Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౬. పారాపరియత్థేరగాథావణ్ణనా

    6. Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā

    ఛఫస్సాయతనే హిత్వాతి ఆయస్మతో పారాపరియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పియదస్సిస్స భగవతో కాలే నేసాదయోనియం నిబ్బత్తిత్వా తస్స విఞ్ఞుతం పత్తస్స విచరణట్ఠానే అఞ్ఞతరస్మిం వనసణ్డే పియదస్సీ భగవా తం అనుగ్గణ్హితుం నిరోధసమాపత్తిం సమాపజ్జిత్వా నిసీది. సో చ మిగే పరియేసన్తో తం ఠానం గతో సత్థారం దిస్వా పసన్నమానసో భగవన్తం అన్తో కత్వా కతం సాఖామణ్డపం పదుమపుప్ఫేహి కూటాగారాకారేన సఞ్ఛాదేత్వా ఉళారం పీతిసోమనస్సం పటిసంవేదేన్తో సత్తాహం నమస్సమానో అట్ఠాసి. దివసే దివసే చ మిలాతమిలాతాని అపనేత్వా అభినవేహి ఛాదేసి. సత్థా సత్తాహస్స అచ్చయేన నిరోధతో వుట్ఠహిత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘం అనుస్సరి. తావదేవ అసీతిసహస్సమత్తా భిక్ఖూ సత్థారం పరివారేసుం. ‘‘మధురధమ్మకథం సుణిస్సామా’’తి దేవతా సన్నిపతింసు, మహా సమాగమో అహోసి. సత్థా అనుమోదనం కరోన్తో తస్స దేవమనుస్సేసు భావినిం సమ్పత్తిం ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావకబోధిఞ్చ బ్యాకరిత్వా పక్కామి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజగహే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో తిణ్ణం వేదానం పారగూ హుత్వా పరాపరగోత్తతాయ పారాపరియోతి లద్ధసమఞ్ఞో బహూ బ్రాహ్మణే మన్తే వాచేన్తో సత్థు రాజగహగమనే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౪౦.౩౫౩-౩౮౫) –

    Chaphassāyatanehitvāti āyasmato pārāpariyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto piyadassissa bhagavato kāle nesādayoniyaṃ nibbattitvā tassa viññutaṃ pattassa vicaraṇaṭṭhāne aññatarasmiṃ vanasaṇḍe piyadassī bhagavā taṃ anuggaṇhituṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nisīdi. So ca mige pariyesanto taṃ ṭhānaṃ gato satthāraṃ disvā pasannamānaso bhagavantaṃ anto katvā kataṃ sākhāmaṇḍapaṃ padumapupphehi kūṭāgārākārena sañchādetvā uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedento sattāhaṃ namassamāno aṭṭhāsi. Divase divase ca milātamilātāni apanetvā abhinavehi chādesi. Satthā sattāhassa accayena nirodhato vuṭṭhahitvā bhikkhusaṅghaṃ anussari. Tāvadeva asītisahassamattā bhikkhū satthāraṃ parivāresuṃ. ‘‘Madhuradhammakathaṃ suṇissāmā’’ti devatā sannipatiṃsu, mahā samāgamo ahosi. Satthā anumodanaṃ karonto tassa devamanussesu bhāviniṃ sampattiṃ imasmiṃ buddhuppāde sāvakabodhiñca byākaritvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā parāparagottatāya pārāpariyoti laddhasamañño bahū brāhmaṇe mante vācento satthu rājagahagamane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.353-385) –

    ‘‘పియదస్సీ నామ భగవా, సయమ్భూ లోకనాయకో;

    ‘‘Piyadassī nāma bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    వివేకకామో సమ్బుద్ధో, సమాధికుసలో ముని.

    Vivekakāmo sambuddho, samādhikusalo muni.

    ‘‘వనసణ్డం సమోగ్గయ్హ, పియదస్సీ మహాముని;

    ‘‘Vanasaṇḍaṃ samoggayha, piyadassī mahāmuni;

    పంసుకూలం పత్థరిత్వా, నిసీది పురిసుత్తమో.

    Paṃsukūlaṃ pattharitvā, nisīdi purisuttamo.

    ‘‘మిగలుద్దో పురే ఆసిం, అరఞ్ఞే కాననే అహం;

    ‘‘Migaluddo pure āsiṃ, araññe kānane ahaṃ;

    పసదం మిగమేసన్తో, ఆహిణ్డామి అహం తదా.

    Pasadaṃ migamesanto, āhiṇḍāmi ahaṃ tadā.

    ‘‘తత్థద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, ఓఘతిణ్ణమనాసవం;

    ‘‘Tatthaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ;

    పుప్ఫితం సాలరాజంవ, సతరంసింవ ఉగ్గతం.

    Pupphitaṃ sālarājaṃva, sataraṃsiṃva uggataṃ.

    ‘‘దిస్వానహం దేవదేవం, పియదస్సిం మహాయసం;

    ‘‘Disvānahaṃ devadevaṃ, piyadassiṃ mahāyasaṃ;

    జాతస్సరం సమోగ్గయ్హ, పదుమం ఆహరిం తదా.

    Jātassaraṃ samoggayha, padumaṃ āhariṃ tadā.

    ‘‘ఆహరిత్వాన పదుమం, సతపత్తం మనోరమం;

    ‘‘Āharitvāna padumaṃ, satapattaṃ manoramaṃ;

    కూటాగారం కరిత్వాన, ఛాదయిం పదుమేనహం.

    Kūṭāgāraṃ karitvāna, chādayiṃ padumenahaṃ.

    ‘‘అనుకమ్పకో కారుణికో, పియదస్సీ మహాముని;

    ‘‘Anukampako kāruṇiko, piyadassī mahāmuni;

    సత్తరత్తిన్దివం బుద్ధో, కూటాగారే వసీ జినో.

    Sattarattindivaṃ buddho, kūṭāgāre vasī jino.

    ‘‘పురాణం ఛడ్డయిత్వాన, నవేన ఛాదయిం అహం;

    ‘‘Purāṇaṃ chaḍḍayitvāna, navena chādayiṃ ahaṃ;

    అఞ్జలిం పగ్గహేత్వాన, అట్ఠాసిం తావదే అహం.

    Añjaliṃ paggahetvāna, aṭṭhāsiṃ tāvade ahaṃ.

    ‘‘వుట్ఠహిత్వా సమాధిమ్హా, పియదస్సీ మహాముని;

    ‘‘Vuṭṭhahitvā samādhimhā, piyadassī mahāmuni;

    దిసం అనువిలోకేన్తో, నిసీది లోకనాయకో.

    Disaṃ anuvilokento, nisīdi lokanāyako.

    ‘‘తదా సుదస్సనో నామ, ఉపట్ఠాకో మహిద్ధికో;

    ‘‘Tadā sudassano nāma, upaṭṭhāko mahiddhiko;

    చిత్తమఞ్ఞాయ బుద్ధస్స, పియదస్సిస్స సత్థునో.

    Cittamaññāya buddhassa, piyadassissa satthuno.

    ‘‘అసీతియా సహస్సేహి, భిక్ఖూహి పరివారితో;

    ‘‘Asītiyā sahassehi, bhikkhūhi parivārito;

    వనన్తే సుఖమాసీనం, ఉపేసి లోకనాయకం.

    Vanante sukhamāsīnaṃ, upesi lokanāyakaṃ.

    ‘‘యావతా వనసణ్డమ్హి, అధివత్థా చ దేవతా;

    ‘‘Yāvatā vanasaṇḍamhi, adhivatthā ca devatā;

    బుద్ధస్స చిత్తమఞ్ఞాయ, సబ్బే సన్నిపతుం తదా.

    Buddhassa cittamaññāya, sabbe sannipatuṃ tadā.

    ‘‘సమాగతేసు యక్ఖేసు, కుమ్భణ్డే సహరక్ఖసే;

    ‘‘Samāgatesu yakkhesu, kumbhaṇḍe saharakkhase;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే చ సమ్పత్తే, గాథా పబ్యాహరీ జినో.

    Bhikkhusaṅghe ca sampatte, gāthā pabyāharī jino.

    ‘‘థోమం సత్తాహం పూజేసి, ఆవాసఞ్చ అకాసి మే;

    ‘‘Thomaṃ sattāhaṃ pūjesi, āvāsañca akāsi me;

    తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘సుదుద్దసం సునిపుణం, గమ్భీరం సుప్పకాసితం;

    ‘‘Sududdasaṃ sunipuṇaṃ, gambhīraṃ suppakāsitaṃ;

    ఞాణేన కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.

    Ñāṇena kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘చతుద్దసాని కప్పాని, దేవరజ్జం కరిస్సతి;

    ‘‘Catuddasāni kappāni, devarajjaṃ karissati;

    కూటాగారం మహన్తస్స, పద్మపుప్ఫేహి ఛాదితం.

    Kūṭāgāraṃ mahantassa, padmapupphehi chāditaṃ.

    ‘‘ఆకాసే ధారయిస్సతి, పుప్ఫకమ్మస్సిదం ఫలం;

    ‘‘Ākāse dhārayissati, pupphakammassidaṃ phalaṃ;

    చతుబ్బీసే కప్పసతే, వోకిణ్ణం సంసరిస్సతి.

    Catubbīse kappasate, vokiṇṇaṃ saṃsarissati.

    ‘‘తత్థ పుప్ఫమయం బ్యమ్హం, ఆకాసే ధారయిస్సతి;

    ‘‘Tattha pupphamayaṃ byamhaṃ, ākāse dhārayissati;

    యథా పదుమపత్తమ్హి, తోయం న ఉపలిమ్పతి.

    Yathā padumapattamhi, toyaṃ na upalimpati.

    ‘‘తథేవీమస్స ఞాణమ్హి, కిలేసా నోపలిమ్పరే;

    ‘‘Tathevīmassa ñāṇamhi, kilesā nopalimpare;

    మనసా వినివట్టేత్వా, పఞ్చ నీవరణే అయం.

    Manasā vinivaṭṭetvā, pañca nīvaraṇe ayaṃ.

    ‘‘చిత్తం జనేత్వా నేక్ఖమ్మే, అగారా పబ్బజిస్సతి;

    ‘‘Cittaṃ janetvā nekkhamme, agārā pabbajissati;

    తతో పుప్ఫమయే బ్యమ్హే, ధారేన్తే నిక్ఖమిస్సతి.

    Tato pupphamaye byamhe, dhārente nikkhamissati.

    ‘‘రుక్ఖమూలే వసన్తస్స, నిపకస్స సతీమతో;

    ‘‘Rukkhamūle vasantassa, nipakassa satīmato;

    తత్థ పుప్ఫమయం బ్యమ్హం, మత్థకే ధారయిస్సతి.

    Tattha pupphamayaṃ byamhaṃ, matthake dhārayissati.

    ‘‘చీవరం పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం;

    ‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

    దత్వాన భిక్ఖుసఙ్ఘస్స, నిబ్బాయిస్సతినాసవో.

    Datvāna bhikkhusaṅghassa, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘కూటాగారేన చరతా, పబ్బజ్జం అభినిక్ఖమిం;

    ‘‘Kūṭāgārena caratā, pabbajjaṃ abhinikkhamiṃ;

    రుక్ఖమూలే వసన్తమ్పి, కూటాగారం ధరీయతి.

    Rukkhamūle vasantampi, kūṭāgāraṃ dharīyati.

    ‘‘చీవరే పిణ్డపాతే చ, చేతనా మే న విజ్జతి;

    ‘‘Cīvare piṇḍapāte ca, cetanā me na vijjati;

    పుఞ్ఞకమ్మేన సంయుత్తో, లభామి పరినిట్ఠితం.

    Puññakammena saṃyutto, labhāmi pariniṭṭhitaṃ.

    ‘‘గణనాతో అసఙ్ఖేయ్యా, కప్పకోటీ బహూ మమ;

    ‘‘Gaṇanāto asaṅkheyyā, kappakoṭī bahū mama;

    రిత్తకా తే అతిక్కన్తా, పముత్తా లోకనాయకా.

    Rittakā te atikkantā, pamuttā lokanāyakā.

    ‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, పియదస్సీ వినాయకో;

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, piyadassī vināyako;

    తమహం పయిరుపాసిత్వా, ఇమం యోనిం ఉపాగతో.

    Tamahaṃ payirupāsitvā, imaṃ yoniṃ upāgato.

    ‘‘ఇధ పస్సామి సమ్బుద్ధం, అనోమం నామ చక్ఖుమం;

    ‘‘Idha passāmi sambuddhaṃ, anomaṃ nāma cakkhumaṃ;

    తమహం ఉపగన్త్వాన, పబ్బజిం అనగారియం.

    Tamahaṃ upagantvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘దుక్ఖస్సన్తకరో బుద్ధో, మగ్గం మే దేసయీ జినో;

    ‘‘Dukkhassantakaro buddho, maggaṃ me desayī jino;

    తస్స ధమ్మం సుణిత్వాన, పత్తోమ్హి అచలం పదం.

    Tassa dhammaṃ suṇitvāna, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘తోసయిత్వాన సమ్బుద్ధం, గోతమం సక్యపుఙ్గవం;

    ‘‘Tosayitvāna sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;

    సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, విహరామి అనాసవో.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, యం బుద్ధమభిపూజయిం;

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా సఞ్జాతసోమనస్సో ఉదానవసేన –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānavasena –

    ౧౧౬.

    116.

    ‘‘ఛఫస్సాయతనే హిత్వా, గుత్తద్వారో సుసంవుతో;

    ‘‘Chaphassāyatane hitvā, guttadvāro susaṃvuto;

    అఘమూలం వమిత్వాన, పత్తో మే ఆసవక్ఖయో’’తి. – గాథం అభాసి;

    Aghamūlaṃ vamitvāna, patto me āsavakkhayo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ ఛఫస్సాయతనే హిత్వాతి చక్ఖుసమ్ఫస్సాదీనం ఛన్నం సమ్ఫస్సానం ఉప్పత్తిట్ఠానతాయ ‘‘ఫస్సాయతనానీ’’తి లద్ధనామాని చక్ఖాదీని ఛ అజ్ఝత్తికాయతనాని తప్పటిబద్ధసంకిలేసప్పహానవసేన పహాయ. గుత్తద్వారో సుసంవుతోతి తతో ఏవ చక్ఖుద్వారాదీనం గుత్తత్తా, తత్థ పవత్తనకానం అభిజ్ఝాదీనం పాపధమ్మానం పవేసననివారణేన సతికవాటేన సుట్టు పిహితత్తా గుత్తద్వారో సుసంవుతో. అథ వా మనచ్ఛట్ఠానం ఛన్నం ద్వారానం వుత్తనయేన రక్ఖితత్తా గుత్తద్వారో, కాయాదీహి సుట్ఠు సఞ్ఞతత్తా సుసంవుతోతి ఏవమేత్థ అత్థో వేదితబ్బో. అఘమూలం వమిత్వానాతి అఘస్స వట్టదుక్ఖస్స మూలభూతం అవిజ్జాభవతణ్హాసఙ్ఖాతం దోసం, సబ్బం వా కిలేసదోసం అరియమగ్గసఙ్ఖాతవమనయోగపానేన ఉగ్గిరిత్వా సన్తానతో బహి కత్వా, బహికరణహేతు వా. పత్తో మే ఆసవక్ఖయోతి కామాసవాదయో ఆసవా ఏత్థ ఖీయన్తి, తేసం వా ఖయేన పత్తబ్బోతి ఆసవక్ఖయో, నిబ్బానం అరహత్తఞ్చ. సో ఆసవక్ఖయో పత్తో అధిగతోతి ఉదానవసేన అఞ్ఞం బ్యాకాసి.

    Tattha chaphassāyatane hitvāti cakkhusamphassādīnaṃ channaṃ samphassānaṃ uppattiṭṭhānatāya ‘‘phassāyatanānī’’ti laddhanāmāni cakkhādīni cha ajjhattikāyatanāni tappaṭibaddhasaṃkilesappahānavasena pahāya. Guttadvāro susaṃvutoti tato eva cakkhudvārādīnaṃ guttattā, tattha pavattanakānaṃ abhijjhādīnaṃ pāpadhammānaṃ pavesananivāraṇena satikavāṭena suṭṭu pihitattā guttadvāro susaṃvuto. Atha vā manacchaṭṭhānaṃ channaṃ dvārānaṃ vuttanayena rakkhitattā guttadvāro, kāyādīhi suṭṭhu saññatattā susaṃvutoti evamettha attho veditabbo. Aghamūlaṃ vamitvānāti aghassa vaṭṭadukkhassa mūlabhūtaṃ avijjābhavataṇhāsaṅkhātaṃ dosaṃ, sabbaṃ vā kilesadosaṃ ariyamaggasaṅkhātavamanayogapānena uggiritvā santānato bahi katvā, bahikaraṇahetu vā. Patto me āsavakkhayoti kāmāsavādayo āsavā ettha khīyanti, tesaṃ vā khayena pattabboti āsavakkhayo, nibbānaṃ arahattañca. So āsavakkhayo patto adhigatoti udānavasena aññaṃ byākāsi.

    పారాపరియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౬. పారాపరియత్థేరగాథా • 6. Pārāpariyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact