Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పరివార-అట్ఠకథా • Parivāra-aṭṭhakathā |
పారాజికాదిఆపత్తివణ్ణనా
Pārājikādiāpattivaṇṇanā
౩౩౯. ఏవం పుచ్ఛానుక్కమేన సబ్బపఞ్హే విస్సజ్జేత్వా ఇదాని ‘‘ఆపత్తిక్ఖన్ధా చ భవన్తి సత్తా’’తి ఏత్థ సఙ్గహితఆపత్తిక్ఖన్ధానం పచ్చేకం నిబ్బచనమత్తం దస్సేన్తో పారాజికన్తిఆదిమాహ. తత్థ పారాజికన్తి గాథాయ అయమత్థో – యదిదం పుగ్గలాపత్తిసిక్ఖాపదపారాజికేసు ఆపత్తిపారాజికం నామ వుత్తం, తం ఆపజ్జన్తో పుగ్గలో యస్మా పరాజితో పరాజయమాపన్నో సద్ధమ్మా చుతో పరద్ధో భట్ఠో నిరఙ్కతో చ హోతి, అనిహతే తస్మిం పుగ్గలే పున ఉపోసథప్పవారణాదిభేదో సంవాసో నత్థి. తేనేతం ఇతి వుచ్చతీతి తేన కారణేన ఏతం ఆపత్తిపారాజికన్తి వుచ్చతి. అయఞ్హేత్థ సఙ్ఖేపత్థో – యస్మా పరాజితో హోతి తేన, తస్మా ఏతం పారాజికన్తి వుచ్చతి.
339. Evaṃ pucchānukkamena sabbapañhe vissajjetvā idāni ‘‘āpattikkhandhā ca bhavanti sattā’’ti ettha saṅgahitaāpattikkhandhānaṃ paccekaṃ nibbacanamattaṃ dassento pārājikantiādimāha. Tattha pārājikanti gāthāya ayamattho – yadidaṃ puggalāpattisikkhāpadapārājikesu āpattipārājikaṃ nāma vuttaṃ, taṃ āpajjanto puggalo yasmā parājito parājayamāpanno saddhammā cuto paraddho bhaṭṭho niraṅkato ca hoti, anihate tasmiṃ puggale puna uposathappavāraṇādibhedo saṃvāso natthi. Tenetaṃ iti vuccatīti tena kāraṇena etaṃ āpattipārājikanti vuccati. Ayañhettha saṅkhepattho – yasmā parājito hoti tena, tasmā etaṃ pārājikanti vuccati.
దుతియగాథాయపి బ్యఞ్జనం అనాదియిత్వా అత్థమత్తమేవ దస్సేతుం సఙ్ఘోవ దేతి పరివాసన్తిఆది వుత్తం. అయం పనేత్థ అత్థో – ఇమం ఆపత్తిం ఆపజ్జిత్వా వుట్ఠాతుకామస్స యం తం ఆపత్తివుట్ఠానం తస్స ఆదిమ్హి చేవ పరివాసదానత్థాయ ఆదితో సేసే మజ్ఝే మానత్తదానత్థాయ మూలాయపటికస్సనేన వా సహ మానత్తదానత్థాయ, అవసానే అబ్భానత్థాయ చ సఙ్ఘో ఇచ్ఛితబ్బో, న హేత్థ ఏకమ్పి కమ్మం వినా సఙ్ఘేన సక్కా కాతున్తి సఙ్ఘో, ఆదిమ్హి చేవ సేసే చ ఇచ్ఛితబ్బో అస్సాతి సఙ్ఘాదిసేసో.
Dutiyagāthāyapi byañjanaṃ anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ saṅghova deti parivāsantiādi vuttaṃ. Ayaṃ panettha attho – imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya ādito sese majjhe mānattadānatthāya mūlāyapaṭikassanena vā saha mānattadānatthāya, avasāne abbhānatthāya ca saṅgho icchitabbo, na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātunti saṅgho, ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso.
తతియగాథాయ అనియతో న నియతోతి యస్మా న నియతో, తస్మా అనియతో అయమాపత్తిక్ఖన్ధోతి అత్థో. కిం కారణా న నియతోతి? అనేకంసికతం పదం, యస్మా ఇదం సిక్ఖాపదం అనేకంసేన కతన్తి అత్థో. కథం అనేకంసేన? తిణ్ణమఞ్ఞతరం ఠానం, తిణ్ణం ధమ్మానం అఞ్ఞతరేన కారేతబ్బోతి హి తత్థ వుత్తం, తస్మా ‘‘అనియతో’’తి పవుచ్చతి, సో ఆపత్తిక్ఖన్ధో అనియతోతి వుచ్చతి. యథా చ తిణ్ణం అఞ్ఞతరం ఠానం, ఏవం ద్విన్నం ధమ్మానం అఞ్ఞతరం ఠానం యత్థ వుత్తం, సోపి అనియతో ఏవ.
Tatiyagāthāya aniyato na niyatoti yasmā na niyato, tasmā aniyato ayamāpattikkhandhoti attho. Kiṃ kāraṇā na niyatoti? Anekaṃsikataṃpadaṃ, yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ anekaṃsena katanti attho. Kathaṃ anekaṃsena? Tiṇṇamaññataraṃ ṭhānaṃ, tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena kāretabboti hi tattha vuttaṃ, tasmā ‘‘aniyato’’ti pavuccati, so āpattikkhandho aniyatoti vuccati. Yathā ca tiṇṇaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ, evaṃ dvinnaṃ dhammānaṃ aññataraṃ ṭhānaṃ yattha vuttaṃ, sopi aniyato eva.
చతుత్థగాథాయ అచ్చయో తేన సమో నత్థీతి దేసనాగామినీసు అచ్చయేసు తేన సమో థూలో అచ్చయో నత్థి, తేనేతం ఇతి వుచ్చతి; థూలత్తా అచ్చయస్స ఏతం థుల్లచ్చయన్తి వుచ్చతీతి అత్థో.
Catutthagāthāya accayo tena samo natthīti desanāgāminīsu accayesu tena samo thūlo accayo natthi, tenetaṃ iti vuccati; thūlattā accayassa etaṃ thullaccayanti vuccatīti attho.
పఞ్చమగాథాయ నిస్సజ్జిత్వాన దేసేతి తేనేతన్తి నిస్సజ్జిత్వా దేసేతబ్బతో నిస్సగ్గియన్తి వుచ్చతీతి అత్థో.
Pañcamagāthāya nissajjitvāna deseti tenetanti nissajjitvā desetabbato nissaggiyanti vuccatīti attho.
ఛట్ఠగాథాయ పాతేతి కుసలం ధమ్మన్తి సఞ్చిచ్చ ఆపజ్జన్తస్స కుసలధమ్మసఙ్ఖాతం కుసలచిత్తం పాతేతి, తస్మా పాతేతి చిత్తన్తి పాచిత్తియం. యం పన చిత్తం పాతేతి, తం యస్మా అరియమగ్గం అపరజ్ఝతి, చిత్తసమ్మోహకారణఞ్చ హోతి, తస్మా ‘‘అరియమగ్గం అపరజ్ఝతి, చిత్తసమ్మోహనట్ఠాన’’న్తి చ వుత్తం.
Chaṭṭhagāthāya pāteti kusalaṃ dhammanti sañcicca āpajjantassa kusaladhammasaṅkhātaṃ kusalacittaṃ pāteti, tasmā pāteti cittanti pācittiyaṃ. Yaṃ pana cittaṃ pāteti, taṃ yasmā ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohakāraṇañca hoti, tasmā ‘‘ariyamaggaṃ aparajjhati, cittasammohanaṭṭhāna’’nti ca vuttaṃ.
పాటిదేసనీయగాథాసు ‘‘గారయ్హం ఆవుసో ధమ్మం ఆపజ్జి’’న్తి వుత్తగారయ్హభావకారణదస్సనత్థమేవ భిక్ఖు అఞ్ఞాతకో సన్తోతిఆది వుత్తం. పటిదేసేతబ్బతో పన సా ఆపత్తి పాటిదేసనీయాతి వుచ్చతి.
Pāṭidesanīyagāthāsu ‘‘gārayhaṃ āvuso dhammaṃ āpajji’’nti vuttagārayhabhāvakāraṇadassanatthameva bhikkhu aññātako santotiādi vuttaṃ. Paṭidesetabbato pana sā āpatti pāṭidesanīyāti vuccati.
దుక్కటగాథాయ అపరద్ధం విరద్ధఞ్చ ఖలితన్తి సబ్బమేతం ‘‘యఞ్చ దుక్కట’’న్తి ఏత్థ వుత్తస్స దుక్కటస్స పరియాయవచనం. యఞ్హి దుట్ఠు కతం విరూపం వా కతం, తం దుక్కటం. తం పనేతం యథా సత్థారా వుత్తం; ఏవం అకతత్తా అపరద్ధం, కుసలం విరజ్ఝిత్వా పవత్తత్తా విరద్ధం, అరియవత్తపటిపదం అనారుళ్హత్తా ఖలితం. యం మనుస్సో కరేతి ఇదం పనస్స ఓపమ్మనిదస్సనం. తస్సత్థో – యథా హి యం లోకే మనుస్సో ఆవి వా యది వా రహో పాపం కరోతి, తం దుక్కటన్తి పవేదేన్తి; ఏవమిదమ్పి బుద్ధప్పటికుట్ఠేన లామకభావేన పాపం, తస్మా దుక్కటన్తి వేదితబ్బం.
Dukkaṭagāthāya aparaddhaṃ viraddhañca khalitanti sabbametaṃ ‘‘yañca dukkaṭa’’nti ettha vuttassa dukkaṭassa pariyāyavacanaṃ. Yañhi duṭṭhu kataṃ virūpaṃ vā kataṃ, taṃ dukkaṭaṃ. Taṃ panetaṃ yathā satthārā vuttaṃ; evaṃ akatattā aparaddhaṃ, kusalaṃ virajjhitvā pavattattā viraddhaṃ, ariyavattapaṭipadaṃ anāruḷhattā khalitaṃ. Yaṃ manusso kareti idaṃ panassa opammanidassanaṃ. Tassattho – yathā hi yaṃ loke manusso āvi vā yadi vā raho pāpaṃ karoti, taṃ dukkaṭanti pavedenti; evamidampi buddhappaṭikuṭṭhena lāmakabhāvena pāpaṃ, tasmā dukkaṭanti veditabbaṃ.
దుబ్భాసితగాథాయ దుబ్భాసితం దురాభట్ఠన్తి దుట్ఠు ఆభట్ఠం భాసితం లపితన్తి దురాభట్ఠం. యం దురాభట్ఠం, తం దుబ్భాసితన్తి అత్థో. కిఞ్చ భియ్యో? సంకిలిట్ఠఞ్చ యం పదం, సంకిలిట్ఠం యస్మా తం పదం హోతీతి అత్థో. తథా యఞ్చ విఞ్ఞూ గరహన్తి, యస్మా చ నం విఞ్ఞూ గరహన్తీతి అత్థో. తేనేతం ఇతి వుచ్చతీతి తేన సంకిలిట్ఠభావేన చ విఞ్ఞుగరహనేనాపి చ ఏతం ఇతి వుచ్చతి; ‘‘దుబ్భాసిత’’న్తి ఏవం వుచ్చతీతి అత్థో.
Dubbhāsitagāthāya dubbhāsitaṃ durābhaṭṭhanti duṭṭhu ābhaṭṭhaṃ bhāsitaṃ lapitanti durābhaṭṭhaṃ. Yaṃ durābhaṭṭhaṃ, taṃ dubbhāsitanti attho. Kiñca bhiyyo? Saṃkiliṭṭhañca yaṃ padaṃ, saṃkiliṭṭhaṃ yasmā taṃ padaṃ hotīti attho. Tathā yañca viññū garahanti, yasmā ca naṃ viññū garahantīti attho. Tenetaṃ iti vuccatīti tena saṃkiliṭṭhabhāvena ca viññugarahanenāpi ca etaṃ iti vuccati; ‘‘dubbhāsita’’nti evaṃ vuccatīti attho.
సేఖియగాథాయ ‘‘ఆది చేతం చరణఞ్చా’’తిఆదినా నయేన సేఖస్స సన్తకభావం దీపేతి. తస్మా సేఖస్స ఇదం సేఖియన్తి అయమేత్థ సఙ్ఖేపత్థో. ఇదం ‘‘గరుకలహుకఞ్చాపీ’’తిఆదిపఞ్హేహి అసఙ్గహితస్స ‘‘హన్ద వాక్యం సుణోమ తే’’తి ఇమినా పన ఆయాచనవచనేన సఙ్గహితస్స అత్థస్స దీపనత్థం వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
Sekhiyagāthāya ‘‘ādi cetaṃ caraṇañcā’’tiādinā nayena sekhassa santakabhāvaṃ dīpeti. Tasmā sekhassa idaṃ sekhiyanti ayamettha saṅkhepattho. Idaṃ ‘‘garukalahukañcāpī’’tiādipañhehi asaṅgahitassa ‘‘handa vākyaṃ suṇoma te’’ti iminā pana āyācanavacanena saṅgahitassa atthassa dīpanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ.
ఛన్నమతివస్సతీతిఆదిమ్హిపి ఏసేవ నయో. తత్థ ఛన్నమతివస్సతీతి గేహం తావ తిణాదీహి అచ్ఛన్నం అతివస్సతి. ఇదం పన ఆపత్తిసఙ్ఖాతం గేహం ఛన్నం అతివస్సతి; మూలాపత్తిఞ్హి ఛాదేన్తో అఞ్ఞం నవం ఆపత్తిం ఆపజ్జతి. వివటం నాతివస్సతీతి గేహం తావ అవివటం సుచ్ఛన్నం నాతివస్సతి. ఇదం పన ఆపత్తిసఙ్ఖాతం గేహం వివటం నాతివస్సతి; మూలాపత్తిఞ్హి వివరన్తో దేసనాగామినిం దేసేత్వా వుట్ఠానగామినితో వుట్ఠహిత్వా సుద్ధన్తే పతిట్ఠాతి. ఆయతిం సంవరన్తో అఞ్ఞం ఆపత్తిం నాపజ్జతి. తస్మా ఛన్నం వివరేథాతి తేన కారణేన దేసనాగామినిం దేసేన్తో వుట్ఠానగామినితో చ వుట్ఠహన్తో ఛన్నం వివరేథ. ఏవం తం నాతివస్సతీతి ఏవఞ్చేతం వివటం నాతివస్సతీతి అత్థో.
Channamativassatītiādimhipi eseva nayo. Tattha channamativassatīti gehaṃ tāva tiṇādīhi acchannaṃ ativassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ channaṃ ativassati; mūlāpattiñhi chādento aññaṃ navaṃ āpattiṃ āpajjati. Vivaṭaṃ nātivassatīti gehaṃ tāva avivaṭaṃ succhannaṃ nātivassati. Idaṃ pana āpattisaṅkhātaṃ gehaṃ vivaṭaṃ nātivassati; mūlāpattiñhi vivaranto desanāgāminiṃ desetvā vuṭṭhānagāminito vuṭṭhahitvā suddhante patiṭṭhāti. Āyatiṃ saṃvaranto aññaṃ āpattiṃ nāpajjati. Tasmā channaṃ vivarethāti tena kāraṇena desanāgāminiṃ desento vuṭṭhānagāminito ca vuṭṭhahanto channaṃ vivaretha. Evaṃ taṃ nātivassatīti evañcetaṃ vivaṭaṃ nātivassatīti attho.
గతి మిగానం పవనన్తి అజ్ఝోకాసే బ్యగ్ఘాదీహి పరిపాతియమానానం మిగానం పవనం రుక్ఖాదిగహనం అరఞ్ఞం గతి పటిసరణం హోతి, తం పత్వా తే అస్సాసన్తి. ఏతేనేవ నయేన ఆకాసో పక్ఖీనం గతి. అవస్సం ఉపగమనట్ఠేన పన విభవో గతి ధమ్మానం, సబ్బేసమ్పి సఙ్ఖతధమ్మానం వినాసోవ తేసం గతి. న హి తే వినాసం అగచ్ఛన్తా ఠాతుం సక్కోన్తి. సుచిరమ్పి ఠత్వా పన నిబ్బానం అరహతో గతి, ఖీణాసవస్స అరహతో అనుపాదిసేసనిబ్బానధాతు ఏకంసేన గతీతి అత్థో.
Gati migānaṃ pavananti ajjhokāse byagghādīhi paripātiyamānānaṃ migānaṃ pavanaṃ rukkhādigahanaṃ araññaṃ gati paṭisaraṇaṃ hoti, taṃ patvā te assāsanti. Eteneva nayena ākāso pakkhīnaṃ gati. Avassaṃ upagamanaṭṭhena pana vibhavo gati dhammānaṃ, sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ vināsova tesaṃ gati. Na hi te vināsaṃ agacchantā ṭhātuṃ sakkonti. Sucirampi ṭhatvā pana nibbānaṃ arahato gati, khīṇāsavassa arahato anupādisesanibbānadhātu ekaṃsena gatīti attho.
పఠమగాథాసఙ్గణికవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / పరివారపాళి • Parivārapāḷi / ౫. పారాజికాదిఆపత్తి • 5. Pārājikādiāpatti
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / అసాధారణాదివణ్ణనా • Asādhāraṇādivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / పారాజికాదిఆపత్తివణ్ణనా • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / పారాజికాదిఆపత్తివణ్ణనా • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / పారాజికాదిఆపత్తివణ్ణనా • Pārājikādiāpattivaṇṇanā