Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī |
၁၁. ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတဝိဘာဝနာ
11. Paññattihārasampātavibhāvanā
၇၃. ယေန ယေန ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတေန ဝေဝစနာနိ နိဒ္ဓာရိတာနိ, သော ဝေဝစနဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော, ‘‘ကတမော ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမော ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
73. Yena yena vevacanahārasampātena vevacanāni niddhāritāni, so vevacanahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo paññattihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo paññattihārasampāto’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ကတမာ သုတ္တပ္ပဒေသဘူတာ ပညတ္တိ ကတမေသံ ဓမ္မာနံ ပညတ္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တသ္မာ ရက္ခိတစိတ္တသ္သာ’’တိ ပညတ္တိ သတိယာ ပဒဋ္ဌာနသ္သ ရက္ခိတဗ္ဗသ္သ စိတ္တသ္သ ပညာပနတော သတိယာ ပဒဋ္ဌာနပညတ္တိ နာမ။ သတိယာ ဟိ ရက္ခိတဗ္ဗံ စိတ္တံ သတိယာ ပဒဋ္ဌာနံ အဓိဋ္ဌာနံ နာမ။ တေနာဟ အဋ္ဌကထာယံ – ‘‘အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ရက္ခန္တိယာ သတိယာ ရက္ခိယမာနံ စိတ္တံ တသ္သာ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိယ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘သမ္မာသင္ကပ္ပဂောစရော’’တိ ပညတ္တိ သမထသ္သ ဘာဝနာယ ပညာပနတော သမထသ္သ ဘာဝနာပညတ္တိ နာမ။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော, ဉတ္ဝာန ဥဒယဗ္ဗယ’’န္တိ ပညတ္တိ ဒသ္သနဘူမိယာ နိက္ခေပသ္သ ပညာပနတော နိက္ခေပပညတ္တိ နာမ။ ‘‘ထိနမိဒ္ဓာဘိဘူ ဘိက္ခူ’’တိ သမုဒယသ္သ အနဝသေသပ္ပဟာနသ္သ ပညာပနတော အနဝသေသပ္ပဟာနပညတ္တိ နာမ။ ‘‘သဗ္ဗာ ဒုဂ္ဂတိယော ဇဟေ’’တိ ပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ အရိယမဂ္ဂသ္သ ဘာဝနာယ ပညာပနတော ဘာဝနာပညတ္တိ နာမ။
‘‘Katamā suttappadesabhūtā paññatti katamesaṃ dhammānaṃ paññattī’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tasmā rakkhitacittassā’’ti paññatti satiyā padaṭṭhānassa rakkhitabbassa cittassa paññāpanato satiyā padaṭṭhānapaññatti nāma. Satiyā hi rakkhitabbaṃ cittaṃ satiyā padaṭṭhānaṃ adhiṭṭhānaṃ nāma. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘adhiṭṭhahitvā rakkhantiyā satiyā rakkhiyamānaṃ cittaṃ tassā adhiṭṭhānaṃ viya hotī’’ti. ‘‘Sammāsaṅkappagocaro’’ti paññatti samathassa bhāvanāya paññāpanato samathassa bhāvanāpaññatti nāma. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbaya’’nti paññatti dassanabhūmiyā nikkhepassa paññāpanato nikkhepapaññatti nāma. ‘‘Thinamiddhābhibhū bhikkhū’’ti samudayassa anavasesappahānassa paññāpanato anavasesappahānapaññatti nāma. ‘‘Sabbā duggatiyo jahe’’ti paññatti maggassa ariyamaggassa bhāvanāya paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma.
‘‘ဧတ္တကောဝ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော ပရိပုဏ္ဏော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘နိယုတ္တော ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတေန ပညတ္တိပ္ပဘေဒာ နိဒ္ဓာရိတာ, သော သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော နိယုတ္တော ယထာရဟံ နိဒ္ဓာရေတ္ဝာ ယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
‘‘Ettakova paññattihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto paññattihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena paññattihārasampātena paññattippabhedā niddhāritā, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto paññattihārasampāto niyutto yathārahaṃ niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.
ဣတိ ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတေ သတ္တိဗလာနုရူပာ ရစိတာ
Iti paññattihārasampāte sattibalānurūpā racitā
ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ပဏ္ဍိတေဟိ ပန။ပေ.။ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၁၁. ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတော • 11. Paññattihārasampāto
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၁၁. ပညတ္တိဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ • 11. Paññattihārasampātavaṇṇanā