Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi

    ၁၁. ပညတ္တိဟာရဝိဘင္ဂော

    11. Paññattihāravibhaṅgo

    ၃၉. တတ္ထ ကတမော ပညတ္တိဟာရော? ‘‘ဧကံ ဘဂဝာ ဓမ္မံ ပညတ္တီဟိ ဝိဝိဓာဟိ ဒေသေတီ’’တိ။

    39. Tattha katamo paññattihāro? ‘‘Ekaṃ bhagavā dhammaṃ paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    ယာ ပကတိကထာယ ဒေသနာ။ အယံ နိက္ခေပပညတ္တိ။ ကာ စ ပကတိကထာယ ဒေသနာ, စတ္တာရိ သစ္စာနိ။ ယထာ ဘဂဝာ အာဟ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ အယံ ပညတ္တိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ဆန္နံ ဓာတူနံ အဋ္ဌာရသန္နံ ဓာတူနံ ဒ္ဝာဒသန္နံ အာယတနာနံ ဒသန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ နိက္ခေပပညတ္တိ။

    Yā pakatikathāya desanā. Ayaṃ nikkhepapaññatti. Kā ca pakatikathāya desanā, cattāri saccāni. Yathā bhagavā āha ‘‘idaṃ dukkha’’nti ayaṃ paññatti pañcannaṃ khandhānaṃ channaṃ dhātūnaṃ aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ dvādasannaṃ āyatanānaṃ dasannaṃ indriyānaṃ nikkhepapaññatti.

    ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂော အတ္ထိ နန္ဒီ 1 အတ္ထိ တဏ္ဟာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠ္ဟံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠ္ဟံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ 2။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပာယာသန္တိ ဝဒာမိ။

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī 3 atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti, atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi 4. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi.

    ဖသ္သေ စေ။ပေ.။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အတ္ထိ ရာဂော အတ္ထိ နန္ဒီ အတ္ထိ တဏ္ဟာ, ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ ဝိရူဠ္ဟံ။ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ ဝိရူဠ္ဟံ, အတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ , အတ္ထိ တတ္ထ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ, အတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ အတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, သသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, သဒရံ သဥပာယာသန္တိ ဝဒာမိ။ အယံ ပဘဝပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ စ သမုဒယသ္သ စ။

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti , atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi. Ayaṃ pabhavapaññatti dukkhassa ca samudayassa ca.

    ကဗဠီကာရေ စေ, ဘိက္ခဝေ 5, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂော နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏ္ဟာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠ္ဟံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠ္ဟံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပာယာသန္တိ ဝဒာမိ။

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave 6, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    ဖသ္သေ စေ။ပေ.။ မနောသဉ္စေတနာယ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ။ ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ နတ္ထိ ရာဂော နတ္ထိ နန္ဒီ နတ္ထိ တဏ္ဟာ, အပ္ပတိဋ္ဌိတံ တတ္ထ ဝိညာဏံ အဝိရူဠ္ဟံ။ ယတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌိတံ ဝိညာဏံ အဝိရူဠ္ဟံ, နတ္ထိ တတ္ထ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ သင္ခာရာနံ ဝုဒ္ဓိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ, နတ္ထိ တတ္ထ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ။ ယတ္ထ နတ္ထိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ, အသောကံ တံ, ဘိက္ခဝေ, အဒရံ အနုပာယာသန္တိ ဝဒာမိ။

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    အယံ ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ, ပဟာနပညတ္တိ သမုဒယသ္သ, ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ နိရောဓသ္သ။

    Ayaṃ pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ၄၀. သမာဓိံ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝေထ။ အပ္ပမတ္တော နိပကော သတော, သမာဟိတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ကိဉ္စ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ? ‘‘စက္ခု 7 အနိစ္စ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘ရူပာ အနိစ္စာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ‘‘စက္ခုဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘စက္ခုသမ္ဖသ္သော အနိစ္စော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိဒံ 8 စက္ခုသမ္ဖသ္သပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, တမ္ပိ အနိစ္စန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

    40. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha. Appamatto nipako sato, samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti. Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti? ‘‘Cakkhu 9 anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Rūpā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘cakkhuviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Cakkhusamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ 10 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    သောတံ ။ပေ.။ ဃာနံ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာ။ပေ.။ ကာယော။ပေ.။ ‘‘မနော အနိစ္စော’’တိ 11 ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဓမ္မာ အနိစ္စာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘မနောဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘မနောသမ္ဖသ္သော အနိစ္စော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိဒံ မနောသမ္ဖသ္သပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေဒယိတံ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, တမ္ပိ အနိစ္စန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

    Sotaṃ …pe… ghānaṃ…pe… jivhā…pe… kāyo…pe… ‘‘mano anicco’’ti 12 yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Dhammā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manoviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manosamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    အယံ ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ, ပဟာနပညတ္တိ သမုဒယသ္သ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ နိရောဓသ္သ။

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ရူပံ , ရာဓ, ဝိကိရထ ဝိဓမထ ဝိဒ္ဓံသေထ ဝိကီဠနိယံ 13 ကရောထ, ပညာယ တဏ္ဟက္ခယာယ ပဋိပဇ္ဇထ။ တဏ္ဟက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော, ဒုက္ခက္ခယာ နိဗ္ဗာနံ။ ဝေဒနံ။ပေ.။။ သညံ။ပေ.။ သင္ခာရေ ဝိညာဏံ ဝိကိရထ ဝိဓမထ ဝိဒ္ဓံသေထ ဝိကီဠနိယံ ကရောထ, ပညာယ တဏ္ဟက္ခယာယ ပဋိပဇ္ဇထ။ တဏ္ဟက္ခယာ ဒုက္ခက္ခယော, ဒုက္ခက္ခယာ နိဗ္ဗာနံ။

    Rūpaṃ , rādha, vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ 14 karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ. Vedanaṃ…pe…. Saññaṃ…pe… saṅkhāre viññāṇaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ.

    အယံ နိရောဓပညတ္တိ နိရောဓသ္သ, နိဗ္ဗိဒာပညတ္တိ အသ္သာဒသ္သ, ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ, ပဟာနပညတ္တိ သမုဒယသ္သ, ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ နိရောဓသ္သ။

    Ayaṃ nirodhapaññatti nirodhassa, nibbidāpaññatti assādassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ‘‘သော ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

    ‘‘So idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    အယံ ပဋိဝေဓပညတ္တိ သစ္စာနံ, နိက္ခေပပညတ္တိ ဒသ္သနဘူမိယာ, ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ သောတာပတ္တိဖလသ္သ။ ‘‘သော ဣမေ အာသဝာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ အာသဝသမုဒယော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဣမေ အာသဝာ အသေသံ နိရုဇ္ဈန္တီ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

    Ayaṃ paṭivedhapaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti dassanabhūmiyā, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti sotāpattiphalassa. ‘‘So ime āsavā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ime āsavā asesaṃ nirujjhantī’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    အယံ ဥပ္ပာဒပညတ္တိ ခယေ ဉာဏသ္သ, ဩကာသပညတ္တိ အနုပ္ပာဒေ ဉာဏသ္သ, ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ, ပဟာနပညတ္တိ သမုဒယသ္သ, အာရမ္ဘပညတ္တိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယသ္သ, အာသာဋနပညတ္တိ အာသာဋိကာနံ, နိက္ခေပပညတ္တိ ဘာဝနာဘူမိယာ, အဘိနိဃာတပညတ္တိ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ။

    Ayaṃ uppādapaññatti khaye ñāṇassa, okāsapaññatti anuppāde ñāṇassa, bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, ārambhapaññatti vīriyindriyassa, āsāṭanapaññatti āsāṭikānaṃ, nikkhepapaññatti bhāvanābhūmiyā, abhinighātapaññatti pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ.

    ၄၁. ဣဒံ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။ အယံ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယံ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။။ အယံ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။

    41. Idaṃ ‘‘dukkha’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ ‘‘dukkhasamudayo’’ti me, bhikkhave…pe… ayaṃ ‘‘dukkhanirodho’’ti me, bhikkhave…pe…. Ayaṃ ‘‘dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    အယံ ဒေသနာပညတ္တိ သစ္စာနံ, နိက္ခေပပညတ္တိ သုတမယိယာ ပညာယ သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယသ္သ, ပဝတ္တနာပညတ္တိ ဓမ္မစက္ကသ္သ။

    Ayaṃ desanāpaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti sutamayiyā paññāya sacchikiriyāpaññatti anaññātaññassāmītindriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘တံ ခော ပနိဒံ ဒုက္ခံ ပရိညေယ္ယ’’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။ ‘‘သော ခော ပနာယံ ဒုက္ခသမုဒယော ပဟာတဗ္ဗော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘‘သော ခော ပနာယံ ဒုက္ခနိရောဓော သစ္ဆိကာတဗ္ဗော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘‘သာ ခော ပနာယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññeyya’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvetabbā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    အယံ ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, နိက္ခေပပညတ္တိ စိန္တာမယိယာ ပညာယ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ အညိန္ဒ္ရိယသ္သ။

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti cintāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññindriyassa.

    ‘‘တံ ခော ပနိဒံ ဒုက္ခံ ပရိညာတ’’န္တိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။ ‘‘သော ခော ပနာယံ ဒုက္ခသမုဒယော ပဟီနော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘‘သော ခော ပနာယံ ဒုက္ခနိရောဓော သစ္ဆိကတော’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ‘‘သာ ခော ပနာယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ ဘာဝိတာ’’တိ မေ, ဘိက္ခဝေ ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု စက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဉာဏံ ဥဒပာဒိ, ပညာ ဥဒပာဒိ, ဝိဇ္ဇာ ဥဒပာဒိ, အာလောကော ဥဒပာဒိ။ အယံ ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, နိက္ခေပပညတ္တိ ဘာဝနာမယိယာ ပညာယ, သစ္ဆိကိရိယာပညတ္တိ အညာတာဝိနော ဣန္ဒ္ရိယသ္သ, ပဝတ္တနာပညတ္တိ ဓမ္မစက္ကသ္သ။

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññāta’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahīno’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikato’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvitā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti bhāvanāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññātāvino indriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဘဝသင္ခာရမဝသ္သဇိ မုနိ။

    ‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;

    အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော၊ အဘိန္ဒိ 15 ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ။

    Ajjhattarato samāhito, abhindi 16 kavacamivattasambhava’’nti.

    ‘‘တုလ’’န္တိ သင္ခာရဓာတု။ ‘‘အတုလ’’န္တိ နိဗ္ဗာနဓာတု, ‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝ’’န္တိ အဘိညာပညတ္တိ သဗ္ဗဓမ္မာနံ။ နိက္ခေပပညတ္တိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒာယ။ ‘‘ဘဝသင္ခာရမဝသ္သဇိ မုနီ’’တိ ပရိစ္စာဂပညတ္တိ သမုဒယသ္သ။ ပရိညာပညတ္တိ ဒုက္ခသ္သ။ ‘‘အဇ္ဈတ္တရတော သမာဟိတော’’တိ ဘာဝနာပညတ္တိ ကာယဂတာယ သတိယာ။ ဌိတိပညတ္တိ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ။ ‘‘အဘိန္ဒိ ကဝစမိဝတ္တသမ္ဘဝ’’န္တိ အဘိနိဗ္ဗိဒာပညတ္တိ စိတ္တသ္သ, ဥပာဒာနပညတ္တိ သဗ္ဗညုတာယ, ပဒာလနာပညတ္တိ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသာနံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘တုလမတုလဉ္စ သမ္ဘဝ’’န္တိ။

    ‘‘Tula’’nti saṅkhāradhātu. ‘‘Atula’’nti nibbānadhātu, ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti abhiññāpaññatti sabbadhammānaṃ. Nikkhepapaññatti dhammapaṭisambhidāya. ‘‘Bhavasaṅkhāramavassaji munī’’ti pariccāgapaññatti samudayassa. Pariññāpaññatti dukkhassa. ‘‘Ajjhattarato samāhito’’ti bhāvanāpaññatti kāyagatāya satiyā. Ṭhitipaññatti cittekaggatāya. ‘‘Abhindi kavacamivattasambhava’’nti abhinibbidāpaññatti cittassa, upādānapaññatti sabbaññutāya, padālanāpaññatti avijjaṇḍakosānaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti.

    ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ ယတောနိဒာနံ၊ ကာမေသု သော ဇန္တု ကထံ နမေယ္ယ။

    Yo dukkhamaddakkhi yatonidānaṃ, kāmesu so jantu kathaṃ nameyya;

    ကာမာ ဟိ လောကေ သင္ဂောတိ ဉတ္ဝာ၊ တေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေတိ။

    Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā, tesaṃ satīmā vinayāya sikkheti.

    ‘‘ယော ဒုက္ခ’’န္တိ ဝေဝစနပညတ္တိ စ ဒုက္ခသ္သ ပရိညာပညတ္တိ စ။ ‘‘ယတောနိဒာန’’န္တိ ပဘဝပညတ္တိ စ သမုဒယသ္သ ပဟာနပညတ္တိ စ။ ‘‘အဒ္ဒက္ခီ’’တိ ဝေဝစနပညတ္တိ စ ဉာဏစက္ခုသ္သ ပဋိဝေဓပညတ္တိ စ။ ‘‘ကာမေသု သော ဇန္တုကထံ နမေယ္ယာ’’တိ ဝေဝစနပညတ္တိ စ ကာမတဏ္ဟာယ အဘိနိဝေသပညတ္တိ စ။ ‘‘ကာမာ ဟိ လောကေ သင္ဂောတိ ဉတ္ဝာ’’တိ ပစ္စတ္ထိကတော ဒသ္သနပညတ္တိ ကာမာနံ။ ကာမာ ဟိ အင္ဂာရကာသူပမာ မံသပေသူပမာ ပာဝကကပ္ပာ ပပာတဥရဂောပမာ စ။ ‘‘တေသံ သတီမာ’’တိ အပစယပညတ္တိ ပဟာနာယ, နိက္ခေပပညတ္တိ ကာယဂတာယ သတိယာ, ဘာဝနာပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ။ ‘‘ဝိနယာယ သိက္ခေ’’တိ ပဋိဝေဓပညတ္တိ ရာဂဝိနယသ္သ ဒောသဝိနယသ္သ မောဟဝိနယသ္သ။ ‘‘ဇန္တူ’’တိ ဝေဝစနပညတ္တိ ယောဂိသ္သ။ ယဒာ ဟိ ယောဂီ ကာမာ သင္ဂောတိ ပဇာနာတိ။ သော ကာမာနံ အနုပ္ပာဒာယ ကုသလေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒယတိ, သော အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဝာယမတိ။ အယံ ဝာယာမပညတ္တိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ။ နိက္ခေပပညတ္တိ ဩရမတ္တိကာယ အသန္တုဋ္ဌိယာ။ တတ္ထ သော ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ ဝာယမတီတိ အယံ အပ္ပမာဒပညတ္တိ ဘာဝနာယ, နိက္ခေပပညတ္တိ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယသ္သ, အာရက္ခပညတ္တိ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ဌိတိပညတ္တိ အဓိစိတ္တသိက္ခာယ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ ယတောနိဒာန’’န္တိ။

    ‘‘Yo dukkha’’nti vevacanapaññatti ca dukkhassa pariññāpaññatti ca. ‘‘Yatonidāna’’nti pabhavapaññatti ca samudayassa pahānapaññatti ca. ‘‘Addakkhī’’ti vevacanapaññatti ca ñāṇacakkhussa paṭivedhapaññatti ca. ‘‘Kāmesu so jantukathaṃ nameyyā’’ti vevacanapaññatti ca kāmataṇhāya abhinivesapaññatti ca. ‘‘Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā’’ti paccatthikato dassanapaññatti kāmānaṃ. Kāmā hi aṅgārakāsūpamā maṃsapesūpamā pāvakakappā papātauragopamā ca. ‘‘Tesaṃ satīmā’’ti apacayapaññatti pahānāya, nikkhepapaññatti kāyagatāya satiyā, bhāvanāpaññatti maggassa. ‘‘Vinayāya sikkhe’’ti paṭivedhapaññatti rāgavinayassa dosavinayassa mohavinayassa. ‘‘Jantū’’ti vevacanapaññatti yogissa. Yadā hi yogī kāmā saṅgoti pajānāti. So kāmānaṃ anuppādāya kusale dhamme uppādayati, so anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamati. Ayaṃ vāyāmapaññatti appattassa pattiyā. Nikkhepapaññatti oramattikāya asantuṭṭhiyā. Tattha so uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatīti ayaṃ appamādapaññatti bhāvanāya, nikkhepapaññatti vīriyindriyassa, ārakkhapaññatti kusalānaṃ dhammānaṃ, ṭhitipaññatti adhicittasikkhāya. Tenāha bhagavā ‘‘yo dukkhamaddakkhi yatonidāna’’nti.

    ‘‘မောဟသမ္ဗန္ဓနော လောကော၊ ဘဗ္ဗရူပောဝ ဒိသ္သတိ။

    ‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati;

    ဥပဓိဗန္ဓနော 17 ဗာလော၊ တမသာ ပရိဝာရိတော။

    Upadhibandhano 18 bālo, tamasā parivārito;

    အသ္သိရီ ဝိယ 19 ခာယတိ၊ ပသ္သတော နတ္ထိ ကိဉ္စန’’န္တိ။

    Assirī viya 20 khāyati, passato natthi kiñcana’’nti.

    ‘‘မောဟသမ္ဗန္ဓနော လောကော’’တိ ဒေသနာပညတ္တိ ဝိပလ္လာသာနံ။ ‘‘ဘဗ္ဗရူပောဝ ဒိသ္သတီ’’တိ ဝိပရီတပညတ္တိ လောကသ္သ။ ‘‘ဥပဓိဗန္ဓနော ဗာလော’’တိ ပဘဝပညတ္တိ ပာပကာနံ ဣစ္ဆာဝစရာနံ, ကိစ္စပညတ္တိ ပရိယုဋ္ဌာနာနံ။ ဗလဝပညတ္တိ ကိလေသာနံ။ ဝိရူဟနာပညတ္တိ သင္ခာရာနံ။ ‘‘တမသာ ပရိဝာရိတော’’တိ ဒေသနာပညတ္တိ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရသ္သ ဝေဝစနပညတ္တိ စ။ ‘‘အသ္သိရီ ဝိယ ခာယတီ’’တိ ဒသ္သနပညတ္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုသ္သ, နိက္ခေပပညတ္တိ ပညာစက္ခုသ္သ။ ‘‘ပသ္သတော နတ္ထိ ကိဉ္စန’’န္တိ ပဋိဝေဓပညတ္တိ သတ္တာနံ, ရာဂော ကိဉ္စနံ ဒောသော ကိဉ္စနံ မောဟော ကိဉ္စနံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘မောဟသမ္ဗန္ဓနော လောကော’’တိ။

    ‘‘Mohasambandhano loko’’ti desanāpaññatti vipallāsānaṃ. ‘‘Bhabbarūpova dissatī’’ti viparītapaññatti lokassa. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti pabhavapaññatti pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ, kiccapaññatti pariyuṭṭhānānaṃ. Balavapaññatti kilesānaṃ. Virūhanāpaññatti saṅkhārānaṃ. ‘‘Tamasā parivārito’’ti desanāpaññatti avijjandhakārassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Assirī viya khāyatī’’ti dassanapaññatti dibbacakkhussa, nikkhepapaññatti paññācakkhussa. ‘‘Passato natthi kiñcana’’nti paṭivedhapaññatti sattānaṃ, rāgo kiñcanaṃ doso kiñcanaṃ moho kiñcanaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘mohasambandhano loko’’ti.

    ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင္ခတံ, နော စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဘဝိသ္သ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင္ခတံ။ နယိဓ 21 ဇာတသ္သ ဘူတသ္သ ကတသ္သ သင္ခတသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယေထ။ ယသ္မာ စ ခော, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင္ခတံ, တသ္မာ ဇာတသ္သ ဘူတသ္သ ကတသ္သ သင္ခတသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယတီ’’တိ။

    ‘‘Atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, no cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ. Nayidha 22 jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyetha. Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti.

    ‘‘နော စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဘဝိသ္သ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင္ခတ’’န္တိ ဒေသနာပညတ္တိ နိဗ္ဗာနသ္သ ဝေဝစနပညတ္တိ စ။ ‘‘နယိဓ ဇာတသ္သ ဘူတသ္သ ကတသ္သ သင္ခတသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယေထာ’’တိ ဝေဝစနပညတ္တိ သင္ခတသ္သ ဥပနယနပညတ္တိ စ။ ‘‘ယသ္မာ စ ခော, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထိ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင္ခတ’’န္တိ ဝေဝစနပညတ္တိ နိဗ္ဗာနသ္သ ဇောတနာပညတ္တိ စ။ ‘‘တသ္မာ ဇာတသ္သ ဘူတသ္သ ကတသ္သ သင္ခတသ္သ နိသ္သရဏံ ပညာယတီ’’တိ အယံ ဝေဝစနပညတ္တိ နိဗ္ဗာနသ္သ, နိယ္ယာနိကပညတ္တိ မဂ္ဂသ္သ, နိသ္သရဏပညတ္တိ သံသာရတော။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘နော စေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဘဝိသ္သာ’’တိ။ တေနာဟ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော ‘‘ဧကံ ဘဂဝာ ဓမ္မံ, ပညတ္တီဟိ ဝိဝိဓာဟိ ဒေသေတီ’’တိ။

    ‘‘No cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti desanāpaññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Nayidha jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyethā’’ti vevacanapaññatti saṅkhatassa upanayanapaññatti ca. ‘‘Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti vevacanapaññatti nibbānassa jotanāpaññatti ca. ‘‘Tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti ayaṃ vevacanapaññatti nibbānassa, niyyānikapaññatti maggassa, nissaraṇapaññatti saṃsārato. Tenāha bhagavā ‘‘no cetaṃ, bhikkhave, abhavissā’’ti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    နိယုတ္တော ပညတ္တိ ဟာရော။

    Niyutto paññatti hāro.







    Footnotes:
    1. နန္ဒိ (သီ.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၆၄)
    2. ဗုဒ္ဓိ (က.)
    3. nandi (sī.) passa saṃ. ni. 2.64)
    4. buddhi (ka.)
    5. ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၆၄
    6. passa saṃ. ni. 2.64
    7. စက္ခုံ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၄.၉၉
    8. ယမိဒံ (သီ. က.)
    9. cakkhuṃ (ka.) passa saṃ. ni. 4.99
    10. yamidaṃ (sī. ka.)
    11. အနိစ္စ’’န္တိ (သံ. နိ. ၄.၁၀၀)
    12. anicca’’nti (saṃ. ni. 4.100)
    13. ဝိကီဠနိကံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၃.၁၆၉
    14. vikīḷanikaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 3.169
    15. အဘိဒာ (သီ. က.) ပသ္သ ဒီ. နိ. ၂.၁၆၉
    16. abhidā (sī. ka.) passa dī. ni. 2.169
    17. ဥပဓိသမ္ဗန္ဓနော (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၇၀
    18. upadhisambandhano (sī.) passa udā. 70
    19. သသ္သတောရိဝ (ဥဒာ. ၇၀)
    20. sassatoriva (udā. 70)
    21. န ဣဓ (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၇၃
    22. na idha (sī. ka.) passa udā. 73



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၁၁. ပညတ္တိဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ၁၁. ပညတ္တိဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī / ၁၁. ပညတ္တိဟာရဝိဘင္ဂဝိဘာဝနာ • 11. Paññattihāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact