| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi |
१०. पारापरियत्थेरगाथा
10. Pārāpariyattheragāthā
९२०.
920.
समणस्स अहु चिन्ता, पुप्फितम्हि महावने।
Samaṇassa ahu cintā, pupphitamhi mahāvane;
एकग्गस्स निसिन्नस्स, पविवित्तस्स झायिनो॥
Ekaggassa nisinnassa, pavivittassa jhāyino.
९२१.
921.
‘‘अञ्ञथा लोकनाथम्हि, तिट्ठन्ते पुरिसुत्तमे।
‘‘Aññathā lokanāthamhi, tiṭṭhante purisuttame;
इरियं आसि भिक्खूनं, अञ्ञथा दानि दिस्सति॥
Iriyaṃ āsi bhikkhūnaṃ, aññathā dāni dissati.
९२२.
922.
‘‘सीतवातपरित्तानं, हिरिकोपीनछादनं।
‘‘Sītavātaparittānaṃ, hirikopīnachādanaṃ;
मत्तट्ठियं अभुञ्जिंसु, सन्तुट्ठा इतरीतरे॥
Mattaṭṭhiyaṃ abhuñjiṃsu, santuṭṭhā itarītare.
९२३.
923.
‘‘पणीतं यदि वा लूखं, अप्पं वा यदि वा बहुं।
‘‘Paṇītaṃ yadi vā lūkhaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;
यापनत्थं अभुञ्जिंसु, अगिद्धा नाधिमुच्छिता॥
Yāpanatthaṃ abhuñjiṃsu, agiddhā nādhimucchitā.
९२४.
924.
‘‘जीवितानं परिक्खारे, भेसज्जे अथ पच्चये।
‘‘Jīvitānaṃ parikkhāre, bhesajje atha paccaye;
न बाळ्हं उस्सुका आसुं, यथा ते आसवक्खये॥
Na bāḷhaṃ ussukā āsuṃ, yathā te āsavakkhaye.
९२५.
925.
‘‘अरञ्ञे रुक्खमूलेसु, कन्दरासु गुहासु च।
‘‘Araññe rukkhamūlesu, kandarāsu guhāsu ca;
विवेकमनुब्रूहन्ता, विहंसु तप्परायना॥
Vivekamanubrūhantā, vihaṃsu tapparāyanā.
९२६.
926.
‘‘नीचा निविट्ठा सुभरा, मुदू अत्थद्धमानसा।
‘‘Nīcā niviṭṭhā subharā, mudū atthaddhamānasā;
अब्यासेका अमुखरा, अत्थचिन्ता वसानुगा॥
Abyāsekā amukharā, atthacintā vasānugā.
९२७.
927.
‘‘ततो पासादिकं आसि, गतं भुत्तं निसेवितं।
‘‘Tato pāsādikaṃ āsi, gataṃ bhuttaṃ nisevitaṃ;
सिनिद्धा तेलधाराव, अहोसि इरियापथो॥
Siniddhā teladhārāva, ahosi iriyāpatho.
९२८.
928.
‘‘सब्बासवपरिक्खीणा, महाझायी महाहिता।
‘‘Sabbāsavaparikkhīṇā, mahājhāyī mahāhitā;
निब्बुता दानि ते थेरा, परित्ता दानि तादिसा॥
Nibbutā dāni te therā, parittā dāni tādisā.
९२९.
929.
‘‘कुसलानञ्च धम्मानं, पञ्ञाय च परिक्खया।
‘‘Kusalānañca dhammānaṃ, paññāya ca parikkhayā;
सब्बाकारवरूपेतं, लुज्जते जिनसासनं॥
Sabbākāravarūpetaṃ, lujjate jinasāsanaṃ.
९३०.
930.
‘‘पापकानञ्च धम्मानं, किलेसानञ्च यो उतु।
‘‘Pāpakānañca dhammānaṃ, kilesānañca yo utu;
उपट्ठिता विवेकाय, ये च सद्धम्मसेसका॥
Upaṭṭhitā vivekāya, ye ca saddhammasesakā.
९३१.
931.
‘‘ते किलेसा पवड्ढन्ता, आविसन्ति बहुं जनं।
‘‘Te kilesā pavaḍḍhantā, āvisanti bahuṃ janaṃ;
कीळन्ति मञ्ञे बालेहि, उम्मत्तेहिव रक्खसा॥
Kīḷanti maññe bālehi, ummattehiva rakkhasā.
९३२.
932.
‘‘किलेसेहाभिभूता ते, तेन तेन विधाविता।
‘‘Kilesehābhibhūtā te, tena tena vidhāvitā;
नरा किलेसवत्थूसु, ससङ्गामेव घोसिते॥
Narā kilesavatthūsu, sasaṅgāmeva ghosite.
९३३.
933.
‘‘परिच्चजित्वा सद्धम्मं, अञ्ञमञ्ञेहि भण्डरे।
‘‘Pariccajitvā saddhammaṃ, aññamaññehi bhaṇḍare;
दिट्ठिगतानि अन्वेन्ता, इदं सेय्योति मञ्ञरे॥
Diṭṭhigatāni anventā, idaṃ seyyoti maññare.
९३४.
934.
‘‘धनञ्च पुत्तं भरियञ्च, छड्डयित्वान निग्गता।
‘‘Dhanañca puttaṃ bhariyañca, chaḍḍayitvāna niggatā;
कटच्छुभिक्खहेतूपि, अकिच्छानि निसेवरे॥
Kaṭacchubhikkhahetūpi, akicchāni nisevare.
९३५.
935.
‘‘उदरावदेहकं भुत्वा, सयन्तुत्तानसेय्यका।
‘‘Udarāvadehakaṃ bhutvā, sayantuttānaseyyakā;
कथं वत्तेन्ति 1 पटिबुद्धा, या कथा सत्थुगरहिता॥
Kathaṃ vattenti 2 paṭibuddhā, yā kathā satthugarahitā.
९३६.
936.
९३७.
937.
‘‘मत्तिकं तेलचुण्णञ्च, उदकासनभोजनं।
‘‘Mattikaṃ telacuṇṇañca, udakāsanabhojanaṃ;
गिहीनं उपनामेन्ति, आकङ्खन्ता बहुत्तरं॥
Gihīnaṃ upanāmenti, ākaṅkhantā bahuttaraṃ.
९३८.
938.
‘‘दन्तपोनं कपित्थञ्च, पुप्फं खादनियानि च।
‘‘Dantaponaṃ kapitthañca, pupphaṃ khādaniyāni ca;
पिण्डपाते च सम्पन्ने, अम्बे आमलकानि च॥
Piṇḍapāte ca sampanne, ambe āmalakāni ca.
९३९.
939.
‘‘भेसज्जेसु यथा वेज्जा, किच्चाकिच्चे यथा गिही।
‘‘Bhesajjesu yathā vejjā, kiccākicce yathā gihī;
गणिकाव विभूसायं, इस्सरे खत्तिया यथा॥
Gaṇikāva vibhūsāyaṃ, issare khattiyā yathā.
९४०.
940.
‘‘नेकतिका वञ्चनिका, कूटसक्खी अपाटुका।
‘‘Nekatikā vañcanikā, kūṭasakkhī apāṭukā;
बहूहि परिकप्पेहि, आमिसं परिभुञ्जरे॥
Bahūhi parikappehi, āmisaṃ paribhuñjare.
९४१.
941.
‘‘लेसकप्पे परियाये, परिकप्पेनुधाविता।
‘‘Lesakappe pariyāye, parikappenudhāvitā;
जीविकत्था उपायेन, सङ्कड्ढन्ति बहुं धनं॥
Jīvikatthā upāyena, saṅkaḍḍhanti bahuṃ dhanaṃ.
९४२.
942.
‘‘उपट्ठापेन्ति परिसं, कम्मतो नो च धम्मतो।
‘‘Upaṭṭhāpenti parisaṃ, kammato no ca dhammato;
धम्मं परेसं देसेन्ति, लाभतो नो च अत्थतो॥
Dhammaṃ paresaṃ desenti, lābhato no ca atthato.
९४३.
943.
‘‘सङ्घलाभस्स भण्डन्ति, सङ्घतो परिबाहिरा।
‘‘Saṅghalābhassa bhaṇḍanti, saṅghato paribāhirā;
परलाभोपजीवन्ता, अहिरीका न लज्जरे॥
Paralābhopajīvantā, ahirīkā na lajjare.
९४४.
944.
‘‘नानुयुत्ता तथा एके, मुण्डा सङ्घाटिपारुता।
‘‘Nānuyuttā tathā eke, muṇḍā saṅghāṭipārutā;
सम्भावनंयेविच्छन्ति, लाभसक्कारमुच्छिता॥
Sambhāvanaṃyevicchanti, lābhasakkāramucchitā.
९४५.
945.
‘‘एवं नानप्पयातम्हि, न दानि सुकरं तथा।
‘‘Evaṃ nānappayātamhi, na dāni sukaraṃ tathā;
अफुसितं वा फुसितुं, फुसितं वानुरक्खितुं॥
Aphusitaṃ vā phusituṃ, phusitaṃ vānurakkhituṃ.
९४६.
946.
‘‘यथा कण्टकट्ठानम्हि, चरेय्य अनुपाहनो।
‘‘Yathā kaṇṭakaṭṭhānamhi, careyya anupāhano;
सतिं उपट्ठपेत्वान, एवं गामे मुनी चरे॥
Satiṃ upaṭṭhapetvāna, evaṃ gāme munī care.
९४७.
947.
‘‘सरित्वा पुब्बके योगी, तेसं वत्तमनुस्सरं।
‘‘Saritvā pubbake yogī, tesaṃ vattamanussaraṃ;
किञ्चापि पच्छिमो कालो, फुसेय्य अमतं पदं॥
Kiñcāpi pacchimo kālo, phuseyya amataṃ padaṃ.
९४८.
948.
‘‘इदं वत्वा सालवने, समणो भावितिन्द्रियो।
‘‘Idaṃ vatvā sālavane, samaṇo bhāvitindriyo;
ब्राह्मणो परिनिब्बायी, इसि खीणपुनब्भवो’’ति॥
Brāhmaṇo parinibbāyī, isi khīṇapunabbhavo’’ti.
वीसतिनिपातो निट्ठितो।
Vīsatinipāto niṭṭhito.
तत्रुद्दानं –
Tatruddānaṃ –
अधिमुत्तो पारापरियो, तेलकानि रट्ठपालो।
Adhimutto pārāpariyo, telakāni raṭṭhapālo;
मालुक्यसेलो भद्दियो, अङ्गुलि दिब्बचक्खुको॥
Mālukyaselo bhaddiyo, aṅguli dibbacakkhuko.
पारापरियो दसेते, वीसम्हि परिकित्तिता।
Pārāpariyo dasete, vīsamhi parikittitā;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā / १०. पारापरियत्थेरगाथावण्णना • 10. Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā
