissaje.

    २७६.

    276.

    विविच्‍च भासेय्य दिवा रहस्सं, रत्तिं गिरं नातिवेलं पमुञ्‍चे।

    Vivicca bhāseyya divā rahassaṃ, rattiṃ giraṃ nātivelaṃ pamuñce;

    उपस्सुतिका हि सुणन्ति मन्तं, तस्मा मन्तो खिप्पमुपेति भेदं॥

    Upassutikā hi suṇanti mantaṃ, tasmā manto khippamupeti bhedaṃ.

    २७७.

    277.

    यथापि अस्स 31 नगरं महन्तं, अद्वारकं 32 आयसं भद्दसालं।

    Yathāpi assa 33 nagaraṃ mahantaṃ, advārakaṃ 34 āyasaṃ bhaddasālaṃ;

    समन्तखातापरिखाउपेतं, एवम्पि मे ते इध गुय्हमन्ता॥

    Samantakhātāparikhāupetaṃ, evampi me te idha guyhamantā.

    २७८.

    278.

    ये गुय्हमन्ता अविकिण्णवाचा, दळ्हा सदत्थेसु नरा दुजिव्ह 35।

    Ye guyhamantā avikiṇṇavācā, daḷhā sadatthesu narā dujivha 36;

    आरा अमित्ता ब्यवजन्ति तेहि, आसीविसा वा रिव सत्तुसङ्घा 37॥

    Ārā amittā byavajanti tehi, āsīvisā vā riva sattusaṅghā 38.

    २७९.

    279.

    हित्वा घरं पब्बजितो अचेलो, नग्गो मुण्डो चरति घासहेतु।

    Hitvā gharaṃ pabbajito acelo, naggo muṇḍo carati ghāsahetu;

    तम्हि 39 नु खो विवरिं गुय्हमत्थं, अत्था च धम्मा च अपग्गतम्हा 40॥

    Tamhi 41 nu kho vivariṃ guyhamatthaṃ, atthā ca dhammā ca apaggatamhā 42.

    २८०.

    280.

    कथंकरो होति सुपण्णराज, किंसीलो केन वतेन वत्तं।

    Kathaṃkaro hoti supaṇṇarāja, kiṃsīlo kena vatena vattaṃ;

    समणो चरं हित्वा ममायितानि, कथंकरो सग्गमुपेति ठानं॥

    Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni, kathaṃkaro saggamupeti ṭhānaṃ.

    २८१.

    281.

    हिरिया तितिक्खाय दमेनुपेतो 43, अक्‍कोधनो पेसुणियं पहाय।

    Hiriyā titikkhāya damenupeto 44, akkodhano pesuṇiyaṃ pahāya;

    समणो चरं हित्वा ममायितानि, एवंकरो सग्गमुपेति ठानं॥

    Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni, evaṃkaro saggamupeti ṭhānaṃ.

    २८२.

    282.

    माताव पुत्तं तरुणं तनुज्‍जं 45, सम्फस्सता 46 सब्बगत्तं फरेति।

    Mātāva puttaṃ taruṇaṃ tanujjaṃ 47, samphassatā 48 sabbagattaṃ phareti;

    एवम्पि मे त्वं पातुरहु दिजिन्द, माताव पुत्तं अनुकम्पमानो॥

    Evampi me tvaṃ pāturahu dijinda, mātāva puttaṃ anukampamāno.

    २८३.

    283.

    हन्दज्‍ज त्वं मुञ्‍च 49 वधा दुजिव्ह, तयो हि पुत्ता न हि अञ्‍ञो अत्थि।

    Handajja tvaṃ muñca 50 vadhā dujivha, tayo hi puttā na hi añño atthi;

    अन्तेवासी दिन्‍नको अत्रजो च, रज्‍जस्सु 51 पुत्तञ्‍ञतरो मे अहोसि॥

    Antevāsī dinnako atrajo ca, rajjassu 52 puttaññataro me ahosi.

    २८४.

    284.

    इच्‍चेव वाक्यं विसज्‍जी सुपण्णो, भुम्यं पतिट्ठाय दिजो दुजिव्हं।

    Icceva vākyaṃ visajjī supaṇṇo, bhumyaṃ patiṭṭhāya dijo dujivhaṃ;

    मुत्तज्‍ज त्वं सब्बभयातिवत्तो, थलूदके होहि मयाभिगुत्तो॥

    Muttajja tvaṃ sabbabhayātivatto, thalūdake hohi mayābhigutto.

    २८५.

    285.

    आतङ्किनं यथा कुसलो भिसक्‍को, पिपासितानं रहदोव सीतो।

    Ātaṅkinaṃ yathā kusalo bhisakko, pipāsitānaṃ rahadova sīto;

    वेस्मं यथा हिमसीतट्टितानं 53, एवम्पि ते सरणमहं भवामि॥

    Vesmaṃ yathā himasītaṭṭitānaṃ 54, evampi te saraṇamahaṃ bhavāmi.

    २८६.

    286.

    सन्धिं कत्वा अमित्तेन, अण्डजेन जलाबुज।

    Sandhiṃ katvā amittena, aṇḍajena jalābuja;

    विवरिय दाठं सेसि, कुतो तं भयमागतं॥

    Vivariya dāṭhaṃ sesi, kuto taṃ bhayamāgataṃ.

    २८७.

    287.

    सङ्केथेव अमित्तस्मिं, मित्तस्मिम्पि न विस्ससे।

    Saṅketheva amittasmiṃ, mittasmimpi na vissase;

    अभया भयमुप्पन्‍नं, अपि मूलानि कन्तति॥

    Abhayā bhayamuppannaṃ, api mūlāni kantati.

    २८८.

    288.

    कथं नु विस्ससे त्यम्हि, येनासि कलहो कतो।

    Kathaṃ nu vissase tyamhi, yenāsi kalaho kato;

    निच्‍चयत्तेन ठातब्बं, सो दिसब्भि 55 न रज्‍जति॥

    Niccayattena ṭhātabbaṃ, so disabbhi 56 na rajjati.

    २८९.

    289.

    विस्सासये न च तं 57 विस्सयेय्य, असङ्कितो सङ्कितो च 58 भवेय्य।

    Vissāsaye na ca taṃ 59 vissayeyya, asaṅkito saṅkito ca 60 bhaveyya;

    तथा तथा विञ्‍ञू परक्‍कमेय्य, यथा यथा भावं परो न जञ्‍ञा॥

    Tathā tathā viññū parakkameyya, yathā yathā bhāvaṃ paro na jaññā.

    २९०.

    290.

    ते देववण्णा 61 सुखुमालरूपा, उभो समा सुजया 62 पुञ्‍ञखन्धा 63।

    Te devavaṇṇā 64 sukhumālarūpā, ubho samā sujayā 65 puññakhandhā 66;

    उपागमुं करम्पियं 67 अचेलं, मिस्सीभूता अस्सवाहाव नागा॥

    Upāgamuṃ karampiyaṃ 68 acelaṃ, missībhūtā assavāhāva nāgā.

    २९१.

    291.

    ततो हवे पण्डरको अचेलं, सयमेवुपागम्म इदं अवोच।

    Tato have paṇḍarako acelaṃ, sayamevupāgamma idaṃ avoca;

    मुत्तज्‍जहं सब्बभयातिवत्तो, न हि 69 नून तुय्हं मनसो पियम्हा॥

    Muttajjahaṃ sabbabhayātivatto, na hi 70 nūna tuyhaṃ manaso piyamhā.

    २९२.

    292.

    पियो हि मे आसि सुपण्णराजा, असंसयं पण्डरकेन सच्‍चं।

    Piyo hi me āsi supaṇṇarājā, asaṃsayaṃ paṇḍarakena saccaṃ;

    सो रागरत्तोव अकासिमेतं, पापकम्मं 71 सम्पजानो न मोहा॥

    So rāgarattova akāsimetaṃ, pāpakammaṃ 72 sampajāno na mohā.

    २९३.

    293.

    न मे पियं अप्पियं वापि होति, सम्पस्सतो लोकमिमं परञ्‍च।

    Na me piyaṃ appiyaṃ vāpi hoti, sampassato lokamimaṃ parañca;

    सुसञ्‍ञतानञ्हि वियञ्‍जनेन, असञ्‍ञतो लोकमिमं चरासि॥

    Susaññatānañhi viyañjanena, asaññato lokamimaṃ carāsi.

    २९४.

    294.

    अरियावकासोसि अनरियोवासि 73, असञ्‍ञतो सञ्‍ञतसन्‍निकासो।

    Ariyāvakāsosi anariyovāsi 74, asaññato saññatasannikāso;

    कण्हाभिजातिकोसि अनरियरूपो, पापं बहुं दुच्‍चरितं अचारि॥

    Kaṇhābhijātikosi anariyarūpo, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ acāri.

    २९५.

    295.

    अदुट्ठस्स तुवं दुब्भि, दुब्भी 75 च पिसुणो चसि।

    Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi, dubbhī 76 ca pisuṇo casi;

    एतेन सच्‍चवज्‍जेन, मुद्धा ते फलतु सत्तधा॥

    Etena saccavajjena, muddhā te phalatu sattadhā.

    २९६.

    296.

    तस्मा हि मित्तानं न दुब्भितब्बं, मित्तदुब्भा 77 पापियो नत्थि अञ्‍ञो।

    Tasmā hi mittānaṃ na dubbhitabbaṃ, mittadubbhā 78 pāpiyo natthi añño;

    आसित्तसत्तो निहतो पथब्या, इन्दस्स वाक्येन हि संवरो हतोति॥

    Āsittasatto nihato pathabyā, indassa vākyena hi saṃvaro hatoti.

    पण्डरनागराजजातकं 79 अट्ठमं।

    Paṇḍaranāgarājajātakaṃ 80 aṭṭhamaṃ.




    Next: ५१९. सम्बुलाजातकं • 519. Sambulājātakaṃ




    Footnotes:
    1. अनिगूळ्ह (पी॰)
    2. अपरिरक्खितारं (क॰)
    3. anigūḷha (pī.)
    4. aparirakkhitāraṃ (ka.)
    5. सुवण्णो (क॰)
    6. suvaṇṇo (ka.)
    7. भासमानो (पी॰)
    8. bhāsamāno (pī.)
    9. अचेलो (सी॰ पी॰)
    10. acelo (sī. pī.)
    11. विवरं (सी॰)
    12. कपणो (पी॰)
    13. vivaraṃ (sī.)
    14. kapaṇo (pī.)
    15. पुरिमं (सी॰)
    16. नासक्खि (पी॰)
    17. purimaṃ (sī.)
    18. nāsakkhi (pī.)
    19. रागरत्तो (सी॰ स्या॰ पी॰)
    20. पल्‍लित्थो (पी॰), पल्‍लत्तितो (क॰)
    21. rāgaratto (sī. syā. pī.)
    22. pallittho (pī.), pallattito (ka.)
    23. आरा अरा (पी॰)
    24. ārā arā (pī.)
    25. कासिकं (पी॰)
    26. kāsikaṃ (pī.)
    27. धिया (सी॰ पी॰)
    28. dhiyā (sī. pī.)
    29. गुय्हत्थं (क॰)
    30. guyhatthaṃ (ka.)
    31. अयो (स्या॰), अय (क॰)
    32. आळारकं (पी॰)
    33. ayo (syā.), aya (ka.)
    34. āḷārakaṃ (pī.)
    35. दुजिव्हा (स्या॰ पी॰)
    36. dujivhā (syā. pī.)
    37. सत्तसङ्घा (सी॰ स्या॰)
    38. sattasaṅghā (sī. syā.)
    39. तम्ही (पी॰)
    40. अपागतम्हा (सी॰), अपगतम्हा (स्या॰), अवागतम्हा (पी॰)
    41. tamhī (pī.)
    42. apāgatamhā (sī.), apagatamhā (syā.), avāgatamhā (pī.)
    43. दमेन खन्तिया (सी॰ स्या॰ पी॰)
    44. damena khantiyā (sī. syā. pī.)
    45. तनूजं (सी॰)
    46. सम्पस्स तं (सी॰ पी॰)
    47. tanūjaṃ (sī.)
    48. sampassa taṃ (sī. pī.)
    49. मुच्‍च (सी॰)
    50. mucca (sī.)
    51. रजस्सु (सी॰ स्या॰ पी॰)
    52. rajassu (sī. syā. pī.)
    53. हिमसिसिरट्टितानं (पी॰)
    54. himasisiraṭṭitānaṃ (pī.)
    55. सो दिसम्हि (पी॰)
    56. so disamhi (pī.)
    57. नं (सी॰ स्या॰ पी॰)
    58. असङ्कितो च सङ्कितो (सी॰ पी॰)
    59. naṃ (sī. syā. pī.)
    60. asaṅkito ca saṅkito (sī. pī.)
    61. देववण्णी (पी॰)
    62. सुजयो (सी॰ स्या॰ पी॰)
    63. पुञ्‍ञगन्धा (पी॰)
    64. devavaṇṇī (pī.)
    65. sujayo (sī. syā. pī.)
    66. puññagandhā (pī.)
    67. कादम्बियं (सी॰), कारम्बियं (पी॰)
    68. kādambiyaṃ (sī.), kārambiyaṃ (pī.)
    69. ह (पी॰)
    70. ha (pī.)
    71. पापं कम्मं (सी॰ पी॰)
    72. pāpaṃ kammaṃ (sī. pī.)
    73. अनरियो चासि (सी॰ पी॰)
    74. anariyo cāsi (sī. pī.)
    75. दूभि, दूभी (पी॰)
    76. dūbhi, dūbhī (pī.)
    77. मित्तदुब्भा हि (स्या॰)
    78. mittadubbhā hi (syā.)
    79. पण्डरकजातकं (सी॰ स्या॰ पी॰)
    80. paṇḍarakajātakaṃ (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५१८] ८. पण्डरनागराजजातकवण्णना • [518] 8. Paṇḍaranāgarājajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact