| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೫. ಪಣಿಹಿತಅಚ್ಛವಗ್ಗೋ
5. Paṇihitaacchavaggo
೪೧. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಲಿಸೂಕಂ ವಾ ಯವಸೂಕಂ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಪಣಿಹಿತಂ ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಪಾದೇನ ವಾ ಅಕ್ಕನ್ತಂ ಹತ್ಥಂ ವಾ ಪಾದಂ ವಾ ಭೇಚ್ಛತಿ 1 ಲೋಹಿತಂ ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಿಚ್ಛಾಪಣಿಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೂಕಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ವತ ಭಿಕ್ಖು ಮಿಚ್ಛಾಪಣಿಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಅವಿಜ್ಜಂ ಭೇಚ್ಛತಿ, ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಿಚ್ಛಾಪಣಿಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।
41. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, sālisūkaṃ vā yavasūkaṃ vā micchāpaṇihitaṃ hatthena vā pādena vā akkantaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā bhecchati 2 lohitaṃ vā uppādessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Micchāpaṇihitattā, bhikkhave, sūkassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu micchāpaṇihitena cittena avijjaṃ bhecchati, vijjaṃ uppādessati, nibbānaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Micchāpaṇihitattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Paṭhamaṃ.
೪೨. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾಲಿಸೂಕಂ ವಾ ಯವಸೂಕಂ ವಾ ಸಮ್ಮಾಪಣಿಹಿತಂ ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಪಾದೇನ ವಾ ಅಕ್ಕನ್ತಂ ಹತ್ಥಂ ವಾ ಪಾದಂ ವಾ ಭೇಚ್ಛತಿ ಲೋಹಿತಂ ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸಮ್ಮಾಪಣಿಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೂಕಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ವತ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಾಪಣಿಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಅವಿಜ್ಜಂ ಭೇಚ್ಛತಿ, ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸಮ್ಮಾಪಣಿಹಿತತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।
42. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, sālisūkaṃ vā yavasūkaṃ vā sammāpaṇihitaṃ hatthena vā pādena vā akkantaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā bhecchati lohitaṃ vā uppādessatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Sammāpaṇihitattā, bhikkhave, sūkassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu sammāpaṇihitena cittena avijjaṃ bhecchati, vijjaṃ uppādessati, nibbānaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Sammāpaṇihitattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Dutiyaṃ.
೪೩. ‘‘ಇಧಾಹಂ 3, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಇಮಮ್ಹಿ ಚೇ ಅಯಂ ಸಮಯೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ’। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪದುಟ್ಠಂ। ‘‘ಚೇತೋಪದೋಸಹೇತು ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।
43. ‘‘Idhāhaṃ 4, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imamhi ce ayaṃ samaye puggalo kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa , bhikkhave, paduṭṭhaṃ. ‘‘Cetopadosahetu pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantī’’ti. Tatiyaṃ.
೪೪. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ಇಮಮ್ಹಿ ಚೇ ಅಯಂ ಸಮಯೇ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ’। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸನ್ನಂ। ‘‘ಚೇತೋಪಸಾದಹೇತು ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
44. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ pasannacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imamhi ce ayaṃ samaye puggalo kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge’. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, pasannaṃ. ‘‘Cetopasādahetu pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti. Catutthaṃ.
೪೫. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕರಹದೋ ಆವಿಲೋ ಲುಳಿತೋ ಕಲಲೀಭೂತೋ ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ತೀರೇ ಠಿತೋ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಮ್ಪಿ 5 ಸಕ್ಖರಕಠಲಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಮ್ಪಿ ಚರನ್ತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಮ್ಪಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಆವಿಲತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ವತ ಭಿಕ್ಖು ಆವಿಲೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಪರತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಉಭಯತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಉತ್ತರಿಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಆವಿಲತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
45. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, udakarahado āvilo luḷito kalalībhūto tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito na passeyya sippisambukampi 6 sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Taṃ kissa hetu? Āvilattā, bhikkhave, udakassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu āvilena cittena attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Āvilattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Pañcamaṃ.
೪೬. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕರಹದೋ ಅಚ್ಛೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಅನಾವಿಲೋ ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ತೀರೇ ಠಿತೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸಿಪ್ಪಿಸಮ್ಬುಕಮ್ಪಿ ಸಕ್ಖರಕಠಲಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛಗುಮ್ಬಮ್ಪಿ ಚರನ್ತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಮ್ಪಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅನಾವಿಲತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋ ವತ ಭಿಕ್ಖು ಅನಾವಿಲೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಪರತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಉಭಯತ್ಥಂ ವಾ ಞಸ್ಸತಿ ಉತ್ತರಿಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅನಾವಿಲತ್ತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
46. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, udakarahado accho vippasanno anāvilo tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Taṃ kissa hetu? Anāvilattā, bhikkhave, udakassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu anāvilena cittena attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Anāvilattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Chaṭṭhaṃ.
೪೭. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ರುಕ್ಖಜಾತಾನಂ ಫನ್ದನೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಯದಿದಂ ಮುದುತಾಯ ಚೇವ ಕಮ್ಮಞ್ಞತಾಯ ಚ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ನಾಞ್ಞಂ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಂ ಏವಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಮುದು ಚ ಹೋತಿ ಕಮ್ಮಞ್ಞಞ್ಚ ಯಥಯಿದಂ ಚಿತ್ತಂ। ಚಿತ್ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಮುದು ಚ ಹೋತಿ ಕಮ್ಮಞ್ಞಞ್ಚ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
47. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici rukkhajātānaṃ phandano tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mudutāya ceva kammaññatāya ca. Evamevaṃ kho ahaṃ, bhikkhave , nāññaṃ ekadhammampi samanupassāmi yaṃ evaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ mudu ca hoti kammaññañca yathayidaṃ cittaṃ. Cittaṃ, bhikkhave, bhāvitaṃ bahulīkataṃ mudu ca hoti kammaññañca hotī’’ti. Sattamaṃ.
೪೮. ‘‘ನಾಹಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಂ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಂ ಏವಂ ಲಹುಪರಿವತ್ತಂ ಯಥಯಿದಂ ಚಿತ್ತಂ। ಯಾವಞ್ಚಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಮಾಪಿ ನ ಸುಕರಾ ಯಾವ ಲಹುಪರಿವತ್ತಂ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
48. ‘‘Nāhaṃ , bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi yaṃ evaṃ lahuparivattaṃ yathayidaṃ cittaṃ. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva lahuparivattaṃ citta’’nti. Aṭṭhamaṃ.
೪೯. ‘‘ಪಭಸ್ಸರಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ। ನವಮಂ।
49. ‘‘Pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭha’’nti. Navamaṃ.
೫೦. ‘‘ಪಭಸ್ಸರಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ದಸಮಂ।
50. ‘‘Pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi vippamutta’’nti. Dasamaṃ.
ಪಣಿಹಿತಅಚ್ಛವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।
Paṇihitaacchavaggo pañcamo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೫. ಪಣಿಹಿತಅಚ್ಛವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Paṇihitaacchavaggavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೫. ಪಣಿಹಿತಅಚ್ಛವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 5. Paṇihitaacchavaggavaṇṇanā
